گروه سیاسی مشرق - تیم مذاکره کننده هسته‌ای کشورمان ادبیات جالبی در برابر اعمال ضدایرانی آمریکایی‌ها برای پاسخگویی به منتقدان دارند. «‌روح برجام» و «روح توافق» یکی از اصطلاحات تازه در دیپلماسی دولت یازدهم است و اغلب برای این منظور به کار می‌رود که منتقدین و افکارعمومی را نسبت به اقدامات منافی برجام اقناع سازد که این موارد نقض برجام نیست اما بعضا نشان می‌دهد که برجام چه منافذی دارد که آمریکایی‌ها از این موارد علیه ایران استفاده می‌کنند.

یکی دیگر از مواردی که به تازگی متداول شده در مورد جنس سخنان مسئولان و مصارف داخلی و خارجی آنهاست. در همین زمینه سخنان ولی‌الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی در آمریکا که در مصاحبه با شبکه تلویزیونی بلومبرگ بیان داشت «‌برجام تقریبا هیچ دستاورد اقتصادی ندارد»‌، از سوی جریان اصلاحات و دستگاه دیپلماسی کشور اینگونه توجیه می‌شود که این سخنان مصارف خارجی داشته نه داخلی.

در همین رابطه، عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه در پاسخ به انتقادات نسبت به سخنان سیف بیان داشت:‌ «اینكه رییس محترم بانك مركزی در حاشیه اجلاس صندوق بین‌المللی پول، خطاب به مخاطبین آمریكایی صحبت‌هایی را مطرح كرده‌اند برای آن بوده كه مشكلات موجود زودتر و سریعتر حل شود. این سخنان را باید در قالب مخاطبین آن نگاه كرد.

رییس ستاد پیگیری اجرای برجام ادامه داد: «ایشان ( ولی الله سیف) در حقیقت در حال پیشبرد دیپلماسی بانكی كشور بودند. در دیپلماسی باید توجه داشت كه مخاطب دیپلمات، طرف خارجی است و این را با مخاطبین داخلی نباید، اشتباه گرفت. این كاملا خلاف منافع ملی است كه ما صحبت های دیپلمات‌ها را با عنایت به مسائل داخلی ارزیابی كنیم و مخاطبین را جا به جا تصور كنیم.بسیار تاسف انگیز است كه یك دیپلمات نتواند با طرف خارجی خود صحبت كند به خاطر ترس از برخورد داخلی و اینكه ممكن است صحبت‌های وی در داخل ابزاری علیه دولت شود.[1]»

عراقچی که یدطولایی در دفاع از برجام دارد اما به این موضوع پاسخ نداده که بدون قید مخاطب داخلی یا خارجی سخنان رئیس‌کل بانک مرکزی صحیح است یا غلط؟ عراقچی توضیح نداد سیف راست گفته است یا دروغ؟ با توجه به سخنان معاون وزیر خارجه مخاطبین بایستی تشخیص دهند که هر وقت از دستاوردهای برجام سخن گفته شد این موضوع مصرف داخلی دارد و هر وقت از عدم پایبندی طرف مقابل به تعهداتش و رفتار ضدبرجام و منافع ملی صحبت شد، موضوع مصرف خارجی دارد تا با توجه به تناقض رفتاری دوگانه دیپلماتیک خدای نکرده مخاطب دچار تناقض نشود.

از سوی دیگر ادبیات اظهار امیدواری کردن نیز امروزه به ادبیات دیپلماتیک کشورمان افزوده شده است. بعد از آنکه جان کری وزیرخارجه آمریکا در دیدار با همتای ایرانی‌اش بیان داشت که « ایالات متحده آمریکا سد راه تجارت مجاز با ایران نیست و نخواهد شد» و خطاب به بانک‌های اروپایی گفت:‌« بانک‌ها از معامله با ایران نترسند»[2]

محمد جواد ظریف نیز در واکنش به سخنان کری با ادبیات خاصی که حاکی از عدم اعتماد به طرف مقابل است اظهار امیدواری کرد: «اظهارات جان کری راهگشای حل نگرانی‌های بانک‌ها از رویکرد آمریکا بشود.»[3]

این در شرایطی است که بانک‌های اروپایی از مجازات وزارت خزانه‌داری آمریکا واهمه دارند و با وجود باز بودن سوئیفت نسبت به انجام تراکنش‌های مالی با ایران خودداری می‌کنند. اظهار امیدواری نامطمئن ظریف نیز ناظر بر همین موضوع است، چراکه پیشتروزیرخارجه آمریکا با ادعای اینکه واشنگتن سد راه تجارت مجاز با ایران نمی‌شود گفته بود که دولت کشورش در تلاش است درباره ابهامات بانک‌های خارجی و هراس آنها برای تعامل مجدد با ایران توضیح دهد.

البته ادبیات معطوف کردن توجهات به قول‌های وزیرخارجه آمریکا توسط دستگاه دیپلماسی کشورمان به همین جا ختم نمی‌شود و زمانی که کنگره آمریکا مصوبه محدودیت سفر به ایران را تصویب و باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا آنرا با امضاء خود قانونی کرد، جان کری طی نامه‌ای به ظریف اعلام کرد «قانون جدید ویزا هیچ مانعی برای منافع اقتصادی ایران ایجاد نمی‌کند» [4] و بلافاصله سید عباس عراقچی آنرا « تعهد محکمی از سوی دولت آمریکا در عدم ایجاد خدشه بر منافع اقتصادی برجام»[5] قلمداد کرد و تاکید کرد که نامه کری ما را مطمئن کرد. [6]

عراقچی درشرایطی اطمینان می‌دهد که می‌توان به سخنان وزیر خارجه آمریکا اعتماد کرد که خود در سخنانی دیگر درباره  پیگیری اجرای برجام در پاسخ به این سوال که آیا ادعای جان کری در مورد اینکه گفته ایران فقط به سه میلیارد دلار از دارایی هایش دسترسی پیدا کرده،‌درست است؟ می‌گوید: «اینکه بعد از برجام ما چقدر به دارایی های خود دسترسی پیدا کردیم , چقدر از آن را انتقال دادیم یا مصرف کردیم یا به ارزهای دیگر تبدیل نمودیم را طبیعتا بانک مرکزی دقیق‌تر می‌داند و می‌تواند گزارش کند. اما از سابقه آمریکایی‌ها و فضاسازی‌هایی که با اعداد و ارقام می‌‌کنند می‌توان نتیجه گرفت که به هیچ یک از ادعاهای آنها نباید اعتماد کرد.» [7]

این موارد اوج تناقض در سخنان عراقچی که مسئول پیگیری اجرای برجام است را به وضوح نشان می‌دهد.

این درحالی است که نگاه واقع بینانه در حوزه بین‌الملل و تجارت نشان می دهد که قوانین برای تجار بیشتر از نامه جان کری اعتبار دارد. اینکه موارد برجام را به تعهدهای وزیرخارجه آمریکا بدون توجه به اعمال ضدایرانی کنگره و دولت آمریکا معطوف کنیم بیشتر از آنکه به سود کشور باشد پاک کردن صورت مسئله است.

به هر حال به نظر می‌رسد که دستگاه دیپلماسی کشورمان به جای به کار گیری چنین ادبیاتی برای اقناع افکار عمومی بهتر است واقعیات را در نظر گرفته و با دیپلماسی هوشمندانه و فعال نسبت به برطرف کردن مشکلات با طرف مقابل اقدام کند. اینگونه ادبیات بنابر سخنان عراقچی اگرچه مصارف داخلی دارد اما بعضا پالس‌های اشتباهی به طرف مقابل مخابره می‌کند که باعث دبه درآوردن‌های بیشتر آمریکا شده و مشکلات دستگاه دیپلماسی را فزونی می‌بخشد تا اینکه راهگشای رسیدن به وضعیت مطلوب در فضای پسابرجام باشد.