به گزارش مشرق، تبلیغات نامزد های ریاست جمهوری آمریکا کم کم به ایستگاه پایانی خود نزدیک می شود و تقریبا نامزد های نهایی هر دو حزب جمهوری خواه و دموکرات معلوم شده است. با مرور سخنرانی ها و اظهارنظر های دونالد ترامپ و هیلاری کلینتون علیه ایران در چند ماه اخیر شک و تردیدها درباره سرانجام برجام بیشتر می شود چراکه هیچ یک از آنها خود را مقید به عمل به توافقات صورت گرفته نمی  دانند.

انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ماه نوامبر سال 2016 میان دو برنده انتخابات درون حزبی دموکرات ها و جمهوری خواهان برگزار خواهد شد و نمایندگان دو حزب تنها یک ماه دیگر فرصت دارند تا بتوانند نظر هم حزبی های خود را جلب کنند اما از هم اکنون نامزد های نهایی دو حزب جمهوری خواه و دموکرات به احتمال زیاد مشخص شده است. دونالد ترامپ، نامزد جمهوری خواهان و هیلاری کلینتون، نامزد دموکرات ها که تا به اینجای کار بیشترین امتیاز حزبی را در ایالت های مختلف آمریکا از آن خود کرده و حتی براساس نظرسنجی ها پیشتاز انتخابات هستند، به احتمال زیاد در انتخابات نوامبر، با یکدیگر رقابت خواهند کرد. 

از زمانی که روند مناظره ها و سخنرانی های تبلیغاتی میان دو نامزد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا شدت گرفت، نقطه مشترک میان هر دو کاندیدای پیشتاز دموکرات و جمهوری خواه، مواضعشان در قبال توافق هسته ای است که هر دو برای جذب آرای مردم و نمایندگان هم حزبی خود بارها در این زمینه اظهارنظر کرده اند. کلینتون و ترامپ از هر اقدام ایران را به مثابه نوعی تهدید معرفی می کنند به نحوی که شاید بتوان گفت یکی از راه های اصلی رسیدنشان به مسند ریاست جمهوری را تهدید جلوه دادن ایران می دانند.

در شرایطی که توافق هسته ای ایران و 1+5 بیش از سه ماه است که وارد مرحله اجرایی شده، اما مواضع تند نامزد های ریاست جمهوری آمریکا که تا چند ماه دیگر سکان رهبری کاخ سفید را برعهده خواهند گرفت تردیدها را نسبت به پایبندی غرب به توافق هسته ای افزایش داده است. اگرچه واشینگتن برخلاف تعهدات خود در برجام تاکنون در روند اجرای آن کارشکنی و بدعهدی کرده است و با حفظ دامنه تحریم ها مانع از مبادلات شرکت های غربی با ایران می شود، اما اظهارات تند و خصمانه دونالد ترامپ و هیلاری کلینتون علیه ایران می تواند آینده برجام را با چالش های جدی تری روبرو کند. این که کنگره آمریکا می گوید توافق برجام الزام  آور نیست و رئیس جمهور آتی این کشور می تواند آن را را لغو کند نگرانی ها را نسبت به اجرای تعهدات غرب در قبال توافق با ایران افزایش می دهد. 

دونالد ترامپ که با مواضع تند و جنجالی شناخته می شود یکی از مخالفان اصلی برجام است. ترامپ بارها گفته است که اولویت نخست کاریش پس از پیروزی در انتخابات، لغو توافق هسته ای ایران و پاره کردن برجام خواهد بود. وی مدعی است که این توافق یک فاجعه برای آمریکا و اسراییل است. این اظهارات در حالی است که مقامات دولت باراک اوباما، در یک سال گذشته با حمایت از برجام و برای جلب نظر مخالفان داخلی تاکید کرده اند که با توافق هسته ای، تهدیدات ادعایی که به ایران نسبت می دهند، از بین رفته است، با این حال جمهوری خواهان همچنان به مخالفت های خود با برجام ادامه می دهند و علاوه  بر ترامپ سایر نامزد های جمهوری خواه از جمله «تد کروز» نیز گفته اند که در صورت پیروزی در انتخابات، این توافق را لغو خواهند کرد. 

اگر چه برخی معتقدند روی کار آمدن دموکرات ها در آمریکا برای ایران بهتر است، اما حضور دموکرات ها در کاخ سفید نیز نمی تواند پیام آور تغییر رفتار خصمانه آمریکا در قبال ایران باشد. چرا که هیلاری کلینتون در رقابت های مقدماتی و درون حزبی، تاکنون خصمانه ترین مواضع ممکن را علیه ایران اتخاذ کرده است. هرچند کلینتون نسبت به ترامپ رویکرد محتاطانه ای در پیش دارد و از پاره کردن توافقنامه هسته ای سخن نمی گوید، ولی با این حال تاکید می کند که پس از برجام نیز دامنه فشارها و تحریم ها علیه ایران باید ادامه داشته باشد. کلینتون در سخنرانی خود با اشاره به آزمایش موشکی ایران، خواستار اعمال تحریم های بیشتر آمریکا علیه ایران شد و گفت: «من تلاش می کنم تحریم های جدیدی علیه ایران وضع کنم. ما باید توجه داشته باشیم که همین تحریم ها بود که ایران را پای میز مذاکره آورد».

دولت اوباما پس از توافق هسته ای از کاربرد گزینه نظامی برای مقابله با ایران کمتذ استفاده کرده است، ولی کلینتون معتقد است در صورتی که تهران بکوشد به بمب هسته ای دست یابد (!)، گزینه نظامی واشینگتن روی میز خواهد بود. کلینتون با تاکید بر این که کشورش حامی رژیم صهیونیستی در برابر تهدیدهای این چنینی خواهد بود، گفته است که در برابر چنین تهدیدهایی، کنار اسرائیل می‌ایستد. لازم به ذکر است که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی که اصلی ترین مخالف توافق هسته ای است، پس از توافق ایران با 1+5، از آن به عنوان «اشتباه تاریخی» یاد کرد و گفت که تمام تلاش خود را برای مقابله با آن به کار خواهد بست.  

اظهارنظر های تند کلینتون نشان می دهد که وی در صورت تصدی پست ریاست جمهوری آمریکا، هیچ تعهدی برای حفظ توافق هسته ای ندارد و ممکن است به هر بهانه ای اعم از آزمایش موشکی یا فعالیت هایی که به زعم آنها مشکوک به نظر می رسد، همه توافقات صورت گرفته را نقض کند و با توجه به این که کلینتون حمایت لابی صهیونیستی (آیپک) را پشت سر خود دارد، ممکن است در نهایت بنا به خواسته آن ها فشارهای زیادی را علیه ایران به اجرا دربیاورد. 

هرچند ترامپ و کلینتون در ارتباط با برجام مواضع تند و یکدستی دارند، اما در دیگر مسائل جهانی اختلاف نظرهایی بین دو نامزد وجود دارد. ترامپ که جنجالی ترنی نامزد این دوره از انتخابات است درباره بحران سوریه موضع متفاوتی نسبت به رهبران واشینگتن و حتی هم حزبی های خود دارد. اگرچه اکثر مقامات آمریکا از هر دو حزب نسبت به بحران سوریه نظر واحدی دارند و معتقدند که باید غرب در بحران سوریه فعال تر عمل کرده و با اعزام نیروهای بیشتر به سوریه دولت قانونی بشار اسد، رئیس جمهور سوریه را سرنگون کند، ولی ترامپ منتقد سیاست مدخله جویانه آمریکا در سوریه است.

با وجود مخالفت گسترده غرب با حضور نظامی روسیه در سوریه برای نابودی تروریست های دست پرورده غرب و حامیان منطقه ای آن، ترامپ از مداخله نظامی ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه بر ضد گروه تکفیری داعش در سوریه استقبال کرد و تاکید کرده که از این بابت صد درصد از پوتین حمایت می کند. ترامپ در سخنانی گفته است که در صورت پیروزی، رابطه با روسیه را بهبود خواهد بخشید و پیش بینی کرده است روابط خوبی با پوتین داشته باشد. این اظهارات ترامپ واکنش تند جمهوری خواهان را در پی داشته است. ترامپ حتی پا را از این فراتر گذاشته و با انتقاد از سیاست های خاورمیانه ای اوباما تاکید کرده است که آمریکا دیگر نمی تواند خود را ژاندارم جهان بداند.

اما در مقابل، کلینتون خواستار اتخاذ راهکارهای خشن‌تر در قبال بحران سوریه است. کلینتون بارها گفته است که شخصاً طرفدار اعمال «منطقه پرواز ممنوع» در سوریه است و از مداخله نهادهای بشردوستانه برای توقف کشتار زمینی و هوایی در سوریه حمایت می کند. کلینتون حامی اعزام نیروهای بیشتر به سوریه در حمایت از تروریست ها برای سرنگونی بشار اسد است، ولی اوباما که حاضر به مداخله جدی در سوریه نیست و نمی خواهد بیش از این مسئولیت های واشینگتن در خاورمیانه را افزایش دهد، ایده‌های کلینتون را برخاسته از فضای انتخاباتی و در راستای تبلیغات سیاسی دانسته و آن ها را رد می کند. از سوی دیگر، کلینتون همچون سایر مقامات امریکا که از طرح تجزیه عراق حمایت می کنند، معتقد است که واشینگتن باید فشار مداومی به بغداد بیاورد تا به سمت آشتی ملی حرکت کند. کلینتون همچنین خواهان تسلیح کردها و   سنی های عراق به بهانه مقابله با تروریستها است که بخشی از پروژه تجزیه این کشور است.  

ترامپ که به لفاظی های نژادپرستانه شهرت پیدا کرده، علیه مسلمانان نیز موضع گیری تندی داشته است. ترامپ ادعا کرده است که مسلمانان از غرب تنفر دارند و اسلام از غرب بیزار است و حتی انزجاری غیرقابل باور نسبت به غربی ها در بین مسلمانان وجود دارد. ترامپ می گوید که باید از ورود مسلمانان به آمریکا جلوگیری شود.

این سخنان نژادپرستانه علاوه بر واکنش جهان اسلام و جنبش های اسلامی در غرب، واکنش دولت اوباما را هم در پی داشت و مقامات واشینگتن ترامپ را به تفرقه افکنی در بین جامعه آمریکا متهم کردند. 

دونالد ترامپ روابط گسترده واشینگتن با آل سعود را به باد انتقاد گرفته است. ترامپ در کمپین های انتخاباتی خود گفته است که عربستان سعودی باید بابت حمایت‌های بی‌شائبه واشینگتن از آل ‌سعود، به آمریکا پول بدهد. ترامپ گفته است: «سعودی ها روزی یک میلیارد دلار به جیب می‌زنند. اگر ما نبودیم، عربستان سعودی هم این جایی که هست، نبود. آن ها اصلا وجود نداشتند». در مجموع ترامپ انتقاد از رهبران سعودی را به بالاترین حد رسانده و با تاکید بر ضرورت و اهمیت انتشار گزارش کمیته تحقیق واقعه 11 سپتامبر 2001 گفت که اطمینان دارد در این گزارش اسناد رسوا کننده ای در مورد نقش عربستان سعودی در این واقعه تروریستی وجود خواهد داشت. ترامپ با تاکید بر این که او می داند در این گزارش چه اسنادی وجود دارد به صراحت گفت که اسناد به دست آمده به طور جدی و قاطع به نقش رژیم سعودی در این واقعه تروریستی اشاره دارد.

ناگفته نماند که برخی سناتورهای کنگره اخیرا سعی دارند تا با تصویب طرحی و فشار به دولت آمریکا اسناد 28 صفحه ای از اسناد 11 سپتامبر را که دست داشتن عربستان سعودی در این حادثه را برملا می کند، از وضعیت طبقه بندی شده خارج کنند، ولی اوباما و تیم وی مخالف افشای چنین اسنادی هستند.   

به رغم اظهارات تند ترامپ علیه عربستان، با این حال کلینتون حامی رژیم های دیکتاتوری عرب حاشیه خلیج فارس، به خصوص عربستان سعودی است و به تقویت اعراب در مقابل نفوذ منطقه ای ایران اصرار دارد و به همین منظور نامزد مورد حمایت رژیم آل سعود است. مواضع تند او علیه برنامه هسته ای ایران و متهم کردن جمهوری اسلامی به حمایت از گروه¬های تروریستی، در عمل خوش خدمتی به اعراب حاشیه خلیج فارس است. به همین منظور، مقامات آل سعود، مبالغی را برای تأمین هزینه تبلیغات انتخاباتی هیلاری کلینتون به یکی از لابی های آمریکا پرداخت کرده و این در حالی است که رژیم صهیونیستی نیز از کلینتون برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری حمایت می کند. نظام حاکم عربستان روابط بسیار قدیمی با خانواده کلینتون دارد و قبلا نیز 10 میلیون دلار به بیل کلینتون، رئیس جمهور سابق آمریکا برای تأمین هزینه تبلیغات انتخاباتی وی پرداخت کرده بود.

بسیاری از تحلیل گران و مقامات غربی از احتمال پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نگران هستند و روی کار آمدن وی را یک فاجعه می دانند. با این حال، وی همچنان در مسیر رقابت‌های انتخاباتی باقی مانده و حتی اعلام کرده است که اگر سوی جمهوری خواهان تحت فشار قرار گیرد، ممکن است به صورت مستقل وارد انتخابات سال 2016 شود. ترامپ حتی تهدید کرده است که در صورت حذف از گردونه انتخابات طرفداران خود را به خیابان ها خواهد کشاند. 

تنها شش ماه دیگر تا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باقی مانده است و سخنرانی ها و شعارهای تبلیغاتی نامزد های دموکرات و جمهوری خواه می تواند در رسیدن آن ها به قدرت در آمریکا موثر باشد. هرچند نکته مشترک در موضع تمامی نامزد های جمهوری خواه انتقاد از توافق هسته ای با ایران است، اما به نظر می-رسد حتی در صورت پیروزی آنها در انتخابات آتی، آنها چاره ای جز رضایت دادن به اجرای یک توافق با پشتوانه بین المللی قوی نداشته باشند. از طرفی، کلینتون نیز که حامی سرسخت صهیونیست ها است در صورت به قدرت رسیدن چاره ای جز پذیرش برجام نخواهد داشت. چرا که نقض توافق هسته ای می تواند بی اعتمادی متحدان اروپایی واشینگتن را در پی داشته باشد؛ چیزی که اوباما بارها به آن اشاره کرده است و گفته که در صورت نقض برجام متحدان آمریکا در تحولات جهانی واشینگتن را همراهی نخواهند کرد. 

این موضوع به معنای دست برداشتن دولت آتی آمریکا از تلاش علیه برجام نیست، بلکه شیوه آنان به صورت مواجهه مستقیم با برجام نخواهد بود. اگر دولت بعدی آمریکا را دموکرات ها به دست گیرند با روش های غیرمستقیم تلاش خواهند کرد دستاوردهای حداقلی برجام برای ایران را از بین ببرند. شاید آنان کمتر به شکل مستقیم قوانینی را وضع و دنبال کنند که برجام را نقض می کند، اما مسلما طرح هایی را دنبال خواهند کرد که شیرینی اندک برجام را در کام ایران تلخ کند. به عنوان مثال طرحی که اخیرا کنگره آمریکا دنبال کرد که برای قربانیان حادثه 1983 لبنان، مبلغ 1.75 میلیارد دلار از دارایی های ایران را مسدود کند، از این اقدامات غیرمستقیم و جانبی علیه برجام است.

در مقابل اگر دولت آینده آمریکا را جمهوری خواهان تشکیل دهند، آنان حداقل در سخنان خود، غیر از این که از لغو برجام سخن گفته اند، طرح دیگری ندارند و این موضوع خطرناکی است، چرا که با وجود موانع قانونی و بین المللی لغو برجام، جمهوری خواهان به سردرگمی و مبتنی بر علایق صهیونیست ها در مقابل ایران اقدام خواهند کرد و این موضوع ضمن افزایش هزینه های آمریکا، فشارهای مقطعی را بر ایران وارد خواهد کرد. در نهایت هر دو نامزد مطرح انتخابات آمریکا خود را برای افزایش فشار بر ایران آماده کرده اند و این البته به معنای قرارگرفتن ایران در موضع ضعف نیست، بلکه هیاهوی کلینتون و ترامپ، بخشی از پیچیدگی مسئله ایران برای آمریکا را بازگو می کند.