گروه بین‌الملل مشرق - انتفاضه سوم قدس، اقدامی مهم و ضروری برای مقابله با تمامی تهدیداتی است که پروژه آرمان فلسطین را هدف قرار داده است. فلسطینی‌ها قطعاً از حجم تهدیداتی که آرمان ملی‌گرایانه آنها در قدس و کرانه باختری و نوار غزه و اراضی فلسطینی 48 را تهدید می کند، بی‌خبر نیستند. آنها ابزارهای سیاسی و نظامی سرکوبگری‌های رژیم صهیونیستی بر ضد مقاومت فلسطین و سوء استفاده آن ها از روزهای پرتنش کنونی در منطقه برای پیشبرد رویکردهای نژادپرستانه تل آویو را می‌شناسند و می دانند که اگر توطئه برخی احزاب و جریان های فلسطینی و غیر فلسطینی با دشمن صهیونیستی نباشد، تل آویو قادر به مهار رویکردهای ضد اشغالگری مردم نیست.

از همین منظر انتفاضه سوم فلسطین از حدود 3 ماه پیش آغاز شده تا بتواند علاوه بر تحقق اهداف و مطالبات مشروع ملت فلسطین، جلوی اقدامات تبعیض آمیز رژیم صهیونیستی در فلسطین اشغالی را بگیرد. شبکه قدس وابسته به نیروهای مقاومت فلسطین در روز 12 دسامبر جاری (21 آذرماه )‌، آماری کلی از روند تحولات انتفاضه سوم (طی 73 روز از آغاز انتفاضه) ارائه کرد. بر اساس این آمار 65 مورد حمله با سلاح سرد، 63 مورد تیراندازی ، 16 مورد زیر گرفتن با خودرو در این مدت صورت گرفته است.

در این مدت تعداد بازداشتی‌های فلسطینی بالغ بر 2582 نفر از قدس و حومه آن و کرانه باختری هستند که به صورت تفکیک شده آمار زیر به دست می آید: 1657 نفر از داخل قدس، 279 نفر از منطقه رام الله، 646 نفر از الخلیل و حومه آن. تعداد شهدا نیز تا 10 روز پیش 121 نفر بوده که 26 نفر از قدس، 19 نفر از نوار غزه، 13 نفر از رام الله، 6 نفر از بیت لحم و 2 نفر از طولکرم، 7 نفر از جنین، 6 نفر از نابلس، 1 نفر از قلقیلیه و 1 نفر از بئر السبع است. تعداد شهدای بخش های مختلف الخلیل نیز 41 نفر است.

در این مدت 14297 نفر زخمی شدند. آمار زخمی‌ها بر اساس مناطق مختلف به صورت زیر است. نوار غزه : 1223 نفر، قدس 1599 نفر، رام الله : 2824 نفر، الخلیل 1777نفر، قلقیلیه: 3354نفر، بيت لحم: 1573نفر، أريحا: 230 نفر، طولكرم 1137 نفر، جنين: 272 نفر و  سلفيت 40 نفر.

نگاهی کلی به سه انتفاضه فلسطین

انتفاضه سنگ:

اولین انتفاضه مردم فلسطین در نهم دسامبر 1987 با عنوان انتفاضه آغاز شد. انتفاضه ای که نماد مبارزه نابرابر مردم فلسطین با رژیم صهیونیستی و علیه اشغالگری این رژیم بر احقاق حقوق مسلم و قطعی آنها است. این انقلاب پس از این شروع شد که یک کامیون اسرائیلی خودروی چند فلسطینی از شهر جبالیه را زیر گرفت و چهار نفر از ایشان را به شهادت رساند. چون این حادثه که هر روز در سرزمین های اشغالی تکرار می شد ، توسط رسانه ها جدی گرفته نشد.

در آن برهه مشهور شد این تصادف در حقیقت انتقام جویی پدر صهیونیستی بوده که دو روز پیش به فرزندش توهین شده بود! فلسطینیان این تصادف را قتل عمد دانستند و روز بعد در هنگام تشییع پیکرها به مقر ارتش اسرائیل در جبالیه سنگ زدند. در مقابل سربازان صهیونیست اقدام به شلیک تیر هوایی کردند. فلسطینیان نیز با باران سنگ و کوکتل مولوتوف جواب آن ها را دادند. این باعث شد ارتشیان درخواست نیروی کمکی کنند. این جرقه اولیه انتفاضه اول فلسطین بود. ولی کار به همین جا ختم نشد و انتفاضه شهر به شهر گسترش یافت.

در شب ششم اکتبر 1987، در گذرگاه «الشجیعه» در جنوب شهر غزه، بین نیروهای اسرائیلی و گروهی از مجاهدان فلسطینی درگیری پیش می آید. صبح روز بعد با حضور خبرنگاران در محل حادثه، رژیم صهیونیستی اثری از درگیری برجای نگذاشته بود، امّا بعد از مدتی جریان فاش گردید که در این حادثه چهار مبارز فلسطینی به شهادت رسیده اند. روز هشتم اکتبر، تمام شهرهای نوار غزه شاهد راهپیمایی مردم خشمگین بود.

تا غروب این روز تعداد مجروحین به 30 تن رسید و ده ها نفر نیز بازداشت شدند. پس از این درگیری، پلیس بیت المقدس اعلام کرد که به گروهی یهودی موسوم به «پاسداران جبل هیکل» اجازه داده است تا در حرم شریف قدس، مراسم دینی خود را برگزار کنند. این خبر، صبح جمعه نهم اکتبر 1987 تمام مردم شهر قدس را برانگیخت تا برای دفاع از حریم بیت المقدّس و جلوگیری از آلوده شدن آن بوسیله دشمنان بپاخیزند. در روز موعود، مقاومت فلسطینی ها برای جلوگیری از ورود این گروه به حرم شریف قدس، به زخمی شدن ده ها مسلمان ختم شد و گروه محافظان هیکل از محل درگیری گریختند. با این حال قدس آرام نگرفت.

در آن روزها نوار غزه، نابلس، رام الله، و الخلیل یکپارچه آشوب بود. در 12 اکتبر با شهادت مادر 35 ساله ای که دبیر یکی از مدارس رام الله بود و نیز با زخمی شدن ده ها نفر دیگر، نبرد میان مردم بی دفاع و نیرو های اسرائیلی شدت یافت. از طرفی با ورود «جرج شولتز» وزیر امور خارجه وقت آمریکا به سرزمین های اشغالی، تظاهرات اعتراض آمیز فلسطینی ها در نوار غزه و کرانه باختری ادامه یافت. فرمانده نظامی منطقه جنوب ارتش اسرائیل نیز درپی این اتفاقات، در روز 16 نوامبر حکم اخراج «شیخ عبدالعزیز عوده» رهبر معنوی «جهاد اسلامی» را صادر کرد 17 . در پی انتشار این خبر سراسر مناطق جبالیا، غزه، خان یونس، بلاطه، دهیشه و جنین مملو از تظاهرات و اعتراضات گردید.

در ادامه این نا آرامی ها «گروه جهاد اسلامی» در شب 22 نوامبر عملیات شهادت طلبانه ای را در شمال «تل آویو» اجرا کرد که منجر به هلاکت عده ای از سربازان اسرائیلی شد. همچنین در شب 25 نوامبر نیز چریک های فلسطینی جبهه خلق، توسط هواپیمای بادبانی (کایت) به شهرک یهودی نشین «الخاصّه» حمله بردند که باعث کشته شدن 6 تن از سربازان اسرائیلی شد. همه این رویدادها زمینه ساز قیامی شد که پس از هشتم دسامبر 1987 با تصادف عمدی یک خودروی ارتش اسرائیل با 4 تن از کارگران فلسطینی، شعله ور گردیده و بزرگترین و گسترده ترین خیزش فلسطینیان پس از سال 1967 را رقم زد.

تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر مردم فلسطین، ناامیدی مردم از رهبران خود، سیاستهای سرکوبگرانه اسرائیل و ناامیدی توده های فلسطینی از دولتهای حامی از مهم ترین علل آغاز انتفاضه اول بود.

انتفاضه الاقصی:

در روز 28 سپتامبر سال 2000 و در پی ورود «آریل شارون» نخست وزیر وقت رژیم اشغالگر قدس به مسجد مبارک الاقصی به همراه تعداد زیادی از نظامیان ارتش صهیونیستی، انتفاضه دوم فلسطین موسوم به انتفاضه الاقصی شعله ور شد. این اقدام شارون باعث تحریک احساسات فلسطینیان و بروز درگیری میان نمازگزاران مسلمان و نظامیان صهیونیستی شد و در پی این درگیری ها 7 فلسطینی شهید و بیش از 250 نفر دیگر زخمی شدند و در عین حال 13 نظامی صهیونیست هم مجروح شدند. در آن زمان درگیری های شدیدی در شهر اشغالی قدس درگرفت که منجر به زخمی شدن ده ها فلسطینی شد و این درگیری ها خیلی زود به تمامی شهرهای کرانه باختری و باریکه غزه نیز سرایت پیدا کرد و نام "انتفاضه الاقصی"  به خود گرفت.

انتفاضه دوم فلسطین در مقایسه با انتفاضه نخست شاهد درگیری های بیشتر و افزایش عملیات های نظامی و درگیری ها میان مقاومت فلسطین و ارتش صهیونیستی بود و بر اساس آمارهای رسمی دو طرف منجر به کشته شدن 4412 فلسطینی و زخمی شدن 48 هزار 322 نفر شد و در طرف مقابل نیز 1069 صهیونیست به هلاکت رسیده و 4500 نفر دیگر زخمی شدند.

در جریان این انتفاضه مناطق مختلف کرانه باختری و باریکه غزه در معرض تجاوزات نظامی ارتش صهیونیستی قرار گرفت و هزاران باب منزل ویران و هزاران دونم از اراضی کشاورزی تخریب گشت. از جمله مهمترین حوادثی که در زمان انتفاضه الاقصی روی داد ترور "رحبعام زئیفی" وزیر گردشگری وقت رژیم صهیونیستی به دست مبارزان جبهه خلق برای آزادی فلسطین بود.

انتفاضه دوم فلسطین بالاخره در تاریخ 8 فوریه سال 2005 و با توافق آتش بسی که میان طرفین فلسطینی و صهیونیستی در اجلاس "شرم الشیخ" امضا شد، خاموش شد.

شكست مذاكرات كمپ ديويد دوم، پيروزى مبارزان حزب‏الله در اخراج صهیونیست ها از جنوب لبنان، سياستهاى آپارتایدی و سرکوبگرانۀ اسرائيل،  به تعويق انداختن اعلام كشور مستقل فلسطين باعث شد تجاوز آریل شارون به مسجدالاقصى زبانه های پرفروغ این انتفاضه را شعله ور کند.   

انتفاضه قدس:

با آغاز پاییز امسال سومین انتفاضه مردم فلسطین به نام انتفاضه قدس (چاقو) آغاز شده است. علت آغاز این روند، ورود صهیونیست ها در شب عید سال نوی عبری به محوطه مسجد الاقصی بود که به حملات مسلحانه به صهیونیست ها در جاده های کرانه باختری و حمله با چاقو به رهگذران در قدس منتهی شد. از روز ۱۴ مهر ماه سال جاری اعتراض ها و اقدامات فلسطینی ها به عرب های شهروند اسرائیل در منطقه «جافا» در کنار تل آویو نیز سرایت کرد و در روز بعد از آن، شماری از عرب های شهر «لود» نیز به صوف تظاهرات و عملیات اعتراضی پیوستند. همزمان چند مورد عملیات نیز در شهرهایی مانند «پتح تیکوا» و «کریات گاگ» رخ داد.

روز ۱۵ مهر در حالی که هزاران نفر از شهرک نشینان صهیونیست قصد داشتند برای برگزاری آیین‌های مذهبی تلمودی وارد صحن براق مسجد الاقصی شوند ، پلیس و گارد مرزی رژیم صهیونیستی صدها نفر از عناصر خود را در نقاط مختلف قدس مستقر کرد تا امنیت صهیونیست ها به هنگام ورود به این مسجد را تامین کنند به این ترتیب درگیری های گسترده ای بین فلسطینی ها و نیروهای نظامی صهیونیستی درگرفت.

مدتی بعد وخامت اوضاع باعث شد دفتر بنیامین نتانیاهو با صدور بیانیه‌ای اعلام کند که وی علاوه بر استقرار ۴هزار نیروی پلیس صهیونیستی در قدس، دستور استقرار ۱۳ گروهان ذخیره گارد مرزی از عناصر پلیس صهیونیستی در قدس را صادر کرده و ۳ گروهان ذخیره دیگر گارد مرزی را به حالت آماده باش درآورده است و در صورت نیاز گروهان های بیشتری را هم به حالت آماده باش در خواهد آورد. در ادامه این بیانیه آمده است که هدف از استقرار شمار بیشتر عناصر پلیس صهیونیستی در قدس و دیگر مناطق فلسطینی مقابله با عملیات های مقاومتی و تحرکات فعالان فلسطینی است.

از آغاز انتفاضه سوم فلسطین از ابتدای اکتبر تاکنون  بیش از 130 فلسطینی در کرانه باختری، قدس اشغالی و نوار غزه توسط نظامیان صهیونیست به شهادت رسیده اند که ۲۵ نفر از آنها کودک و ۵ نفر دیگر زن هستند. شمار زخمی ها به بیش از ۱۳۵۰۰ نفر رسیده است که بیش از ۴۸۰۰ نفر از آنها با گلوله های جنگی، پلاستیکی و آتش زا زخمی شده و بقیه افراد نیز در نیتجه شلیک گاز اشک آور دچار خفگی شده اند.

عوامل آغاز انتفاضه سوم را می توان به دو دسته مستقیم و غیر مستقیم تقسیم کرد. مهمترین عامل اثرگذار مستقیم در بروز درگیری ها، هتک حرمت وزیر کشاورزی اسرائیل به همراه شهرک نشینان صهیونیست به مسجد الأقصی و ورود به آن به منظور برگزاری مراسم عید غفران یهودی بود که با عید قربان مصادف شده بود و با مقاومت نمازگزاران مسجد الأقصی مواجه شد که از سوی نظامیان صهیونیست مورد حمله وهدف گلوله های پلاستیکی و گازهای اشک آور قرار گرفتند به گونه ای که منجر به زخمی و مجروح شدن تعداد زیادی از نمازگزاران فلسطینی شد.

اما عوامل غیر مستقیم عبارتند از سیاست های قلع و قمعی که رژیم صهیونیستی و نتانیاهو نسبت به غزه و کرانه باختری در دستور کار خود قرار داده است که در شهرک سازی، مصادره زمین های فلسطینی ها و ویران ساختن خانه ها، ایست وبازرسی های مکرر ونیز قتل و ترور وبازداشت های مستمر و محاصره همه جانبه غزه در طول سالهای گذشته ظهور وبروز یافته است.

دستاوردهای انتفاضه سوم

انتفاضه فلسطین گرچه در قدم‌های ابتدایی خود قرار دارد، اما موفق شده اهداف اساسی بر ضد خطرناک‌ترین تهدیدات فراروی پروژه ملی فلسطینی‌ها را محقق سازد. اولین دستاورد انتفاضه سوم فلسطین در 10 روز اول محقق شد، به گونه ای که بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی در پی اعتراضات مردمی مجبور شد از تصمیم خود مبنی بر تقسیم زمانی مسجدالاقصی بین مسلمانان و صهیونیست‌ها صرف نظر کند. این پیروزی ولو جزئی باعث دلگرمی عناصر مقاومت ادامه انتفاضه شد، چرا که می‌توانست مقدمه‌ای برای پیروزی‌های بزرگ‌تر باشد. 

احساس وحشت رژیم صهیونیستی و حتی نظامیان تا بن دندان مسلح این رژیم از حملات عناصر مقاومت با سلاح سرد یا زیر گرفته شدن به وسیله خودروهای فلسطینی‌ها ، پیروزی دیگری بود که انتفاضه قدس رقم زد. البته نفس ورود انتفاضه به سومین ماه پیاپی با وجود برخورد سرد از سوی رژیم های عربی و توطئه چینی های برخی از این رژیم ها بر ضد مقاومت فلسطین را نیز می توان به خودی خود یک پیروزی قلمداد کرد. پیروزی که نشان می‌دهد انتفاضه سوم،‌ انتفاضه قوی و ریشه‌دار بوده و قدرت ایستادگی در برابر ناملایمات کنونی را دارد.

این انتفاضه شهرک‌سازی در کرانه باختری را در بن‌بست جدی قرار داده و به جای اینکه امن ترین منطقه در جریان جنگ 2014 غزه به کانون تجمع صهیونیست ها تبدیل شود، صهیونیست‌ها را به فرار از این منطقه وا داشته است. انتفاضه قدس همچنین جایگاه مسجدالاقصی و قدس امور اشغالی در تفکرات رژیم صهیونیستی را دچار چالش جدی کرده، به گونه ای که آن ها از اهمیت و جایگاه ویژه این مناطق در نزد مسلمانان اطلاع پیدا کرده اند.

انتفاضه قدس ضربات سختی به روند سازش و شهرک سازی و یهودی سازی قدس وارد کرده و سعی دارد اعتبار داخلی آرمان فلسطین را به آن بازگرداند. انتفاضه قدس نشان داد که فلسطینی ها به این نتیجه قطعی رسیده اند که تنها راه تحقق مطالبات مشروع و مسلم آن ها ، قرار گرفتن در محور مقاومت و انتفاضه است، البته به شرطی که جامه ملی و داخلی بر تن داشته و از وابستگی های خارجی و رویکردهای منفعت طلبانه حزبی در امان باشد.

خطرات فراروی انتفاضه قدس

مهم ترین چالش های فرا روی انتفاضه سوم فلسطین را باید در مواضع گروه های داخلی و رژیم های منطقه ای وابسته به غرب دانست. انتفاضه مردم فلسطین گرچه در واپسین  روزهای سومین ماه خود قرار دارد، اما تلاش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی گسترده‌ای برای تخریب و سرکوب آن دنبال می‌شود. دولت آمریکا نقش عمده‌ای در جانب‌داری از صهیونیست‌ها و سرکوب و مهار انتفاضه مردمی ایفا می‌کند. این در حالی است که در طول سالیان گذشته در اقناع کابینه رژیم صهیونیستی برای پیشبرد روند سازش ناکام بوده است. این تحولات در شرایطی دنبال می‌شود که رژیم‌های عربی منطقه نیز کمترین توجه را به آرمان فلسطین داشته و اهتمام خود را معطوف به سایر جریان های داخلی و منطقه ای و درگیری های داخلی کرده اند.

از سوی دیگر همواره در مواقع تشدید درگیری‌ها، نگاه‌ها به سمت محمود عباس و تشکیلات خودگردان چرخیده است. رژیم صهیونیستی بسیار سعی دارد با آوردن محمود عباس به معرکه، در حقیقت این انتفاضه را به نبردی فلسطینی- فلسطینی تبدیل کند، چون در انتفاضه دوم با قدرت رسیدن محمود عباس پس از مرگ مشکوک یاسر عرفات، باعث شد یک‌ نهاد فلسطینی این انتفاضه را کنترل کند. دست دادن تاریخی محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین و بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی در اجلاس جهانی آب و هوا در پاریس که در اوج انتفاضه مردمی و سرکوب جوانان بی‌گناه فلسطینی به دست ماشین جنگی رژیم صهیونیستی صورت گرفت ، بخشی از این رویکردهای توطئه‌آمیز بر ضد انتفاضه به شمار می رود. 

البته تشکیلات خودگردان نسبت به گذشته تضعیف ‌شده و همچنین در خود جنبش فتح هم محمود عباس اقتدار سیاسی لازم برای کنترل این حجم از اعتراضات را ندارد، اما صهیونیست ها همچنان به عنوان آخرین گزینه بر روی وی حساب کرده اند.

اوری سافیر تحلیلگر رژیم صهیونیستی در مطلبی در روزنامه معاریو نوشت که سرویس‌های امنیتی اسرائیل به خوبی می‌دانند که قادر به حل مشکل خیزش مردمی از طریق نظامی نیستند و ناگزیر باید به دنبال راه حل سیاسی برای فاصله انداختن بین صهیونیست ها و عرب های ساکن سرزمین های اشغالی باشند. شرط تحقق این اقدام عقب‌نشینی از 75 درصد از اراضی کرانه باختری ضمن هماهنگی با تشکیلات خودگردان است، البته به شرطی که سرویس‌های جاسوسی این تشکیلات مأموریت های محوله بر دوش نظامیان صهیونیستی را بر عهده بگیرند و مانع از تحرکات ضد صهیونیستی محور مقاومت و بازدارندگی شوند.

یکی دیگر از چالش‌ها و تهدیداتی که این انتفاضه را تهدید می‌کند، نقش بازیگران منطقه‌ای بویژه رژیم های عربی برای تحمیل نقش خود بر فلسطینیان چون انتفاضه‌های گذشته است. کشورهای عربی بالأخص اردن، عربستان و مصر که در این موضوع نقش برجسته‌ای دارند، در روزهای اخیر دیدارهای زیادی با مقامات صهیونیستی، اروپایی و آمریکایی داشته‌اند و سعی در کنترل این انتفاضه دارند. این موضوع زمانی اهمیت پیدا می کند که بدانیم این کشورها در شرایط سخت کنونی برای پیشبرد اهداف خود بر ضد برخی کشورها نظیر ایران، یمن و سوریه حاضر به اعطای امتیازات راهبردی به غرب بویژه در مورد آرمان فلسطین هستند.

برنامه جامع مدیریت هوشمند انتفاضه

ادامه استراتژی انتفاضه شامل شورش فراگیر مردمی در قدس و کرانه باختری و نوار غزه و استفاده از تمامی ابزارها از جمله پرتاب سنگ یا بطری‌های انفجاری و استفاده از سلاح سرد یا زیر ‌گرفتن صهیونیست‌ها می‌تواند در نهایت اشغالگران را به عقب‌نشینی‌هایی بیشتر وادار کند.

فلسطینی‌ها برای احقاق حقوق مسلم خود در برچیده شدن شهرک‌های غیرقانونی صهیونیستی، آزادی اسرا، رفع بی‌قید و شرط محاصره نوار غزه، به رسمیت شناختن حاکمیت مادی و معنوی فلسطینی‌ها در مسجدالاقصی و قدس اشغالی و حفظ حرمت این اماکن مقدس نیازمند ادامه مقاومت مردمی هستند، به ویژه در شرایطی که پوشالی بودن گزینه‌های سازش و مذاکره با دشمنان برای رسیدن به حقوق بر کسی پوشیده نیست. زوال اشغالگری در سرزمین‌های فلسطین با مذاکره حاصل نمی‌شود، آنهم در شرایطی که دست قدرت های بزرگ غربی بویژه آمریکا در حمایت از جنایت های رژیم صهیونیستی در فلسطین کاملاً ملموس و مشخص است.

آنچه که باعث فائق آمدن بر این چالش ها می‌شود، هم‌افزایی گروه‌های فعال در عرصه داخلی فلسطینی بر اساس رویکرد همبستگی ملی به اتحاد در برابر دشمن متحده داخلی و خارجی است که از یک سو چرخه انتفاضه سوم را بیش از پیش به سمت اهداف نهایی از پیش تعیین شده سوق می‌دهد و از سوی دیگر تهدیدات داخلی و بین‌المللی فراروی آن را از بین می‌برد.

گروه‌های مقاومت اسلامی و مردم انقلابی فلسطین باید به خاطر داشته باشند که تکیه بر مناسبات خارجی به ویژه در شرایط کنونی منطقه که نشان دهنده تعلق خاطر بیش از پیش رژیم های عربی منطقه به سیاست های تل آویو است، نمی‌تواند راهگشای آن ها در دستیابی به اهداف خود بوده و آن ها را بار دیگر در دور باطل گفتگوهای سازشکارانه وارد خواهد کرد، گفتگوهایی که در دو دهه گذشته بی‌فایده بودن خود را بارها به اثبات رسانده است.

لذا به نظر می‌آید گروه‌های فلسطینی باید طی یک فعالیت هماهنگ و وحدت‌بخش و به دور از انحصار گرایی این انتفاضه را جلو ببرند و با مدیریت هوشمندانه اهداف عالی خود از بروز سردرگمی در جامعه انقلابی فلسطینی جلوگیری کنند.