بامداد شنبه اما با خالی شدن سوخت نفتا مخزن c2001 آتش این مخزن خاموش شد و با خاموشی این آتش چهار روز پراسترس و نگرانکننده برای خوزستان و مردم ماهشهر و بندر امام نیز تمام شد.
در این نوشتار حادثه پتروشیمی بوعلی سینا را از نگاهی متفاوت بررسی میکنیم:
جامعه بیش از آنکه به آسایش نیاز داشته باشد به امنیت روانی نیازمند است. متخصصان بر این باورند که هر چه در جامعه ثبات بیشتری حاکم باشد به همان نسبت احساس امنیت روانی در مردم بالا میرود و کمتر شاهد ناهنجاری و آسیبهای روانی هستیم.
تأمین امنیت روانی مردم در هنگام بروز حوادث مهمترین اقدامی است که دستگاهها باید انجام دهند. اهمیت امنیت روانی جامعه بهاندازهای مهم است که رهبر انقلاب سال 89 در ابلاغ سیاستهای کلی نظام اداری به این مهم اشاره و مرقوم فرمودند: تنظیم روابط و مناسبات اداری بر اساس امنیت روانی، اجتماعی، اقتصادی، بهداشتی و فرهنگی و نیز رفاه نسبی آحاد جامعه باشد.»
ایشان همچنین در بهمنماه 91 در دیدار با مردم آذربایجان فرمودند: یکی از حقوق اساسی و مهم مردم این است که در آرامش روانی و امنیت روانی زندگی کنند. تأکید مکرر رهبر انقلاب به لزوم توجه به امنیت روانی، ارزش تحقق این نوع از امنیت را میرساند.
یکی از مسائلی که در حادثه آتشسوزی پتروشیمی بوعلی سینا اتفاق افتاد عدم توجه به امنیت روانی ساکنان شهرهای اطراف محل حادثه (بندر امام و ماهشهر) بود. بهواسطه اطلاعرسانی ضعیف دستگاههای متولی کار مانند استانداری و پتروشیمی " تلگرام" منبعی برای دریافت اخبار شد. ارسال اخبار گوناگون از طریق تلگرام به مردم توسط منابع نامشخص از میزان حادثه، خطرات و درخواست برای تخلیه شهر باعث شد که مردم روزهای پراسترسی را پشت سر بگذارند.
همواره در طول سالیان اخیر ضعف روابط عمومی دستگاههای مختلف استانی در زمان حوادث بهوضوح نمایان شده است. روابط عمومیهایی که در حادثه اخیر بازهم ثابت کردند نه امنیت روانی مردم برایشان مهم بود و نه اینکه سرمایه ملی لحظهبهلحظه در حال نابودی بود.
اینکه از چند خبرنگار آنهم بهصورت گزینشی و برای مصاحبه چنددقیقهای و کوتاه با وزیر دعوت شود هیچگونه ثمرهای نداشت. ضعف این روابط عمومیها آنجایی نمایان بود که هرلحظه خبری منعکس میشد و چند دقیقه بعدازآن مدیری دیگر خبر مدیر اولی را رد یا تکذیب میکرد. حادثه فرمانده ای برای اطفای حریق نداشت و بدتر اینکه این حادثه سخنگوی واحدی برای انعکاس اخبار درست نیز نداشت. نمونه این تناقضگوییها به اینگونه بود:
الف - شریعتی استاندار خوزستان: با توجه به نوع حریق که سوخت آن نفتا است، دود حاصله دیاکسید کربن بوده و سمی نیست و شایعات مطرحشده مبنی بر آسیب به محیطزیست انسانی توسط بعضی منابع خبری را ندارد.
ب - مدیرکل حفاظت محیطزیست خوزستان: آلوده بودن دود ناشی از آتشسوزی در پتروشیمی ماهشهر مورد تأیید است ولی بنده با همکاران جهت وزش باد را بررسی کردیم که مشخص شد جهت وزش باد خوشبختانه به سمت دریا است.
ج - هاشم بالدی مدیرکل مدیریت بحران استانداری خوزستان: دود ناشی از سوختن پتروشیمی سمی نیست.
د - اسماعیل کهرم مشاور رئیس سازمان حفاظت محیطزیست در اعتراض به اظهارنظر مدیرکل مدیریت بحران استانداری خوزستان مبنی بر سمی نبودن دود حاصل از آتشسوزی گفت: آیا این شخص حاضر است خانواده خود را در معرض استنشاق چنین گازهایی قرار دهد؟ حتی آتش حاصل از سوختن چوب نیز برای سلامتی مضر است چون منوکسیدکربن و دیاکسید کربن تولید میکند. حالا که پتروشیمی در آتش سوخت، آیا میتوان گفت ضرر آن کمتر از دود سوزاندن مواد زائد است؟ این طرز تلقی سهلانگاری است. رکورد پتروشیمیهای ماهشهر همیشه خراب و آلوده بوده است. مثلاً گوگردی که از تصفیه نفت و بنزین تولید میشود را میفرستند به این بندر و بدون هیچ نوع حفاظ و بستهبندی در بندر رها میکنند. این گوگرد در آب ریخته میشود و آن را اسیدی میکند.
نمونههای بالا نشان از این میدهد که برای مسئولان و کسانی که هر تریبونی به دست میآورند و نظری میدهند امنیت روانی و حتی سلامتی مردم اصلاً مهم نیست. فقط در مورد آلوده بودن یا نبودن آتش ناشی از سوختن مواد شیمیایی 4 مسئول، 4 نظر متفاوت داشتهاند. البته قطعاً دود حاصله از آتشسوزی مضر بوده و از استاندار خوزستان با توجه به سابقه کاریاش در دانشگاه علوم پزشکی انتظاری فراتر از این میرفت که نظری برای دلخوشی مسئولان سیاسی دهد.
روابط عمومی ستاد بحران استان، روابط عمومی پتروشیمی و در رأس آنها روابط عمومی استانداری خوزستان بهعنوان مهمترین دستگاه دولتی استان بار سنگینی برای تزریق اخبار به جامعه، مدیریت افکار عمومی و اطلاعرسانیهای هوشمندانه داشتند که در این حادثه ضعیف عمل کردند. اینکه با نحو از پیشرفت فنّاوری صرفاً چند خبر متناقض در سایتهای اداری منتشر شود ثمرهای نداشته و دیدیم که حادثه و شایعهپراکنان با ابزار و شیوههای نوین، رعب و وحشت زیادی در دل مردم انداختهاند.
بررسی میزان تحصیلات و سوابق رسانهای مدیران روابط عمومی دستگاههای استانی علت این ضعف عملکرد در ارتباط دوسویه را بهتر نمایان میسازد، اینکه بهواسطه فشارهای سیاسی شخصی که مدرک کامپیوتر یا برق و یا رشتههای فنی دیگر را بدون کوچکترین شناختی از افکار عمومی و رسانه بهعنوان مدیر روابط عمومی بهکارگیری شود ثمرهای جز وضعیت فعلی نخواهد داشت.
یا اینکه شخصی بهعنوان مسئول بینالملل گمارده شود که هیچگونه آشنایی با زبان انگلیسی ندارد و فرق good morning را از afternoon تشخیص نمیدهد. این عدم آشنایی مسئول بهاصطلاح بینالملل باعث شد فضای بینالمللی نیز در دست کاربران عربستانی بیفتد و گروههای ضدانقلاب نیز برای معروفیت خود اظهار کنند که خرابکاری کار آنان بوده درصورتیکه علت آتشسوزی نقص فنی و سوء مدیریت بوده است.
حادثه پتروشیمی ماهشهر زنگ خطری بود که روابط عمومیهای استان از حالت فعلی خارج شوند و خود را در هرلحظه آماده اتفاقات تازه و مدیریت افکار عمومی کنند. وظیفه روابط عمومی کار شخصی اقتصادی نیست وظیفه روابط عمومی اطلاعرسانی دقیق، هوشمندانه با استفاده از ابزار مدرن و ارتباط دوسویه با مخاطبان سازمان است.