گروه بین‌الملل مشرق - فاصله اعلام تا اجرای تصمیم ناگهانی پوتین برای خروج بخشی از نیروهای روس از معرکه سوریه، شاید به چند ساعت نیز نرسید. رئیس جمهور روسیه در تحولات مختلف نشان داده است مانند رقیب اصلی‌اش ایالات متحده، نیازی به تبلیغات و استفاده از افکار عمومی در مسیر مورد نظرش نمی‌بیند و آنچه را در راستای منافع ملی تشخیص می‌دهد، بی‌درنگ اجرایی می‌کند. نمونه این اقدام بی‌درنگ را در آغاز ورود روسیه به معادلات سوریه، بحران اوکراین و تحولاتی ازین دست در سال‌های اخیر شاهد بودیم.


مقامات کشورهای مختلف (حتی سفیر روسیه در بیروت) نیز با شگفتی نسبت به این تصمیم و اقدام پوتین واکنش نشان‌ دادند که خود دلیل دیگری بر غافلگیری جهان از این اقدام است. وضعیت رسانه‌ها و تحلیل‌گران نیز چندان تفاوتی با مقامات سیاسی ندارد و رسانه‌های عمده بین‌المللی نیز در این مورد، غافلگیر شده‌اند و تحلیل‌ها و گمانه‌زنی‌های مختلفی را برای این تصمیم روسیه و شخص پوتین مطرح می‌کنند.

برخی از رسانه‌ها صحبت از هزینه‌های بالای حضور نظامی روسیه در سوریه کردند اما فضای کلی حاکم بر تحلیل خبرگزاری‌های خارجی، این اقدام را در راستای مذاکرات صلح و پیروزی‌های چشمگیر ارتش سوریه با کمک نیروی هوایی روسیه (به همراه پشتیبانی ایران و حزب‌الله) ارزیابی می‌کنند و معتقدند پوتین تا این مرحله هم به تمام آنچه از حضور نظامی در سوریه انتظار داشته، رسیده است.

در ادامه مهمترین بخش‌های تحلیل این رسانه‌ها از نظرتان می‌گذرد.

خبرگزاری رویترز به نقل از یک مقام آمریکایی (بدون ذکر نام) نوشت: «واشینگتن با این تصمیم پوتین دلگرم شده است، ولی هنوز برای اظهارنظر درباره معنای این حرکت، انگیزه‌های پشت آن و حتی اجرایی شدن کامل آن، بسیار زود است.»

در دمشق، دفتر ریاست جمهوری، اعلام کرد که او با کاهش نیروی هوایی روسیه در سوریه موافقت کرده بود و همچنین این گمانه‌زنی را که خروج بخشی از نیروهای روسی نشان از افزایش اختلاف‌نظر میان دمشق و مسکو است، رد کرد. در اعلامیه دفتر رییس جمهور سوریه آمده است:


«کل موضوع در هماهنگی کامل بین طرف روسی و سوری اتفاق افتاد و از قبل به طور دقیق مورد بررسی قرار گرفته بود. مسکو به دمشق قول داده است که در «مواجهه با تروریزم» به حمایت خود از دولت سوریه ادامه خواهد داد.»

طبق گزارش رویترز، گروه‌های شورشی عمدتا با تردید به این تصمیم مسکو نگاه می‌کنند. مثلا «فادی احمد»، سخنگوی یکی از شاخه‌های ارتش آزاد که در شمال غرب سوریه می‌جنگد، چنین گفت:

«من اعلام این تصمیم از سوی روسیه را درک نمی‌کنم. غافلگیرکننده است، درست همان طور که ورود روسیه به جنگ این طور بود. خدا ما را حفظ کند.»

سخنگوی هیات عالی مذاکره‌کننده از سوی شورشیان، «سلیم المسلط» هم تردید خود را چنین ابراز کرد:

«هیچ کس نمی‌داند که در ذهن پوتین چه می‌گذرد، ولی اصولا نکته این است که او حق ندارد در کشور ما باشد.» او اضافه کرد: «این اقدام پتانسیل آن را دارد که اسد را تحت فشار قرار دهد و زمان هم برای آن مناسب است. با این حال، بنا به آن چه قبلا از روسیه دیده‌ایم، آن چه که وعده داده می‌شود، همیشه قرار نیست اتفاق هم بیافتد.»

الجزیره


الجزیره برای تحلیل تصمیم روسیه به سراغ «دانلد ینسن» دیپلمات سابق امریکایی رفت که سابقه کار در مسکو را هم دارد. ینسن بر این باور است که علی رغم اعلام خروج نیروهای روسیه، این کشور همچنان به حمایت کامل از اسد ادامه خواهد داد:

«به نظر من، روسیه خود را متعهد می‌داند که اسد را در قدرت نگه دارد. احتمال دارد که در شرایطی روسیه بخواهد پشت اسد را خالی کند....ولی (در حال حاضر) روس‌ها در ذهن خود برای یک اصل می‌جنگند، حفظ حاکمیت کشورها در برابر مداخله خارجی.»

او درباره علت تصمیم روسیه هم چنین گفت: «گمان می‌کنم که این اقدام مسکو، فرستادن این پیام به اسد هم هست که تو هنوز به ما وابسته‌ای. فکر نمی‌کنم که روسیه از بی میلی اسد به مذاکره با اپوزیسیون خوشحال باشد.»

«زینا خُدر»، تحلیل‌گر الجزیره، حرکت روسیه را ارسال این علامت به غرب می‌داند که نمی‌خواهد مداخله‌ای «بدون پایان مشخص» در مناقشه 5 ساله سوریه داشته باشد. با این وجود، خدر معتقد است که حضور نظامی روسیه در سوریه همچنان چشمگیر خواهد بود:

«باید به خاطر داشته باشیم که این پایانی بر حضور نظامی روسیه نیست. این حقیقت که هنوز اس-400 در خاک سوریه است، یعنی روسیه هنوز بازیگر خارجی اصلی در سوریه است.»

واشینگتن پست


این روزنامه آمریکایی نیز نشانه‌هایی چون باقی‌ماندن سامانه اس-400 را در سوریه، دلیلی بر استمرار حضور و حمایت نظامی روسیه می‌داند. امری که به اعتقاد نویسنده واشینگتن پست، بازدارندگی هوایی را به نفع دولت سوریه حفظ می‌کند و جلوی اجرای طرح‌هایی چون «منطقه پرواز ممنوع» را توسط کشورهایی چون سعودی، ترکیه و حتی ایالات متحده می‌گیرد. به علاوه، وجود این سیستم هوایی پیشرفته، یک جای پای قدرتمند را برای استمرار حضور و نفوذ روسیه در منطقه حفظ می‌کند.

این روزنامه سخنان «سرگئی ایوانوف»، رییس تشکیلات ریاست جمهوری روسیه را نقل کرد:

«ما فعالیت هایمان را در سوریه کم نمی‌کنیم، بلکه به آن شدت هم می‌دهیم. ولی برای این هدف، نیازی به حضور نیروها به اندازه امروز نیست.»

طبق نتیجه‌گیری واشینگتن‌پست، حضور نظامی 6 ماهه روسیه به نیروهای اسد کمک کرد که حدود 4000 مایل از اراضی از دست رفته را بازپس بگیرد- در ابعاد ایالت کانکتیکت امریکا- و احتمال سرنگونی اسد توسط مخالفان را تقریبا از بین ببرد. عملیات نظامی روسیه علاوه بر تقویت یک متحد اصلی در منطقه، خود روسیه را هم به یک بازیگر اصلی در عرصه بین‌المللی تبدیل کرد. به طوری که آمریکا و دیگر کشورهای غربی مجبور شدند، پس از دو سال تلاش برای انزوای سیاسی روسیه در پی بحران اوکراین، برای حل بحران سوریه با روسیه طرف شوند.

سی‌ان‌ان


این شبکه آمریکایی در پایگاه خبری خود، در تحلیل چرایی تصمیم کرملین، از قول پروفسور «جیمز گلوین» از دانشگاه کالیفرنیا لس انجلس، نوشت:

«روسیه در مقطعی به سوریه رفت که حکومت سوریه در حال باختن بود و در موضع دفاعی قرار داشت. روسیه توانست موج را برگرداند و حالا حکومت در موضع برتر است. خواست پوتین هم همین بود.»

اما گلوین معتقد است که تصمیم خروج نیروها دربرگیرنده این پیام است که روسیه در قبال هزینه سنگین پشتیبانی 6 ماهه از دولت سوریه، انتظاراتی هم از آن دارد:

«او سربازانش را بیرون می‌برد تا اسد بداند که در نهایت کار سوریه به عهده خود اوست و باید مذاکره کند.»

خبرنگار سی‌ان‌ان در مسکو، «متیو چَنس» هم معتقد است که پوتین اکنون با اعلام پیروزی نیروهایش را بیرون می‌برد، قبل از این که اوضاع دوباره خراب شود:

«روسیه می‌تواند بگوید که به اهداف نظامی‌اش رسیده است؛ طرف‌ها را پشت میز آورده و از متحد خاورمیانه‌ایش دفاع کرده است، با کم‌ترین هزینه برای روسیه.»

تحلیل‌گر نظامی سی‌ان‌ان، «اریک فرانکونا»، مداخله نظامی روسیه را موجب تقویت موضع چانه‌زنی اسد نسبت به گروه‌های شورشی می‌داند. به نظر او، در آستانه مذاکرات برای صلح در ژنو، «رژیم سوریه در شرایط بسیار بهتری قرار دارد، و قطعا خود روسیه هم.»

به باور فرانکونا، برای پوتین تضمین حضور و نفوذ کشورش در سوریه مهم است و نه شخص بشار اسد، و هر زمانی می‌تواند بشار اسد را وادار به پذیرش کناره‌گیری کند، چرا که به گفته او «پوتین برای دفاع از بشار شمشیر نمی‌کشد.»

سرگی مارکوف، عضو سابق دومای روسیه هم درباره تاثیر خروج نیروهای روسی، بر نبرد با داعش نظر متفاوتی دارد:

«زیرساخت‌های اصلی اقتصادی و نظامی داعش با حملات هوایی روسیه نابود شده است. سربازان ارتش سوریه می‌توانند در عرض چند هفته دوباره کنترل پالمیرا (در استان حمص) را به دست بگیرند و حتی به اعتقاد من، احتمال دارد نیروهای دولتی سوریه، بدون پشتیبانی هوایی روسیه، در اواسط امسال داعش را نابود کنند.»

اسپوتنیک


اسپوتنیک تحلیلی از «پاول کریگ رابرتز» را در این زمینه منتشر کرد. او با به کار بردن لفظ «فواحش رسانه‌ای» برای رسانه‌های جریان اصلی غرب، آن‌ها  را اسیر توهمات تبلیغاتی خود در تحلیل تصمیم پوتین برای خروج نیروهای روسی دانست. این تحلیل‌گر سیاسی  نوشت:

«با از بین بردن قابلیت‌های تهاجمی داعش و آزادسازی سوریه از دست تروریست‌های مورد حمایت واشینگتن، اکنون پوتین به دیپلماسی تغییر جهت داده است. اگر صلح به شکست بیانجامد، تقصیر آن را نمی‌توان به گردن روسیه انداخت.»

به نوشته رابرتز، گرچه اعتماد به حکومت تحت سیطره نئوکا‌ن‌ها در آمریکا، برای پوتین بسیار دشوار بوده است، لیکن در صورتی که داعش بخواهد با پشتیبانی واشینگتن دوباره جنگ را دامن بزند، حفظ پایگاه‌های هوایی و دریایی در سوریه، این امکان را به مسکو می‌دهد که عملیات نظامی خود را از سر بگیرد.

به نوشته این خبرگزاری، با  تضعیف قابل ملاحظه داعش، امکان این که واشینگتن از فرصت مذاکرات صلح برای تقویت این گروه استفاده کند،  هم ضعیف‌تر می‌شود. تحلیل‌گر اسپوتنیک معتقد است که ریسک پوتین در اعتماد به واشینگتن ارزشش را خواهد داشت اگر که منجر به تقویت دیپلماسی روسیه و قرار گرفتن این کشور در موضع بالاتری نسبت به آمریکایی باشد که بر تهدید، زور و خشونت متکی است. به اعتقاد نویسنده این تحلیل اسپوتنیک، روسیه به امریکا نشان داد که توان به کارگیری نیروی نظامی در کوتاه‌ترین زمان و با کم‌ترین تلفات را دارد، و با خروج خود این درس را به واشینگتن داد که یک قدرت جهانی  می‌تواند یک مداخله نظامی موثر انجام دهد، بی آنکه تبدیل به یک نیروی اشغالگر دائمی شود.

وال استریت جورنال


این روزنامه آمریکایی هم موضع‌گیری «فیلیپ هموند» وزیر خارجه بریتانیا را منتشر کرد که با بیانی محتاطانه و تردیدآمیز از اقدام مسکو استقبال کرد. به گفته هموند، اگر اقدام مسکو علامت حمایت کرملین از یک انتقال سیاسی درست در سوریه باشد، حرکتی مورد تایید است «ولی باید این تصمیم را با اقدامات عملی روی زمین داوری کرد.» هموند همچنین گفت که کشورش منبع موثقی برای تایید این که روسیه، طبق ادعای خود، خارج کردن نیروهایش را کلید زده است، ندارد.

وال استریت جورنال هم همزمانی اعلام خروج نیروها با مذاکرات ژنو را نشانه تلاش مسکو برای پیشبرد دیپلماسی و به نتیجه رساندن راه‌حل سیاسی، بعد از تقویت نظامی دولت سوریه از طریق عملیات نظامی 6 ماهه اخیر، می‌داند. به علاوه این روزنامه هم، دلیل دیگر اقدام پوتین را تحت فشار قرار دادن بشار اسد به مذاکره با گروه‌های معارض دانست، چرا که به ادعای آن، علی‌رغم تمایل مسکو به پیشرفت در راه حل سیاسی، بشار اسد چندان تمایلی به مذاکره نشان نمی‌داد. «روسلان پوخوف»، مدیر اندیشکده دفاعی «کاست» در مسکو، به این روزنامه گفت:

«ما زمانی مداخله کردیم که رژیم در حال سقوط بود، و خارج می‌شویم پیش از این که مداخله تبدیل به معضل شود. بالاتر از این، دمشق به اضافه روسیه یک برگ برنده در انتقال سیاسی پسا-اسد در اختیار دارند.»

این روزنامه به نقل از فردریک هوف، کارشناس ارشد شورای آتلانتیک می‌نویسد: «کاهش چشمگیر نیروها به این معناست که رییس‌جمهور روسیه به این نتیجه رسیده که به سقف دستاوردهای نظامی خود در سوریه رسیده است و ادامه روند ممکن است مسکو را با کاهش بازده اقداماتش مواجه کند... نجات اسد از شکست و شاید ایمن‌کردن او در برابر خواسته‌های معارضان برای کناره‌گیری، دستاوردهای کمی برای مسکو نبود.»

پرس‌تی‌وی

کریستوفر واکر خبرنگار و تحلیل‌گر سابق نشریه تایمز در مسکو نیز این اقدام پوتین را در راستای کمک به راه‌حل دیپلماتیک برای حل بحران سوریه ارزیابی کرده است. به گفته واکر این اقدام روسیه یک شگفتی دیپلماتیک بوده است و پوتین یکبار دیگر دست برتر را در مقابله با ائتلاف غربی درگیر در سوریه دارد. پوتین نشان داد به سرعت می‌تواند در آستانه مذاکرات ژنو، خود را در موقعیت صلح و حمایت از آتش‌بس قرار دهد.