به گزارش مشرق، انحصار آموزش زبان در مدارس آن هم صرفاً به زبان انگلیسی مدت‌هاست که به عنوان یک نقطه ضعف در نظام آموزش و پرورش کشور شناخته می‌شود.

رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر با معلمان به مناسبت هفته معلم سال 95 با اشاره به ایجاد انواع موانع و سختی‌ها برای ترویج زبان فارسی در برخی از کشورهای غربی، افزودند: در شرایطی که آنها اجازه ترویج زبان فارسی را نمی‌دهند، ما زبان و فرهنگ آنها را ترویج می‌کنیم، آیا این کار واقعاً عقلانی است؟ این سخنان به معنای تعطیل کردن آموزش زبان انگلیسی در مدارس نیست، بلکه بحث اصلی این است که بدانیم با چه حریفی مواجه هستیم و طرف مقابل چه برنامه‌ریزی‌های دقیقی برای تأثیرگذاری بر نسل آینده کشور دارد.

مدت‌هاست که آموزش زبان‌های متنوع در مدارس مطالبه خانواده‌ها از نظام آموزش و پرورش است و با تأکیدات اخیر رهبر معظم انقلاب این مطالبه بار دیگر در رأس افکار عمومی جامعه قرار گرفت.

** مصوبه شورای عالی‌آموزش‌وپرورش در سال 91 و آموزش 5 زبان در مدارس

طبق مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش در سال 91، زبان‌های خارجی شامل زبان فرانسه، روسی، آلمانی و اسپانیایی می‌توانند در مدارس تدریس شوند. مهدی نوید ادهم دبیرکل شورای عالی آموزش‌وپرورش در این سال عنوان کرده بود:‌ طبق مصوبه این شورا، زبان‌های ایتالیایی، آلمانی، اسپانیایی، روسی و فرانسه در مدارس کشور براساس تشخیص وزارت آموزش و پرورش می‌تواند تدریس شود.

وی گفته بود که تولید متون و مواد آموزشی این زبان‌ها به عهده سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی کشور نهاده شده و آموزش و پرورش نیز باید براساس تقاضا و نیازهای موجود در مدارس زمینه‌های لازم برای تدریس را فراهم کند.

حال پس از گذشت چهار سال از این مصوبه شورای عالی آموزش‌وپرورش این سؤال مطرح است که چرا درخصوص تدریس سایر زبان‌های خارجی در مدارس کشور اقدامی صورت نگرفته و محتوای لازم از سوی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تولید نشده است. چرا با وجود این مصوبه هنوز هم تمرکز صرف مدارس بر آموزش زبان انگلیسی است؟

حجت الاسلام محی‌الدین بهرام محمدیان رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی معتقد است: مدارسی که زبان‌های خارجی متنوع را عرضه کنند کم هستند و دانش آموزان داوطلب آموزش این زبان ها هم زیاد نیستند. من فکر می کنم شورای عالی انقلاب فرهنگی یا شورای عالی آموزش و پرورش باید تمهید مقدمات بکند، به این معنی که مصوبه شورای عالی در راستای آموزش زبان‌های دیگر در کنار زبان انگلیسی را عملیاتی کند چون فعلا بحث نیمه تجویزی ارائه شده یعنی اجباری نیست.

** دانش‌آموزان متقاضی نیستند

حجت الاسلام حسن روحانی رئیس جمهور در دیدار با معلمان به مناسبت هفته معلم سال 95 طی سخنانی عنوان کرد: آموزش زبان‌های خارجی باید متنوع و کیفی شود و هر زبانی که علم را در کشور عمیق‌تر منتقل می‌کند ، باید بیاموزیم. در اروپا بچه‌های دبستانی و دبیرستانی حداقل باید به دو زبان خارجی دیگر مسلط شوند و چرا ما در این زمینه یک گام عقب هستیم؟  هر چقدر که بتوانیم جوانان خود را به چند زبان خارجی آشنا کنیم با آموختن هر زبان یک دریچه از علم و دانش و فهم و شناخت به روی او باز خواهد شد. بی‌تردید فردی که با زبان عربی آشنایی دارد از خواندن قرآن لذت و درک دیگری دارد نسبت به کسی که زبان عربی بلد نیست.

رییس‌ جمهوری با طرح این سؤال که چگونه می‌توانیم به علم جهانی دسترسی داشته باشیم، خاطرنشان کرد: البته این که کدام زبان و چند زبان خارجی در مدارس آموزش داده می‌شود به میزان امکانات، معلمان آشنا به آن زبان‌ها و خواست مردم ارتباط دارد اما در مجموع ما با امکاناتی که در اختیار داریم هر چقدر که بتوانیم چند زبان مهم خارجی را به دانش‌آموزان یاد بدهیم به نفع زندگی آن دانش آموز کار کرده‌ایم.

اگر چه رئیس‌جمهور و برخی مسئولان آموزش‌وپرورش، ارائه نشدن زبان‌های متنوع در مدارس را به عدم استقبال مردم مرتبط می‌دانند اما به واقع اگر زبان‌های متنوع در مدارس کشور ارائه شود،‌ طرفداران خاص خود را نداشته و دانش‌آموزان از آن استقبال نخواهند کرد؟‌ آیا 98 درصد از دانش‌آموزان کشور صرفاً تمایل به یادگیری زبان انگلیسی دارند؟‌

در این گزارش برآن شدیم تا بخشی از دیدگاه‌ها و نظرات مردمی درخصوص آموزش سایر زبان‌های خارجی در مدارس را منعکس کنیم.

** مردم چه می‌گویند؟

خانم مولایی در رابطه با آموزش سایر زبان‌های خارجی در مدارس گفت:‌ هم‌اکنون تمرکز مدارس صرفاً بر آموزش زبان انگلیسی بوده و خبری از آموزش سایر زبان‌های خارجی به دانش‌آموزان نیست.

وی افزود: بسیاری از دانش‌آموزان به یادگیری سایر زبا‌ن‌ها به عنوان مثال زبان فرانسه یا آلمانی تمایل دارند اما مدارس این فرصت را برای آنها فراهم نمی‌کنند و در حالیکه کشورمان در منطقه‌ای قرار دارد که اغلب اطرافیان عرب زبان هستند در حوزه آموزش زبان عربی موفقیتی را در مدارس شاهد نیستیم.

این شهروند با اشاره به اینکه آموزشگاه‌های زبان شاهد استقبال زیاد مخاطبان از سایر زبان‌های خارجی هستند، گفت:‌ نمی‌توان به بهانه عدم استقبال دانش‌آموزان کم کاری‌ها در حوزه آموزش زبان‌های متنوع در مدارس را توجیه کرد.

زهرا دانش آموزی است که برای فراگیری زبان انگلیسی از آموزشگاه‌های خصوصی استفاده می‌کند، او اعتقاد دارد که آموزش‌ زبان در مدارس از سطح کیفی بالایی برخوردار نیست و برای آنکه زبان را به خوبی بیاموزد ناچار است به آموزشگاه بیاید.

این دانش‌آموز گفت: اگر مدرسه زبان‌های متنوع را ارائه دهد به طور قطع تمایل دارد تا زبان فرانسه یا آلمانی را نیز فرابگیرد اما هم‌اکنون این فرصت توسط آموزش و پرورش فراهم نیست بنابراین تنها گزینه پیش روی او فراگیری زبان انگلیسی است.

وی افزود: هم‌اکنون در آموزشگاهی که از آن استفاده می‌کنم تعداد زیادی از افراد زبان فرانسه و آلمانی را فرامی‌گیرند.

خانم احمدی که خود دانش‌آموخته زبان و ادبیات فارسی است، چند سؤال مهم را مطرح می‌کند: دانش‌آموختگان دیگر رشته‌های زبان خواهان تدریس در مدارس هستند و هم‌اکنون سلطه زبان انگلیسی در مدارس این فرصت را از آنها گرفته است. چرا باید یک دانش‌آموز از فراگیری زبان دلخواه خود محروم شود؟

در کشورهای دیگر دانشجویان و دانش‌آموزان در انتخاب زبان مخیر هستند یا آنجا هم مانند ایران، زبان ارائه شده در مدارس تحمیلی است؟ چرا باید بازار آموزش زبان منحصراً به یک زبان خاص خلاصه شود؟ حتی اگر طبق گفته مسئولان تعداد اندکی از دانش آموزان خواستار یادگیری زبان دیگری باشند آیا باید آنها را از این حق محروم کرد؟

مسئولان آموزش‌وپرورش با وجود آنکه اذعان دارند منع قانونی برای آموزش سایر زبان‌ها در مدارس همانند فرانسه، آلمانی یا روسی منع قانونی وجود ندارد اما دانش‌آموزان تمایلی به فراگیری این زبان‌ها ندارند؛ آنگونه که احمد عابدینی معاون شورای عالی آموزش وپرورش به تسنیم گفت: مشکلی که هم‌اکنون وجود دارد این است که تقاضای اجتماعی برای آموزش سایر زبان‌های خارجی کمتر است و خانواده‌ها با این استدلال که انگلیسی زبان بین‌المللی است، تقاضای بیشتری دارند. باید فرهنگ‌سازی لازم صورت بگیرد تا افکار عمومی جامعه متوجه شوند انگلیسی صرفاً زبان حاکم نیست و فراگرفتن سایر زبان‌ها نیز دارای اهمیت است.

معاون شورای عالی آموزش و پرورش بیان کرد: این شورا جدول عناوین درسی دوره متوسطه را مصوب کرده است،‌ پس از تأکیدات رهبر معظم انقلاب، کارگروهی را تشکیل دادیم تا بحث‌های کارشناسی در رابطه با روش‌های ارائه سایر زبان‌های خارجی در مدارس و کاستن از تمرکز بر زبان انگلیسی انجام شود همچنین گروه‌های مسئول برنامه درسی اقدام به اصلاح متون کرده و سایر زبان‌ها نیز آموزش داده شود.

آیا صرفاً با این استدلال که دانش‌آموزان استقبال نکرده و تمایلی به فراگیری سایر زبان‌ها ندارند، می‌توان آموزش سایر زبان‌ها در مدارس را بیخیال شد و به دنبال فراهم سازی زمینه‌ها و بسترهای لازم برای تحقق این هدف نبود؟‌ آیا نظرسنجی یا کار پژوهشی صورت گرفته تا مشخص شود چه تعداد از دانش‌آموزان تمایل به آموزش سایر زبان‌های خارجی دارند؟

** عدم تمایل دانش‌آموزان توجیه قابل قبولی نیست

ابراهیم سحرخیز مشاور کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در این رابطه گفت: برای اینکه دانش‌آموزان به سایر زبان‌های خارجی تمایل داشته باشند باید هدایت‌ لازم مانند هدایت تحصیلی صورت بگیرد. چند سال گذشته در رابطه با آموزش‌های فنی و حرفه‌ای نیز عنوان می‌شد، دانش‌آموزان از آن استقبال نمی‌کنند اما آموزش و پرورش باید سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کرده و بسترهای لازم را برای حضور دانش‌آموزان فراهم کند.

وی افزود:‌ تا چه میزان برای آموزش سایر زبان‌های خارجی در مدارس،  نیروی انسانی مورد نیاز راتربیت کرده‌ایم چرا که علاوه بر تولید محتوا باید نیروی انسانی آموزش دیده را داشته باشیم تا متناسب با نیاز دانش آموزان اقدام به ارائه زبان‌های متنوع کنیم.هدایت و مسیریابی صحیح باید برای دانش‌آموز انجام شود اما در این رابطه اقدامی صورت نگرفته است بنابراین زمانی که دانش‌آموز مشاهده می‌کند راهی جز فراگیری زبان انگلیسی ندارد به سمت آن جذب شده و سایر علائق خود را کنار می‌گذارد.

 با وجود مصوبه شورای عالی آموزش‌وپرورش مبنی بر امکان آموزش 6 زبان در مدارس کشور اما هنوز هم انگلیسی در مدارس حکمرانی می‌کند و فرصتی برای ارائه سایر زبان‌ها فراهم نشده است اما موانع پیش رو چیست و آیا مسئولان آموزش و پرورش برای تحقق این موضوع عزم خود را جزم می‌کنند؟