سرویس جهان مشرق - آمریکا از روز اول بعد از به نتیجه رسیدن توافق هستهای نشان داد بنا ندارد همان اندازه که از برجام بهره برده، ایرانیها را هم از این توافق بهرهمند کند. در این گزارش و چند گزارش بعدی تلاش داریم تا به شکلی مختصر مروری داشته باشیم بر اخبار، موضعگیریها و اقداماتی که از همان روز اول بعد از توافق، توسط آمریکاییها آغاز شد و نشان میداد واشینگتن علاقهای به اجرای تعهداتش در برجام ندارد.
آنچه در این گزارشها میخوانید، به اشکال مختلف نشان میدهد برجامی که ایران به بندبند آن متعهد بوده است، دستکم «روح» آن تا کنون بارها توسط آمریکاییها نقض شده و بعد از پایان دوره ریاستجمهوری باراک اوباما نیز با توجه به مخالفتهای کنگره آمریکا، هیچ افساری نمیتواند رئیسجمهور بعدی این کشور را از زیر پا گذاشتن توافق هستهای با ایران بازدارد.
مواردی که در گزارش حاضر میخوانید از 1 شهریورماه 1394 تا 10 شهریورماه 1394 را شامل میشوند. قسمت اول این مجموعه گزارش را میتوانید از اینجا، قسمت دوم را از اینجا، قسمت سوم را از اینجا، و قسمت چهارم را از اینجا بخوانید. گزارش ماههای بعد متعاقباً توسط سرویس جهان مشرق منتشر خواهد شد.
1 شهریور 94
- محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان با اشاره به اینکه موضوع هستهای یکی از ابزارهای قدرت ایران در جامعه جهانی بود، گفت در مذاکرات هستهای «با تمام دشواریها و پستی و بلندیهای داخل ... منابع قدرتمان را حفظ کردیم.» وی پاسخ به اینکه آیا بعد از برجام گشایش اقتصادی هم در کشور به وجود میآید یا نه گفت: «اگر برجام را فرصت ببینیم، هم زمینه را برای ما در منطقه ایجاد میکند و هم میتواند گشایش جدی اقتصادی ایجاد کند[1].»
- سید عباس عراقچی معاون امور حقوقی و بینالمللی وزارت خارجه کشورمان ضمن انتقاد از برخی مواضع داخلی درباره برجام[2]، گفت در خیلی از مواقع، فردی که انتقاد میکند، اصلاً متن برجام را نخوانده است. وی در اشاره به ماجرای ریختن بتن در قلب رآکتور عراق هم این موضوع را «شاهکار روانی آمریکاییها» توصیف و تأکید کرد: «اراک یک بازی صددرصد باخت برای آمریکا و صددرصد برد برای ماست[3].»
- «غلامعلی خوشرو» سفیر و نماینده ایران در سازمان ملل در عین دفاع از توافق هستهای، گفت: «تحریمها و فشارهای آمریکا و غرب تنها برای تغییر نظام ایران صورت گرفته نه نگرانی از برنامه هستهای.» وی تأکید کرد: «ایران هماکنون از وضعیت امنیتی گذشته، به یک طرف تعاملی قوی و بازیگر مثبت تبدیل شده است.» خوشرو همچنین افزود: «برای خارج شدن پرونده هستهای ایران از شورای امنیت دعا میکنیم[4].»
- «کارلی فیورینا» نامزد جمهوریخواه دور اول انتخابات ریاستجمهوری آمریکا با انتقاد از برجام و اظهار امیدواری به اینکه کنگره این توافق را رد کند، گفت اگر رئیسجمهور شود اول به نتانیاهو زنگ میزند تا او را مطمئن کند که آمریکا در کنار اسرائیل است و سپس با مقامات ایرانی تماس میگیرد و به آنها میگوید: «برای من مهم نیست توافق شما [با دولت اوباما] چه بوده است.»
- «مارکواین مولین» نماینده جمهوریخواه کنگره آمریکا بعد از سفر به فلسطین اشغالی و دیدار با مقامات رژیم صهیونیستی تأکید کرد: «من در کنار اسرائیل هستم و از توافق رئیسجمهور در شکل کنونی آن حمایت نخواهم کرد ... ما ایران را با تحریمهای شدید به میز مذاکره آوردیم. اکنون چرا باید آن تحریمها را برداریم؟»
- «دن شاپیرو» سفیر آمریکا در فلسطین اشغالی ضمن اشاره به اختلافات عمیق واشینگتن و تلآویو درباره برجام، گفت بهرغم این اختلافها «اگر توافق تصویب شد، میتوانیم مذاکرات را درباره این موضوع شروع کنیم که با واقعیت جدید چگونه باید برخورد کرد؛ اینکه به چه اطلاعاتی نیاز داریم و اسرائیل برای مقابله با تسلیحاتی که [توسط ایران] در اختیار حزبالله و سایر سازمانهای تروریستی در منطقه گذاشته میشود، لازم است چه کاری انجام دهد و در زمینه دفاع موشکی لازم است چه کارهایی انجام دهد.» شاپیرو همچنین تهدید کرد که همه گزینهها علیه ایران از جمله گزینه نظامی کماکان روی میز قرار دارد.
2 شهریور 94
- پس از آنکه سفارت انگلیس[5] در تهران بازگشایی شد[6] و حتی رسانههای صهیونیست نیز به این اتفاق[7] واکنش نشان دادند[8]، اندیشکده مطرح امریکناینترپرایز طی گزارشی نوشت که اوباما (هم مانند دولت انگلیس[9]) امیدوار است برجام اولاً منجر به تغییر سیاستها و نهایتاً تبدیل ماهیت جمهوری اسلامی شود[10]. این در حالی است که پیشتر نیز اندیشکده شناختهشده «مرکز امنیت آمریکایی جدید» نیز بر لزوم فشار آمریکا به ایران برای اعمال «اصلاحات سیاسی» پس از توافق هستهای تأکید کرده بود.
- دولت اوباما اخیراً در استدلالهایش برای تأیید برجام در کنگره به روشی روی آورده که نگرانیهای ایران درباره غیرقابلاعتماد بودن آژانس بینالمللی انرژی اتمی را تأیید میکند. مقامات کاخ سفید طی جلسات خصوصی با نمایندگان آمریکایی میگویند برجام با تضمین نظارت آژانس بر تأسیسات هستهای ایران، منجر به افشای جزئیات مهمی از این تأسیسات میشود و در نتیجه بمباران و حمله نظامی به این کشور را آسانتر خواهد کرد[11]. «آدام شیف» نماینده دموکرات و عضو کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان آمریکا در اینباره میگوید: «بله این استدلال مطرح شده است. در صورتی که نیاز به استفاده از زور داشته باشیم، با این توافق در موقعیت بهتری خواهیم بود.» همچنین «آستین لانگ» استاد دانشگاه کلمبیا و کارشناس در زمینه گزینههای نظامی آمریکا علیه ایران، میگوید: «اگر به دنبال بمباران برنامه [هستهای ایران] باشید، از این توافق ذوقزده میشوید.» البته این استدلال در جلسات علنی کمتر مطرح میشود تا مبادا ایران که بازرسان آژانس را «جاسوس و عوامل غرب» میداند، بیش از پیش به آژانس بیاعتماد شود.
- «جاش ارنست» سخنگوی کاخ سفید ضمن طرح این ادعا که گزارش ادعایی اسوشیتدپرس درباره بازرسیهای از پارچین، متن نهایی توافق محرمانه ایران با آژانس نبوده، به کشورها و سازمانهای بینالمللی هشدار داد که برجام هنوز عملی نشده و بنابراین نباید با عجله وارد ایران شوند. وی گفت: «ما اصرار داریم که ایران گامهای چشمگیری پیش از کاهش تحریمها بردارد؛ علاوه بر این، بر اساس مصوبه بهار امسال در کنگره، ما تا 60 روز پس از اعلام توافق نمیتوانیم آن را اجرایی کنیم[12].»
3 شهریور 94
- روزنامه آمریکایی والاستریتژورنال به نقل از «یک مقام آمریکایی» مدعی شد که واشینگتن جهت تضمین اینکه آژانس بینالمللی انرژی اتمی «تمام منابع و قابلیتهای مورد نیاز را در اختیار دارد» با این سازمان همکاری خواهد کرد. «یوکیا آمانو» مدیرکل آژانس پیشتر گفته بود که سازمانش برای راستیآزماییها در قالب برجام، سالانه 9.1 میلیون دلار بودجه نیاز دارد[13]. رابطه نزدیک آمریکا با آژانس آن زمانی نگرانکنندهتر میشود که به یاد بیاوریم، «لیندسی گراهام» نماینده جمهوریخواه کنگره آمریکا تهدید کرده بود که کنگره برای مقابله با برجام، بودجه آژانس را قطع میکند.
- روزنامه آمریکایی یواسایتودی در دفاع از برجام و با اشاره تلویحی به فواید اطلاعاتی و جاسوسی توافق هستهای با ایران، مدعی شد حمله نظامی به ایران از جمله بمباران هوایی تأسیسات نظامی این کشور، در شرایط کنونی نتیجهای عکس انتظارات مقامات آمریکایی را به دنبال خواهد داشت و به کشته شدن شمار زیادی از نظامیان واشینگتن منجر خواهد شد. در حالی که منابع مختلف آمریکایی از اطلاعات حساسی گفتهاند که در قالب برجام از برنامه هستهای ایران در اختیار آژانس، و به تبع آن آمریکا، قرار میگیرد، کارشناسان نظامی یواسایتودی نیز تصریح کردهاند که عملیات نظامی آمریکا علیه ایران نیاز به حملات «دقیقتر» علیه تأسیسات هستهای این کشور دارد[14].
- اندیشکده امریکناینترپرایز خبر داد که «دیک چنی» معاون جنگطلب جورج بوش پسر که از عوامل اصلی جنگ عراق به شمار میآید، قرار است ماه آینده در این اندیشکده علیه برجام سخنرانی کند.
اوباما: سران ایران، انتظار مردمشان از توافق را بالا بردهاند/ کاخ سفید: به کشورهای اروپایی درباره تجارت با ایران هشدار دادهایم/ کارشکنی رابط آمریکایی «میرحسین موسوی» در برجام |
- علیاکبر صالحی معاون رئیسجمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی با اشاره به مذاکرات هستهای گفت: «جمهوری اسلامی توانست در چالش سنگین مذاکرات هستهای با ابعاد مختلف فنی، حقوقی و سیاسی به لطف الهی و با اتکا به حمایت ملت ایران جلو رفته و طرف مقابل را تسلیم کند.» وی افزود: «نتیجه مذاکرات هستهای باعث شده جمهوری اسلامی ایران هماکنون در سکوی پرتاب قرار گیرد ... فرزندان ایران اسلامی بدانند که آینده بسیار باشکوهی در انتظار آنان است.» صالحی همچنین گفت اگر برجام به سرانجام نهایی برسد «از سال دیگر شاهد حرکت شتابان کشورمان در همه عرصهها خواهیم بود[15].»
- محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان با اشاره به اینکه آمریکاییها «10 سال کل دنیا را بسیج کرده و شدیدترین تحریمها را علیه ایران اعمال کردند، ولی هیچ نتیجهای حاصل نشد» گفت: «تحریم با انتخابات ریاستجمهوری در ایران شکست خورد. حماسه سیاسی، پشت تحریمها را شکست.»
- روزنامه آمریکایی نیویورکتایمز با اشاره به سفر مقامات اروپایی به تهران نوشت اتحادیه اروپا به اندازه آمریکا درباره ایران نگران نیست. این گزارش که به خوبی نشان میدهد دشمنی آمریکاییها با ایران، ارتباطی به برجام یا برنامه هستهای کشورمان ندارد، تأکید دارد بر خلاف تبلیغات میلیون دلاری در آمریکا علیه برجام، در کشورهای اروپایی و حتی فرانسه که پلیس بد مذاکرات لقب گرفته بود، نه تنها مخالفتی با برجام نمیشود، بلکه حتی جنگطلبهای اروپایی هم از برجام رضایت کامل دارند[16].
- «میچ مککانل» رهبر اکثریت جمهوریخواهان مجلس سنای آمریکا گفت: «پایان دادن به برنامه هستهای ایران قرار بود محور اصلی این مذاکرات در وهله اول باشد، اما این توافق حتی به دستیابی به این هدف اصلی، نزدیک هم نشده است.» وی تأکید کرد که همچنان معتقد است دولت آمریکا باید «شدیدترین تحریمها را علیه ایران اعمال کرده و در همان حال با اعمال سیاستی سختگیرانه تعهد واشینگتن به استفاده از زور را نشان دهد.»
- جمهوریخواهان در کنگره آمریکا از آنجایی که میدانند شانس زیادی برای به شکست کشاندن برجام و به خصوص ابطال وتوی اوباما ندارند، در حال آماده کردن چندین طرح برای تحریم ایران پس از تصویب برجام هستند. تمرکز تمامی این طرحها بر مسائل غیرهستهای مانند نقض حقوق بشر یا حمایت از تروریسم است که باراک اوباما قول داده بعد از برجام هم در مورد آنها فشار به تهران را حفظ میکند و حتی افزایش میدهد[17]. برخی کارشناسان معتقدند این طرحهای تحریمی با هدف جلوگیری از امضای قراردادهای تجاری و مالی با ایران نوشته خواهند شد. از جمله این طرحها، تمدید 10 ساله قانون تحریمهای یکجانبه آمریکا علیه ایران است.
- کاخ سفید با انتشار یک اینفوگرافی نشان داد برنامهاش برای فشار به ایران بعد از اجرای برجام چیست: «تقویت امور امنیتی و دفاعی اسرائیل»، «تشدید همکاریهای امنیتی با کشورهای خلیج [فارس]» و «حفظ محدودیتهای موشکی و تسلیحاتی علیه ایران[18]».
4 شهریور 94
- «اد رویس» رئیس جمهوریخواه کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا بار دیگر و به دنبال انتشار گزارش اسوشیتدپرس درباره بازرسیهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی از پارچین، از «یوکیا آمانو» مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی خواست جزئیات توافق با ایران در مورد سایت نظامی پارچین را علنی کند. رویس گفت: «آنچه ما میتوانیم بگوییم، این است که تمهیدات مورد توافق با ایران، بر خلاف آنچه دولت اوباما ادعا میکند، بسیار متفاوت از رویههای متداول و معمول [بازرسیهای آژانس] است ... تنها یک راه مطمئن برای حل مناقشه وجود دارد: دولت اوباما همراه با آژانس و دیگر طرفهای این توافق، باید جزئیات این سند بازرسی را منتشر کنند.»
اوباما تنها رئیسجمهوری بود که برای حمله به ایران بمب ساخت/ برجام توافقی نبود که ایرانیها میخواستند |
- مرضیه افخم سخنگوی وزارت خارجه کشورمان با بیان اینکه طی سه سالی که از دولت یازدهم میگذرد، میزان اعتماد عمومی به سیاست خارجی این دولت یازدهم افزایش یافته، نمونه این سیاست خارجی را مذاکرات هستهای و حصول برجام خواند و افزود: «امروز جامعه بینالمللی با رغبت و اشتیاق خواهان همکاریهای بیشتر با ایران است.» وی تأکید کرد از رد برجام در کنگره آمریکا نگران نیست و گفت: «نگرانی را باید آنهایی داشته باشند که آثار برجام بر خلاف منافعشان است و این فرصت صدای جنگطلبان را درآورده است.» افخم همچنین تصریح کرد: «این توافق برد-برد و فرصت مناسبی برای جامعه بینالملل است.»
- خبرگزاری رویترز در گزارشی به حمایت فعالان فتنه 88 (نظیر جعفر پناهی و نسرین ستوده) از برجام استناد کرده و این حمایتها را نشانههایی از امکان اعمال «اصلاحات سیاسی» در ایران بعد از توافق هستهای دانست[19].
- «جاش ارنست» سخنگوی کاخ سفید ضمن اشاره به اینکه جمهوریخواهان حتی قبل از به نتیجه رسیدن و اطلاع از محتوای توافق با ایران هم گفته بودند هر توافقی با ایران منعقد شود، توافق بدی است، مدعی شد که اتحاد آمریکا با برخی کشورهای دیگر جهت تحریم ایران «توانست رآکتور آب سنگین این کشور را عملاً اسقاط کند.»
- گروهی متشکل از 200 ژنرال و دریاسالار بازنشسته آمریکایی نامهای را به کنگره ارسال کردند و در آن از نمایندگان خواستند با توافق هستهای ایران مخالفت کنند. در این نامه آمده است: «این توافق، ایران را قادر خواهد ساخت تا بیش از پیش خطرناک شود و خاورمیانه را به سوی بیثباتی بیشتری سوق دهد و تهدیدات جدیدی را علیه منافع آمریکا و متحدان ما ایجاد کند.»
- روزنامه آمریکایی «واشینگتنپست» نوشت رأیگیری ماه سپتامبر در کنگره درباره برجام، چیزی بیش از یک نمایش سیاسی نیست و رأی مثبت به توافق هستهای، تصمیمی است که از پیش در محافل سیاسی واشنگتن گرفته شده است. اوباما زمانی که پذیرفت برای نمایندگان کنگره حق رأی دادن درباره توافق هستهای را قائل شود، به دنبال آن بود تا به مخالفان برجام اجازه دهد غیرمستقیم با توافق همراه شوند و همزمان به طور علنی با آن مخالفت کنند. بنابراین رأیگیری کنگره درباره توافق هستهای، یک بازی برد-برد میان کاخ سفید و جمهوریخواهان است: جمهوریخواهان میتوانند بدون اینکه مسئولیتی به عهده بگیرند، با توافق مخالفت کنند و اوباما نیز میتواند توافق مدنظر خود را داشته باشد.
- «جان کربی» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا ضمن تأکید بر لزوم مطالعه دقیق برجام، مخالفت با توافق هستهای را حق دموکراتیک مخالفان دانست. وی در عین حال اجرای پروتکل الحاقی توسط ایران و «اطلاع یافتن از آخرین وضعیت پروژه هستهای ایرانیها» را از مهمترین فواید این توافق از نظر آمریکا ارزیابی کرد.
- «جان ارنست» سخنگوی کاخ سفید بار دیگر اتهامات علیه ایران را تکرار و تأکید کرد: «این دولت [اوباما] همچنان معتقد است این توافق بهترین راه برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای است. رئیسجمهور به صورت علنی در این زمینه صحبت کرده است.»
5 شهریور 94
- «دنیس راس» مشاور اسبق باراک اوباما در امور خاورمیانه و «دیوید پترائوس» رئیس اسبق سیا و فرمانده نیروهای ائتلاف آمریکا در عراق به دولت آمریکا توصیه کردند که آشکارا اعلام کند در صورتی که ایران بعد از 15 سال و فرار رسیدن تاریخ انقضای برجام، از «دیواره آتش» آستانه هستهای عبور کند و به سلاح هستهای دست یابد، آمریکا نیز از نیروی نظامی استفاده میکند. این دو مقام سابق آمریکایی همچنین به واشینگتن توصیه کردند تا اسرائیل را به نمونه ارتقایافته بمبهای 4400 پوندیای تجهیز کند که اوباما پیشتر متعهد شده بود آنها را در اختیار رژیم صهیونیستی بگذارد.
یکی از نقاط قوت برجام کمک آن به گزینه نظامی علیه ایران است/ برداشته شدن تحریمها 4 تا 6 ماه طول خواهد کشید |
- آژانس بینالمللی انرژی اتمی که اخیراً با تهدید کاهش بودجه از سوی برخی نمایندگان کنگره آمریکا مواجه شده، با انتشار گزارشی در عین اعتراف به اینکه ایران به مفاد توافق ژنو پایبند بوده است[20]، اظهار نگرانی کرد که «از هنگام گزارش قبلی [ما می]، در بخشی خاص از سایت پارچین که تحت نظارت ماهوارهای آژانس است، تردد ماشین، تجهیزات و مصالحی که احتمالاً برای ساختوساز به کار میروند، مشاهده شده است.» آژانس سپس در حالی که اثرات فعالیت هستهای در محیطزیست تا هزاران سال باقی میماند، مدعی شده هرگونه فعالیت ساختمانی در پارچین پس از ماه فوریه سال 2012 (بهمن 1390) «توانایی آژانس برای راستیآزمایی مؤثر» از جمله با نمونهبرداری محیطی را کاهش میدهد.
- مجید تختروانچی عضو ارشد تیم مذاکرهکننده هستهای کشورمان گفت: «ما فکر میکنیم نیازی به تصویب برجام توسط مجلس نیست[21] ... بر اساس مصوبهای که مجلس شورای اسلامی داشته، شورای عالی امنیت ملی نیز بر همان اساس کار خود را پیش میبرد و فکر میکنیم اگر همین مسیر پیموده شده و شورای عالی امنیت ملی برجام را تصویب کند و به تأیید رهبر معظم انقلاب برسد، سیر قانونی در کشور ما طی خواهد شد.»
6 شهریور 94
- باراک اوباما بار دیگر اظهارات ضدایرانی خود را تکرار کرد و گفت: «ما به ایران اعتماد نداریم. ایران دشمن آمریکا، یهودستیز و منکر هولوکاست است.» اوباما همچنین مجدداً گفت: «با این توافق، بعد از گذشت 15 سال، رئیسجمهور آمریکا، هر کسی که باشد، از موضع قدرتمندتری برای پاسخدهی به ایران برخوردار خواهد بود[22].»
- «باب کورکر» سناتور جمهوریخواه آمریکایی با اعتراف به اینکه رد برجام و وتوی اوباما در کنگره بسیار بعید است، گفت میچ مککانل، رهبر اکثریت جمهوریخواهان در سنا، طرحهای جایگزینی برای دوره پس از اجرایی شدن این توافق در نظر گرفته است. یکی از گزینههای مککانل رویکرد «قرص زهرآگین» است که بر اساس آن، رهبر اکثریت سنا تلاش میکند تا متممهایی را به قطعنامه کنگره درباره برجام اضافه کند. اگرچه «قطعنامه رد برجام» در کنگره رأی نخواهد آورد، اما اضافه شدن متممهایی به این قطعنامه (از جمله درباره الزام ایران به به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی) میتواند دموکراتها را تحت فشار بگذارد و به جمهوریخواهان کمک کند امتیازات سیاسی مدنظر خود را بگیرند. به علاوه، متممهایی مانند سختگیری بیشتر به ایران در اجرای توافق و همچنین کمک به متحدان منطقهای واشینگتن برای مقابله با ایران از شانس خوبی برای تصویب در کنگره برخوردار هستند.
- «تام کاتن» سناتور ضدایرانی و یکی از مخالفان اصلی برجام قرار است به زودی برای دیدار با نتانیاهو به فلسطین اشغالی سفر کند. این سفر پیش از رأیگیری در خصوص برجام بدین معناست که نتانیاهو قرار است آخرین تلاشهای خود را بکند و کاتن را به انواع ابزارها برای رد برجام در کنگره مسلح نماید.
- پایگاه آمریکایی کانترپانچ نوشت جنجالهای جمهوریخواهان درباره برجام در حالی صورت میگیرد که نتایج این مذاکرات بیش از آنکه به نفع ایران باشد به نفع آمریکاست. در این گزارش اشاره شده که بهرغم اختلافات ظاهری میان دو حزب آمریکایی، هر دو درباره سیاست تغییر حکومت در ایران اتفاقنظر دارند، اگرچه تاکتیکها و دیدگاههایشان درباره روشهای اجرای این سیاست متفاوت است: جمهوریخواهان همچنان به دنبال جنگ نظامی هستند، در حالی که دموکراتها به سوی روشهای نرم و دیپلماتیک روی آوردهاند[23].
- «جان کربی» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به سؤالات درباره اظهار نگرانی آژانس بینالمللی انرژی اتمی از ساختوسازها در پارچین، ضمن اعتراف به اینکه پارچین یک سایت متعارف نظامی است و ساختوساز در آن حق ایران است، بار دیگر مدعی شد: «چیزی که درباره پارچین مهم است این است که قبلاً سایت هستهای بوده و به همین دلیل است که آژانس برای تعیین وسعت ابعاد نظامی احتمالی برنامه هستهای ایران نیازمند دسترسی به آن است.»
7 شهریور 94
- بعد از تهدید «لیندسی گراهام» سناتور جمهوریخواه کنگره و نامزد دور اول انتخابات ریاستجمهوری آمریکا، به قطع بودجه آژانس بینالمللی انرژی اتمی در صورت خودداری این سازمان از انتشار متن توافق محرمانه با ایران، اینبار «تام کاتن» دیگر سناتور جمهوریخواه به همراه «مایک پومپئو» عضو مجلس نمایندگان از جان کری وزیر خارجه آمریکا خواستند تا افزایش بودجه آژانس را به افشای جزئیات توافق محرمانه با ایران مشروط کند. این در حالی است که «یوکیا آمانو» مدیرکل آژانس اخیراً گفته بود این سازمان برای اجرای بازرسیهای برجام به میلیونها دلار بودجه اضافی نیاز دارد و آمریکا نیز بخش قابلتوجهی از بودجه آژانس را فراهم میکند.
- «اد رویس» رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا بار دیگر ایران را متهم به نقض تعهدات خود کرد و گفت ایران هرگاه توافقی را امضا کرده، بعداً زیر آن زده و نباید به چنین کشوری اعتماد کرد. رویس برجام را «توافقِ رئیسجمهور» با ایران خطاب و تأکید کرد با روی کار آمدن رئیسجمهور بعدی در آمریکا، این توافق از نظر دولت جدید رسمیت نخواهد داشت.
- بعد از به نتیجه رسیدن توافق هستهای و احتمال دستیابی ایران به چندین میلیارد دلار از پولهای بلوکهشدهاش، سفارت آمریکا در بیروت از سفر یک هیأت خدمات مالی و بانکی آمریکایی به لبنان خبر داد. منابع آگاه در اینباره میگویند هدف اصلی از این سفر، اطمینان از وجود و تأثیرگذار بودن سازوکارهایی در لبنان است که بتوانند مانع از رسیدن پولهای آزادشده ایران به حزبالله شوند.
- «رابرت آینهورن» مذاکرهکننده سابق هستهای آمریکا به دولت این کشور توصیه کرد برای تضمین اجرای بهتر برجام، برخی سیاستها را در قبال ایران اتخاذ کند. «راه رسیدن به توافق بهتر این نیست که کنگره توافق به دست آمده با مذاکرات دولت اوباما را رد کند. راهش تقویت توافق فعلی، با تکمیل آن با سیاستهایی است که هدف آنها پایبندی محکمتر ایران [به توافق]، مقابله با اقدامات ثباتزدای تهران و جلوگیری از [به حقیقت پیوستن کابوس] ایرانِ مجهز به سلاح هستهای است.»
- «ریچارد هاس» رئیس اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا بهرغم اعتراف به وجود نواقصی در برجام، خواستار تأیید مشروط آن در کنگره شد. وی گفت اگرچه نمیتوان برجام را رد یا دوباره برای رسیدن به توافقی جدید با ایران مذاکره کرد، اما راه دیگری هم وجود دارد: «حمایت از توافقی [که] مشروط به اتخاذ سیاستها و مواضعی [باشد] که برجام را تقویت و آن را شفاف کند.» هاس در اشاره به برخی از این شروط نیز توضیح میدهد: «هرگونه رفتار ایران که آمریکا آن را مغایر با مفاد برجام بداند باید با تحریمها و دیگر پاسخهای متناسب جواب داده شود[24].»
- حسن روحانی رئیسجمهور کشورمان در دفاع از سیاست خارجی دولت خود گفت: «مردم در مسئله هستهای به این نتیجه رسیدند که موفقیت در پرونده هستهای به نفع کشور است و ما هماکنون در حال نهایی کردن این موفقیت هستیم[25].» روحانی همچنین اشاره کرد که برخی میگویند «پرونده هستهای حل شده اما آثارش را نمیبینیم» و توضیح داد: «اگر میخواهیم هم در فضای کشور و هم فضای منطقه و جهان آثار این موفقیت را ببینیم باید این پرونده نهایی شود و هنگامی که نهایی شد و تحریمها یکی پس از دیگری برداشته شدند، در ماههای آتی، تأثیر آن را خواهیم دید.» وی در ادامه گفت: «در پساتحریم شرایط آمادهتر میشود. [تا آلان اینگونه بود که ایران] یک زمین بزرگ و ممنوعهای بود که دورش سیمخاردار کشیده بودند. در پساتحریم این زمین آماده میشود و سیمخاردارها برداشته میشود.»
- «جیمز جفری» سفیر سابق واشینگتن در عراق و ترکیه، برجام را با سیاستهای جنگطلبانه جورج بوش پسر مقایسه کرد و نوشت که جنگ علیه عراق و توافق با ایران دو سیاست شبیه به هم هستند و در نهایت روش اوباما مقابل ایران هم شکست خواهد خورد. وی توضیح داد: «ابزارهای بوش و اوباما متفاوت است اما هدفشان نه[26].»
- «دیک چنی» معاون جورج بوش پسر ضمن مقایسه برجام با توافقنامه «مونیخ» میان آلمان، انگلیس، فرانسه و ایتالیا در سال 1938 درباره تقسیم چکسلواکی سابق، توافق هستهای با ایران را زمینهساز جنگی بینالمللی دانست. وی در عین حال برای اثبات نیاز آمریکا به قدرت نظامی از مثال جنگ عراق (که خود یکی از اصلیترین عوامل آن بود) استفاده و اعتراف کرد: «افرادی که علیه توافق با ایران وارد عمل شدهاند، همانهایی هستند که در زمینه آغاز جنگ علیه عراق در سال 2002 و 2003 از ما حمایت کردند.»
- برخی مقامهای آمریکایی مطلب درباره سفر «اشتون کارتر» وزیر دفاع آمریکا به عربستان میگویند کارتر در این سفر از مقامات سعودی خواسته تا از برجام حمایت کنند و در مقابل، سعودیها نیز به این شرط با خواسته کارتر موافقت کردهاند که واشینگتن از مواضع آلسعود در یمن و سوریه حمایت نماید[27].
- سردار سرتیپ «حسین دهقان» وزیر دفاع ایران با بیان اینکه به تعهداتمان در موضوع توافق هستهای احترام خواهیم گذاشت، تأکید کرد: «اگر طرف مقابل بخواهد تعهداتش را زیر پا بگذارد، به شدت پاسخ آن را خواهیم داد.» دهقان ادامه داد: «گسترش و ساخت موشکهای بالستیک در ایران متناسب با تهدیداتی است که با آن مواجه هستیم و به زودی در زمینه تحقیقات و آزمایش این موشکها اقدام خواهیم کرد و در صورت نیاز نیز از آن استفاده میکنیم.»
- حمید بعیدینژاد مدیرکل سیاسی و امنیت بینالملل وزارت خارجه و عضو تیم مذاکرهکننده هستهای کشورمان با اشاره به اینکه اهمیتی به مواضع مخالف برجام در آمریکا نمیدهد و معتقد است این جنجالها برای اقناع لابیهای صهیونیستی است، درباره لغو تحریمها بعد از اجرای برجام گفت: «در برجام [به جای اشاره به آزاد شدن مبلغ خاصی پول] برداشته شدن تحریمها و فروش آزادانه نفت و فرآوردههای آن مطرح شده و وقتی تحریمها لغو شد، تمامی داراییهای حاصل از فروش نفت از طریق سیستم بانکی به داخل ایران منتقل خواهد شد، ضمن اینکه موضوع دوم مذاکره با 1+5 نیز درباره لغو نقل و انتقالات بانکی ایران بوده است. ما توجه خاصی در اصول و چارچوبهای لغو تحریمهای ایران داشتهایم که با لغو موارد اصلی تحریمها، به صورت طبیعی اموال مسدودشده ایران به طور کامل آزاد شود؛ که با این کار نقل و انتقالات بانکی و اموال ایران و داراییهای ما به داخل کشور سهل خواهد بود[28].»
- باراک اوباما در تلاش برای متقاعد کردن اعضای کنگره به رأی مثبت به برجام، برخی برنامههای دولتش در راستای تقویت متحدان خاورمیانهای آمریکا بعد از اجرای توافق را یادآور شد. تقویت بیش از پیش اسرائیل از جمله با بمبهای سنگرشکنی که بتواند تأسیسات زیرزمینی ایران را هدف قرار دهد، حفظ فشار علیه تهران در مسائل منطقهای، باورپذیر جلوه دادن گزینه نظامی در مقابل ایران، و مقابله با محور مقاومت از جمله وعدههایی است که اوباما داده است[29].
- «جیمز اینهوف» سناتور جمهوریخواه و «اسکات پروت» دادستان کل ایالت اوکلاهما با انتشار یادداشتی مشترک خطاب به ایالتهای آمریکا، از آنها خواستند تا بدون توجه به توافق اوباما با ایران، تهران را تحریم کنند[30]. این دو مقام آمریکایی با متهم کردن ایران به تلاش برای ساخت بمب اتم و همچنین نقض حقوق بشر، نوشتند: «خوشبختانه، ایالتهای آمریکا، این قدرت را دارند که این تهدیدات را محدود کنند، مشروط بر اینکه همه ایالتها تصمیم به استفاده از این قدرت بگیرند.» اوباما برای آنکه مجبور نباشد برجام را به تصویب کنگره برساند، این توافق را یک «توافق اجرایی» نامیده و نه یک «پیمان.» بر همین اساس، ایالتهای آمریکا میتوانند بهرغم تعهد دولت به اجرای برجام، مستقلاً علیه ایران تحریم اعمال کنند. تا کنون 25 ایالت آمریکا تحریمهایی علیه ایران وضع کردهاند.
- مجید تختروانچی معاون وزیر خارجه کشورمان با تأکید بر اینکه دولت ایران برای رشد اقتصادی منتظر برداشته شدن تحریمها نمانده است، گفت: «اگرچه برداشته شدن تحریمها برای بهبود اقتصاد اهمیت دارد، اما تنها ابزاری نیست که دولت در اختیار دارد ... اگر اقتصاد داخلی شما با مشکلاتی مواجه است، اینکه چه میزان از برداشته شدن تحریمها سود میبرید، اهمیت ندارد. برداشته شدن تحریمها برای حل آن مشکلات در بلندمدت کافی نخواهد بود.»
- علیاکبر هاشمی رفسنجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام از عملکرد تیم مذاکرات هستهای و به ویژه شخص محمدجواد ظریف تشکر کرد و گفت: «اثبات حقانیت ایران که سابقه 13 ساله بهانهگیریهای غرب را داشت، در مذاکراتی که بزرگان دیپلماسی شش کشور قدرتمند جهان حضور داشتند، کار سادهای نبود.» وی با تأکید بر اینکه «نباید به خاطر تندرویهای یک اقلیت محدود دلسرد شوید» به اقبال عمومی مردم و خوشحالی آنان از فرجام برجام اشاره کرد و گفت: «تنشزدایی، خنثی کردن و مقابله با سیاست شوم ایران هراسی، تعامل سازنده با جهان با حفظ عزت، حکمت و اقتدار، از جمله خصوصیات و هنر دیپلماسی در دولت یازدهم است[31].»
- «مادلین آلبرایت» وزیر خارجه اسبق آمریکا با حمایت از برجام گفت: «سیاست خارجی یعنی ترغیب دیگر کشورها به انجام آن چیزی که ما میخواهیم. ابزارهای در دسترس بدین منظور، شامل همه چیز از الفاظ تا موشکهای کروز میشود. ترکیب و مخلوط کردن درست آنها و صبر کافی، هنر دیپلماسی است.» آلبرایت ضمن اشاره به «ابعاد رفتار شنیع ایران، تروریسم، حبس چند آمریکایی-ایرانی، ادبیات ایران علیه آمریکا و اسرائیل، و رفتارهای ثباتزدایش در خاورمیانه» تصریح کرد که برجام «ابزارهای تازهای برای ترسیم و شکلدهی به رفتار ایران [به دولت آمریکا] میدهد[32].»
- سید عباس عراقچی در دفاع از برجام توضیح داد: «مطابق برجام، حقوق هستهای ما حفظ شد؛ فردو حفظ شد؛ نطنز حفظ شد؛ قطعنامههای شورای امنیت لغو شد؛ و تحریمها هم لغو میشود.» وی درباره بازرسیها در قالب برجام هم گفت: «اگر آژانس به مکانی شک داشت، باید مسیری طولانی را طی کند. یعنی حداقل نزدیک یک ماه زمان خواهد برد، نه اینکه 24 ساعته امکان دسترسی داشته باشد و تازه همین بازرسی هم دسترسیِ مدیریتشده است[33].»
تهدیدهای «کارگروه اقدام مالی» بدتر از تحریمهای آمریکا/ یک ایرانی حتی در لندن هم نمیتواند حساب بانکی باز کند +فیلم و عکس |
- علیاکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان تأکید کرد: «معتقدیم برجام بیعیب و نقص نیست و ممکن است در آن مواردی باشد که بهتر بود نمیبود. ولی باید بپذیریم در مذاکره بودیم و نمیتوانستیم آنچه صددرصد مطلوب ما بود به دست آوریم.» وی ادامه داد: «فعالیتهای هستهای ما متوقف یا کند نشده است و به ملت بزرگوار اطمینان میدهیم فعالیتهای هستهای به پیش خواهد رفت.» صالحی گفت: «به طرفهای مقابل در مذاکرات تأکید کردهایم هیچگاه قصد ورود به فعالیتهای غیرصلحآمیز را نداشته و نخواهیم داشت و حتی به آنها اعلام کردهایم هر مانعی میخواهید سر راههایی بگذارید که به باور شما منجر به تولید سلاح میشود[34].»
- باراک اوباما با توصیف آمریکا و رژیم صهیونیستی به عنوان اعضای یک خانواده، بار دیگر تأکید کرد که بعد از اجرای برجام، واشینگتن و تلآویو باید همکاریهای امنیتی خود را تقویت کنند. اوباما گفت: «ترس از اینکه منابع حاصل از کاهش تحریمها، صرف اقدامات نابکارانه ایران شود، ترس مشروعی است، ولی نمیدانم دیگر چه تضمینی به اسرائیل و حامیانش بدهم که این منابع، آنها را به خطر نخواهد انداخت.»
- «جان کری» وزیر خارجه آمریکا بار دیگر ایران را به حمله نظامی تهدید کرد و گفت: «اگر آنها [ایرانیها] آنطور که ما در زمینه دسترسیهای مناسب انتظار داریم، شرایط را مهیا نکنند و توافق صورت گرفته را نقض کنند و تخلف نمایند، در معرض تمامی گزینههای در دسترس آمریکا قرار خواهند گرفت.»
10 شهریور 94
- مواضع نامزدهای انتخابات ریاستجمهوری 2016 آمریکا نشان میدهد که اکثر نامزدهای جمهوریخواه برجام را یک توافق بد میدانند و تعهد دادهاند در صورتی که رئیسجمهور آمریکا شوند، به توافق هستهای با ایران پایان دهند[35]. این یعنی اگر رئیسجمهور بعدی آمریکا یک جمهوریخواه باشد، مشخص نیست چه بلایی بر سر برجام خواهد آمد.
- «ارنست مونیز» وزیر انرژی آمریکا گفت وزارت تحت امر او، از تخصص فنی گستردهای برخوردار است که میتواند در فرایند راستیآزمایی از پایبندی ایران به تعهداتش تحت برجام به آژانس بینالمللی انرژی اتمی کمک کند. وی مدعی شد توافق هستهای با ایران بر دانش وزارت انرژی آمریکا استوار شده است و «تخصص ما در زمینه هستهای چه از نظر وسعت و چه از نظر میزان تخصص، نظیر ندارد.»
- سلمان پادشاه سعودی در سفر به آمریکا ضمن اعلام حمایت از توافق هستهای از آمریکا امتیازاتی هم درخواست کرده است. مبارزه علیه گروههای مورد حمایت ایران در منطقه، سختگیری علیه ایران درباره بندهایی از توافق هستهای، وعده واشنگتن مبنی بر افزایش حمایت نظامی از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس (از جمله استقرار سپر دفاع موشکی در این کشورها برای مقابله با ایران) و حمایت از اقدامات سعودی در یمن و سوریه از جمله این امتیازات است[36].
- سعید جلیلی عضو شورای راهبردی روابط خارجی کشورمان و مسئول تیم پیشین مذاکرهکننده هستهای با اشاره به اینکه جان کری وزیر خارجه آمریکا گفته است «ما راهی جز گفتوگو با ایران نداشتیم» تأکید کرد: «ما صرفاً با آمریکا گفتوگو نکردیم. ما با 1+5 گفتوگو کردیم، چون آمریکا را کدخدای جهان نمیدانیم و معتقد بودیم آمریکا یکی از کشورهای 1+5 است.» وی همچنین توضیح داد که تیم مذاکرهکننده قبلی موضع اروپاییها را تعدیل و غربیها را مجبور کرد در شرایطی با ایران مذاکره کنند که تهران نه قطعنامههای سازمان ملل را اجرا کرده بود و نه برنامه هستهای خود را متوقف[37].
چرا «معمار تحریمهای ضدایرانی» از تجارت بانکش با ایران میترسد/ چگونه آمریکا با وضع تحریمهای غیرهستهای برجام را بیاثر میکند +فیلم |
- محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان گفت: «حل مشکل هستهای یک پیروزی برای کل منطقه و جهان اسلام است و تهدیدی برای هیچیک از کشورهای همسایه و جهان اسلام نیست.» وی تأکید کرد: «مردم ما به سیاستهای آمریکا بیاعتمادند و اجرای صحیح توافقنامه هستهای، فرصتی برای آمریکا ایجاد میکند که بتواند حداقل مقداری از اعتماد از دست رفته مردم ایران را ترمیم کند[38].»
- حمید بعیدینژاد مدیرکل سیاسی و امنیت بینالملل وزارت خارجه و عضو تیم مذاکرهکننده هستهای کشورمان در دفاع از برجام گفت: «امروز در شرایطی هستیم که میتوانیم با قدرت بگوییم کشور ما بعد از یک مقاومت و پایداری طولانی موفق شده به تمام حقوق هستهای خودش دست پیدا کند و میتواند تضمین دهد که این حقوق را به اجرا بگذارد.» وی ادامه داد: «حفظ و تثبیت کرامت کشور و نظام را اولین و آخرین دستآورد تفاهم هستهای میدانیم[39].»
- «نیکلاس برنز» عضو سابق هیأت مذاکرهکننده آمریکایی با تأکید بر اینکه توافق هستهای باید بخشی از راهبرد بلندمدت آمریکا برای رویارویی با ایران باشد، توضیح داد: «اوباما باید بر نکتهای تأکید کند که در بحث در مورد ایران از آن غفلت شده: راهبرد جامع آمریکا برای مهار حمایت ایران از تروریسم و جلوگیری از تبدیل این کشور به یک قدرت هستهای. هدف مهمتر اوباما فراتر از رأی [کنگره به تصویب توافق]، باید پیروزی در نبرد بلندمدت با ایران بر سر قدرت در خاورمیانه باشد ... رئیسجمهور باید عنوان کند که جمهوریخواهان و دموکراتها بر پیگیری رویکرد سختگیرانهتر [علیه ایران] اتفاقنظر دارند[40].»
- «ریک سنتروم» نامزد جمهوریخواه دور اول انتخابات ریاستجمهوری در آمریکا گفت اگر رئیسجمهور شود، به دنبال نابودی تأسیسات هستهای ایران میرود و یا حتی در ابعاد بزرگتر دستور انجام حمله نظامی به ایران را صادر خواهد کرد[41]. وی گفت تنها در صورتی تأسیسات هستهای ایرانیها را به آتش نمیکشد که «این تأسیسات را جمعآوری کنند.»
- «آن پیترسون» معاون وزیر خارجه آمریکا در عین حمایت از توافق هستهای گفت این نگرانی وجود دارد که ایران به تعهدات خود پایبند نباشد.
- «مارک تونر» معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا تأکید کرد: «تحریمها به محض اجرایی شدن توافق، کم نمیشوند و ایران باید تعهداتی را پیش از هرگونه تخفیف تحریمی، انجام دهد.»
گزارش فوق صرفاً مواضع آمریکاییها درباره برجام را پوشش میداد و برخی موضوعات مهم دیگر به دلیل محدودیت، در این مطلب گنجانده نشدهاند. از جمله این موضوعات، فشارهای صهیونیستها و باجدادنهای آمریکاییها به آنها به قیمت تضعیف برجام بوده است. همچنین تلاش شد تا اظهارات مقامات سابق آمریکایی و تحلیلهای رسانهای (حتی رسانههای آمریکایی) جز در موارد ضروری، پوشش داده نشود و صرفاً اقدامات و موضعگیریهای رسمی و متقن به اطلاع مخاطبان محترم برسد. توضیح لازم اینکه گاهی اظهارات مقامات کشورمان نیز لابهلای بندهای گزارش، یادآوری شده تا قولهای دولت درباره تعهدات آمریکا و عملکرد مسئولین در توبیخ واشنگتن به خاطر نقض تعهداتش قابلارزیابی باشد. محدودیت در حجم گزارشها ما را بر آن داشت تا در برخی موارد، ضمن ارائه خلاصهای از یک گزارش، امکان دسترسی به متن کامل آن را نیز در قالب پاورقی برای مخاطبان محترم فراهم نماییم.
[4] خوشرو: سیاستهای غلط آمریکا و آمدن آنها به خاورمیانه و باز شدن مسائل فرقه گرایی ریشه بیثباتی در منطقه است لینک
[5] هاموند: ایران کشوری تحصیل کرده و منبع غنی اقتصادیست/ تصویر رسانهها با واقعیت ایران فاصله زیادی دارد / توافق هستهای ایران نشان از نتیجه گرفتن با دیپلماسی صبر است لینک
[6] هاموند: بازگشایی سفارتها سمبلیک نیست/خواستار روابط اقتصادی ماندگاریم/نظرات ما مستقل از آمریکاست/اشتیاق تجار انگلیسی برای سرمایهگذاری در ایران لینک
[7] اکونومیست: انگلیس واسطه آمریکا برای بهبود روابط با ایران است/ عادی شدن روابط تهران-لندن آسان نیست لینک
[8] «روباه پیر سست پیمان» در خط مقدم احساسات ضد غربی ایران قرار میگیرد/ بیاعتمادی عمیقی بین ایران و انگلیس وجود دارد لینک
[14] حمله هوایی علیه ایران اثر معکوس دارد/ پنتاگون در صورت حمله با نظامیان کشته شده خود مواجه میشود لینک
[15] نفس تیم مذاکره کننده با نفس ملت گرم بود/ در سکوی پرتاب هستیم/حرکت شتابان کشور در همه عرصهها لینک
[18] کاخ سفید برنامه حمایت از متحدان منطقهای در برابر ایران را تشریح کرد/ کمک بیسابقه به اسرائیل، حفظ محدودیت موشکی ایران لینک
[19] گزارش جهتدار رویترز با استناد به حمایت فعالان فتنه ۸۸ از برجام/ امید اصلاحطلبان به نبرد روحانی با قوه قضائیه و دستگاههای امنیتی لینک
[20] ایران به مفاد توافق ژنو پایبند بوده است/ در حال بررسی توضیحات مکتوب ایران هستیم/ ساختوسازهایی در پارچین صورت گرفته است لینک
[22] اوباما: ایران دشمن آمریکا، یهودستیز و منکر هولوکاست است/اگرتوافق را رد کنیم، ابتکار عمل را به ایران سپردهایم/ «برجام» توان پاسخدهی به ایران را تقویت میکند لینک
[23] دموکراتها و جمهوریخواهان آمریکا درباره تاکتیک تغییر حکومت در ایران اختلاف دارند نه در اصل آن لینک
[28] بعیدینژاد: صحبت درباره عدم تصویب توافق زود است/ به عبارت پردازیهای سیاسی برای مصارف داخلی و اقناع لابیهای صهیونیستی توجهی نداریم لینک
[32] آلبرایت: برجام برد-برد است/ توافق هستهای به آمریکا ابزارهای تازه برای ترسیم رفتار ایران میدهد لینک
[39] حفظ و تثبیت کرامت کشور و نظام را اولین و آخرین دستاورد تفاهم هستهای میدانیم/ دولت به دنبال ثبات نرخ ارز است لینک