گروه سیاسی مشرق - ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی که در مقابل دستاوردهای برجام اصطلاح «تقریباً هیچ» را به کار برد، قرار است صبح چهارشنبه همین هفته به تهران بازگردد. اما از همین حالا موضوع بازگشت وی به کشور مسئله‌ساز شده و بسیاری می‌خواهند از نزدیک صحبت‌ها و توضیحات تکمیلی او را در این زمینه بشنوند. [1] صحبت‌های او البته درباره ملاقاتی که در پشت درهای بسته با وزیر خزانه‌داری آمریکا داشته نیز باید شنیدنی باشد.[2]

پاستورنشینان اما در این زمینه روزه سکوت تا بازگشت سیف گرفته‌اند و تنها روابط عمومی بانک مرکزی ایران بود که به سخنان رئیس خود واکنش نشان داد و ضمن اینکه سخنان سیف را کارساز خواند وجه انتقادی سخنان وی را مربوط به آمریکایی‌ها دانست نه ایرانیان![3]

روابط عمومی بانک مرکزی در همین راستا تلاش کرده موضوع عدم انجام تراکنش‌های مالی به‌وسیله سوئیفت با بانک‌های اروپایی را با موضوع عدم باز بودن سوئیفت عوض کند و با این برداشت به‌اصطلاح حرف در دهان رسانه‌ها گذاشته که گفته‌اند سوئیفت باز نیست!

اما موضوع اصلی که اکثر رسانه‌ها بدان انتقاد کرده‌اند و در سخنان اخیر محسن رضایی نیز به‌روشنی مطرح شد این است که سوئیفت مانند یک لوله بازی است که آب در آن جریان ندارد. [4]ترس و واهمه بانک‌های اروپایی باعث شده که هنوز سد تحریم‌ها با وجود اجرایی شدن 90 روزه برجام بدون ترک باقی بماند و نقل و انتقالات مالی میان بانک‌های ایرانی و اروپایی انجام نشود.

این درحالی است که چندی پیش بانک مرکزی در نمایشی که با پوشش تلویزیونی و رسانه‌ای مختلف همراه شد خبرنگاران را به اتاق سوئیفت خود دعوت کرد و مدعی شد که تراکنش‌های مالی از طریق سوئیفت امکان‌پذیر است. البته تراکنش‌های مالی در این نمایش با هالک بانک ترکیه و بانک کره‌ای انجام شد نه بانک‌های غربی که تحریم کننده اصلی ایران هستند.

کشاندن خبرنگاران به اتاق سوئیفت اما حاشیه مختلفی دارد که یک سر آن به سخنان سیدعباس عراقچی، معاون وزیر خارجه کشورمان باز می‌گردد.

وی در گفتگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما در رویکردی انتقادی در برابر سخنان «هاینتس فیشر» رئیس‌جمهور اتریش در گفت‌وگو با رسانه ملی که بیان کرده بود «سوئیفت هنوز برای ایران باز نشده است» رسانه ملی را در این زمینه مغرض خواند و با توجیه بدعهدی آمریکایی‌ها، رئیس‌جمهور اتریش را نا مطلع و خبرنگار رسانه ملی در القاء این مطلب به رئیس‌جمهور اتریش متهم کرد.

عراقچی با بیان اینکه «خبرنگار صداوسیما نظر خود را درباره سوئیفت به رئیس‌جمهور اتریش القاء کرد» گفت: «خبرنگار ایرانی یعنی خانم کاظمی که در طول مذاکرات در وین همراه بودند و خیلی هم زحمت کشیدند، سؤالاتی را که از مرکز به او داده‌شده است از رئیس‌جمهور اتریش پرسیده است. در حقیقت صداوسیما از رئیس‌جمهور اتریش می‌پرسد چرا تحریم سوئیفت هنوز برداشته نشده است؟ من پرسیدم و سؤالات را از مرکز به خبرنگار داده بودند - البته از جایی پرسیدم - حالا اصلاً فرض کنیم خانم کاظمی خودش پرسیده باشد، شما جای رئیس‌جمهور اتریش، خبرنگار ایرانی سؤال می‌کند که چرا تحریم سوئیفت هنوز برداشته نشده است.»

رئیس ستاد پیگیری برجام افزود: «رئیس‌جمهور اتریش با خود می‌گوید وقتی خبرنگار ایرانی خودش این سؤال را پرسیده، حتماً تحریم سوئیفت برداشته نشده است. رئیس‌جمهور اتریش قرار نیست از همه جزئیات سوئیفت و غیره مطلع باشد و من این اظهارات را حمل بر بی‌اطلاعی وی می‌گذارم.[5]»

حال این سؤال به وجود می‌آید که عباس عراقچی در مورد سخنان رئیس‌کل بانک مرکزی چه توضیحاتی دارد. آیا سیف مانند رئیس‌جمهور اتریش از جزئیات برجام با خبر نیست و یا اینکه خبرنگار بلومبرگ سخنان خود را به رئیس‌کل بانک مرکزی ایران القاء کرده است و یا اینکه سیف بی اطلاع و ناآگاه است؟

موضوع ترس و واهمه بانک‌های اروپایی و غربی از آمریکا فصل مشترک سخنان اکثر منتقدین و مسئولانی است که حقایق برجام را برملا ساخته‌اند. رئیس‌کل بانک مرکزی نیز در گفت‌وگوی تاریخی خود با بلومبرگ در این باره می‌گوید: «‌ با آنکه قرار است سپرده‌های ایران در بانک‌های خارج از کشور قابل دسترس باشند، بانک‌های اروپایی کماکان نگران نقض قوانین آمریکا و مواجه‌شدن با جریمه‌های سنگین این کشور هستند.»[6]

اما هنوز صدای انتقاد به ماجرای سوئیفت بلند است و منتقدین خواهان شفاف‌ُسازی کامل هستند. در همین راستا محمد سلیمانی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اظهارات مسئولان دولتی مبنی بر باز شدن سوئیفت از سوی بانک‌های خارجی برای بانک‌های ایرانی گفت: «اگر سوئیفت برای بانک‌های ایرانی باز شده باید رئیس‌کل بانک مرکزی اطلاع‌رسانی کند. اگر سوئیفتی باز شده با چه بانک‌ها و چه کشورهایی بوده و اینکه چه گشایش‌هایی ایجاد شده است.»

وی به سخنان پیشین عراقچی نیز انتقاد می‌کند و می‌گوید:‌ «امروزه تجار به آقای عراقچی اعتمادی ندارند چراکه حرف‌هایی که آقای عراقچی می‌زند خلاف آن ثابت می‌شود و این مقام مسئول در وزارت امور خارجه نیز امروزه وجهه خود را تقریباً از دست داده است که این مسئله برای تیم مذاکره‌کننده و هم تیمی که بر برجام نظارت می‌کند خوب نیست.»[7]

به هر جهت به نظر می‌رسد که مسئولین امر ازجمله سید عباس عراقچی و مسئولان بانک مرکزی که موضوع سوئیفت را با نمایشی رسانه‌ای در بانک مرکزی فعال اعلام کرده‌اند، بایستی به مردم در مورد سخنان گذشته خود پاسخگو بوده و نسبت به روند اجرایی شدن برجام شفاف‌سازی لازم را انجام دهند.