امضای توافقنامه صلح بین دولت افغانستان و حزب اسلامی حکمتیار در یکم مهرماه را می توان موفقیت بزرگ «اشرف غنی» رئیس جمهور و «عبدالله عبدالله» رئیس اجرایی دولت وحدت ملی افغانستان دانست، اما در این میان گروه طالبان که مخالف ادامه حضور نیروهای آمریکایی و ناتو در افغانستان هستند با برنامه ای از پیش تعیین شده قبل از برگزاری کنفرانس بروکسل در مورد افغانستان به شهر «قندوز» حمله بردند و توانستند بخش هایی از این شهر را به تصرف خود درآوردند و بر میدان اصلی شهر مسلط شوند.
با تشدید درگیری ها در قندوز ژنرال «مراد علی مراد» معاون رئیس ستاد ارتش افغانستان راهی این شهر شد تا فرماندهی عملیات نظامی را به عهده گرفته و شهر را از لوث طالبان پاکسازی کند اما دفع حملات طالبان در این شهر چندان آسان به نظر نمی رسید و ژنرال «عبدالرشید دوستم» معاون اول رئیس جمهور افغانستان خود شخصاً به منطقه رفته و فرماندهی جنگ در شهر قندوز را به عهده گرفت.
در این میان والی قندوز با انتقاد از عملکرد ژنرال مراد علی مراد در رویارویی با شورشیان طالبان وی را مسئول سقوط بخشی از شهر قندوز خواند و با اظهاراتی جنجالی کشته شدن تعدادی از غیر نظامیان در این شهر توسط طالبان را قضا و قدر الهی خواند. اشرف غنی نیز در واکنش به اظهارات والی قندوز اعلام کرد بعضی از مقامات امنیتی دولت به جای عمل کردن به وظایف خود در حفظ و برقراری ثبات و امنیت در افغانستان، کشته شدن غیر نظامیان را قضا و قدر الهی می خوانند.
پیش از این نیز اظهارات «حامد کرزای» رئیس جمهور پیشین افغانستان در مورد تسلط گروه طالبان بر شهرهای افغانستان، باعث نگرانی مقامات دولت افغانستان به ویژه عبدالله عبدالله شد. کرزای ماه پیش در گفتگو با رسانه ها عنوان کرده بود گروه طالبان افغانستانی هستند و حق دارند بر قسمتی از خاک افغانستان تسلط داشته باشند، اما نیروهای آمریکایی و ناتو نیروهای بیگانه هستند و باید هر چه زودتر این کشور را ترک کنند.
اظهارات کرزای پیش از امضای توافقنامه صلح توسط اشرف غنی و گلبدین حکمتیار رهبر حزب اسلامی افغانستان مطرح شد و با واکنش سخت عبدالله عبدالله مواجه شد. چنین اظهارات نسنجیده ای در موارد حساس امنیتی می تواند فضای موجود در افغانستان را به نفع نیروهای مخالف دولت تغییر دهد و عزم آنها را برای حمله به شهرهای افغانستان افزایش دهد.
از سویی دیگر دولت افغانستان در طول سالهای گذشته بارها به پاکستان هشدار داده است با گروه های تروریستی از جمله گروه تروریستی «حقانی» در این کشور مبارزه کند. شبکه حقانی که از شاخه های انشعابی طالبان پاکستان است در حملات به شهرهای افغانستان و انجام عملیات تروریستی نقش مهمی ایفا می کند.
«رحمت الله نبیل» سرپرست شورای امنیت ملی افغانستان نیز در اعتراض به ادامه همکاری دولت افغانستان با پاکستان از سمت خود استعفا داده بود. وی بر این باور بود که عاملان حملات تروریستی در افغانستان که از اعضای گروه تروریستی شبکه حقانی هستند و در زندان های این کشور بسر می برند باید اعدام شوند.
ارتباط سازمان اطلاعات پاکستان (آی اس آی) با شبکه حقانی موضوعی است که باعث نگرانی مقامات دولتی کابل شده است. بعضی از کارشناسان بر این باورند که سازمان اطلاعات پاکستان که وابسته به ارتش این کشور است در ارتباط مستقیم با گروه طالبان پاکستان است و در حملات اخیر طالبان افغانستان به ولایت هلمند افغانستان نیز نیروهای شبکه تروریستی حقانی نیز مشارکت دارند.
روز گذشته شهر «لشکرگاه» مرکز ولایت هلمند افغانستان مورد هجوم شدید گروه طالبان قرار گرفت و اعضای این گروه با ورود به بخشی از شهر با انجام حمله انتحاری تعدادی از نیروهای امنیتی افغانستان را کشتند اما با مقاومت نیروهای امنیتی این حمله طالبان دفع شد و آنها به عقب رانده شدند. حمله طالبان به شهر لشکرگاه باعث رعب و وحشت در میان اهالی شهر شد و بیش از ۳۰۰۰ نفر از شهروندان لشکرگاه به شهرهای مجاور آواره شدند.
علاوه بر لشکرگاه، شهر «فراه» نیز مورد یورش طالبان قراره گرفته است و به شمار آوارگان افغانستانی اضافه شده است. اوضاع امنیتی در افغانستان به گونه ای نا به سامان است که امروز منابع امنیتی در ولایت «فاریاب» اعلام کردند شهر «غورماچ» به تصرف طالبان درآمده است و این خود یاس و نا امیدی را در میان شهروندان افغانستانی افزایش داده است.
علاوه بر تصرف شهرهای راهبردی افغانستان بدست طالبان مسئله مهم تری که برای دولت وحدت ملی افغانستان بوجود آمده است. ورود سیلی عظیمی از مهاجران و پناهجویانی است که در چند ماه گذشته از پاکستان و کشورهای اروپایی به کشور برگشته اند باعث افزایش نگرانی دولت مرکزی شده است.
وزارت مهاجرت افغانستان تحت فشار جامعه جهانی به ویژه کشورهای حوزه اتحادیه اروپا و پاکستان مجبور به امضای توافقنامه ای شده است که طبق آن دولت افغانستان موظف است بستر مناسبی برای بازگشت مهاجران افغانستانی مهیا نماید تا بلکه بتواند از کمک های جامعه جهانی در سالهای آینده برخوردار شود.
در کنفرانس بروکسل کشورهای حامی افغانستان اطمینان دادند که در راستای حفظ و برقراری صلح و ثبات در افغانستان کمک های مالی خود به دولت کابل را ادامه دهند. با توجه به وعده هایی که به دولت کابل داده شده است کشورهای حامی افغانستان در سالهای آینده ۱۵ میلیارد دلار به این کشور کمک مالی ارایه می دهند. دولت پاکستان با اعطای بورسیه های تحصیلی و کمک مالی ۵۰۰ میلیون دلاری قصد دارد با دولت هند در کمک به دولت افغانستان رقابتی تنگاتنگ داشته باشد تا در جامعه جهانی با انزوا روبرو نشود و از نزدیکی بیش از پیش کابل و دهلی نو جلوگیری کند.
کمک های میلیارد دلاری کشورهای حامی افغانستان شاید در کوتاه مدت بتواند وضعیت اقتصادی موجود در این کشور را بهبود بخشد اما در عمل آنچه که باعث افزایش نا آرامی ها در افغانستان می شود این است که دول خارجی از جمله آمریکا و کشورهای عضو ناتو با ادامه حضور نظامی خود در این کشور روند صلح دولت و گروه طالبان را با چالش بزرگی مواجه ساخته اند و تا هنگامی که نیروهای بیگانه در خاک افغانستان حضور داشته باشند اوضاع امنیتی در این کشور نا آرام و متلاطم خواهد بود. چند صباحی است که گروه طالبان با افزایش توان نظامی خود توانسته است به شهرهای بزرگی در افغانستان حمله ور شود و سایه سنگین ترس و وحشت در ولایات مختلف افغانستان افزایش یافته است.
با تأملی در اوضاع امنیتی افغانستان می توان به این نتیجه رسید که دخالت کشورهای منطقه از جمله آمریکا، کشورهای عضو سازمان ناتو و به ویژه پاکستان امنیت این کشور را با مخاطرات بسیاری روبرو ساخته است. انجام مذاکرات دولت افغانستان و گروه طالبان با مشارکت کشورهای منطقه از جمله هند، پاکستان، روسیه و جمهوری اسلامی ایران می تواند به برقراری صلح در افغانستان کمک کند.
می توان از طریق انجام مذاکرات سازنده با گروه طالبان به نا آرامی های اخیر در این کشور پایان داد. چون کشورهایی که با افغانستان مرزی مشترک داشته و به نوعی با فرهنگ این کشور آشنایی بیشتری دارند می توانند راهکارهای مناسبی برای برقراری صلح و ثبات در افغانستان ارایه دهند.
