به گزارش مشرق به نقل از پایگاه خبری «النشره» لبنان، تحولات اخیر خاورمیانه و پیش از همه تنش روابط بین عربستان و ایران حاکی از نگرانی شدید اروپا از نتایج احتمالی این وضعیت است تا جایی که این بار علاوه بر دعوت به حفظ آرامش به طور داوطلبانه برای میانجیگری اعلام آمادگی کرده است.

تنش در مناسبات ریاض و تهران

در چند روز اخیر کشمکش منطقه ای به ویژه بین عربستان و ایران به میزان بی سابقه ای شدت پیدا کرده و تنش مناسبات بین این دو کشور تا جایی پیش رفت که ریاض از اعلام قطع کامل روابط دیپلماتیک با تهران خبر داد و به این ترتیب این روند مفهومی جز حرکت به سمت نامعلوم  ندارد.

نگرانی غرب و میانجیگری داوطلبانه

در حالی که کشورهای عربی خلیج فارس طبق معمول به عربستان پیوسته و به طور جداگانه و یا  گروهی از قطع روابط خود با ایران خبر دادند، غرب به ویژه  کشورهای اروپایی با نگرانی به تحولات دراماتیک چشم دوخته است و نه تنها خواستار حفظ آرامش شده بلکه به طور داوطلبانه برای میانجیگری و ایفای نقش در این شرایط ، اعلام آمادگی کرد.

دوره تسویه حساب ها سر آمده است

تحلیل‌ها و تفسیرهای زیادی در مورد اقدام سعودی در اعدام شیخ نمر باقر النمر در دومین روز سال جدید میلادی، ارائه شده و مبتنی بر این است که «تسویه حساب های دو کشور با وجود اختلافات» راکد مانده است به ویژه اینکه هیچ کس نمی تواند تصور کند این اقدام سعودی بدون بازتاب بماند و البته بازتاب‌های آن نیز منفی خواهد بود.

عربستان با اعدام شیخ نمر به اتهام های مختلف از جمله «تحریک فتنه انگیزی» و نافرمانی از ولی امر در صدد ارسال این «پیام» بود که خود را تصمیم گیر اصلی نشان دهد به ویژه اینکه بسیاری از ناظران و کارشناسان در روزهای اخیر اعلام کردند که عربستان با ناکامی ها و شکستی های سختی روبه رو شد.

به عقیده آنان سکوت ریاض در برابر ترور «زهران علوش» سرکرده گروه موسوم به «جیش الاسلام» و مرد عربستان در سوریه و یا توسل به آتش بس در یمن چیزی نیست جز دلیل روشنی بر همین شکست ها و البته نباید از نظر دور داشت که همزمان شدن اعدام شیخ نمر با اعلام پایان آتش بس در یمن به هیچ وجه « تصادفی» نبود.

پیام عربستان به ایران و واکنش بدون تاخیر تهران

از آنجا که این پیام عربستان « آغشته به خون به دست ایران » رسید تهران در واکنش به شیوه خود تاخیر نکرد و عربستان و اسرائیل را در یک ردیف قرار داده و تا اشاره به اینکه «نظام آل سعود با دست خود گور خود را حفر کرد» پیش رفت.

ایران علاوه بر این اظهاراتی داشت که عربستان آن را «خصمانه» دانسته و طاقت نیاورد و به سرعت از قطع روابط دیپلماتیک با تهران خبر داد، بدون اینکه هیچ راه برگشتی باقی بگذارد و این اقدام چیزی جز افزایش خفقان موجود نخواهد بود.

دوره تسویه حساب ها سرآمده است و بار دیگر اظهارات مذهبی در سطح منطقه ای که در اصل متشنج است، در صدر قرار گرفته است، گرچه برخی از «عقلا» در صدد برآمدند این موضوع را در چارچوب محدود و به دور از بسط و توسعه آن به بحث شیعه و سنی نگاه دارند اما شدت گرفتن اظهارات اخیر با این روند بی سابقه فقط به نفع گروههای افراطی تروریستی و تکفیری است که در اصل پایه و اساس آنان مبتنی بر همین اظهارات تند و بی سابقه است که بر اساس آن در طول چند سال اخیر به جایی که به دنبالش بود، رسیده است.

از این گذشته تردیدی نیست که تنش موجود نتیجه ای جز هرج و مرج نداشته و به نفع گروههای تکفیری است که تلاش دارند از هرگونه هرج  مرج و نابسامی حتی ناچیز به نفع خود بهره برداری کرده و با استفاده از آن وارد دایره گسترده تری شوند.

اروپا وحشت زده  به دنبال میانجیگری است

با توجه به این مطالب می توان اعلام آمادگی کشورهای اروپایی برای میانجیگری بین ریاض و تهران را با ترس و وحشت جوامع اروپایی از داعش در چند ماه اخیر مرتبط دانست.

به عبارت بهتر در شرایطی که شبح حملات تروریستی فرانسه همچنان بر پاریس و سایر پایتخت های اروپایی سایه انداخته و بیم و هراس از احتمال حملات تروریستی موجب شد بسیاری از جشن های سنتی و معمول سال نو میلادی لغو شود، غربی ها به نزدیک شدن روابط کشورهای تاثیرگذار منطقه و پیش از همه عربستان و ایران امید داشتند تا بر اساس آن به نقشه جدید و موثری برای مبارزه با تروریسم دست یابند.

اروپا معتقد است دور شدن عربستان و ایران نتایج معکوس خواهد داشت و می تواند فرصتی برای نفوذ بیش از پیش تروریست ها در خاورمیانه و اروپا فراهم کرده و اهداف مورد نظر را برای آنان تحقق بخشد.

وحشت اروپا از بحران مهاجران

در بحبوحه این تحولات چه بسا اختلافات کشورهای اروپایی بر سر تقسیم مهاجران، بحران خطرناک پناهندگان که اروپا با آن دست به گریبان است، وحشت قاره پیر را دو چندان کند و اینجاست که اروپایی ها از تنش موجود بین عربستان و ایران و احتمال وخامت خطرات موجود بیم دارند.

اما بسیاری از ناظران به دور از وحشت، آنچه را که به وقوع پیوسته است به آغاز شمارش معکوس عملی شدن توافق اتمی ایران و غرب مرتبط می دانند و جالب اینکه عربستان بیش از هر طرف دیگری از این توافق زیان دید و این چیزی است که عربستان هیچ گاه آن را پنهان نکرد.

در این چارچوب بسیاری از ناظران بر این باورند که اروپا که از تنش روابط عربستان و آمریکا برای کسب امتیازات اقتصادی استفاده می کرد، اکنون مایل است وارد بازار پر رونق ایران شود و البته به این موضوع واقف است که برطرف شدن تدریجی تحریم های ایران از ماه جاری میلادی آغاز می شود تا به این ترتیب جمهوری اسلامی ایران به قدرت بزرگی تبدیل شود که درهای آن به روی هر نوع سرمایه گذاری باز است و این چیزی است که بسیاری اخیرا به آن پی برده اند.

ترس از اوضاع نامعلوم

در شرایطی که پیش رو است باید پرسید  آیا اروپایی‌ها در نزدیک کردن روابط عربستان و ایران موفق خواهند شد و به دنبال آن می توانند منطقه خاورمیانه و نیز جوامع خود را از نتایج فاجعه بار احتمالی ناشی از شدت اختلافات نجات دهند؟ اگر در این خصوص ناکام بمانند، چه اتفاقی می افتد؟ منطقه چه وضعی پیدا می کند؟

سوال دیگر اینکه آیا کسی در این وضعیت برنده خواهد شد؟ آیا زمان تسویه حساب ها گذشته است و دوره جنگ نظامی و میدانی فرا رسیده  که دیگر نه مانند جنگ سوریه، یمن و لبنان با واسطه نیست بلکه این بار کاملا مستقیم است؟

تمام این سوال ها تا زمانی که روند تحولات روشن شود، بی پاسخ باقی می ماند تا معلوم شود این تحولات به سمت حل و فصل های ضروری پیش می رود یا درگیری های حتمی که در آن صورت دیگر پشیمانی سودی نخواهد داشت.