به گزارش مشرق، فیلم سینمایی «در مدت معلوم» به کارگردانی وحید امیر خانی و تهیه کنندگی سید محسن جاهد و رویا شریف از جمله آثاری است که این روزها روی پرده سینماهای کشور است و با استقبال مخاطبان نیز مواجه شده است.

این فیلم سینمایی روایت محقق جوانی است که مسائل و مشکلات جنسی در جوانان ۱۵ تا ۳۰ سال را مورد بررسی قرار داده و در این مسیر به مسائلی برخورد می کند که اساسا ربطی به مسائل جنسی ندارد بلکه این مسائل بستری برای بروز مشکلات جنسی هستند.

فیلم سینمایی «در مدت معلوم» توسط مهدی علی میرزایی در قالب طنز نوشته شده و وحید امیرخانی هم به عنوان نخستین تجربه فیلمسازی خود این اثر را کارگردانی کرده است. جواد عزتی، هومن سیدی، ویشکا آسایش و اکبر عبدی نیز در این فیلم سینمایی بازی کرده اند.

وحید امیرخانی کارگردان و مهدی علی میرزایی نویسنده این فیلم سینمایی درباره دلایل ساخت فیلم «در مدت معلوم» با موضوع بررسی مسائل جنسی صحبت کردند.

کارگردان این فیلم سینمایی در بخش هایی از صحبت های خود به چگونگی طرح مسائل مهم اما مسکوت مانده در سینمای ایران اشاره کرد و در بخش هایی از صحبت های خود گفت که حساسیت برای ساخت فیلم درباره موضوعاتی از این دست زیاد است و برای دریافت مجوز با مشکلات بسیاری مواجه بوده است.

بخش نخست از گفتگو با وحید امیرخانی کارگردان و مهدی علی میرزایی نویسنده فیلم «در مدت معلوم» را با هم می خوانیم:

* ساخت فیلم «در مدت معلوم» با موضوع مسائل جنسی به عنوان نخستین تجربه فیلمسازی دشوار به نظر می رسد. چرا همین ابتدای کار سراغ این سوژه ملتهب رفتید؟

وحید امیرخانی: ایده فیلمنامه «در مدت معلوم» که نوشته مهدی علی میرزایی است در نگاه اول به نظرم جذاب آمد و زمانی که فیلمنامه را کامل خواندم موقعیت های کمدی که در متن وجود داشت مرا به خود جذب کرد و در عین این فضای طنز حرف تازه ای نیز برای گفتن داشت و دست روی موضوعی گذاشته بود که در سینمای ایران کمتر دیده شده است.

پس از مطالعه فیلمنامه با خودم فکر کردم که می توانم موقعیت‌های کمدی این فیلمنامه را با توجه به موضوع مسائل جنسی به درستی تصویر کنم و در ادامه سراغ تهیه کننده رفتم و خوشبختامه با اولین تهیه کننده‌ای که پای میز مذاکره نشستم به توافق رسیدم؛ هرچند مجوزهای لازم بعد از رفت و آمدهای طولانی به وزارت ارشاد صادر شد.

مشکلات و مسائل جنسی یک موضوع مشترک بین دختران و پسران است و زمانی که فیلمنامه را برای نخستین بار خواندم به نظرم رسید که قصه بامزه ای دارد و موقعیت های طنز و کمدی خوبی در این فیلم طرح شده است اما بعد از کمی دقت به این نتیجه رسیدم که مساله ای که عنوان می کند، مساله تازه ای است و نویسنده روی موضوعی دست گذاشته که در گفتمان پنهان جامعه درباره آن بحث می‌شود، اما هیچگاه رخصت ورود به گفتمان رسمی جامعه را پیدا نکرده و به قولی همه از طرح این مساله شرم داریم. اما من می‌خواستم بدون هراس از برخوردهای سلبی، با شجاعت درباره این موضوع حرف بزنم.

* یکی از دلایلی که مجوز نمایش فیلم را به تاخیر انداخت همین طرح مسایل جنسی قبل از ازدواج بوده است. اینطور نیست؟

امیرخانی: بله دقیقا. حساسیت بر موضوعاتی از این دست زیاد است و برای دریافت مجوز با مشکلات بسیاری مواجه شدیم و مدام سئوال و جواب می کردند که قصد ساختن چه فیلمی را دارم و همان برخوردی را با من داشتند که شخصیت های مختلف اجتماعی در قصه با «میثم» دارند، اما زمانی که اطمینان حاصل کردند که قرار نیست فیلم مساله داری ساخته شود انعطاف بیشتری به خرج دادند.

قطعا حساسیت‌ها بر موضوعاتی از این دست زیاد است؛ غافل از اینکه محافظه کاری شدید اجتماعی در طول دهه‌های گذشته باعث شده تا برخی افراد به دلیل ناآگاهی تباه شوند.

علی میرزایی: وحید در صحبت های خود به مطلب قابل تاملی اشاره کرد و گفت که آدم ها در مواجهه با مسائل جنسی دو عرصه مختلف برای خود قائل می شوند و در این فیلم هم دوگانگی و شکاف را نشان می دهد که یکی از شکاف ها بین گفتمان رسمی و دیگری گفتمان خصوصی و یا خودمانی مردم است و عنوان انگلیسی «GAP » که  روی پیراهن هومن سیدی در صحنه های مختلف فیلم دیده می شود و در ادبیات فارسی شکاف معنی می دهد بیانگر فاصله، دوگانگی و شکافی است که به آن اشاره کردم و این کلمه از جمله کلمه های شناخته شده در علوم اجتماعی است. در واقع کلید واژه های علوم اجتماعی در این فیلم بسیار شنیده می شود. فیلم «در مدت معلوم» اثری طنز به نظر می رسد اما از همان ابتدا واژه هایی به گوش می رسد که بیننده احساس می کند قرار است فیلمی ببیند که نیم نگاهی به علوم اجتماعی دارد.

* با این تعریف به نظر می رسد از ابتدا قرار نبوده فیلمنامه و یا فیلمی با رنگ مایه های طنز بسازید.

میرزایی: وقتی موضوعی وجود دارد که از طرف مسئولان و یا افراد جامعه باید جدی گرفته شود اما جدی گرفته نمی شود خود به خود این طنز کنایه آمیز به وجود می آید. بنابراین طنز و یا کمدی که در این فیلم دیده می شود، طنزی نیست که ما تصمیم گرفته باشیم با این زبان و ادبیات کار کنیم بلکه محتوای داستان اینقدر غم انگیز است که برای تعریف کردن آن مجبوریم با زبان طنز روایت کنیم.

* البته این طنز تا اندازه ای به هجو پهلو می زد.

میرزایی: بله موافق هستم. طنزی که در فیلم «در مدت معلوم» به کار رفته بود تا حدودی به هجو پهلو می زد. در واقع در انتقاد به جامعه و فرهنگی که سعی می کند بدیهی ترین نیازهای خود را انکار کند باید با زبان هجو انتقاد کرد. بنابراین هر زمان که با آدم یا جامعه ای مواجه شدید که بدیهیات را به صورت سماجت آمیز و حتی تا حدودی نا آگاهانه انکار می کند، خود به خود موقعیت طنز پیش می آید. طنزی که در برخی از مواقع هم به هجو کشیده می شود و جنس خنده مخاطب در این فیلم هم از این جنس بود.

* با این اوصاف نمی شد فیلم «در مدت معلوم» را در موقعیتی غیر از طنز ساخت؟

میرزایی: نه اتفاقا می شد ساختار فیلم را در ژانری غیر از طنز ساخت اما آنقدر جدی و شاید تلخ می شد که برای بیننده آزاردهنده بود. 

* یکی از نکات مطرح شده در این فیلم ازدواج موقت است. این موضوع چطور به دغدغه شما تبدیل شد؟

امیرخانی: از طرح موضوع ازدواج موقت در بازنویسی های قبل از تولید پرهیز می کردم و این پرهیز الان هم وجود دارد.

* اما انتخاب اسم فیلم این پرهیز را نشان نمی دهد.

امیرخانی: در انتخاب اسم فیلم دچار سوءتفاهم و به نوعی مشکل شدیم.

* چطور؟

امیرخانی: اسم فیلم تغییر کرده است. اسم فیلمنامه ای که مهدی نوشته بود «سگ چرخ» بود که از یکی از دیالوگ های فیلم گرفته شده بود و قرار بود درباره پرسه های جوانی باشد که به بحران رسیده و می خواهد مساله خودش و به نوعی مساله جوان جامعه را حل کند، اما در شورای صدور پروانه ساخت با این اسم مخالفت شد و یکی از شرط های صدور پروانه ساخت را منوط به تغییر نام فیلم کردند.

* چه شد اسم «در مدت معلوم» را انتخاب کردید؟

امیرخانی: خیلی اتفاقی این اسم را انتخاب کردیم تا پروانه ساخت صادر شود و سر فرصت نام دیگری را به شورا بدهیم اما در نهایت شورا تغییر کرد و این اسم روی فیلم باقی ماند. این درحالی است که هیچ جای فیلم کلمه صیغه شنیده نمی‌شود و فقط یک جا و آن هم در سکانس محضر میثم می پرسد مورد مناسبی برای ازدواج موقت سراغ دارید یا نه؟ بنابراین اشاره ای به صیغه نمی شود ولی متاسفانه شرایط به گونه ای پیش رفت که مدام باید پاسخگو باشم که چرا چنین اسمی برای فیلم انتخاب شده است. از سوی دیگر برای تهیه کننده و پخش کننده هم گیشه مهم بود و اعتقاد داشتند این نام می تواند مخاطب بیشتری جذب کند.

همانطو هم که می بینید در فیلم به هیچ عنوان هیچ راهکاری ارائه نمی دهم و فقط طرح سوال می کنم. در واقع شخصیت میثم طرح سئوال می کند اما هیچ کس نمی خواهد به این موضوع توجه کند.

* گذشته از بحث محتوا، ساختار و انتخاب بازیگران و سن و سال آنها مورد سئوال است. مثلا جواد عزتی از لحاظ سنی مناسب این نقش است اما چطور به ویشکا آسایش رسیدید، چون به لحاظ سنی از دخترانی که در دوران مجردی هستند بزرگتر و پخته تر است.

میرزایی:  ما بازیگرانی را نیاز داشتیم که مخاطب آنها را باور کند و اگر سن میثم بالای سی و چند سال بود، روایت دغدغه و سوال ذهنی میثم باورپذیر نبود چون به لحاظ آماری مردهایی که وارد دهه سوم زندگی می شوند، به نوعی چنین مساله ای را یا برای خود حل کرده اند و یا لااقل اینگونه فریاد نمی زنند. به همین دلیل بازیگری می خواستم که حسش برای مخاطب باورپذیر باشد. ضمن اینکه بازیگر خوش چهره و به اصطلاح مُدل و مانکن نیز نمی خواستم انتخاب کنم. چون یک فرد بسیار خوش چهره و جذاب هیچگاه دنبال یک زن سن و سال دار نمی رود تا به عنوان نمونه ای از جامعه آماری از او سوال کند بنابراین بازیگری احتیاج داشتم که باورپذیر باشد.

* چه اصراری به بزرگ نمایی و اغراق در شخصیت پردازی میثم با بازی جواد عزتی داشتید؟

امیرخانی: اغراق از ابتدا در فیلمنامه وجود داشت و در تمرین های قبل از فیلمبرداری هم روی آن تاکید داشتم و می خواستم برون ریزی و فریادهایی که جواد عزتی دارد در هر فرصتی مثل تنهایی، مقابل آینه دیده شود.

* ویشکا آسایش چطور؟

امیرخانی: فیلمنامه روی موضوعی دست گذاشته است که مساله مهمی برای جامعه است و کم سن و سال نبودن بازیگر زن به این دلیل بود که نمی خواستیم با اتهام هایی چون ارتباط دختر کم سن و سال، عرف، قانون و جامعه مواجه شویم.

* در واقع کاراکتری را می خواستید که تجربه زندگی متاهلی را داشته باشد.

امیرخانی: دقیقا. اتفاقا این کاراکتر هم از ازدواج بدش نمی آید و اشتیاقش برای ازدواج در فیلم نشان داده می شود. ولی می گوید آدم باید مورد مناسب یا حداقل وضعیت مناسبی برای ازدواج داشته باشد و در ادامه تاکید می کند که اهل ازدواج نبوده و به فکر درس خواندن بوده است.

* اشاره و یا به عبارت بهتر، نقدی هم به روند ازدواج هایی که عرف جامعه است داشتید؟

امیرخانی: بله همینطور است. یعنی کلیشه ای که برای ازدواج به دخترها توصیه می شود به نوعی مورد نقد قرار گرفته است.

میرزایی: در فیلم «در مدت معلوم» عرف به نوعی خالی از عقلانیت دیده شده است. عقل به شما می گوید هر کسی یک سرشت و گرایش هایی دارد و به همین دلیل مسیر زندگی هر آدمی با دیگری متفاوت است و نمی توان برای همه نسخه یکسان پیچید؛ چراکه عقل خاصیت انتخابگر دارد، اما با نسخه پیچیدن های معمول در عرف، راه عقلانیت را می بندند. درست مانند زن داستان که بارها اشاره می کند و می گوید که به ژنتیک علاقه دارد اما کلیشه و قالب هایی که ریشه در سنت ها دارد به آنها نیز تحمیل می شود و درست به همین دلیل است که زندگی متاهلی و ازدواج های کلیشه ای دچار شکست می شوند. اما این شکست در ازدواج نمی تواند نیازهای درونی زن را هم به شکست بکشاند. کسانی که در زندگی متاهلی دچار شکست می شوند، بعضی اوقات تصور می شود که کلا در همه چیز متوقف می شوند اما خیلی چیزها هنوز در آنها زنده است. انسانیت و میل ها و گرایش های شخصی در آنها زنده است. جامعه در برابر اینها سکوت می کند. البته نمی خواهم بحث را محدود به زنان و مردانی کنم که طلاق گرفته اند.