گرگ‌های تنها، راهبرد جدید گروه‌های تروریستی

حملات گرگ‌های تنها راهبرد جدیدی است که گروه‌های  تروریستی به ویژه داعش آن را در پیش گرفته‌اند و در واقع اقدامی شخصی است که عامل آن به تنهایی و بدون اینکه با گروهی ارتباط سازمانی داشته یا از آن کمک دریافت کند، در حمایت از آن گروه، جنبش یا عقیده دست به اعمال خشونت‌آمیز می‌زند. از آنجا که گرگ‌های تنها با گروه‌های تروریستی ارتباط مشخصی ندارند و به تنهایی دست به عملیات می‌زنند شناسایی آن‌ها برای نیروهای امنیتی دشوار است.

در سال‌های اخیر القاعده و داعش طرفداران خود در کشورهای غربی را به انجام حملاتی در قالب گرگ‌های تنها تشویق کرده‌اند.

در این میان روزنامه واشنگتن پست از پدیده گروه‌های تنها تحت عنوان کابوس  جدید  یاد کرده و روزنامه دیلی تلگراف نیز چگونگی جلوگیری از این پدیده را چالش بزرگ دستگاه‌های امنیتی در غرب می‌داند.

در همین ارتباط کارشناسان امنیتی بر این باورند اشخاصی که به شیوه فردی عمل می کنند از داعش و القاعده و گروه‌های زیرمجموعه آن خطرناک تر هستند. آنان پیش بینی کردند که این تاکتیک جدید در ماه‌های آینده سیر صعودی پیدا کند.

اما در مورد وجه تسمیه گرگ‌های تنها باید گفت که این پدیده فقط به گروه‌های تروریستی محدود نمی‌شود بلکه هر شخصی را که با انگیزه‌های عقیدی، اجتماعی و روانی و یا بیماری دست به حمله مسلحانه بزند در برمی‌گیرد.

نگرانی اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها از تشویق تندروها به اقدامات فردی به جای گروهی بسیار افزایش یافته است زیرا کشف و شناسایی عملیات فردی بسیار دشوار تر از گروهی است.

به نظر می‌رسد تبدیل شدن مبارزان خارجی که از عراق سوریه بازگشته‌اند، به عوامل عملیات معروف به گرگ‌های تنها باعث نگرانی شده است به همین دلیل پلیس انگلیس در مورد ملحق شدن جوانان انگلیسی به گروه‌های افراطی در سوریه هشدار داد به ویژه اینکه میانگین این افراد پنج نفر در هفته اعلام شد.

دیلی تلگراف نوشت این جوانان پس از اینکه از افکار و عقاید گروه‌های اسلامگرای افراطی اشباع می‌شوند به انگلیس باز می‌گردند.

گرگ‌های تنها در اروپا و آمریکا

 

حادثه تیراندازی «عمر متین» آمریکایی افغانی الاصل به یک کلوپ شبانه در شهر اورلاندو آمریکا که 50 کشته بر  جا گذاشت، نمونه‌های مشابه دیگری دارد از حمله دو برادر «البکراوی» به بروکسل در مارس گذشته با 35 کشته و 135 مجروح بود.

اما مغز متفکر حملات خونین نوامبر 2015 گذشته در پاریس نیز شخصی به نام «عبدالحمید اباعود» و دوستش «صلاح عبدالسلام» بودند که پلیس بلژیک آنان را در فهرست افراد تحت تعقیب که به سوریه مهاجرت کرده بودند، قرار داده بود، از همین رو برای دستگاههای اطلاعاتی فردی شناخته شده بود.

یک فیلم ویدئویی از اباعواد حاکی از این بود که در کشتن 90 زندانی داعش دست داشت. وی به طور غیابی در سال 2015 به  اتهام سربازگیری برای سفر به سوریه محاکمه و به 20 سال زندان محکوم شد.

در مورد حمله شارلی ابدو نیز وضعیت چندان تفاوتی با قبل نداشت به این معنی که عوامل حمله دو برادر به نام‌های شریف و سیعد کواشی بودند که زیر نظر دستگاه اطلاعاتی فرانسه قرار داشتند و یک بار زندانی و بازجویی هم شده بودند اما در نهایت در ژانویه 2015 حمله به دفتر شارلی ابدو را اجرا کردند.

آیا گرگ‌های تنها جنگجویان جدید داعش هستند؟

حمله به کلوپ شبانه در اورلاندو، کشته شدن دو پلیس در فرانسه و حملات مشابه دیگر در پاریس و آلمان سوالات زیادی در مورد ماهیت این عملیات مطرح می‌کند تا جایی که برخی بر این باورند که در این حملات نشانه‌های پدیده معروف به گرگ‌های تنها دیده می‌شود که ویژگی آن حمله غیرمنتظره تسلیحاتی است.

به گفته کارشناسان همانطور که از نام پدیده گرگ‌های تنها معلوم است، هر فردی می‌تواند بر اساس انگیزه‌های عقیدتی دست به حمله مسلحانه بزند از همین رو بعید نمی‌دانند که عملیات اورلاندو و پاریس اقدامی انتقام جویانه داعش از حملات سنگین ائتلاف بین‌المللی علیه مواضع آن در عراق و سوریه و لیبی باشد.

حملات گرگ‌های تنها ضعف داعش یا سرویس‌های اطلاعاتی و امنیتی؟

 

نگاهی به شیوه اجرای این عملیات نیز نشان می‌دهد که داعش قدرت طراحی حملات  جدید و گسترده در غرب را از دست داده است اما در مقابل نیز تعداد زیادی بر این باورند که حملات گرگ‌های تنها نشانه ضعف اطلاعاتی در تعقیب و پیگیری تندروها است به این دلیل که اکثر عوامل این حملات از سوی نهادهای امنیتی شناخته شده بودند و پرونده‌های قضایی داشتند.

اینجا این سوال مطرح است که آیا هسته‌های خفته یا همان تندروهای فردی خطر تروریستی در دنیای معاصر خواهند بود؟

شکل گیری پدیده گرگ‌های تنها

اصطلاح گرگ‌های تنها در طول یک شبانه روز شکل نگرفت بلکه ریشه آن به دهه نود در بین گروه‌های تروریستی باز می‌گردد و معنی آن این است که یک شخص به تنهایی دست به عملیات تروریستی بزند بدون اینکه گروه مرکزی نقشه آن را طراحی کرده باشد بلکه عملیات به شکل فردی در نزدیک ترین محل صورت می‌گیرد.

اصطلاح گرگ‌های تنها در آغاز هزاره جدید مطرح شد و ابومصعب السوری سرکرده یک گروه موسوم به الطلیعه یکی از تئوریسین‌های آن بود به این معنی که دیدگاه خاص خود را در این خصوص مطرح کرده و خواستار این نوع از عملیات تروریستی شده و گفت که با توجه به اینکه نظارت و مراقبت بر هسته‌های فردی از سوی نهادهای امنیتی دشوار است باید چنین گروه‌های برای انجام عملیات تروریستی تشکیل شود.

وی گفت که اجرای عملیات فردی و یا دستگیری عامل آن تاثیری بر سازمان ندارد.

معروف‌ترین مبلغان عملیات گرگ‌های تنها چه کسانی بودند؟

در همین ارتباط «هشام نجار» پژوهشگر اسلامی در این باره گفت که سرشناس ترین کسانی که محرک عملیات گرگ‌های تنها بودند، «ابویحیی اللیبی»، «ابوبکر ناجی»، «ایمن الظواهری» و «اسامه بن لادن» بودند که هر یک در این خصوص اظهاراتی در تحریک و توسعه پدیده گرگ‌های تنها داشته و آن را تفکری جهادی می‌دانستند که با انگیزه و توجیهاتی صورت می‌گیرد که نیازی به دستور فرمانده ندارد.

وی در گفت وگو با روزنامه الیوم السابع گفت که «خلیل الحکایمة» بیشتر از سایرین به  اصطلاح «جهاد فردی» توجه داشت و اولین کسی بود که راهبرد تکامل یافته برای این نوع جهاد را در سال 2007 خواستار شد و از آن  تاریخ به بعد عملیات موسوم به جهاد فردی افزایش یافته و به گرگ‌های تنها معروف شد.

به این ترتیب به نظر می‌رسد پنچ سرکرده تروریستی که معروف ترین آنان الحکایمة و ابوبکر ناجی و العدنانی بودند بر استفاده از عملیات معروف به  گرگ‌های تنها تاکید داشتند و در واقع عملیات فورد هود (آوریل 2014) در قالب همین حملات صورت گرفت.

داعش رکوردار عملیات گرگ‌های تنها

 

(تبلیغات داعش برای انجام عملیات گرگ‌های داعش در اروپا)

تفکر گرگ‌های تنها در زمان رهبری اسامه بن لادن بر القاعده چندان رشد نکرده و در مراحل اولیه خود بود اما بعد از او در زمان ایمن الظواهری به میزان زیادی افزایش یافت و پس از آن نیز داعش از آن تقلید کرد و در بین گروه‌های تروریستی رکوردار متوسل شدن به این نوع عملیات است.

نکته قابل ملاحظه اینکه این نوع عملیات در ژانویه 2014 و پس از اطلاعیه‌هایی که القاعده بین گروه‌های زیرمجموعه خود در عراق و سوریه توزیع کرد بار دیگر قوت گرفت.

مضمون این اطلاعیه‌ها این بود که عملیات گرگ‌های تنها، مجموعه افراد در اختیار نداشته از کسی دستور و پول و سلاح نمی‌گیرد بلکه خود به تنهایی نقشه عملیات را طراحی و هماهنگ و اجرا می‌کند و همه این اقدامات را بدون اطلاع کسی انجام می‌دهد.

روشن است که این گونه عملیات موجب سردرگمی نهادهای امنیتی دولتی می‌شود زیرا امکان دسترسی به افراد یک گروه و پیدا کردن سرنخ برای عملیات بعدی و یا متوقف کردن عوامل اجرای عملیات را ندارند.

بیشتر عملیات تروریستی که از زمان القاعده در اروپا رخ داده است به دست گرگ‌های تنها بوده که متشکل از افرادی تندرو هستند که تحت رهبری یک گروه نیستند بلکه عملیات خود را با الهام از تفکراتی که بیشتر از طریق فضای مجازی دریافت می کنند، به اجرا در می‌آورند.

به این ترتییب اصطلاح گرگ‌های تنها اولین بار توسط القاعده شکل گرفت و در مجله اسنبایر که القاعده از سال 2010 منتشر می‌کند، اولین مقاله از «انور العولقی» موسس این مجلس تحت عنوان گرگ‌های تنها منتشر شد.

جالب اینکه بیشتر عوامل گرگ‌های تنها  از مدارس سلفی‌ها در اروپا یا کسانی که پناهندگی سیاسی گرفته‌اند جذب می‌شوند و اخیرا نیز جذب افراد از طریق اینترنت صورت می‌گیرد.

این افراد که تابعیت اروپایی دارند اما نسل دوم  سوم مهاجران به شمار می‌آیند، اغلب با تبعیض روبه رو هستند و یا مورد ظلم قرار می‌گیرند به اضافه اینکه برخی از آنان مبتلا به افسردگی و بی انگیزگی هستند.

اکنون باید پرسید برای جلوگیری از این پدیده که موجی از ترس و وحشت را در اروپا ایجاد کرده است آیا می‌توان تمام جوامع بشری را تحت نظارت گرفت و یا احتمال داد که هرلحظه در معرض حمله هستند؟

پاسخ روشن است و اینجاست که گفته می‌شود گرگ‌های تنها به کابوس غرب تبدیل شده است.

فراخوان داعش برای کشتن غربی‌ها در عملیات فردی

 

(داعش با انتشار این تصاویر تبلیغاتی پیامی با این مضمون داد که گرگ‌ها سرزمین کفر را از سگ‌ها پاک می‌کنند و پیروز هستند)

«ابومحمد العدنانی» سخنگوی رسمی داعش در یک نوار صوتی توصیه کرد که باید برای کشتن هر آمریکایی یا فرانسوی و یا متحدان آنان تلاش کرد و اگر با بسته انفجاری و گلوله این کار ممکن نیست باید با سنگ و یا چاقو و یا پرت کردن آنان از بلندی و یا زیر گرفتن آن با خودرو این کار را انجام داد.

به این ترتیب شکل عملکرد گرگ‌های تنها به تدریج تغییر و پیشرفت کرد تا جایی که داعش به تنها گروهی تبدیل شد که چنین عملیاتی را در پیش گرفت و مهمترین نمونه‌های آن تیراندازی یک جوان به سمت جهانگردان در تونس بود که داعش مسئولیت آن را برعهده گرفت.

حمله «نضال مالک حسن» به پایگاه ورد هود در تگزاس با 13 کشته در سال 2009 نمونه دیگر آن بود.

همچنین بازوهای تبلیغاتی داعش با انتشار دو فیلم ویدئویی از طرفداران خود خواستند حملات بیشتری را در خاک فرانسه انجام دهند.

 

( داعش تهدید کرد در صورت ادامه حملات فرانسه به مواضع آن در سوریه، حملات خود را در خاک این کشور را تشدید خواهد کرد)

در یکی از دو کلیپ ویدئویی، مردی که به زبان فرانسوی صحبت می‌کند، با قدردانی از عامل تروریستی حمله نیس، طرفداران داعش را به انجام عملیات بیشتر در خاک فرانسه تشویق می‌کند.

در این ویدئو، بخشی از اظهارات  سال 2014 «ابو محمد العدنانی» سخنگوی داعش بارگذاری شده است که در آن از عاملین تروریستی فردی معروف به «گرگ‌های تنها» برای انجام عملیات انتحاری دعوت می شود.

اما فیلم ویدئویی دوم نیز دو ترویست «فرانسوا اولاند» رئیس جمهوری فرانسه را خطاب قرار داده و به تشدید حملات علیه مردم این کشور تهدید می‌کنند و کشتار مردم نیس پاسخی به عملیات هوایی فرانسه در سوریه و عراق عنوان می‌شود.

(اما تو فرانسوا اولاند! سربازانت را می‌فرستی و خودت نمی‌آیی چون ترسو هستی و خودت هم این را می‌دانی)

محمد مراح عامل اولین عملیات گرگ‌های تنها در اروپا

اما اولین عملیات گرگ‌های تنها در اروپا به دست «محمد مراح» با تابعیت فرانسوی و الجزایری رخ داد، وی با تیراندازی در سال 2012 هفت نفر از جمله سه کودک یهودی و یک خاخام را کشته و شش نفر دیگر را نیز مجروح کرد.

حادثه نیس نیز یکی دیگر از همین عملیات گرگ‌های تنها بود که در جریان آن راننده یک کامیون فرانسوی‌های حاضر در  جشن ملی در شهر نیس را زیر گرفت و 80 نفر را کشت و 15 نفر را مجروح کرد.

یک هفته پس از آن نیز حمله شهر مونیخ رخ داد به این معنی که یک تروریست مجهز به تبر و چاقو به مسافران قطاری در نزدیکی شهر «وورتسبورگ'» واقع در شمال غرب مونیخ حمله و چند نفر را مجروح کرد.

پس از آن نیز یک یا حداکثر سه تروریست ابتدا یک مرکز خرید و سپس مترو مونیخ را هدف حمله قرار دادند.

وجه مشترک این سه حمله تروریستی که در فاصله زمانی کوتاهی رخ داد، نشان می‌دهد که چنین عملیات تروریستی به برنامه ریزی پیچیده نیاز نداشته و با تعداد اندک مهاجمان و استفاده از تجهیزات ساده مانند کامیون، تبر و سلاح‌های معمولی برای قربانی گرفتن امکان پذیر است.

نگاهی به این عملیات نشان می‌دهد که تروریست‌ها، حملات سازماندهی شده و گسترده  مانند حمله به دفتر نشریه شارلی ابدو یا حمله مرگبار همزمان به سالن کنسرت موسیقی باتاکلان، ورزشگاه و سه رستوران در پاریس طی یک شب یا حمله به فرودگاه و سپس مترو بلژیک به فاصله چند ساعت را کنار گذاشته‌اند و تاکتیک تروریستی جدیدی را در پیش گرفته‌اند که براساس آن، یک و نهایت سه تروریست با ابزاری بسیار ساده به مراکز عمومی حمله می‌کند.

خطر تاکتیک پدیده گرگ‌های تنها

تاکتیکی که در چنین حملاتی مورد استفاده قرار می‌گیرد، موجب شده است امکان شناسایی تروریست‌ها برای پلیس دشوار شود و علاوه بر این  تعداد اماکنی که احتمال دارد هدف بالقوه مهاجمان باشد، به میزان زیادی افزایش یافته است در نتیجه این وضعیت توان نیروهای امنیتی برای حفاظت از این اماکن را کاهش می‌دهد.

بنابراین شاهدیم که چگونه تروریست‌ها به جای افزایش شمار قربانیان عملیات خود ترجیح داده‌اند موج وحشت در بین مردم را شدت دهند تا جایی که شهروندان عادی اروپایی از حضور در مترو، مراکز خرید و حتی خیابان هراس دارند زیرا از نظر آنان چه بسا در این اماکن، هدف حمله گرگ‌های تنها قرار بگیرند.

هر چند تاکتیک موسوم به گرگ‌های تنها هنوز تاثیر مورد نظر داعش را نداشته است اما کسانی که به دلایل عقاید افراطی و یا عوامل دیگر دست به این عملیات می‌زنند امیدوارند با کاهش فاصله زمانی حملات گرگ‌های تنها و افزایش تعداد تهاجم آنان، به هدف خود برسند.

انتقال مجدد پدیده گرگ‌های تنها از داعش به القاعده

عملیات مونیخ تنها دو روز پس از دعوت الظواهری سرکرده القاعده از نیروهای خود به ربودن خارجی‌ها و تبادل آنان با زندانیان القاعده صورت گرفت و در نتیجه در یکی از کلیساهای فرانسه شش نفر گروگان گرفته شده و کشیش آن نیز کشته شد.

گرگ‌های تنها شیوه جدید داعش، کابوس نهادهای امنیتی اروپا

دفتر پلیس اروپا یورپل اعلام کرد که حملات موسوم به گرگ‌های تنها خطر بزرگی برای اروپا است و هنوز این عملیات تاکتیک ترجیحی داعش و القاعده به شمار می‌آید.

«رالف توبهوون» کارشناس مسائل تروریستی در آلمان در مورد اینکه چرا عملیات گرگ‌های تنها بسیار خطرناک است، گفت شخصی که در لیست تعقیب و پیگیری نهادهای امنیتی از جمله پلیس و اطلاعات قرار ندارد، مانند یک هسته پنهان عمل می‌کند و هر لحظه ممکن است افراط گرایی درونی او حادثه ساز شود از همین رو نمی توان نتایج چنین عملیاتی را پیش بینی کرده و یا مانع از وقوع آن شد.

وی گفت که یک نفر با آرامش و به شکل تدریجی به یک تروریست تبدیل می‌شود و نقشه عملیات تروریستی را که به کابوس نهادهای امنیتی تبدیل شده است، طراحی می‌کند و این چیزی است که در سال 2011 رخ داد به این معنی که در آن زمان یک جوان از کوزوو به نام «ارید اوکا» که 21 سال داشت دو سرباز آمریکایی را با شلیک گلوله به سر آنان کشته و دو نفر دیگر را نیز مجروح کرد.

داعش و استفاده از موسیقی هیجانی برای تحریک عملیات گرگ‌های تنها

داعش با مونتاژ یک ترانه آلمانی، گرگ‌های تنها را به عملیات تروریستی در آلمان، آمریکا، اروپا و روسیه تشویق و تحریک می‌کند و با استفاده از موسیقی هیجانی از آنان می‌خواهد نقشه عملیات را به دقت طراحی و اجرا کنند.

همچنین این گروه تروریستی مهاجران عرب پاریس را برای عملیات فردی جذب می‌کند.

کارشناسان معتقدند اینترنت وسیله خوبی برای روج افکار گرگ‌های تنها و انجام عملیات خشونت آمیزی است که قابل پیش بینی نیستند.

در این میان گفته می‌شود تعداد زیادی از اعضای داعش خود را برای عملیات گرگ‌های تنها آماده کرده و در کشورهای اروپایی به ویژه فرانسه حضور دارند در حالی که داعش از طریق پایگاه‌های اجتماعی و اینترنتی و برخی وسایل جدید ارتباطی با عناصر خود در کشورهایی که کنترل امنیتی قوی دارند، ارتباط برقرار کرده و دستور اجرای عملیات گرگ‌های تنها را به آنان می‌دهد.

در این میان فرانسه به دلیل تعداد زیاد مهاجران عرب بیش از سایر کشورها مستعد وقوع عملیات گرگ‌های تنها است به اضافه اینکه تعداد زیادی از جوانان فرانسوی مغربی الاصل تحت تاثیر عوامل اقتصادی و فرهنگی به گروه‌های تروریستی ملحق شدند.

دیدگاه فهمی هویدی در مورد پدیده گرگ‌های تنها

فهمی هویدی نویسنده معروف مصری معتقد است که پدیده گرگ‌های تنها حامل این پیام به حاکمان و سردمداران است که رواج ظلم و ستم و سرکوب انسان را به بمب‌های ساعتی تبدیل می‌کند که هر لحظه آماده انفجار است و در این صورت انتقام نه به توطئه چینی نیاز دارد و نه به گروه‌های تروریستی که نقشه عملیات را طراحی و اجرا می‌کنند زیرا یک نفر از کسانی که مورد ظلم و سرکوب قرار گرفته است انگیزه خاصی برای انتقام جویی پیدا کرده و دیگر نیازی به تحریک و آموزش و تامین مالی ندارد.