به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، هواپیماهای بدون سرنشین، حداقل در کشور ما فناوری جدید به حساب نیامده و از زمان جنگ تحمیلی به صورت بومی توسط متخصصان دفاعی و دانشگاهی توسعه پیدا کرده است. در ابتدای راه ایرانیان با بحث شناسایی وارد این حوزه شدند اما این ابزار موثر، کارایی بیشتری نیز دارند.

از زمان جنگ تحمیلی طرح هایی برای مسلح کردن پهپادهای ایرانی وجود داشته است که در آن زمان، بر پایه مسلح کردن پهپادها به راکت های آر پی جی 7 بوده است اما امروزه و با پیشرفت تکنولوژی ها در کشور، پهپادهایی با مداومت پروازی بیشتر و مسلح به موشک ها و بمب های هدایت شونده وارد کار شده اند که می توانند به عنوان یک سلاح تاثیرگذار در نبرد وارد شوند.

طی سالهای اخیر، می توان پهپادهایی چون کرار، فطرس و شاهد 129 را به عنوان نسل جدید پرنده های بدون سرنشین ساخت کشورمان نام برد که به طور تخصصی، توان و ساختار ورود به صحنه نبرد را در اختیار دارند و حتی پهپادی چون شاهد 129 از تولیدات مدرن نیروی هوافضای سپاه پاسداران در ماههای اخیر، درخشش ویژه و جهانی داشته است و می توان نشانه های این دستاورد مهم فرزندان انقلاب را در ماههای اخیر، ملموس تر مشاهده کرد.

رزمایش امنیتی پیامبر اعظم؛ جمع بزرگان پهپادی سپاه جمع بود

در اواخر فروردین ماه سال جاری رزمایش امنیتی پیامبر اعظم نیروی زمینی سپاه آغاز شد. در جریان این رزمایش نیروی زمینی سپاه با استعداد بسیار بالایی در بخش پهپادی وارد شد که تا به امروز سابقه نداشته است. بر اساس اعلام مسئولین نزسا "بیش از 10 فروند از هواپیماهای بدون سرنشین «حماسه»، «مهاجر»، «صادق» ، «ابابیل» و «شاهد» سپاه با پرواز در آسمان جنوب شرق کشور، منطقه رزمایش نیروی زمین سپاه را رصد کردند."

البته با توجه به اطلاعات معدود منتشره درباره برخی پهپادهای سپاه مانند صادق، امکان گمانه زنی و تحلیل دقیق درباره ویژگی های خاص این پرنده بدون سرنشین فراهم نیست.

اما نگاهی داشته باشیم به حاضرین در المپیک پهپادی سپاه که در جریان رزمایش امنیتی پیامبر اعظم(ص) خوش درخشیدند:

مهاجر: پهپادی ایرانی به قدمت سالهای جنگ

خانواده پهپادهای سری مهاجر را شاید بتوان یکی از معروفترین هواپیماهای بدون سرنشین ایرانی دانست که در اوج سالهای جنگ و ساخته شده و وارد خدمت شد. در حال حاضر 4 مدل شناخته شده از مهاجر داریم که بخش عمده ای از ناوگان بدون سرنشین کشور ما در بخش شناسایی را تشکیل می دهد.

در حال حاضر به نظر می رسد مهاجر 4 بیش از هر پهپاد دیگری در خانواده مهاجر در خدمت بوده و مورد استفاده قرار می گیرد.

هواپیمای مهاجر4 با حداکثر سرعت گشت زنی 180 کیلومتر بر ساعت دارای مداومت پروازی 5 تا 7 ساعت بوده(در برخی موارد 3-5 ساعت اعلام شده) و می تواند در شرایط جوی گوناگون مأموریت خود را به بهترین صورت اجرا کند. بازیافت این هواپیما متناسب با سفارش مشتری به وسیله چتر و یا ارابه فرود صورت می گیرد.

بیشینه سرعت مهاجر4 به حدود 200 کیلومتر بر ساعت رسیده سقف پرواز آن 15000 پا(حدود 4500 متر) عنوان شده است که نسبت به مهاجر 2 و 3 که تا 11هزار پا توان صعود داشتند حدود 36 درصد بهبود را بیان می کند بنابر این مهاجر4 محدوده وسیع تری را می تواند پوشش دهد.

جنس بدنه این پهپاد از مواد مرکب است که علاوه بر کاهش وزن پرنده موجب کاستن از سطح مقطع راداری آن نیز می شود. ارابه فرود این پرنده فاقد چرخ بوده و در واقع چیزی بین اسکید و ارابه فرود معمولی است که ضمن داشتن برخی مزایای نمونه چرخ دار، از وزن کمتری برخوردار است.

طول این هواپیمای بدون سرنشین 3.64 متر و دهانه بال 5.30 متر است که در قیاس یا مهاجر2 حدود 70 سانتیمتر کشیده تر و 1.5 متر دهانه بال بیشتری دارد.

ابابیل : چشم ایرانی به دنبال ناوهای 300 متری یانکی ها

ابابیل از دیگر پهپادهای معروف شناسایی ایرانی است که البته به نوعی دارای شهرت جهانی است. ابابیل ایرانی اولین پهپادی بود که تصاویر آن از رصد حرکت ناو هواپیمابر آمریکا در خلیج فارس پخش شده و بازتابی جهانی پیدا کرد.

در این عملیات که بنابر اعلام فرماندهان نظامی حدود 30 دقیقه به طول انجامید ابابیل با عبور از اطراف ناو اقدام به تصویر برداری نموده و پس از چند دقیقه پرواز از حضور آن مطلع شدند که با پرواز چند فروند جنگنده F/A-18 هورنت و بالگردهای اس-اچ-60 برای یافتن این پرنده اقدام شد که در نهایت این هواپیما به سلامت در پایگاه خود بازیابی شد.

برد پروازی این هواپیما در حدود 150 کیلومتر، سقف پروازی آن در حدود 4200 و بیشینه سرعت آن در حدود 300 کیلومتر است. از تجهیزات پروازی و کاربردی قابل نصب روی این هواپیما می توان غلاف منعکس کننده(reflector pod) جهت افزایش انعکاس راداری برای آزمایش رادار، فلیر یا چشمه حرارتی برای آزمایش موشک های حرارتی، دوربین ارسال تصویر و سرجنگی را نام برد.

اولین حضور حماسه در خدمت نیروی زمینی سپاه

در جریان رزمایش امنیتی پیامبر اعظم سپاه برای اولین بار از پهپاد حماسه به صورت عملیاتی استفاده شد. این پهپاد که در سال 1392 رونمایی اما تا زمان این رزمایش خبری از عملیاتی شدن آن در رسانه ها منتشر نشده بود. حماسه به نوعی یک پهپاد متفاوت در بین خانواده بدون سرنشین های ایرانی محسوب می شود. این پهپاد دارای یک محفظه در زیر خود بوده اما بر خلاف اکثر بی سرنشین های ایرانی فاقد سامانه اپتیکی در زیر دماغه خود است.

در این محفظه این امکان وجود دارد که سامانه های گوناگونی مثل جنگال یا سیستم های نقشه برداری از سطح تعبیه شده باشد. بحث توانایی حمل سلاح و همچنین محفظه ای بزرگ در سر این پهپاد که احتمالا بتوان از آن برای نصب دیش دریافت اطلاعات ماهواره ای استفاده کرد از جمله توانایی های متصور برای این پهپاد است.

همچنین این پهپاد قابلیت های مناسبی در بحث رزم هوایی و حمله به اهداف زمینی دارد که با توجه به نبود تصاویر و اخبار تکمیلی در خصوص ویژگی های این بخش از فعالیت پهپاد مذکور، نمی توان در این خصوص اطلاعات جامع و مورد تاییدی ارائه داد.

صادق، یک ناشناخته دیگر در رزمایش سپاه

یکی دیگر از اجزای ناشناخته در رزمایش اخیر سپاه، پهپاد صادق است. این بدون سرنشین را شاید بتوان یکی از پهپادهای ایرانی دانست که اطلاعات بسیار کمی از آن در دست می باشد که سال گذشته و در جریان نمایشگاه نیروی دریایی سپاه اطلاعاتی معدود از این پرنده منتشر شد.

بر اساس اطلاعات مذکور، سقف پروازی 15 هزار پا، شعاع عملیاتی 200 کیلومتر، مداومت پروازی 6 ساعت، وزن 242 کیلوگرم و سرعت 200 کیلومتر از جمله ویژگی‌های این پرنده است که توان عملیاتی خود را در رزمایش سپاه به نمایش گذاشت و می توان گفت اولین حضور عملیاتی این پهپاد نیز در کنار "حماسه" رقم خورده است.

شاهد: ستاره درخشان پهپادی سپاه   

اما دیگر پهپاد حاضر در رزمایش سپاه را باید به نوعی بهترین پهپاد عملیاتی حال حاضر کشور دانست. پهپاد شناسایی و رزمی شاهد 129 از جمله پهپادهای ایرانی است که آوازه شهرت مرگبار آن به آنسوی مرزهای کشورمان رفته و در سوریه نیز امان از تروریست ها بریده است.

این محصول فوق العاده دفاعی که ساخته متخصصان نیروی هوافضای سپاه است اخیرا نیز ارتقاء پیدا کرده و به سامانه هدایت ماهواره ای نیز مجهز شده است. نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اخیرا با مدل جدید پهپاد شاهد 129 به جمع بسیار کوچک کشورهای دارنده پهپادهای مسلح و همچنین مجهز به هدایت ماهواره پیوسته است.

بر این اساس، رزمایش اخیر در سیستان و بلوچستان را می توان بزرگترین و پر شمارترین تمرین های عملیاتی سپاه در حوزه پهپادی دانست که در عین حال، رصد دقیق و هوشمندانه تحولات منطقه و تجارب به دست آمده در فعالیت های مستشاری سوریه و عراق، اثرات خاصی بر روی نوع نگاه و تمرین های آن داشته است.

از سوی دیگر، بکارگیری و عملیاتی کردن انواع پهپادهای شناسایی و عملیاتی در یک محدوده مهم و حساس همچون سیستان و بلوچستان، ضمن آنکه همچون سالهای گذشته امنیت سطح بالایی را برای کشورمان به ارمغان آورده، توان مقابله با تحرکات کور اشرار و تروریست ها را در این منطقه به طور جدی کاهش خواهد داد و در عین حال، جلوی ورود تلفات به نیروی انسانی حاضر در این منطقه را نیز می گیرد.

نباید این نکته را نیز فراموش کرد که طراحی تاکتیک و برنامه های عملیاتی که در آن واحد بتوان از حداقل 5 نوع پرنده بدون سرنشین در سناریوهای مختلف استفاده کرد و اتاق فرمان و واحدهای مختلف هدایت و طراحی فعالیت این پهپادها را در یک برنامه منسجم به کار گرفت، یک تحول و ارتقاء مهم در سازمان رزم نیروی زمینی سپاه محسوب می شود که تجربه ای گرانبها برای توسعه عملیات ها و برنامه های پهپادی در نیروهای مسلح و تستی موفق در حوزه توسعه موضوع حساس فرماندهی و کنترل (C4I) خواهد بود.