گروه فرهنگی مشرق- حالا چند سال است که اسامی فرش قرمز و کاخ مردمی و مواردی از این دست محل مجادله و مناقشه شده است. مجادلاتی که نمونه اخیرش حرفهای پرویز پرستویی درباره فرش قرمز و لباس رسمی و ... بود. یا انتقادهایی که خبرگزاریها و سایتها به لفظ کاخ جشنواره داشتند.
واقعیت این است که بخشی از این حرفها درست است و بخشی دیگر بهواسطه عدم اطلاع کافی درباره این ماجراست. یعنی قطعا بهتر است بجای کاخ لفظ مناسب دیگری انتخاب شود یا شکل استقبال از میهمانان بجای مدل غربی فرش قرمز شمایلی بومی یا ملی پیدا کند. اما این، تنها ایراد در لفظ و کلمه یا شیوه است و میشود تغییرش داد. وگرنه گمان نمیکنم کسی با استقبال از هنرمندان و احترام به آنها یا ایجاد فضایی برای تحقق اهداف جشنواره مشکلی داشته باشد. با این اوصاف شاید بد نباشد برای روشنتر شدن موضوع، درباره کاخ مردمی که امسال جدیتر روی آن برنامهریزی شده است مواردی ذکر گردد.
امسال برای اولین بار پس از گذشت سی و سه دوره از برگزاری جشنواره فیلم فجر، با هدف برابری و توازن در سینما، پیوند میان صنایع و کارخانجات تولیدی با صنعت سینما و کاهش فاصله میان هنرمندان با مردم کاخ مردمی جشنواره شانیت پیدا کرده است. کاخ مردمی جشنواره فیلم فجر که قرار است در پردیس سینمایی ملت برگزار شود با آغاز پیش فروش بلیط خود توانست در اولین اقدام خود توجه ها را به خود جلب کرده و در طی یک ساعت به اتمام برسد. به همین دلیل ظرفیت پیش فروش بلیط ها در کاخ مردمی افزایش یافته تا این رویداد مردمی و فرهنگی بتواند با حداکثر مشارکت مردمی و استقبال مخاطبان سینما دوست برگزار گردد.
اما می تواناهداف ایجاد کاخ مردمی جشنواره را از چند منظر مورد بررسی و ارزیابی قرار داد.
1-تعامل مخاطب و سینماگران: سینما به عنوان هنر و رسانه ای عمومی که بیشترین سهم را در اهراز هویت خود مدیون مشارکت و اهمیت از سوی مخاطب است، همواره نگرشی پویا و فعال به مخاطب داشته و دارد، به گونه ای که اگر مخاطبی وجود نداشته باشد، عملا سینمایی نیز به مفهوم عام و رسانه ای اش وجود نخواهد داشت، از این رو، واکنش مخاطب و میزان اهمیت او به فیلم همواره از اصلی ترین دغدغه های فیلمسازان و صاحبان فیلم به شمار می رفته است. هنر سینما نیز از آنجایی که هنری محبوب و ستاره ساز به شمار می رود معمولا در دل خود تشریفاتی را داراست که هرچند مردمی و به دور از زرق و برق های معمول هم برگزار شود بازهم از فاصله زیاد میان مخاطب عام جامعه با سینماگران، ستارگان و عوامل آن، و عدم تعامل مستقیم و سازنده میان آن ها رنج می برد.
چراکه نظام بوروکراسی اداری در پی روند اکران فیلم معمولا مانع از ارتباط مستقیم سینماگران با مردم می شود و حتی بهانه های مختلف اعم از افتتاحیه فیلم، حضور آن در جشنواره ها و ... هم نمی تواند بستری در شأن مخاطب برای تعامل او با سینماگر فراهم سازد.
وجود کاخ مردمی جشنواره فیلم فجر در بستر بزرگترین جشنواره سینمایی کشور این امکان را بیش از هر چیز برای مخاطب از یک سو و سینماگر از سویی دیگر فراهم می کند که در حال و هوایی مردمی، فرهنگی، هنری و اجتماعی با یکدیگر پیرامون فیلم و دغدغه های آن تعامل برقرار کرده و هردو به خاستگاه های هم و مطالبات اجتماعی دوسویه از سوی مردم و سینما بپردازند.
2-احترام به مخاطب: مخاطب به عنوان ارباب رجوع سینما و خاستگاه اصلی اصالت سینما در درون هر فیلم از شأنی بالا و درخور احترام برخوردار است که معمولا بنا به کثرت آن در مقابل محدود بودن و کم تعداد بودن ستارگان و شهره بودنشان، از عدالت اجتماعی و فرهنگی درستی برخوردار نیستند. این امر در همه کشورهای دارای سینما، و فرهنگ سینمایی دیده می شود و همواره ساز و کار های گوناگونی از سوی برگزار کنندگان جشنواره ها و مدیران فرهنگی اتخاذ می شود تا جایگاه واقعی مردم به مثابه صاحبان خاستگاه سینما تعیین و مشخص شود و نظر عمومی مردم بتواند به طور مستقیم در کیفیت و ارتقاء سطح کیفی و هنری فیلم و سینما تعیین گردد. در جشنواره فیلم فجر نیز در کنار راهکارهایی همانند سیمرغ بلورین بهترین فیلم مردمی که شأن مخاطب و داوری او را در جایگاه واقعی خود مطرح می کند می توان به برگزاری کاخ مردمی جشنواره به عنوان تشریفاتی درخور برای مخاطب علاقه مند، فهیم و اصیل سینما اشاره کرد که امکان آن در این دوره از جشنواره فیلم فجر تحت برگزاری کاخ مردمی جشنواره فراهم آمده است، که باید آن را به فال نیک گرفت. این ده روز و در ایام جشنواره فرصتی مغتنم برای سینما دوستان و مخاطبان جدی سینماست که به دور از مشغله های روزمره و کاری خود در پوششی فرهنگی و اجتماعی ذائقه سینما را به مثابه خوراک فرهنگی جامعه شان چشیده و آن را با یکدیگر در معرض داوری قرار دهند. که همانا امری پسندیده در جهت ارتقاء جایگاه مخاطب و احترام به شأنیت او در فرهنگ رسانه و سینمای کشور است.
3- پیوند صنایع و کارخانجات با صنعت سینما:یکی از بخش های مهم حاضر در کاخ مردمی جشنواره امسال که بی شک می تواند اهداف گوناگونی را در جهت بهبود رونق سینما و ارتقاء صنعت سینما در بحث تأمین بودجه و مطالبات سینماگران از بخش خصوصی محقق کند، دعوت از صاحبان صنایع گوناگون و کارخانجات تولیدی است که قرار است برای اولین بار در کاخ مردمی جشنواره صورت پذیرد. با حضور صاحبان صنایع در کنار سینماگران و تهیه کنندگان، می توان پیشبینی کرد که بخش خصوصی می تواند بیش از پیش در حوزه سینمای حرفه ای کشور مشارکت داشته باشد و بار زیادی را از روی دوش سازمان سینمایی و دیگر نهادهای فرهنگی دولت بردارد. به این ترتیب می توان شاهد گامی رو به جلو در جهت محقق شدن سینمای ملی در سطح جهانی باشیم که به منظور تولیدات فاخر و جهانی نیازمند تأمین هزینه های کلان صنعت سینما است. این اتفاق همچنین با همجواری در کنار حضور پر شور مردم می تواند تا میزان زیادی در ایجاد انگیزه در صاحبان صنایع به عنوان تأمین کنندگان مالی و پشتیبان صنعت سینما اثرگذار باشد تا بازگشت سرمایه را در آینده فیلم و چرخه کلی سینما متصور بوده و با انگیزه و اطمینان بیشتری در پروژه های مختلف خصوصی و دولتی سینمایی مشارکت کنند.
4- کم کردن فاصله ستارگان و مردم: فعل ستاره پروری که همواره از دست آورد های غرب و مدرنیسم غربی به شمار می رود و صنعت هالیوودیسم چه در عرصه سینما و چه موسیقی و چه دیگر هنرها سهم عمده ای در این پدیده اجتماعی، فرهنگی و هنری داشته، همواره با نقدهای جدی از سوی فرهنگ انقلابی و اسلامی روبرو بوده است چراکه نمی توان در آن اصالتی اسلامی و فرهنگی را که با ساختار نظام مقدس جمهوری اسلامی که بر پایه برابری و از بین بردن فاصله طبقاتی استوار است جستجو کرد. اما از سویی دیگر پدیده سینما به عنوان یک پدیده محبوب رسانه ای در تمام جهان در دل ساختار اجتماعی خود، ناخودآگاه عرصه را برای مطرح کردن عده ای به اسم «ستارگان سینما» فراهم می آورد. حال با مسئولان فرهنگی است که چگونه این امر را کنترل کرده و تعادل و تعاملات مردمی و اجتماعی را به طور مساوی در این امر پیاده سازی کنند. سوی دیگر این ماجرا نیز به ستارگان و افراد و هنرمندان محبوب و شهره باز می گردد که خود می توانند با دوری کردن از تشریفات و نزدیکی به مردم و تواضع و افتادگی، مانع از ترویج ستاره پروری در جامعه اسلامی شده و خود را به مثابه یک الگو و منتخب مردم در دل مردم و نظام اجتماعی جامعه شان جای دهند. برگزاری کاخ مردمی جشنواره این مهم را در بستری فرهنگی به وجود می آورد که هنرمندان بتوانند به دور از تشریفات معمول در کاخ جشنواره، در میان مردم و مخاطبینشان حاضر شده و به دیدن فیلم بپردازند تا در ارتباطی سازنده با گفت و شنود و تعامل، سبب رشد فرهنگ سینمای اسلامی را ذیل یک جشنواره انقلابی ایجاد کنند.
صابر الله دادیان