به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، حضور در دریا یکی از مولفه های بی بدیل قدرت ملی برای هر کشوری محسوب می شود و ملت هایی که دارای دسترسی مستقیم به دریا هستند همواره سعی می کنند تا در آبهای مهم جهان حضوری موثر و نیرومند داشته باشند. در عین حال، در ابتدای قرن بیستم و با شدت گرفتن رقابت های نظامی بین کشورهای جهان، هواپیمای رزمی کم کم پا به عرصه حیات گذاشتند.

به همین خاطر، برخی از کشورهای صاحب قدرت دریایی مثل انگلستان در آن دوران به فکر این افتادند که هواپیماها را از روی کشتی ها به پرواز درآورند. یگان های "هوادریا" به نوعی از زمان جنگ اول جهانی وارد میدان نبرد شده و تا به امروز نیز بخش ثابتی از نیروهای مسلح اکثر کشورهای جهان را تشکیل می دهند.

می توان اینگونه گفت که با توسعه بالگردها، یگان های هوادریا وارد عرصه بسیار جدید و خاصی شدند؛ یک وسیله پرنده که تقریبا می تواند در هر نقطه ای پرواز کرده و در نقطه ای، حتی در پشت یک شناور جنگی نیز فرود بیاید. دوران جنگ سرد را بدون شک می توان زمانی برای اوج گیری یگان های هوادریا، خصوصا در بخش بالگردی دانست.

اموری مثل جستجو و نجات، هلی برن تفنگداران دریایی و عملیات بسیار حساس و مهم جنگ ضد زیردریایی از جمله وظایفی بود که بالگردها در طول این دوران در سایر کنارهواگردها در یگان هوادریا به عهده گرفتند. در حال حاضر نیز بالگردها ، هواپیماهای ناونشین و پرنده های دریایی که از پایگاه های زمینی عمل می کنند بخش های مختلف ناوگان هوادریا را در کشورهای گوناگون تشکیل می دهند.

در کشور ما بحث یگان های هوادریا در دهه 1350 شمسی بسیار جدی شده و به یمن دلارهای نفتی و خوش خدمتی نیروی دریایی طاغوت، ایران حجم زیادی از بالگردهای مخصوص عملیات دریایی مثل سری SH-3 و RH-53 را به خدمت گرفته و از طرف دیگر هواپیماهای گشت دریایی P-3F نیز وارد خدمت نیروی هوایی شده و گشت های دریایی را انجام می داد.

با آغاز جنگ تحمیلی و تا پایان آن، یگان های هوادریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران تلاش مافوق تصوری را انجام داده و از عملیات هایی مثل مروارید تا والفجر 8 در نقش های مختلفی ظاهر شدند. انتقال رزمندگان به خطوط نبرد، انجام گشت های دریایی و حتی در موارد زیادی شلیک به سمت شناورهای عراقی در خلیج فارس از جمله کارهایی بود که توسط یگان هوادریای ارتش به انجام رسید.

در سالهای اخیر، مسئولیت حفاظت از خلیج فارس به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سپرده شد و سپاه با توجه به تاکتیک های متفاوت خود و بحث شناورهای رزمی تندرو و پرتابگرهای موشکی ساحل به دریا، رویه متفاوتی را در این بخش آغاز کرد. در کنار استفاده از پهپادها، بالگردها نیز بعد از مدتی وارد خدمت نیروی دریایی سپاه شده و یگان هوادریایی سپاه نیز شکل گرفت.

رشد هوادریای سپاه در سالهای اخیر

مهمترین بالگرد سپاه در این بخش میل 17 روسی است. یک بالگرد همه فن حریف که در نیروی دریایی سپاه برای اموری مثل جستجو و نجات، جابجایی نیروها و همچنین حمل و پرتاب موشک های ضد شناور به کار می رود. این بالگرد می تواند به موشکهای ضد کشتی مثل سری "نور" مجهز شده و اهداف را در فاصله بیش از 100 کیلومتری مورد هدف قرار دهد.

مسئله مهم دیگر بحث ارسال سریع نیروهای تفنگدار به جزایر ایرانی در خلیج فارس است. کشور ما دارای جزایر زیادی در منطقه خلیج فارس است که هر کدام از آنها در یک حکم یک پایگاه مهم در دل خلیج فارس برای کشور ما عمل می کنند. در صورت بروز هر گونه حادثه رساندن سریع نیرو، مهمات و آذوقه به این جزایر از دیگر وظایفی است که بر عهده یگان هوادریای سپاه است.

نباید فراموش کرد که سپاه پاسداران کنترل امنیت یکی از حساس ترین مناطق آبی جهان را به عهده دار که روزانه در حدود 40 درصد انرژی جهان از درون آن عبور می کند. مسلما هر گونه ضعف از طرف ایران در تامین این امنیت و ثبات به سرعت توسط نیروهای فرامنطقه ای حاضر در خلیج فارس تامین می شود.

البته سپاه تنها به بالگردهای روسی میل 17 متکی نیست و بالگردهای سبک سری شاهد نیز با موشک های ضد کشتی مسلح شده و می توانند در نقش تهاجم ضد سطحی وارد عمل شوند؛ بالگردی سبک و چابک که می تواند تا دو تیر موشک ضد کشتی را نیز با خود حمل کند.

همانگونه که در بالا به آن اشاره شد، امروزه نیروهای فرامنطقه ای حضور بسیار پررنگی در منطقه خلیج فارس داشته و رصد تحرکات آن ها از جمله امور بسیار مهم برای حفظ آگاهی درباره حرکات آنها است. به طور معمول نیروی دریایی سپاه از پهپادهای خود مثل سری "سایه" که شبیه اسکن ایگل آمریکایی است، برای رصد این شناورها استفاده می کند.

یکی از نقش های مهم دیگر یگان هوا دریا بحث هدف یابی، خصوصا برای پرتابگرهای موشکی ساحل به دریا است. همان طور که مشخص است، در دریا راداری که در ساحل قرار دارد به خاطر شکل کروی زمین توان پوشش مسافت زیادی را نداشته و برای رسیدن به برد نهایی بایستی هدف به گونه دیگری شناسایی شود که بر این اساس، از جمله وظایف یگان هوادریا بحث شناسایی و ارسال مختصات هدف برای یگان های موشکی ساحل به دریاست.

این ارتقاء توان هوادریای ندسا را باید با این خبر عجین کرد که تا پیش از این سپاه پاسداران برای آموزش خلبانان و پرسنل هوادریایی خود به سایر یگان ها مثل نیروی هوافضای سپاه و یا ارتش نیاز داشت اما اخیرا اولین گروه از خلبانان هوادریایی سپاه که توسط خود ندسا آموزش دیده اند فارغ التحصیل شده و نیروی دریایی سپاه در بحث آموزش یگان های هوانوردی نیز به خودکفایی رسیده است.

ذکر این نکته حائز اهمیت است که پرواز بر روی دریا بسیار متفاوت از پرواز بر فراز زمین است و چالش های بسیار بیشتری را دارا می باشد. هوای شرجی مناطق جنوب ایران، طوفان های شدید در خلیج فارس و مشخصا نبود مکانی برای فرود در زمان پرواز روی آب از جمله چالش های پرواز در یگان های هوادریا است که انشاء الله همواره ختم به ختم برای رزمندگان کشورمان باشد.

در هر حال سپاه با افزایش توان هوادریای خود می تواند نقش بسیار مهمی در ایجاد ثبات در منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز داشته باشد و در کنار حفاظت از منافع ملی در این منطقه نقش خود را حفظ امنیت یکی از مهم ترین خطوط انرژی جهان نیز ایفا کند.