سرویس سیاست مشرق - غائله و فتنه‌گری‌های سال 78 با وجود گذشت سالیان سال فراموش‌شدنی نیست. غائله 18 تیر این سال اوج بحران سال‌های جنجالی دولت اصلاحات بود که هر 9 روز شاهد زایش یک بحران در آن بودیم؛ موضوعی که رئیس دولت اصلاحات نیز بدان اعتراف کرد و بروز چنین وضعیتی که باعث بی‌اعتباری دولتش شد گله کرد. اما یکسر ماجرای بحران‌های آن سال‌ها وزارت کشور وقت بود. حوادث تابستان داغ 1378 از روزنامه سلامت، موسوی‌خوئینی‌ها مرد در سایه اصلاحات آغاز شد و به دانشگاه‌ها کشیده و با عملکرد جنجالی وزارت کشور وقت به این بحران دامن زده شد.

در آن زمان مصطفی تاج‌زاده که بعدها به سبب فتنه‌گری در سال 88 و اعتراف معروفش به عدم تقلب در انتخابات این سال و اعمال فتنه‌گرانه محکوم و روانه زندان شد[1] به‌عنوان معاون سیاسی وقت وزارت کشور فعالیت می‌کرد. نام وی البته به سبب تقلبی که در مجلس ششم رخ داد نیز بارها در خبرگزاری‌ها درج شد.

آغاز غائله سال 78 و حمایت تاج‌زاده از عوامل ایجاد آشوب

حوادث ۱۸ تیر ۷۸ در حالی در فضای سیاسی کشور از سوی دفتر تحکیم اتفاق افتاد که بسیاری از تحلیل گران معتقدند علت اصلی آن پروبال دادن وزارت علوم و معاونت دانشجویی و عملکرد منافقانه برخی از مسئولان بلندپایه وزارت کشور اصلاحات و حمایت آن‌ها از عناصر افراطی، اراذل و اوباش مزدور به‌عنوان پیاده‌نظام حزب مشارکت بوده است.

 سید نظام الدین موسوی:‌ تاج‌زاده به توزیع‌کننده اطلاعیه شروع اغتشاش کوی دانشگاه در وزارت کشور مسئولیت داد 

سید نظام‌الدین موسوی، مسئول سیاسی وقت بسیج دانشجویی دانشگاه تهران، در تشریح وقوع غائله 78 و چگونگی ورود عناصر ضدانقلاب به بطن ماجرا می‌گوید:‌ «غروب 17 تیر اطلاعیه‌ای در کوی دانشگاه تهران پخش شد که رأس ساعت 10 شب در اعتراض به توقیف روزنامه سلام در دانشگاه تجمع می‌کنیم. توزیع‌کننده اطلاعیه در کوی دانشگاه شخصی به نام «شفیعی» بود که عضو جهاد دانشگاهی بوده و به نظرم در آن زمان دانشجو هم نبود. همین فرد بعد از غائله 18 تیر مسئولیتی در وزارت کشور و در دوره مسئولیت تاج‌زاده در کمیسیون ماده 10 احزاب در این وزارتخانه مشغول به کار شد.»[2]

رفت‌وآمد تاج‌زاده به کوی دانشگاه و تشویش برای اذهان

در حادثه کوی، مصطفی تاج‌زاده به‌عنوان معاون سیاسی وزیر کشور دوران اصلاحات یکی از عناصر فتنه‌گری بود که دائماً بین وزارت کشور و کوی در حال رفت‌وآمد بود و سخنرانی‌های عجیبش موجب شد بعدها تعدادی از صاحب‌نظران و نمایندگان مجلس بگویند: «حوادث کوی دانشگاه از داخل وزارت کشور هدایت می‌شد.»

علیرضا زاکانی نماینده مجلس هشتم و نهم شورای اسلامی که در آن دوران به‌عنوان یکی از فعالین دانشجویی در بطن حوادث حضور داشت عمدتاً از نقش تشویقی تاج‌زاده و وزارت کشور به‌عنوان کاتالیزور فتنه‌گران و اراذل و اوباشی که در این واقعه نقش داشتند، یاد می‌کند.

وی درباره نقش مستقیم این عنصر فتنه‌گر در تشویش اذهان برای ایجاد غائله می‌گوید:‌ «در شب نوزدهم تیر آقایان تاج‌زاده و شمس‌الواعظین به دانشجویان اصرار می‌کرد که داخل کوی بروید. من همان شب آنجا بودم که ناگهان یک کسی بلند شد از این غداره‌بندها و از این عناصری که دنبال ساختارشکنی بودند و خارج از دانشگاه بود فریاد کشید که کجا بروند، ما داخل می‌آییم و کمکشان و ما چنین و چنان می‌کنیم.»

زاکانی می‌افزاید: «آقای تاج‌زاده و آقای شمس‌الواعظین در بحبوحه ماجرا در کوی بودند و به دانشجویان اصرار می‌کردند و می‌گفتند بروید داخل کوی و آنجا کار را ادامه دهید. اگر بیرون باشید، با شما برخورد می‌کنند درواقع، راه نشان می‌دادند، چون سناریوی این‌ها این بود که چله‌گیری کنند؛ یعنی می‌گفتند چهلم به چهلم باید یادواره بگیریم.» [3]

سید احسان قاضی زاده: تاج‌زاده جهت مسیر معترضان را از خیابان فاطمی به سمت بیت رهبری تغییر داد

سید احسان قاضی‌زاده هاشمی عضو شورای مرکزی و دبیر کل وقت «جامعه اسلامی دانشجویان» که به‌عنوان نماینده مردم فریمان در مجلس دهم راه پیداکرده نیز یکی از ناظرین ماجرا بوده است.

وی در گفت‌وگویی از مشاهدات خود درباره اقدامات تاج‌زاده این‌چنین یاد می‌کند: «ما با این‌ها دانشجویانی که برای تسخیر وزارت کشور به سمت خیابان فاطمی رفته بودند به سمت فاطمی رفتیم و من مشاهده کردم که این افراد درب بزرگ آهنی وزارت کشور را از جا کندند که آقای تاج‌زاده آمد در وسط حیاط وزارت کشور یک صندلی گذاشت و یک جمله کلیدی گفت که نمی‌دانم چرا بعداً بررسی نشد.»

تاج‌زاده به این جماعت که حدوداً ۵۰۰ الی ۶۰۰ نفری می‌شدند گفت: «شما چرا آمده‌اید اینجا؟ شما چرا در وزارت کشور را از جا می‌کنید؟ اینجا که مال شماست. شما باید جای دیگری بروید و در آنجا را بکنید.» و پای بلندگوی دستی مدام می‌گفت: «اینجا متعلق به خود شماست و شما اشتباهی آمده‌اید.»[4]
این سخنان تاج‌زاده جهت مسیر معترضان را از خیابان فاطمی به سمت خیابان فلسطین تغییر داد و معترضان را تحریک و راهی به سمت بیت رهبری کرد.

سید نظام‌الدین موسوی نیز دراین‌باره بیان می‌دارد:‌«دفتر تحکیم وحدت به‌عنوان پیاده‌نظام این افراد در دانشگاه‌ها مدام پمپاژ بحران می‌کرد. در ادامه عده‌ای جلوی وزارت کشور رفتند و تاج‌زاده که معاون سیاسی و امنیتی وزارت کشور است و نقش اصلی را باید در ساکت کردن بحران می‌داشت، نه‌تنها این کار را نکرد بلکه نقش اصلی را در دامن زدن به بحران داشت. در جمع معترضان با بلندگو معترضان را تحریک می‌کرد. یک هماهنگی کامل بین آنان نمایان بود.»

اقدامات تحریک‌آمیز وزارت کشور اصلاحات به‌جای آرام کردن غائله

وزارت کشور در چنین مواقعی وظیفه و نقش آرام کردن غائله را دارد اما روایت دانشجویان و مسئولان از عملکرد این وزارتخانه در زمان وزارت موسوی لاری و معاونت سیاسی تاج‌زاده روایتگر موضوع دیگری است.

زاکانی: وزارت کشور علیه تجمع دانشجویان بیانیه صادر کرد ولی علیه آشوبگران سکوت می‌کرد

علیرضا زاکانی درباره هماهنگی وزارت کشور اصلاحات برای ایجاد آشوب بیشتر در غائله 78 می‌گوید:‌ «دیدم تلفن زنگ زد و آقای حق‌شناس، مدیرکل سیاسی وزارت کشور بود، وقتی با من صحبت کرد، ابتدا تشکر کرد از نامه درخواست تجمع ما و بعد گفت آقای تاج‌زاده خیلی خوشحال است که اولین درخواست راهپیمایی و تجمع قانونی از سوی شما شده است و گفت می‌شود شما بیایید با آقای تاج‌زاده در وزارت کشور صحبت کنید؟ من گفتم که پایم شکسته و نمی‌توانم. بعد به ایشان گفتم خواسته و نظر شما چیست؟ گفت خواسته ما این است که شما این تجمعی که می‌خواهید بگذارید به‌صورت مشترک با دفتر تحکیم برگزار کنید که من بحث خودی و غیرخودی را مطرح کردم و گفتم من این انجمن اسلامی را غیرخودی نمی‌دانم، ولی مسیری که الآن دارند می‌روند مسیر خلافی می‌دانم؛ ما می‌خواهیم آب بریزیم روی این آتش و این‌ها می‌خواهند نفت بریزند! چطور می‌شود ما باهم یک تجمع برگزار کنیم. یادم است ایشان گفت که شما ملاک‌ها را تغییر دهید و روی بحث خودی و غیرخودی تأکید نکنید و بحث خشونت‌طلب و غیرخشونت‌طلب را جایگزین آن کنید؛ گفت آن موقع نهضت آزادی هم می‌تواند در تجمعات بسیج شرکت کند، من گفتم من متأسفم برای مدیرکل سیاسی کشور که این نگاه را دارد و دقت نمی‌کند که این‌هایی که دارند آشوب می‌کنند سر سفره نهضت آزادی ارتزاق کرده‌اند.»

وی می‌افزاید: «قرار شد که روز دوشنبه یک جلسه‌ای در وزارت کشور گذاشته شود. در آن جلسه، آقای موسوی لاری که وزیر کشور بود جلسه را اداره می‌کرد و آقای معین و فرهادی دو وزیر وقت دولت آقای خاتمی، آقای لاریجانی که آن موقع رئیس صداوسیما بود، آقای ربیعی بود که الآن وزیر کار هستند، آقای تاج‌زاده و دوستانشان، آقای علی افشاری از طرف دفتر تحکیم وحدت که الآن آمریکاست و بنده هم از طرف بسیج دانشجویی بودم. در آن جلسه اصرار آقای موسوی لاری این بود که ما و دفتر تحکیم یکجا تجمع برگزار کنیم. یادم می‌آید که همان‌جا آقای افشاری یک گزارشی از صحنه داد که به‌هرحال چون دستگاه‌های مختلف در جلسه حاضر بودند، دروغ از آب درآمد و محل اعتراض واقع شد که این گزارش دروغ چیست که شما می‌گویید!»

زاکانی درباره این جلسه توضیح می‌دهد: «بنده صحبتی کردم و گفتم که ما تجمع دانشجویی را برگزار می‌کنیم و غائله ختم می‌شود. آقای افشاری گفت: مثل‌اینکه آقای زاکانی متوجه نیست که چه دارد می‌گوید!؟ مگر امکان دارد که این غائله بخوابد؟ من جلویم یک لیوان آب بود، گفتم از خوردن این آب راحت‌تر است، ما کار را دانشجویی می‌کنیم و اراذل و اوباش را بیرون می‌کنیم، بعد جو آرام می‌شود و کار را فیصله پیدا می‌کند و بعد هم دنبال می‌کنیم هرکسی هر جرمی انجام داده مطالبه می‌کنیم. آن شب تا ساعت یازده، یازده و نیم وزارت کشور بودیم؛ وزارت کشور حرفش یکی بود و آن‌هم این بود که ما باهم تجمع مشترک بگذاریم که ما مخالف بودیم چون مسیر ما مسیر مشترک نبود.»

این فعال سیاسی ادامه می‌دهد: «وقتی بنده در آن جلسه گفتم که ما تجمع برگزار می‌کنیم، آقای تاج‌زاده گفت ما هنوز به شما مجوز ندادیم، من گفتم چند روز است در خیابان‌ها تجمع بدون مجوز دارد برگزار می‌شود، مگر شما به کسی مجوز دادید که دارند در خیابان‌ها آتش می‌زنند؛ ما می‌خواهیم جلوی این‌هایی که آتش می‌زنند را بگیریم، دانشجو هم هستیم و می‌خواهیم کارت دانشجویی‌مان را هم دستمان بگیریم؛ من به ایشان گفتم ما این کار را می‌کنیم، الا اینکه شما اعلام کنید که تجمع ما غیرقانونی است که اگر اعلام کنید وظیفه گردن شماست و ما ادامه نمی‌دهیم. اتفاقاً جالب است بدانید که ساعت هفت روز سه‌شنبه رادیو اعلام کرد که این تجمع غیرقانونی است در صورتی که با آن‌هایی که خیابان‌ها را به آشوب کشیده بودند، هیچ کاری نداشتند، ولی اطلاعیه وزارت کشور را خواندند بر غیرقانونی بودن تجمع ما. بنابراین، وزارت کشور آن موقع میدان عمل این‌ها بود.»

حسین مظفر: کسانی مثل تاج‌زاده در وزارت کشور بساطی راه انداخته بودند و تحریک می‌کردند

حسین مظفر که سابقه سکان‌داری یکی از وزارتخانه‌های دولت اول اصلاحات را دارد هم دراین‌باره می‌گوید: «بله، کسانی مثل تاج‌زاده در وزارت کشور بساطی راه انداخته بودند و تحریک می‌کردند. بهانه‌شان هم این بود که چند دانشجو کتک خورده‌اند. این خیلی تحلیل سطحی است و همه ما ناراحت بودیم. در مصاحبه‌ای که بعداً کردم گفتم خیلی کار بدی بوده است و هرکسی دانشجویان را زده غلط کرده و کار بسیار بی‌جایی کرده است، ولی این‌هایی که در خیابان‌ها ریختند که دیگر دانشجو نیستند. این‌ها دارند با چوب و چماق به نوامیس مردم حمله می‌کنند. شیشه و درودیوار را می‌شکنند و تخریب می‌کنند. این‌ها چه ربطی به عرصه دانش و دانشگاهی دارد؟ کتک خوردن چهار دانشجو را که خیلی هم کار بدی است گرفته‌ایم و داریم اساس نظام را زیر سؤال می‌بریم و این موضوع را که فرع و حاشیه است، اصل گرفته‌ایم و می‌خواهیم دل آن‌ها را به دست بیاوریم.»[5]

ارتباط تاج‌زاده با عناصر بیگانه در غائله 78

برخی از منابع از ارتباط‌گیری تاج‌زاده با عوامل بیگانه برای ایجاد آشوب در آن سال خبر داده‌اند. علیرضا زاکانی با کنار هم چیدن پازل اتفاقات 78 و ارتباطات تاج‌زاده با عوامل مختلف بیگانه می‌گوید: «اگر شما به اظهارات کیان تاج‌بخش دقت کنید، او می‌گوید من از بنیاد سورس مأموریت گرفتم در سال 79 تا به ایران بیایم و در روند تجدیدنظرطلبی در حوزه اندیشه و فکر و همچنین ایجاد یک سازمان‌دهی اجتماعی برای تقویت جریان‌های اجتماعی فعالیت کنم. اتفاقاً اولین دیدار خودش را هم با آقای تاج‌زاده انجام می‌دهد و مسیر سازمان‌دهی را دوباره از همان‌جا آغاز می‌کنند. لذا، اگر از سال 78 دقت می‌شد و هم عناصر مؤثر شناخته می‌شدند و هم ریشه‌یابی می‌شد شما در سال 88 با چنین سرمایه‌سوزی هنگفتی مواجه نبودید.»

سید نظام‌الدین موسوی درباره هماهنگی‌های تاج‌زاده با عوامل فتنه این سال می‌گوید: «حتی اگر نیروی انتظامی هر حرکتی کرده باشد به وزارت کشور برمی‌گردد و دانشجویانی که در اعتراض جلوی آن تجمع کرده بودند باید به وزارت کشور اعتراض می‌کردند که نیروی تحت امر تو چنین اقداماتی را انجام داده است. اما به‌جای این کار، تاج‌زاده در جمع معترضان سخنرانی می‌کرد و خط دهی می‌کند که چه کار کنید. این نشان می‌دهد که یک ارتباط کاملاً دوسویه‌ای وجود داشت.»

سردار نظری که از سوی پلیس مأموریت آرام کردن فضا را بر عهده داشته است، نیز درباره اقدامات تاج‌زاده می‌گوید: «آیا کسی از حضور تاج‌زاده در جمع نقاب‌داران و اغتشاش‌گران تا جایی که نام‌برده را جهت ملاقات با پلیس اسکورت نمودند، توضیحی خواست؟!» تاج‌زاده بعداً به عضویت گروهی درآمد که مسئولیت تحقیق و تفحص در مورد حوادث کوی را نیز داشتند؛ گفته‌های تاج‌زاده حتی مغایر با گزارش کمیته تحقیق و تفحصی بود که در آن عضویت داشت.[6]

همه این روایت‌ها مبین یک موضوع است که در وزارت کشور دوره موسوی لاری با مسئولیت مصطفی تاج‌زاده اتفاقات خاصی انجام شد که به غائله 18 تیرماه 1378 دامن زد و حتی در ایجاد بحران در بحران انجامید. این موارد در حالی است که متأسفانه دیده می‌شود وی پس از آزادی از زنان پس از محکوم شدن به تحرکات امنیتی علیه کشورمان مورد استقبال جریان دولت ازجمله شهین دخت‌ مولاوردی و حسین فریدون قرار می‌گیرد که این موضوع با توجه به اتفاقات و حوادثی که این فرد افراطی علیه کشور رقم زده و با توجه به شعار اعتدال محور دولت نه‌تنها همخوان ندارد بلکه با سخنان حجت‌الاسلام حسن روحانی در آن زمان نیز منافات دارد.

حسن روحانی در آن زمان در واکنش به فتنه‌گری‌های این افراد بیان داشت:‌«گر چه آن‌هایی که به این عمل زشت دست‌زده‌اند، تعدادشان بسیار اندک است، اما درعین‌حال لبخند و تشویق استکبار جهانی و امیدهای نابخردانه‌ای که در آن‌ها ایجاد کرد نشان می‌دهد که قدرت‌های استکباری توسط مزدورانشان سنگ زیرین این بنا را مورد هدف قرار داده‌اند... اگر منع مسئولین نبود مردم ما، جوانان مسلمان، غیور و انقلابی ما با این عناصر اوباش به شدیدترین وجه برخورد می‌کردند و آن‌ها را به سزای اعمالشان می‌رساندند.» [7]

اما اینک دیده می‌شود اعضای نزدیک خانواده و دولت وی با عناصر ملاقات و در نمایش خیمه‌شب‌بازی مظلومیت این عناصر نقش اصلی را بازی می‌کنند و به تطهیر عواملی می‌پردازند که روحانی رأی به برخورد شدید با آن‌ها داده است.