مستند «تنها میان طالبان» زاویه دیگری از طالبان را نشان می دهد که خودتان نیز به این مسئله چند بار اشاره کرده اید و در حقیقت شما با ساخت این اثر به نوعی در برابر امپراطوری رسانه ای جهانی و داخلی قرار گرفته اید و به نوعی تابوها را شکستید، این مسئله باعث وحشت شما نشده است؟

اسلام زاده: به نکته دقیقی اشاره کردید؛ چرا که می دانستم که وقتی این مستند رسانه ای شود طبعات  زیادی را به همراه دارد، شاید عده ای از این فرم کار و نگاه نو اثر خوششان بیاید ولی قطعا مخالفین نیز خواهد داشت و به ما برای این نوع نشان دادن طالبان حمله خواهند کرد. ولی واقعیت مسئله این است است که مقام معظم رهبری به ما فرمودند که جنگ امروز، جنگ رسانه ای است و امپراطور رسانه ای که حاکم بر جهان است همه مسائل را تعریف می کند. امپراطوری رسانه ای حتی جایگاه رسانه های داخلی را هم تعریف کرده و  مشخص می کند که مثلا جهان چگونه باید ایران را بشناسد و یا ایران چگونه باید پاکستان را بشناسد و .... و دلیل این مسائل تعریف های امپراطوری از همه مسائل دنیا است.

ما در لیبی راننده سلفی داشتیم که الان در سوریه و عراق برای ثواب شیعه کشی -می جنگد و این مسئله را که فردی زندگی اش را راها کند و برود در کشور دیگری بجنگد، امپراطور رسانه ای تعریف کرده است. از سوی دیگر تمام راه هایی که می توان از طریق آنها خبرنگار و مستندساز به برخی از کشورها فرستاد تا واقعیت ها رابه تصویر بکشند از سوی امپراطوری رسانه ای بسته شده است و دلیل این سخت گیری از سوی امپراطوری تا کسی یمن، لیبی و مصر نرود این است که امپراطوری رسانه ای نمی خواهد ما یک روایت جداگانه از مسئله داشته باشیم و ارتباط ولو ارتباط فرهنگی میان ملت ها شکل بگیرد.

 اختلاف زیاد میان اقوام در افغانستان، صحبت کردن با آنها را سخت کرده است

 رسانه های ما نیز تنها بازتابی از آنچه امپراطوری رسانه ای تعیین می کنند، هستند؟

اسلام زاده: بله؛ چرا که راحت ترین کار ترجمه خبر است و در بسیاری از موارد هم می بینیم که مشکل ما، مشکل ترجمه است؛ در حالی که ما در این موارد حداقل باید تحلیل داشته باشیم و از سوی دیگر به کشورهایی که می توانیم سفر کنیم و روایت جدیدی داشته باشیم.

 مشکل اصلی کشور افغانستان تنها طالبان  است؟

اسلام زاده: اختلاف میان اقوام مختلف افغانستانی بسیار زیاد است و همین مسئله راحت تر صحبت کردن با آنها و به تبع کشور افغانستان را سخت تر کرده است. متاسفانه وقتی فضای کشوری تبدیل به جنگ داخلی می شود اتفاقات ظالمانه زیادی وجود خواهد داشت و در مستند «تنها میان طالبان» می خواهم به این مسئله بپردازم که چرا هنوز طالبان می تواند در افغانستان سربازگیری کند و دو دهه است که نیروهای خود را تجمیع کرده و حضور پررنگی در افغانستان دارند و حتی در قلب کابل و مقر سازمان ملل و وزارت دفاع افغانستان را مورد حمله قرار می دهند و این مسائل نشان دهنده نفوذ و طرفداری از طالبان در افغانستان است.

 طالبان ترور کور نجام نمی دهد؟

اسلام زاده: نمی توان این مسئله را به طور قطعی کرد و من نیز تحلیلگر مسائل سیاسی نیستم. ولی خود طالبان معتقد است که ترورها را کنترل می کند و حتی برای این مسئله شورا و کمیسیون دارند. ولی قطعا در برخی موارد نیروهای خودسر طالبان دست به ترورهای کور می زنند. علاوه بر آن طالبان به خاطر اینکه به دنبال حکومت کردن در افغانستان است، سعی می کند کمتر ناراضی داشته باشد و این مسئله دلیلی است که بتوان گفت شاید یکسری از اتفاقات در افغانستان کار نیروهای خودسر باشد و یا نیروهایی که با قصد خاصی دست به ترور می زنند.

 باید خط فکری طالبان را که در 250 کیلومتری مشهد قرار دارند، به خوبی بشناسیم

ما نیازمند این هستیم که جنبش و حرکت طالبان را که در افغانستان حضور دارند و در 250 کیلومتری مشهد قرار دارد را به خوبی بشناسیم و بدانیم که آیا آنها هم تکفیری هستند و اصلا خط فکری آنها چیست و این مسائل برای ما مهم است.

 تقریبا با جنبش های جهادی منطقه برخورد نزدیکی داشته اید. نسبتی که ما با جنبش های جهادی سنی برقرار می کنیم باید به چه سمت و سویی باشد و در گذشته چگونه بوده و الان ما جنبش هایی مانند طالبان افغانستان، پاکستان، جبهه النصر، داعش و ... می دانیم؟

اسلام زاده: متاسفانه در شناخت از این گروه های جهادی از پروپاگاندای رسانه ای بازی خورده ایم و امپراطور رسانه ای ذهن ما را شکل داده و می دهد. قطعا وقتی که ایران و امریکا سر یک میز نشسته اند و مذاکره کرده اند خط خبری عرب ها این شد که بارها گفته ایم جنگ ایران و آمریکا جنگ سوری است و دلیلش هم این است که ایران می گوید دشمن بزرگ تبدیل شده به دوست بزرگ. البته عرب ها هم اعتقاد داشتند که خودشان هم آمریکا هستند. از سوی دیگر بسیاری از جنبش های جهادی سنی به ایران به عنوان یک کشور ضدآمریکایی و حکومت دینی احترام می گذارند.

 پروپاگاندای رسانه‌ای بدبینی‌ بین جنبش‌های جهادی و حکومت‌ها را بیشتر می‌کند

 ظواهری در یک مصاحبه ای با حسرتی از ایران انقلابی حرف می زند و می گفت ما ایران را به عوان یک کشور انقلابی می شناختیم ولی ایران با آمریکا در جنگ آمریکا به افغانستان همدستی کرد، در این زمینه توضیح دهید که چرا تصورشان اینگونه است؟

اسلام زاده: اینگونه مسائل وجود دارد و بنابراین ما باید با دقت بیشتری با این مسائل برخورد کنیم. به طور مثال در لیبی با معاون پاسدار انقلاب لیبی دیدار کردم و آنها نگاه بسیار مثبتی به ایران دارند، ولی پروپاگاندای رسانه ای بدبینی ها را روز به روز بیشتر می کند و به همین دلیل باید شناخت دقیقی داشته باشیم حتی از القاعده هم که هنوز تصور می شود در افغانستان حضور دارند ولی اینگونه نیست، باید شناخت دقیقی داشته باشیم.

درست است که القاعده و حتی گروه های دیگر جهادی فریب آمریکا را خوردند، ولی پیاده نظام القاعده نیروهای مخلصی هستند که سال ها درد و رنج دیکتاتورها را دیده اند و سر قضیه تخریب آمریکایی ها نسبت به آنها و مسئله رژیم صهیونیستی سرخورده هستند؛ چرا که قطعا افرادی که به دنبال پول و ثروت و جایگاه باشند، به بیابان های سوریه و عراق نمی رود تا سختی بکشد و حتی وارد لیست سیاه کشورش شود؛ چرا که این افراد به محض اینکه از کشورشان خارج شوند، وارد لیست سیاه کشورهایشان می شوند.

 بزرگ‌ترین نعمتی که خداوند به کشور ایران عطا کرده، ولایت فقیه است

متاسفانه خلائی که در این جنبش ها وجود دارد، خلاء رهبری است. رهبری که بتواند اجتهاد کند و احکام اسلام را با مسائل روز منطبق کند و این مهم باعث شده که نیروهای پیاده نظام گروه های جنبش جهادی دست به اقدامات بزنند که خلاف نظر بزرگان شان باشد؛ از این رو باید بگوییم که ولایت فقیه نعمت بزرگی است که خداوند به ما عطا کرده تا ما را از افراط و تفریظ در امان نگه دارد.

عنوان کردید که برخی اتفاقات از سوی نیروهای خودسر طالبان رخ می دهد، مگر طالبان نمی تواند اینگونه نیروها را کنترل کند؟

اسلام زاده: متاسفانه جنبش های جهادی که در منطقه حضور دارند، اغلب در تور سرویس های اطلاعاتی کشورهای دیگر میفتند و بعضا می بینیم در رده های بالای جنبش های جهادی نیروهای اطلاعاتی حضور پررنگی دارند. به طور مثال یکی از نیروهای اطلاعاتی آمریکایی یا انگلیسی در گروه الزرقاوی حضور داشت که بعد از کشته شدن الزرقاوی به کشورش بازگشت و ریشه های خود را به صورت یکجا تراشید و این مسائل نشان می دهند که متاسفانه در همه جنبش ها این مشکل وجود دارد؛ با این حال ما باید نگاه واقع بینانه داشته باشیم.

حتی چندی پیش سیدحسن نصرالله اعلام کرد که پیاده نظام جنبش های جهادی اصلا برای پول کار نمی کنند و نسبت به این مسئله به همگان انزار داد.

قبل از اینکه وارد طالبان شوم، با ابوالشریف جلسه ای داشتیم و وی می گفت بسیاری از افرادی که از اروپا می آیند و می گویند مسلمان هستیم، عوامل سرویس های اطلاعاتی هستند و ما در افغانستان شاهد این مسئله هستیم. ابوالشریف خاطره ای گفت که یکی از همین نیروهای اروپایی وقتی در عملیات ها به مساجد می رسیدیم که اسم ائمه بر سر در آن وجود داشت، دستور می داد که آن را خراب کنند و یک  روز به کودکی رسیدیم که در کلاهش دعایی نوشته بود، نیروی اروپایی تا این مسئله را دید کلاه را پاره کرد که ابوالشریف همان موقع دست آن نیروی اطلاعاتی را می گیرد و به وی می گوید به چه حقی این کار را می کند؛ متاسفانه جاسوس هایی که در میان جنبش های جهادی وجود دارد، بسیار می توانند این جنبش ها را جهت دهی کنند.

 باید بدانیم که چرا برخی قبایل عراقی در مقاومت داعش مقاومت نکردند و در مقابل آمرلی 86 روز مقاومت کرد

«نسیم آنلاین»: طالبان راهکار موثری برای مقابله با نیروهای خودسر و جاسوسانی که در بین شان هستند، ندارد؟

اسلام زاده: از طالبان پرسیدم که چه تمهیدی دارند که در آینده چنین مسائلی رخ ندهد که رئیس گروه طالبان عنوان کرد ایران، عربستان و کشورهای منطقه بعضا در میان شان جاسوس پیدا می شود که حرکت های اساسی را هم به نظام های این کشورها وارد می کنند، ما که با سختی های فراوانی روبه رو هستیم، مشخص نیست که جاسوس نداشته باشیم و حرکت های خرابکارانه نیز انجام ندهند و اینها مسائلی هستند که باید بدانیم و نسبت به آنها مسائل را تحلیل کنیم که مثلا چرا موصل با بیش از 50 هزارنیروی نظامی در عراق یک روزه سقوط می کند و حتی صلاح الدین طی چند روز سقوط می کند؟ همچنین باید بدانیم که چرا برخی از قبایل عراق در مقابل داعش مقاومت نکنند و تسلیم داعش نشوند. وقتی برای آزادسازی صلاح الدین به تکریت رفته بودم دیدم که سیستم داعش توسط حزب بعث اداره می شود.

سقوط صلاح الدین و موصل در حالی رخ داد که در آمرلی با مساحت 2 کیلومتر در 2 کیلومتر 84 روز مقابل داعش مقاومت کرد و همه این ها پیام هایی دارد که باید آنها را تحلیل درست کنیم تا بتوانیم نسبت به آنها برنامه ریزی کنیم.

برخی می گویند  شاید در میان مسئولان تحلیلی که شما دارید، وجود داشته باشد ولی در رسانه ها نباید مطرح شود. به طور مثال گفته می شود ما نباید طالبان را خوب نشان دهیم چرا که شاید میانه مان با دولت افغانستان بر هم بخورد و مسائل دیگر، نظرتان در این زمینه چیست؟

اسلام زاده: مسئله این است که ما نه به دنبال خوب نشان دادن طالبان هستیم و نه بد نشان دادن آن. عده ای می گویند طالبان از پیشرفت صحبت می کند، ولی مناطق تحت سلطه اش اصلا پیشرفته نیست و حتی می گویند طالبان از زنان سخن می گوید، ولی هیچ زنی در مستند «تنها میان طالبان» به تصویر کشیده نشده است؛ قطعا این مسائل وجود دارد و حتی نگرانی هایم نیز در مستند به خوبی وجود دارد.

 نمی‌توانم به خاطر اینکه به من برچسب زده می‌شود، دیده‌هایم از طالبان را انکار کنم

 کاملا مشخص است که مستند «تنها میان طالبان» تنها در حال نشان دادن واقعیت ها است، ولی عده ای می گویند  این مستند طرفدار طالبان است، خودتان چه نظری دارید؟

اسلام زاده: نمی توانم به خاطر اینکه به من برچسب زده نشود، دیده هایم را انکار کنم و بر اساس دیده هایی برخی دیگر قضاوت کنم و حتی دیده های خودم را انکار کنم. 80 تا 90 درصد این مستند بر اساس روند سفرم بوده است و تدوینگر و نویسنده تمام تلاش خود را کرده اند که حس و حال سفرم را به خوبی روایت کنند و از متن های عجیب و غریب و تدوین های پیچیده جلوگیری کردند، البته شاید این کار به نوعی خودزنی هم باشد، ولی نویسنده و تدوینگر تلاش کردند که فیلم به درستی روایت شود.

 شما زمانی به افغانستان رفتید که ملاعمر یا زنده بود و یا کسی نمی دانست که کشته شده است، ولی الان که ملاعمر کشته شده اطلاعاتی از وضعیت سیستم طالبان دارید؟ و اینکه طالبان شخص محور اداره می شود یا شورایی این کار صورت می گیرد؟

اسلام زاده: همان زمان که به افغانستان سفر کردم زمزمه هایی وجود داشت که ملاعمر وجود ندارد و شخص اول طالبان ملااختر محمدمنصور است، ملااختر محمد هنوز زنده است، ولی اسم ملاعمر به عنوان اولین رهبر طالبان تاثیر زیادی بر روحیه کسانی که عضو طالبان هستند و می جنگند، خواهد داشت، با این حال به نظر می آید بعد از ملاعمر طالبان توانست خودش را اداره کند و از رهبری محمداختر محمد منصور تمکین کرده اند.

 طالبان ادعا دارد که بخش قابل توجهی از خاک افغانستان در اختیارش است

 سیستم طالبان ناشی از اندیشه های ملاعمر بوده است یا خیر؟ به عبارت دیگر طالبان متکی به افکار ملاعمر متکی بود یا مانند نظام جمهوری اسلامی ایران سیستم ساختاری فکری دارند؟

اسلام زاده: ملاعمر در ده سال اخیر و بعد از سقوط طالبان در افغانستان ظهور و بروز کمی در این گروه داشته است و بیشتر بار طالبان بر عهده شورای رهبری که به شورای کویته مشهور است، بوده ولی اسم ملاعمر در یک دست بودن شورای رهبری و اتحاد طالبان تاثیر زیادی داشته اشت. در کل سیستم تصمیم گیری طالبان سیستم شورایی بوده است و بعد ساختار حکومتی آنها شامل کمیسیون سیاسی، نظامی، اقتصادی و ... دارد البته طالبان شورای فتوا هم دارد که در مسائل مختلف فتوا صادر می کنند.

 الان چند درصد از خاک افغانستان در اختیار طالبان است؟

اسلام زاده: خودشان مدعی هستند که بخش قابل توجهی از افغانستان را در اختیار دارند. در گذشته طالبان تنها در مناطق جنوبی و شرقی بود ولی الان طالبان در شمال افغانستان یکسری شهرستان در اختیار دارند و در غرب افغانستان هم برخی فرمانداری ها را در اختیار دارند و در مرکز و قلب کابل هم عملیات می کنند و همه این مسائل نشان می دهد که طالبان جریان جدی ای در افغانستان است.

 طالبان در مناطق تحت سیطره خود تا چه اندازه محبوبیت دارد؟

اسلام زاده: من مناطق پشتون نشین رفتم و در این مناطق قطعا طرفداران طالبان زیاد است،چرا که در غیر این صورت طالبان نمی توانند ادامه حیات دهند.

 مردم تحت سیطره طالبان حکومت مرکزی افغانستان را قبول ندارند؟

اسلام زاده: نمی توان گفت قبول ندارند، شاید حکومت مرکزی به این مناطق برود و مردم هم به راحتی قبول کنند، ولی این مردم به حضور آمریکایی به خاطر جنایت های صورت گرفته اعتراض زیادی دارند. یکی از دلایل اقبال به طالبان بحث جنایت های آمریکایی ها است.

 طالبان، تکفیری نیست

اختلاف طالبان افغانستان با طالبان پاکستان چیست؟

اسلام زاده: می توانیم بگوییم که به لحاظ ساختاری طالبان پاکستان و طالبان افغانستان اختلاف های زیادی با هم دارند.

طالبان افغانستان با طالبان پاکستان در ایدئولوژیک با یکدیگر اختلاف دارند؟

اسلام زاده: هر دو از مکتب دیوبند پیروی می کنند، ولی احساسم این است که مسئله تکفیر در افغانستان ها بسیار کمرنگ تر است.

تعداد زیادی از نیروهای طالبان پاکستان به داعش ملحق شده و می شوند، ولی از طالبان افغانستان کسی به داعش ملحق نشده است، به نظر شما علت این مسئله چیست؟

اسلام زاده: طالبان افغانستان به خاطر حکومت در افغانستان است به همین دلیل تلاش می کند که دخالتی در مسائل منطقه ای دخالتی نداشته باشد و انرژی خود را صرف مقابله با جنبش های دیگر منطقه ای نکند. حتی نیروهای معارض در سوریه هم از طالبان افغانستان نیرو نخواستند و تنها گفتند که طالبان افغانستان دفترش را با یک پرچم در سوریه بازگشایی کند که طالبان با این مسئله هم مخالفت کرد.

طالبان تمرکزش حکومت در افغانستان است و به نظرم رگه های تکفیری فعلا در میان طالبان وجود ندارد.

طالبان پاکستان شیعه های پاراچنار را شهید می کنند،ولی طالبان افغانستان اینگونه نیستند، چرا میان دو گروه از طالبان این تفاوت وجود دارد؟

اسلام زاده: کسی که فضای افغانستان را به خوبی بشناسد، می داند که رگه های تکفیری در افغانستان بسیار کمرنگ است.

به خاطر رگه های صوفی گری در افغانستان است؟

اسلام زاده: رگه های صوفی گری در افغانستان بسیار پررنگ است و امامزاده ها در افغانستان قطب های صوفیه هستند و قهرمانان ملی هم دارند. مثلا در قندهار قبر احمدشاه عبدالی وجود دارد و نمایندگان پیامبر و سادات در قندهار بسیار زیاد هستند.

طالبان وقتی مزاری را تصرف می کند دست به تخریب این قبور نمی زند؟

اسلام زاده: خیر.

 شیعه کش هم نیستند؟

اسلام زاده: نمی توانیم بگوییم که طالبان افراد را به خاطر شیعه بودن کشته است؛ چرا که شیعیان قندهار می گفتند در 5 سال حکومت طالبان اشهدان علی ولی الله از مساجدمان پخش می شد.

 شنیده ام روبه روی خانه ملاعمر مسجد شیعه ای وجود دارد و از همان مسجد صدای اشهدان علی ولی الله پخش می شد. درست است؟

اسلام زاده: این مسجد روبه روی منزل ملاعمر نیست، ولی صدای اذان شیعیان از خانه ملاعمر شنیده می شد. در قندهار زمان اذان صبح 10 تا 15 مسجد اذان خودشان را می خوانند.

 ساعت اذان شیعیان با اهل سنت متفاوت است، مشکلی در این زمینه وجود نداشت؟

اسلام زاده: در مستند «تنها میان طالبان» نشان داده ایم که شیعیان به زمان اذان سنی ها نماز می خوانند و به ما نیز سفارش شده است که با اهل سنت نماز جماعت بخوانیم، حتی وقتی مکه می رویم با اذان مکه به اقامه نماز می پردازیم.

 طالبان به وحدت میان شیعه و سنی معتقد است؟

اسلام زاده: نمی توانم دقیق بگویم در واقع طالبان به نظرم تنها به دنبال حکومت هستند.

 طالبان به من می‌گفتند امام جماعت نمازشان شوم

جدای از بحث حکومت، در بدنه طالبان چه دیدگاهی نسبت به این مسئله وجود دارد و حتی آنها چه برخوردی نسبت به نماز خواندن شما داشتند؟

اسلام زاده: آنها گاهی به من گفتند که امام جماعت شوم و حتی آنها اصراری نداشتند که ما با هم نماز بخوانیم و وقتی به آنها گفتم نماز جماعت بخوانیم؛ چرا شما به صورت فردی نماز می خوانید به من گفتند پشت سرشان نماز می خوانم و حتی چند بار گفتند که من امام جماعت شان شوم که قبول نکردم!

بحثی که مطرح است اینکه طالبان اگر دوباره قدرت را به دست بگیرد، همان اقدامات گذشته را انجام می دهد، برآورد شما از این مسئله چیست؟

اسلام زاده: نظری در این زمینه ندارم و نمی توانم در این زمینه اظهارنظر کنم؛ چرا که تنها روایتی از طالبان داشته ام. ما نمی توانیم به راحتی بگوییم که طالبان از گذشته درس گرفته یا درس نگرفته است؛ چرا که باید معادلات بین المللی را هم در نظر بگیریم و بدانیم که آیا طالبان اگر به قدرت برسد اقوام دیگر را در حکومت راه می دهد یا خیر؛ همه اینها مسائل اساسی است که نمی توان به راحتی درباره آن صحبت کرد.

الان طالبان ادعا می کند ارتباطی با عربستان سعودی ندارد، حال اگر فردا حکومت افغانستان را در دست گرفت برای اداره حکومت از نظر مالی می تواند به عربستان رجوع نکند و قطعا پول گرفتن از عربستان سعودی تبعاتی دارد.

تصوری که از طالبان در ذهن ها وجود دارد، مخالفت آنها با فیلمبرداری است؛ ولی شما توانستید با دوربین وارد طالبان شوید، چطور این اتفاق افتاد؟

اسلام زاده: آنچه که من دیده ام، اینگونه نیست؛ حتی در برخی سکانس ها دوربین را به طالبان داده ام و آنها از من فیلم گرفته ام شاید طالبان الان به این نتیجه رسیده که دوربین و رسانه تا چه اندازه می تواند به آنها کمک کند.

شما در مناطق تحت سیطره طالبان زنان را دیده اید؟

اسلام زاده: بله در برخی مکان ها دیده ام ولی اجازه فیلمبرداری نداشتم. به طور مثال در منطقه تاجیک نشین در زیارتگاه زنانی حضور داشتند و نزدیکی رودخانه هیرمن هم زنانی بودند که اتفاقا صحنه های خوبی هم برای فیلمبرداری بود که به من اخطار دادند که نباید از زنان فیلم بگیرم.

ولی زنان در بازار پشتون  و تاجیک حضور ندارند و حتی در قندهار هم حضور کمرنگی دارند زنان.

 این مسئله به خاطر باور عمومی مردم افغانستان است یا به خاطر حضور طالبان در این کشور؟

اسلام زاده: حضور کمرنگ زنان به خاطر باور عمومی مردم افغانستان است. حتی در برخی مناطق پاکستان هم اینگونه است و در شهر اسلام آباد هم زنان حضور کمرنگی دارند و حتی وقتی شیعیان پاکستانی به ایران می آیند از فضای کشور ما به خاطر حضور زنان تعجب می کنند.

 طالبان باید برداشت خود از اسلام را واضح‌تر بیان کرده و مرام‌نامه حکومتی داشته باشد

مهمترین نقطه ضعف طالبان چیست؟

اسلام زاده: طالبان باید قرائت هایشان را از مسائل اجتماعی و سیاسی و برداشت شان را از اسلام واضح تر بیان کنند. انقلاب اسلامی مبنای فکری داشت که کتاب ولایت فقیه ای به عنوان مانیفست حکومت داری نوشته شده بود که طبق آن حکومتداری و اداره کشور بنا نهاده شده است، طالبان نیز باید مانیفست و مرام نامه ای داشته باشد که البته رسیدن به مانیفست مسئله بسیار سختی است.

افغانستان به خاطر مسائل عقیدتی خود قرآن را ترجمه نمی کنند یا دلایل دیگری دارد؟

اسلام زاده: اصلا اینگونه نیست، بلکه به خاطر فقر قرآن در افغانستان ترجمه نمی شود. یکی از مسئولان مدرسه قرآنی که از آن بازدید کردم، عنوان می کرد که چند روز پول جمع کرده اند تا بتوانند یک روز به دانش آموزان تغذیه بدهند. متاسفانه در افغانستان امکانات اولیه وجود ندارد که بخواهند قرآن ترجمه کنند.

محمدحسین جعفریان می گوید که با شهید ناصری صحبت کرده بود که برای مدارس افغانستان کتاب های ایران را که پایان سال دانش آموزان آنها را دور می انداختند، به افغانستان می بردند.

کتاب ها را به مناطق تحت سیطره طالبان می دادند؟

اسلام زاده: خیر. کتاب ها به مناطق شمالی افغانستان ارسال می شد و می خواهم بگویم که در افغانستان شرایط بسیار سختی دارد. در اوایل انقلاب اسلامی هم قرآن های قدیمی و بدون ترجمه وجود داشت و الان افغانستان چنین وضعیتی دارد.

 تراکتورسازی در صدور انقلاب نقش بیشتری داشته تا نهادهادی فرهنگی!

ایران می تواند در مناطق تحت سیطره طالبان کار فرهنگی انجام دهد؟

اسلام زاده: نمی دانم، در آن مناطق تنها تراکتورهای شرکت تراکتورسازی را دیده ام و می خواستم مطلبی بنویسم با عنوان صدور انقلاب با تراکتور؛ چرا که وقتی به ونزوئلا هم سفر کردم متوجه شدم که بچه های شرکت تراکتور بیشتر از بخش های فرهنگی در آنجا کار فرهنگی کرده اند و تراکتور ایران در مناطق مختلف دنیا وجود دارد.

 هیچ سکانسی از "تنها میان طالبان" سانسور نشده است

چرا بعد از یک سال و نیم از فیلمبرداری «تنها میان طالبان» آن را رسانه ای کردید؟ این مسئله دلیل خاصی داشته است؟

اسلام زاده: می خواستم کار به صورت چراغ خاموش آماده شود؛ چرا که امکان مخالفت و ایجاد مشکلات وجود داشت به همین دلیل می خواستیم اول کار را آماده کنیم و بعد آن را رسانه ای کنیم؛ البته برد رسانه ای مستند برایمان مهم بود و می خواستیم بعد از رسانه ای شدن، کار امکان نمایش داده شود که خوشبختانه کار در جشنواره حقیقت پذیرفته شد و همان جا کار را رسانه ای کردیم.

در مستند «تنها میان طالبان» سکانس های خشونت وجود داشته است که اقدام به حذف آن کرده باشید؟

اسلام زاده: خیر. اصلا این مستند به گونه ای دیگر ساخته شده است. حتی در زمان فیلمبرداری طالبان به من گفت که به مکانی حمله می کند و من نیز از آن حمله فیلمبرداری کنم تا فیلم جذاب شود که به شدت با این مسئله مخالفت کردم.

توضیحی درباره ژورنالیسم پشت میزی و ژورنالیسم حقیقت طلب و تفاوت میان آن دو ارائه کنید.

اسلام زاده: کوچک تر از آن هستم که بخواهم در این زمینه صحبت کنم، ولی در ضرب المثل های ما نیز وجود دارد که شنیدن کی بود مانند دیدن. یک بار به دیدار ابوالقاسم طالبی رفتم که وی گفت در حال ساخت فیلمی درباره قحطی ایران هستند که وقتی از وی سوال کردم برای ساخت فیلم به سراغ تاریخدان و کارشناس هم رفته است یا خیر گفت آنها را دو سال پیش انجام داده ام و بعد از آن خودم شده ام منبع دست اول.

به عبارت دیگر وقتی یک خبرنگار، فیلمساز و مستندساز البته بیشتر منظورم فیلمساز و مستندساز هستند؛ چرا که این افراد باید خودشان منبع دست اول شوند و نمی توان با خواندن منابع غربی و منبع های دسته چندم تحلیل ارائه کنم، البته برخی کشورها مانند یمن و ... هم هستند که امکان حضور در آنها وجود ندارد، ولی باید تا جایی که امکان هست تحقیقات میدانی انجام شود؛ چرا که بسیاری از مسائل در تحقیقات میدانی شکسته می شود.

 مصاحبه با ملاگل آقا را در کتاب "تنها میان طالبان" منتشر خواهم کرد

در مستند بخش جذاب مصاحبه با ملاگل آقا که حدود 90 دقیقه هم است را کامل نشان نداده اید، قرار است چه کاری برای این بخش انجام دهید؟

اسلام زاده: در حال نگارش کتابی با عنوان «تنها میان طالبان» هستم که الان در مرحله بازنویسی قرار دارد و بخش اصلی مصاحبه 90 دقیقه ای با ملاگل آقا را در آن کتاب می آورم، البته در این کتاب روایت ها و دیده هایم را هم می آورم؛ البته سعی کردم کمتر در این کتاب تحلیل داشته باشم.

این کتاب در چند صفحه منتشر می شود؟

اسلام زاده: کتاب «تنها میان طالبان» بیش از 60 هزار کلمه است که قرار است 100 عکس هم در آن منتشر کنم که تصور می کنم کتابم در حدود 250 یا 300 صفحه ای منتشر شود.

ناشر کتاب هم مشخص است؟

اسلام زاده: در حال مذاکره هستیم ولی هنوز به نتیجه نرسیده ایم.

قرار است به سراغ دیگر جنبش های جهادی هم بروید؟

اسلام زاده: باید دید که در آینده چه اتفاقی رخ می دهد. بعد از سفر طالبان دو سفر به عراق داشتم که دز یکی از سفرها به منطقه آمرلی و در دیگری برای آزادسازی تکریت رفته ام و قطعا ما باید به یک تحلیل درباره این جنبش ها برسیم. به طور مثال در سوریه تونلی کشف کرده اند که نیروهای معارض با چکش آن را کنده بودند و باید بدانیم که اینها چه افرادی هستند و به دنبال چه هدفی هستند و چرا اینگونه جنگ می کنند.

بعید است بتوانم "تنها میان داعش" را بسازم

تنها میان داعش را می توانید بسازید؟

اسلام زاده: بعید است؛ چرا که بستر داعش، بستر مناسبی نیست.

 شما شیعه هستید و قطعا این کار را سخت تر می کند.

اسلام زاده: قطعا

 سراغ النصره و جبهه الشام نمی خواهید بروید؟

اسلام زاده: نمی دانم، برای ساخت «تنها میان طالبان» هم چند سال وقت گذاشتم و نمی دانم در آینده چه خواهد شد.