بهترین زمان برای ورود به قبرستان و زیارت قبور

طبق روایاتی که از معصومین علیهم‌السلام وارد شده است زیارت اهل قبور مؤمنین، در روزهای دوشنبه و پنج شنبه و جمعه مستحب مؤکد است و سنت پیامبر و سیره اهل بیتنیز چنین بوده است.

از بهترین مواقع زیارت، بعد از ظهر روز پنجشنبه تا غروب است. صبح شنبه و صبح جمعه از اذان صبح تا طلوع آفتاب هم زیارت اهل قبور فضیلت دارد.

در روایت است که حضرت فاطمه زهرا(س) بعد از وفات پدر بزرگوارش هفته‌ای دو روز، روز دوشنبه و روز پنجشنبه به زیارت شهدا می رفتند.

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: «مَنْ‏ زَارَ قَبْرَ أَبَوَیْهِ‏ أَوْ أَحَدِهِمَا فِی کُلِّ جُمُعَةٍ غُفِرَ لَهُ وَ کُتِبَ بَرّا»؛ کسى که در هر جمعه به زیارت قبر پدر و مادرش یا یکى از آنان برود، هم گناهش بخشیده مى‏‌شود و هم نزد خداوند فرزند نیکوکار به حساب مى‏‌آید.

کیفیّت‌ زیارت‌ اهل‌ قبور

شیخ عباس قمی(ره) در کتاب گرانسنگ مفاتیح‌الجنان آورده است: شیخ ثقة جلیل القدر، جعفر بن قولویه قمى، از عمرو بن عثمان رازى روایت کرده که گفت: از حضرت موسى بن جعفر(ع) شنیدم که مى فرمود: هرکه بر زیارت ما قادر نباشد، پس زیارت کند صالحان از دوستان ما را، تا ثواب زیارت ما را براى او نوشته شود، و کسی که بر صله و نیکى به ما ناتوان باشد، با صالحان از دوستان ما از در صله و نیکى برآید، تا براى او ثواب صله و نیکى به ما نوشته شود.
و نیز به صند صحیح از محمد بن احمد بن یحیى الاشعرى روایت کرده که من در فید (جایى است در راه مکه) با على بن بلال به جانب قبر محمّد بن اسماعیل بن بزیع روانه شدیم، على بن بلال به من گفت: صاحب این قبر براى من، از حضرت رضا علیه السّلام روایت کرد: هرکه به نزد قبر برادر مؤمن خود بیاید، و دست بر قبر گذارد، و هفت بار سوره «قدر» را بخواند، و روز فزع اکبر [یعنى ترس بزرگ روز قیامت] ایمن شود.
و در روایت دیگرى مانند همین مطلب را نقل کرده، جز آنکه در آن آمده: رو به قبله کند.
فقیر گوید: این ایمن بودن که، روایت بر آن دلالت دارد، ممکن است براى خواننده باشد، چنانکه ظاهر حدیث چنین است و احتمال دارد براى صاحب قبر باشد چنانکه آن را تایید مى‌کند حدیثى که بعد از این از سید ابن طاووس نقل می‌شود.

و نیز در کامل الزیارات به سند معتبر نقل شده، عبد الرحمن بن ابى عبد اللّه، به حضرت صادق(ع) عرضه داشت، چگونه دست خود را بر قبور مسلمانان بگذارم؟ پس حضرت با دست خود اشاره به زمین فرمود، و دست را بر زمین نهاد در حالى که مقابل قبله بودند.
و نیز به سند صحیح روایت شده عبداللّه بن سنان به حضرت صادق(ع) عرض کرد، چگونه باید بر اهل قبور سلام کرد؟ فرمود: می‌گویى:

«السَّلامُ عَلَى أَهْلِ الدِّیَارِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُسْلِمِینَ أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌ وَ نَحْنُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ بِکُمْ لاحِقُونَ»؛

سلام بر اهل دیار از مؤمنان و مسلمانان، شما پیشروان ما بودید، و ما هم ان شاء اللّه به شما ملحق می‌شویم.
و از حضرت امام حسین(ع) روایت شده است: هرکه وارد قبرستان شود و بگوید:
«اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِهِ الْأَرْوَاحِ الْفَانِیَةِ وَ الْأَجْسَادِ الْبَالِیَةِ وَ الْعِظَامِ النَّخِرَةِ الَّتِی خَرَجَتْ مِنَ الدُّنْیَا وَ هِیَ بِکَ مُؤْمِنَةٌ أَدْخِلْ عَلَیْهِمْ رَوْحا مِنْکَ وَ سَلاما مِنِّی»؛
اى پروردگار این ارواح فناپذیر و پیکرهاى پوسیده و استخوان‌هاى خاکستر شده‌اى که از دنیا خارج شدند، درحالی که مؤمن به تو بودند، نسیم رحمتی از جانب خود، و سلامى از من بر آنان وارد کن.
حق تعالى براى او به عدد خلق، از زمان آدم تا قیام قیامت، حسنات بنویسد، و از امیر مؤمنان علیه‌السّلام روایت شده است، هرکه وارد قبرستان شود و بگوید:
«السَّلامُ عَلَى أَهْلِ لا إِلَهَ إِلّا اللَّهُ مِنْ أَهْلِ لا إِلَهَ إِلّا اللَّهُ یَا أَهْلَ لا إِلَهَ إِلّا اللَّهُ بِحَقِّ لا إِلَهَ إِلّا اللَّهُ کَیْفَ وَجَدْتُمْ قَوْلَ لا إِلَهَ إِلّا اللَّهُ مِنْ لا إِلَهَ إِلّا اللَّهُ یَا لا إِلَهَ إِلّا اللَّهُ بِحَقِّ لا إِلَهَ إِلّا اللَّهُ اغْفِرْ لِمَنْ قَالَ لا إِلَهَ إِلّا اللَّهُ وَ احْشُرْنَا فِی زُمْرَةِ مَنْ قَالَ لا إِلَهَ إِلّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اللَّهِ»؛
سلام بر اهل لا اله الّا اللّه، از اهل لا اله الّا اللّه، اى اهل لا اله الّا اللّه، به حق لا اله الّا اللّه، چگونه یافتید سخن لا اله الّا اللّه، را از لا اله الّا اللّه، اى لا اله الّا اللّه، به حق لا اله الّا اللّه، بیامرز هرکه را گفت لا اله الّا اللّه، و ما را محشور کن در گروه آنان که گفتند: لا اله الّا اللّه، محمد رسول اللّه على ولى اللّه.
حق سبحانه و تعالى ثواب پنجاه سال عبادت را براى او بنویسد و گناه پنجاه ساله را از او و پدر و مادرش محو نماید.
و در روایت دیگرى وارد شده است: بهتر سخنى که در قبرستان بگویى، وقتى که از آنجا بگذرى، این است که بایستى و بگویى:
«اللَّهُمَّ وَلِّهِمْ مَا تَوَلَّوْا وَ احْشُرْهُمْ مَعَ مَنْ أَحَبُّوا»؛
خدایا دوست آنان گردان، آنچه را دوست داشتند، و آنان را با هرکه دوست داشتند محشور فرما.
سیّد ابن طاووس در «مصباح الزائر» گفته: چون زیارت اهل ایمان را قصد کنى، شایسته است روز پنجشنبه باشد، و گرنه هر وقت که خواستى و کیفیت زیارت ایشان چنین است، که رو به جانب قبله نمایى، و دست خود را بر قبر گذارى، و بگویى:
«اللَّهُمَّ ارْحَمْ غُرْبَتَهُ وَ صِلْ وَحْدَتَهُ وَ آنِسْ وَحْشَتَهُ وَ آمِنْ رَوْعَتَهُ وَ أَسْکِنْ إِلَیْهِ مِنْ رَحْمَتِکَ رَحْمَةً یَسْتَغْنِی بِهَا عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِوَاکَ وَ أَلْحِقْهُ بِمَنْ کَانَ یَتَوَلاهُ»؛
خدایا به غربتش رحم کن، و به تنهایى‌اش برس و وحشتش را همدم باش و ترسش را ایمنى ده، از رحمتت به او آرامش ده، رحمتى که به سبب آن از رحمت غیر تو بی‌نیاز شود و او را به هرکه دوستش دارد ملحق کن.
سپس سوره «قدر» را هفت بار مى خوانى.
و در صفت زیارتشان، و ثواب آن، حدیث دیگرى از فضیل روایت شده است که هرکه سوره «قدر» را هفت بار نزد قبر مؤمنى بخواند، حق تعالى فرشته‌اى به سوى قبر او بفرستد، که خدا را نزد قبر او عبادت کند، و حق تعالى ثواب عمل این فرشته را براى آن مرده بنویسد، پس زمانى که از قبرش برانگیخته شود، به هیچ هراسی از هراس هاى قیامت نگذرد، جز آنکه خدا آن هراس را به سبب آن فرشته از او بر گرداند، تا خدا او را وارد بهشت سازد، و با هفت بار «قدر» ، سوره «حمد» و «فلق» و «ناس» و «توحید» و «آیة الکرسى» را هر کدام سه بار بخواند.
و نیز در صفت زیارت آنها، روایت دیگرى از محمد بن مسلم روایت شده که گفت: خدمت حضرت صادق(ع) عرض کردم: مردگان را زیارت کنیم؟ فرمود: آرى، گفتم: آیا آنها می‌دانند که ما به زیارتشان رفته‌ایم؟ فرمود: آرى به خدا قسم می‌دانند، و شاد می‌شوند، و به شما انس می‌گیرند، عرض کردم وقتى به زیارتشان می‌رویم چه بگوییم؟ فرمود بگو:
«اللَّهُمَّ جَافِ الْأَرْضَ عَنْ جُنُوبِهِمْ وَ صَاعِدْ إِلَیْکَ أَرْوَاحَهُمْ وَ لَقِّهِمْ مِنْکَ رِضْوَاناً وَ أَسْکِنْ إِلَیْهِمْ مِنْ رَحْمَتِکَ مَا تَصِلُ بِهِ وَحْدَتَهُمْ وَ تُونِسُ بِهِ وَحْشَتَهُمْ إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ»؛
خدایا زمین را از پهلوهایشان خالى گذار، و ارواحشان را به سوى خود بالا ببر، و از خشنودى خود به آنها عنایت کن، و از رحمتت به آنان آرامش ده، به طورى که با آنان تنهایى شان را برطرف کنى، و به وسیله آن ترس شان را همدم شوى به درستى که تو بر هر کار توانایى.