به گزارش مشرق، مصطفی مدبر؛ او زمانی ریاست شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی را به عهده گرفت که این شرکت با مشکلات زیادی از جمله هزاران پروژه ناتمام به جای مانده از دولت قبل و داستان های عجیب و غریب معارضین برخی اماکن قدیمی ورزشی کشور دست و پنجه نرم می کرد. اما به نظر می رسد این روزها و با افتتاح ورزشگاه نقش جهان اصفهان و یادگار امام تبریز که از بزرگترین طرح های نیمه تمام گذشته بودند، شرکت توسعه با مدیریت او از سد بزرگترین مشکلاتش گذشته و روزهای خوبی را سپری می کند.
وارث پروژه‌های نیمه‌تمام
از آذر ماه سال 92که مدیریت شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی را بر عهده گرفتم، حدود 570 طرح نیمه تمام زیرمجموعه این شرکت وجود داشت و با توجه به شرایط اقتصادی حاکم بر کشور، اعتبارات شرکت توسعه حدود 120 میلیارد تومان بود که با این بودجه و حجم بالای طرح های نیمه تمام ورزشی سعی کردیم بر اساس اولویت بخشی از طرح ها را تکمیل کنیم. هرچند در دوسال فعالیت دولت یازدهم با حجم مشکلات اقتصادی، در ورزش کار خاصی قابل انجام نبود.
تا اینکه در سال 94 اعتبارات شرکت توسعه به 215 میلیارد تومان افزایش یافت هر چند پاسخ گوی طرح های نیمه تمام نبود اما تلاش شد تا از این اعتبار برخی طرح های نیمه تمام با پیشرفت فیزیکی بالا مانند ورزشگاه 15هزار نفری یاسوج، سمنان تکمیل شود و در عین حال بازسازی و استاندارد سازی ورزشگاه آزادی تهران، یادگار امام(ره) تبریز و احداث ساختمان ویژه فدراسیون های ورزشی در مجموعه انقلاب و تکمیل ورزشگاه نقش جهان اصفهان نیز در زمره مهمترین اقدامات شرکت توسعه و وزارت ورزش و جوانان قرار گرفت که خوشبختانه برخی ها محقق شد و مابقی درآینده نزدیک بهره برداری و افتتاح می شود.
همچنین در سال جاری با وجود اینکه بودجه این شرکت در مقایسه با سال گذشته به 450 میلیارد تومان افزایش یافت تاکنون ریالی به ما تخصیص داده نشد اما دولت به ما اوراق مشارکت داد که پیمانکاران هم از این اوراق دولتی استقبال کرده اند. امسال در واقع بیشتر مطالبات و تبادلات با پیمانکاران برای تکمیل طرح های نیمه تمام ورزشی را از طریق اوراق انجام داده ایم.
ماجرای ورزشگاه‌های نیمه‌تمام
ورزش کشور با بیش از چهار هزارطرح نیمه تمام در کشور روبروست. هر چند برخی طرح ها در این سه سال اخیر افتتاح شده است اما تکمیل این طرح ها به سه هزار میلیارد تومان اعتبار نیازدارد. البته اهل گلایه نیستم و به نظر می رسد دولت گذشته برای احداث این طرح ها دلیلی داشته است اما ورزش کشور و حتی دولت با توجه به محدودیت های مالی که دارد نمی تواند تمام این طرح ها را به سرعت تکمیل کند.
در حال حاضر شماری از این طرح ها که از پیشرفت 70 درصدی یا بیشتر هم برخوردار بودند، با گذشت زمان این طرح ها دچار استهلاک و حتی تخریب شده اند که باید علاوه بر اتمام طرح، هزینه مضاعفی برای بازسازی آن صرف کرد و برخی ورزشگاه ها که بیش از 10سال از عمر احداث آنها می گذرد و هنوز هم تکمیل نشده است به طور طبیعی با تغییرات در استانداردهای ورزشگاه سازی در این سال ها فاصله گرفته است.
حتی برخی از این طرح های نیمه تمام که زمین های آن از سوی منابع طبیعی تامین شده ،با مشکل دسترسی روبروست.
به نظر می رسد برای احداث این طرح ها به آمایش ورزشی توجه چندانی نشد به عنوان نمونه ورزشگاه هایی که در کاشان ، سیستان ،اردبیل ، رشت و بجنورد ساخته شده است از نظر سازه خوب هستند اما از لحاظ دسترسی فایده چندانی ندارند و دسترسی به آنها برای مردم شهر مشکل است.
از طرفی در روزهای اخیر مثلا مسئولان استانی درخواست افزایش ورزشگاه پنج هزار نفری به 10هزارنفری را مطرح کردند که برای ما سوال شد، اما طبق بررسی ها متوجه شدیم زمین این ورزشگاه در مسیر باد قراردارد و به خاطر کوتاه بودن سازه این ورزشگاه ، امکان برگزاری مسابقه را سخت کرده است و با احداث طبقه دوم و ایجاد سازه بتنی شرایط برای برگزاری دیدارها فراهم شود. در حال حاضر ورزشگاه قزوین نیز همین شرایط را دارد یا شماری از این ورزشگاه ها مشکل دسترسی دارند.
از دیگر معایب احداث این طرح ها که به آمایش سرزمینی در ورزش توجه نشده است، اینکه شماری از ورزشگاه ها در مناطقی کلنگ زنی شد که زمین چمن طبیعی ندارد یا ورزشگاهی در شهر یا استانی احداث شد که کاربردی ندارد. بنابراین این نگاه را باید تغییر داد. به عنوان نمونه اگر در گنبد بخواهیم ورزشگاهی را احداث کنیم باید اولویت و نیاز آن استان را در نظر گرفت. این شهر بجای ورزشگاه فوتبال بیشتربه سالن والیبال یا پیست سوارکاری و کورس نیازدارد.
حال با این موارد تکمیل این طرح ها به بیش از 3 هزار میلیارد تومان اعتبارنیاز دارد که اختصاص چنین بودجه ای در حال حاضر برای کشور مقدور نیست.
یادگار امام کی آماده می‌شود؟
بازسازی زمین چمن مجموعه ورزشی یادگار امام (ره) تبریزقرار بود پیش از آغاز فصل به بهره برداری برسد. اما موضوع استفاده از چمن وارداتی از ترکیه آن هم به دلیل نوع کیفیت زمین چمن و انتقال آسان حمل ونقل ماشین آلات آن به تبریزدر طول بازسازی از سوی پیمانکار آن شرکت مطرح شد و قرار شد مسئولیت هماهنگی ورود چمن برعهده استانداری باشد اما سازمان حفظ نباتات کشور با ورود آن به دلیل آلودگی نباتات و قرنطینه مخالف کرد . ما حامی تکنولوژی و تولید داخلی هستیم اما وقتی ریسک حمایت از تولید داخلی را می پذیریم و از آن دفاع می کنیم، برای این امر از چمن با کیفیت بالای داخلی و متناسب با استاندارد ای اف سی استفاده کردیم اما وقتی از چمن داخلی استفاده می کنیم مانند چمن های خارجی ، نمی توان رول تکه ای داشته باشیم و باید چمن در ابعاد یک متر مربعی را پازل وار ، کنار هم چید که این زمان می برد. همچنین زردی چمن به دلیل حمل آن برای چینش در زمین است و در این فاصله به خواب می رود و با عادت کردن به محیط دوباره سبز می شود و به حالت اولیه خود بازمی گردد همچنین ما برای چمن این ورزشگاه از لوله های هوادهی آلمانی متناسب با کیفیت استاندارد جهانی استفاده کردیم.
شرکت توسعه درباره بازسازی زمین چمن یادگار طبق قولی که داده است متعهد است اما درباره صندلی های این ورزشگاه خیر. زیرا پیش از این شرکت توسعه دوبار صندلی های این ورزشگاه را از نو نصب کرده است اما متاسفانه طرفداران در زمان دیدار تیم این استان با سپاهان آسیب زدند و حال مسئولان تیم و استان مسئول ترمیم صندلی های ورزشگاه هستند.
درباره سختی دسترسی علاقه مندان به ورزشگاه یادگارامام برای تماشای دیدارهای لیگ برتر به نظر می رسد بخشی از این به دلیل جایگاه ورزشگاه است که در یک دره ساخته شد و موقعیت خاصی دارد. شهرداری و مقامات شهری باید دسترسی و امکانات استفاده از آن را در اختیار هواداران قرار دهند. بنابراین این مساله جزو وظایف وزارت ورزش و جوانان نیست اما معتقدم ورزشگاه یادگار یکی از زیباترین ورزشگاه های ایران است.
همچنین رایزنی هایی با باشگاه های تراکتورسازی و دیگر تیم های تبریزی برای واگذاری این ورزشگاه صورت گرفته است و معتقدیم اگر خود آنها بهره بردارش باشند، بهتر از آن استفاده می کنند و در نگهداری آن نیز اهتمام دارند.
نقش‌جهان چطور آماده شد!
در سال 92 و در آغاز فعالیت دولت تدبیر و امید طرح نقش جهان حدود70درصد پیشرفت فیزیکی داشت و از طرفی این باور نهادینه شده بود که تکمیل این ورزشگاه به دلیل مشکلات مالی فراوان که وجود داشت، به سرانجام نخواهد رسید . شرکت توسعه و وزرات ورزش و جوانان برای اتمام این طرح کلان به سراغ بخش خصوصی رفتند که در همان مقطع برای تکمیل ورزشگاه ، چند سرمایه گذار شخصی ، شهرداری و مجموعه فولاد سپاهان پیش قدم شده بودند که در نهایت از بین این گزینه ها شرکت فولاد مبارکه شرایط لازم را برای تکمیل این طرح داشت انتخاب شد. در سال 93تفاهم نامه ایی بین شرکت فولاد و توسعه اماکن ورزشی کشوربا اعتبار 30 میلیارد تومان و با بهره برداری 20سال به امضا رسید.
اما شرکت فولاد تصمیم گرفت ادامه این طرح را به شرکت توسعه که یک شرکت مادر و تخصصی است واگذار کند که مجدد مزایده برگزار کردیم و همان پیمانکار قبلی برنده مزایده شد ولی در ادامه کار و درپایان سال94 به دلیل مسائل مالی کار برای مدتی متوقف شد که با پیگیری های انجام شده و نشست های متعدد با شرکت فولاد و حمایت دولت یازدهم این طرح با برگزاری دیدار سپاهان در آینده نزدیک افتتاح می شود و اگر نواقصی در کار باشد تا پایان سال برطرف می شود.
ماجرای معارضی که درست در کاسه ورزشگاه سند داشت!
یکی از مشکلات ما در تکمیل ورزشگاه نقش جهان مدعیان مالکیت بود که اداره کل حقوقی وزارت ورزش و جوانان، مقامات استانی و نهادهای نظارتی پیگیر ماجرا شدند و پرونده های قضایی برای بعضی از این مدعیان صادر و گروهی بازداشت شدند که در حال حاضر پرونده روند قانونی اش خود را دنبال می کند. البته در این بین مالکینی هم بودند که سند داشتند.
نقش جهان در زمین های کشاورزی سال های قبل از انقلاب بنا شده است و عده ای از ملاکین این زمین ها و اراضی اسنادی داشتند. یکی از این مالکین فردی است که زمینش در وسط کاسه ورزشگاه قرارداشت که با عنایت این مالک مشکل کاسه ورزشگاه برطرف شد در حال حاضر ورزشگاه فوتبال نقش جهان مدعی مالکیت ندارد.
از گال تا بازسازی کامل!
ورزشگاه نقش جهان قبل از تکمیل در دولت تدبیر وامید حدود 70درصد پیشرفت فیزیکی داشت و این ورزشگاه با ظرفیت بیش از40هزار نفربرای نخستین بار در سال 84 افتتاح شد که با تبدیل آن به ورزشگاه 75هزار نفری در آن مقطع بهتر بود ادامه طرح متوقف نمی شد زیرا در این فاصله تخریب و استهلاک ورزشگاه بیشتر شده است و به دلیل تغییر استانداردهای ای اف سی و فیفا ، مجبور شدیم تمام طبقه اول ورزشگاه را از نو بکوبیم و بسازیم. مدل رختکن ها ، سالن های کنفرانس و سایر امکاناتی که در پروتکل های جدید برای سطح استاندارد تغییرکرده بود. براین اساس این ورزشگاه از نو بازسازی شد و حتی سازه های آن مجدد نصب شد که این کار هزینه بسیاری دربر داشت. هیچ جای دنیا ورزشگاه های بالای 45 تا 50 هزار نفری با سازه های سنگینی احداث نمی کنند و سازه های شان متحرک است.
نقش جهان مشکلات فراوانی داشت. چمنش به دلیل آهک موجود در آب آسیب دید و بیماری ها و مشکلاتی مانند گال و خیلی چیزهای دیگر که غیرقابل کتمان هستند به همراه داشت. ما تمام آن زمین را کندیم ، از مجموعه خارج کردیم ، خاک جدید آوردیم ، از نو زیرسازی کردیم. زهکشی ، سیستم هوادهی و دستگاه تصفیه آب نصب کردیم که مشکل آهک آب از بین برود.
سازه چند تکه فلزی ایمن و پارچه‌ای از یال اسب
اتمام ورزشگاه نقش جهان یکی از مهمترین مسائل روزمره زندگی ام شده است. من دوربین های مدار بسته در دفترم دارم و لحظه به لحظه نقش جهان را رصد می کنم. به دلیل اهمیت و پیچیدگی این طرح ، در حال حاضر تست های مجدد ایمنی می گیریم. اکنون سازه طبقه دوم تکمیل شده است اما سازه فلزی و ستون های سقف را بعد از تکمیل به این دلیل که نخستین تجربه مسقف شدن ورزشگاه است، بارها برای اطمینان از ایمنی آن بررسی مجدد کردیم و نمی خواهیم حتی یک درصد ریسک کنیم و خوشبختانه این مرحله با موفقیت انجام شد.
ما 10 هزار متر از پارچه فراری آلمان که بخش هایی از آن با الیاف مرغوب یال اسب بافته شده را برای مسقف کردن ورزشگاه خریداری کردیم و باید 20 هزار متر دیگرهم خریداری و وارد کنیم .نصب پارچه ها باید قاچ به قاچ در ورزشگاه نصب می شوند. ما پیش از این برای ایمنی آن را آزمایش کردیم.
ماجرای صندلی‌های آزادی!
یکی از استانداردهای جدیدی که ای اف سی اعلام کرده بود ، نصب صندلی در سکوی طبقه دوم ورزشگاه آزادی بود. ما این کار را در اولویت قرار دادیم که اکنون این ورزشگاه استاندارد شد همچنین سیستم موتورخانه ، لوله کشی ها و صوت ورزشگاه به تکنولوژی روز مجهز شد.
در این سال ها تغییراتی دربازسازی ورزشگاه آزادی داشتیم ماحتی می توانستیم از صندلی هایی که قابلیت نصب و جمع آوری داشته باشند استفاده کنیم برای آزادی هم ما این آمادگی را داریم که بلیت های هوشمند تهیه کنیم اما متولی این کار سازمان لیگ و فدراسیون فوتبال است البته آنها به دلایلی زیر بار چنین اقدامی نمی روند .
چطور ورزشگاه 50 ساله بعد از آتش‌سوزی کن معارض پیدا کرد!
یک اتفاقی در ورزشگاه آزادی رخ داده که برای خود ما هم ابهام برانگیز است. اینکه در سال های اخیر یکسری افراد آمدند و سندهایی آورده اند. می گویند در ضلع جنوبی ورزشگاه و اطراف ورزشگاه ، یعنی در قسمت حاشیه اتوبان ، سند مالکیت دارند. نکته مهم اینکه نخستین ورزشگاه ملی تا به حال سند نداشت تا اینکه در سال گذشته با پیگیری هایی که انجام شد به نام وزارت ورزش وجوانان جمهوری اسلامی به ثبت رسید.
جالب است چند سال قبل اداره ثبت اسناد کن در آتش سوزی ، از بین می رود و تمام اسنادش نابود می شود ، تازه بعد از آن شماری مدعی مالکیت ورزشگاه آزادی شدند که این برای ما و نهادهای نظارتی ابهام برانگیز شد. وقتی این مساله از طریق حقوقی دنبال شد متوجه شدیم این اسناد در محدوده اراضی مجموعه ورزشی آزادی قرارندارد.
از بین نهادها ، در ورزشگاه آزادی یک مشکل حقوقی با بنیاد مستضعفان داشتیم. آن هم قطعه زمینی که آنها به اتوبوسرانی داده اند. بعد که نقشه ها را بررسی کردیم ، خودشان متوجه شدند که اصلا این زمین در اراضی ورزشگاه نبوده و اشتباه زمین ما را گرفته بودند. حالا هم دیگر ادعایی ندارند اما دیگر شرکت واحد زمین مان را پس نمی دهد.(می خندد)
اکنون به دنبال این هستیم تا سکوهای آزادی را برای امنیت بیشتر و برخورد با اخلالگران به دوربین های مدار بسته مجهز و کنترل کنیم و این امکان زمانی عملی می شود که صندلی های ورزشگاه آزادی برای نظم دهی به بلیط هوشمند مجهز شود اما آقایان مسئول نمی خواهند این نظم در بلیت فروشی ایجاد شود.
نوسازی 70 میلیون دلاری!
یکی از بحث های متداول در حال حاضر ، به روزسازی آزادی است. ساخت سازه نو برای آزادی با بازسازی کامل آن به یک اندازه هزینه نیازدارد . اگر قرار باشد این ورزشگاه را مسقف کنیم ، حدود 200 میلیارد تومان اعتبار لازم دارد یا اینکه مجبوریم ستون هایی را از درون سازه بزنیم که این کار ، دید تماشاگران را کم می کند و خیلی معقول به نظر نمی رسد.ساختن سازه های ستونی ، تقریبا به اندازه از نو ساختن ورزشگاه هزینه دارد . در حال حاضرچنین امکانی وجود ندارد. البته این ترمیم اگر اتفاق بیفتد هم بازاستانداردسازی ورزشگاه با ورزشگاهی که از نو با این امکانات ساخته شده ، تفاوت دارد.
ورزشگاه تختی
ورزشگاه تختی هم مانندآزادی و نقش جهان مدعی مالکیت داشته است اصلی ترین مشکل این ورزشگاه ، محیط قرارگیری آن است. زیرا محصور شدن بین پادگان های نظامی ، امکان استفاده از این مجموعه را سخت کرد. البته قرار است با تعاملات بین ما و شهرداری ، در طرح توسعه مترو ، در ضع شمال غربی مجموعه که پارکینگ های ورزشگاه هستند ، یکی از ایستگاه های اصلی متروی تهران احداث شود. اگر این اتفاق بیفتد ، چون محیط حالت تجاری بخود می گیرد ، تردد در آن منطقه افزایش می یابد ، ورزشگاه هم بعد از این همه سال از آن حالت انزوا خارج می شود. یک بحثی هم درباره خارج شدن پادگان های اطراف ورزشگاه از محدوده شهری است که بعید می دانم به این زودی ها اتفاق بیفتد. امیدواریم مجموعه تختی که یک مجموعه مجهز در نوع خود است ، بتواند قابل استفاده شود. همین حالا یک آکادمی فوق تخصصی پزشکی – ورزشی در این مجموعه در دست احداث است و طرح های مهم دیگری هم برای توسعه و شکوفایی آن در دست داریم.
امجدیه
مجموعه ورزشی شیرودی ، یک مجموعه بی نظیر در قلب تهران است که ارزشی بالایی دارد. در حال حاضر تا حدودی بی استفاده مانده است که در این شرایط هیچ کمکی به توسعه فضای ورزشی کشورمان نمی کند. متاسفانه دوستانی که خودشان زمین کاربری ورزشی را تبدیل به ساختمان تجاری کردند و در آن فروشگاه و رستوران زده اند ، این روزها کاسه داغتر از آش شده اند و مدام جوسازی می کنند.
ما برای ورزشگاه شیرودی یک برنامه اقتصادی ورزشی داریم که این مجموعه را تبدیل به قطب ورزش تهران کند چون تمام ویژگی های لازم را دارد. آقایان می گویند این بنا یک میراث فرهنگی – ورزشی است. بله ما هم قبول داریم و بیش از همه به دنبال حفظ این سرمایه هستیم.اما اگر برای ترمیم و باسازی آن اقدام نشود تخریب می شود. در حال حاضر فدراسیون ها وهیات ها در ساختمان های مخروبه اش قرار دارند.کافی است نگاه کنید ساختمان فدراسیون پزشکی- ورزشی یا هیات فوتبال تهران و باقی این مجموعه ها چه وضعیتی دارند؟ خود سازه اصلی ورزشگاه که به شدت تخریب شده است و نمی توان در آن مسابقه فوتبال برگزار کرد زیرااحتمال ریزش دارد.
از کل مجموعه ، تنها سردراین مجموعه 20 متری کاشی کاری شده است که می گویند بنای تاریخی است و باید حفظ شود ، دوفضای دیگر این مجموعه بدون آن که تخریب شود مانند زمین فوتبال سرمایه بزرگ ورزش کشور واستخر قهرمانی بازسازی می شود.
دیگر بخش ها و سازه ها هم تا حدودی مستهلک هستند . طرحی که ما داریم درواقع قرار نیست به مجتمع تجاری تبدیل شود مابه دنبال بهینه سازی هستیم. اول اینکه باید حذف ساختمان های اداری آن را به محیط ورزش های همگانی تبدیل کنیم .زمین های چمن ورزشگاه و فضای سبزش حفظ می شود. بیش از 12 هزار پارکینگ برای ورزشگاه تامین می شود. شهرداری اعلام آمادگی کرده که مسیری اختصاصی از ورزشگاه به متروی طالقانی ایجاد می کند تا به شبکه مترو شهر وصل شود فقط در ضلع خیابان مفتح تا ورزنده ، یعنی فضایی کمتر از 20 درصد مجموعه را می توان تنها به بازار بزرگ فروش تجهیزات و لوازم ورزشی تبدیل کرد تا با این اقدام هزینه نگهداری ورزشگاه هم تامین شود.اکنون با توجه به تغییر قوانین ساخت در تهران، ما می توانیم سازه های بلندتری در این فضاها بسازیم و فضای زیربنا را افزایش داد.
باید نگاهمان به این مجموعه ملی باشد. ورزشگاه در شرایط فعلی درحال از بین رفتن است ما باید هرچه سریعتر برنامه ای برای بازسازی آن داشته باشیم. چنین مجموعه و طرحی برای بازسازی و ساخت ، هزینه ای فراتر از توان دولت و کل بودجه وزارت ورزش دارد. باید برایش برنامه ریزی شود و با برگزاری مزایده جذب سرمایه گذاری و مشارکت عمومی بتوانیم ورزشگاه جدیدی را ساخت و در اختیار مردم قرار داد.
مجموعه انقلاب
باشگاه انقلاب یک مجموعه سود ده است. کل فضای تجاری این مجموعه بزرگ ، یک درصد هم نیست اما سود بسیار خوبی را دارد که کل هزینه هایش را تامین می کند. البته همیشه درباره این مجموعه دو دیدگاه وجود داشته. الان این را می پذیریم که با فروش بلیت روزانه این مجموعه علاقه مندان بیشتری از این محیط ورزشی استفاده می کنند. از سوی دیگر خود من لاکچری بودن این مجموعه را قبول ندارم اعتقاد داریم هر کسی این 12 هزار تومان ورودی را بپردازد ، باید بتواند بیاید و از امکانات درون مجموعه استفاده کند.
ساختمان فدراسیون‌های ورزشی
احداث بنایی برای 51 فدراسیون ورزشی کشور در هشت طبقه و درمحیطی بین ساختمان هندبال ، کمیته المپیک و وزارت ورزش و جوانان در نظر گرفته شده است.این ساختمان حدود 3 هزار متر زیربنا دارد که با ساخت این مجموعه بخش عمده ای از مشکلات فدراسیون های ورزشی برطرف خواهد شد. حتی برای فدراسیون فوتبال هم در این ساختمان ، به اندازه کافی فضای اداری در نظر گرفته شد .اما اینکه می گویند با این اقدام استقلال فدراسیون ها از بین می رود سخن کارشناسی شده نیست.اکنون بیشتر ساختمان های فدراسیون ها در اماکن مربوط به وزارت خانه هستند و شماری دیگر در ساختمان هایی با قدمت بالا و کوچک که مشکلات زیادی دارند و دور بودن از از مجموعه مدیریتی ورزش هم از دیگر مشکلات فدراسیون هاست.
کی‌روش و برکناری مدیر پیشین ورزشگاه آزادی
اختلافات ما با آقای نیکوخصال اصلا به دلیل گلایه های گاه به گاه کی روش نبود. اتفاقا ایشان سر اعتقاداتش در مقابل او ایستاده بود. یک سری دلخوری هایی ما از آقای کی روش داریم، ایشان سر مسائل جزئی داد و بیداد راه می اندازد و این درست نیست. همه ما داریم کارمان را انجام می دهیم و هر زمانی هم که کی روش زمین خواسته در اختیار او قرار دادیم. اتفاقا من فکر می کنم آقای نیکوخصال درباره کی‌روش درست عمل کرده بود و اشتباهی نداشت.
وارث پروژه‌های نیمه‌تمام
از آذر ماه سال 92که مدیریت شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی را بر عهده گرفتم، حدود 570 طرح نیمه تمام زیرمجموعه این شرکت وجود داشت و با توجه به شرایط اقتصادی حاکم بر کشور، اعتبارات شرکت توسعه حدود 120 میلیارد تومان بود که با این بودجه و حجم بالای طرح های نیمه تمام ورزشی سعی کردیم بر اساس اولویت بخشی از طرح ها را تکمیل کنیم. هرچند در دوسال فعالیت دولت یازدهم با حجم مشکلات اقتصادی، در ورزش کار خاصی قابل انجام نبود.
تا اینکه در سال 94 اعتبارات شرکت توسعه به 215 میلیارد تومان افزایش یافت هر چند پاسخ گوی طرح های نیمه تمام نبود اما تلاش شد تا از این اعتبار برخی طرح های نیمه تمام با پیشرفت فیزیکی بالا مانند ورزشگاه 15هزار نفری یاسوج، سمنان تکمیل شود و در عین حال بازسازی و استاندارد سازی ورزشگاه آزادی تهران، یادگار امام(ره) تبریز و احداث ساختمان ویژه فدراسیون های ورزشی در مجموعه انقلاب و تکمیل ورزشگاه نقش جهان اصفهان نیز در زمره مهمترین اقدامات شرکت توسعه و وزارت ورزش و جوانان قرار گرفت که خوشبختانه برخی ها محقق شد و مابقی درآینده نزدیک بهره برداری و افتتاح می شود.
همچنین در سال جاری با وجود اینکه بودجه این شرکت در مقایسه با سال گذشته به 450 میلیارد تومان افزایش یافت تاکنون ریالی به ما تخصیص داده نشد اما دولت به ما اوراق مشارکت داد که پیمانکاران هم از این اوراق دولتی استقبال کرده اند. امسال در واقع بیشتر مطالبات و تبادلات با پیمانکاران برای تکمیل طرح های نیمه تمام ورزشی را از طریق اوراق انجام داده ایم.
ماجرای ورزشگاه‌های نیمه‌تمام
ورزش کشور با بیش از چهار هزارطرح نیمه تمام در کشور روبروست. هر چند برخی طرح ها در این سه سال اخیر افتتاح شده است اما تکمیل این طرح ها به سه هزار میلیارد تومان اعتبار نیازدارد. البته اهل گلایه نیستم و به نظر می رسد دولت گذشته برای احداث این طرح ها دلیلی داشته است اما ورزش کشور و حتی دولت با توجه به محدودیت های مالی که دارد نمی تواند تمام این طرح ها را به سرعت تکمیل کند.
در حال حاضر شماری از این طرح ها که از پیشرفت 70 درصدی یا بیشتر هم برخوردار بودند، با گذشت زمان این طرح ها دچار استهلاک و حتی تخریب شده اند که باید علاوه بر اتمام طرح، هزینه مضاعفی برای بازسازی آن صرف کرد و برخی ورزشگاه ها که بیش از 10سال از عمر احداث آنها می گذرد و هنوز هم تکمیل نشده است به طور طبیعی با تغییرات در استانداردهای ورزشگاه سازی در این سال ها فاصله گرفته است.
حتی برخی از این طرح های نیمه تمام که زمین های آن از سوی منابع طبیعی تامین شده ،با مشکل دسترسی روبروست.
به نظر می رسد برای احداث این طرح ها به آمایش ورزشی توجه چندانی نشد به عنوان نمونه ورزشگاه هایی که در کاشان ، سیستان ،اردبیل ، رشت و بجنورد ساخته شده است از نظر سازه خوب هستند اما از لحاظ دسترسی فایده چندانی ندارند و دسترسی به آنها برای مردم شهر مشکل است.
از طرفی در روزهای اخیر مثلا مسئولان استانی درخواست افزایش ورزشگاه پنج هزار نفری به 10هزارنفری را مطرح کردند که برای ما سوال شد، اما طبق بررسی ها متوجه شدیم زمین این ورزشگاه در مسیر باد قراردارد و به خاطر کوتاه بودن سازه این ورزشگاه ، امکان برگزاری مسابقه را سخت کرده است و با احداث طبقه دوم و ایجاد سازه بتنی شرایط برای برگزاری دیدارها فراهم شود. در حال حاضر ورزشگاه قزوین نیز همین شرایط را دارد یا شماری از این ورزشگاه ها مشکل دسترسی دارند.
از دیگر معایب احداث این طرح ها که به آمایش سرزمینی در ورزش توجه نشده است، اینکه شماری از ورزشگاه ها در مناطقی کلنگ زنی شد که زمین چمن طبیعی ندارد یا ورزشگاهی در شهر یا استانی احداث شد که کاربردی ندارد. بنابراین این نگاه را باید تغییر داد. به عنوان نمونه اگر در گنبد بخواهیم ورزشگاهی را احداث کنیم باید اولویت و نیاز آن استان را در نظر گرفت. این شهر بجای ورزشگاه فوتبال بیشتربه سالن والیبال یا پیست سوارکاری و کورس نیازدارد.
حال با این موارد تکمیل این طرح ها به بیش از 3 هزار میلیارد تومان اعتبارنیاز دارد که اختصاص چنین بودجه ای در حال حاضر برای کشور مقدور نیست.
یادگار امام کی آماده می‌شود؟
بازسازی زمین چمن مجموعه ورزشی یادگار امام (ره) تبریزقرار بود پیش از آغاز فصل به بهره برداری برسد. اما موضوع استفاده از چمن وارداتی از ترکیه آن هم به دلیل نوع کیفیت زمین چمن و انتقال آسان حمل ونقل ماشین آلات آن به تبریزدر طول بازسازی از سوی پیمانکار آن شرکت مطرح شد و قرار شد مسئولیت هماهنگی ورود چمن برعهده استانداری باشد اما سازمان حفظ نباتات کشور با ورود آن به دلیل آلودگی نباتات و قرنطینه مخالف کرد . ما حامی تکنولوژی و تولید داخلی هستیم اما وقتی ریسک حمایت از تولید داخلی را می پذیریم و از آن دفاع می کنیم، برای این امر از چمن با کیفیت بالای داخلی و متناسب با استاندارد ای اف سی استفاده کردیم اما وقتی از چمن داخلی استفاده می کنیم مانند چمن های خارجی ، نمی توان رول تکه ای داشته باشیم و باید چمن در ابعاد یک متر مربعی را پازل وار ، کنار هم چید که این زمان می برد. همچنین زردی چمن به دلیل حمل آن برای چینش در زمین است و در این فاصله به خواب می رود و با عادت کردن به محیط دوباره سبز می شود و به حالت اولیه خود بازمی گردد همچنین ما برای چمن این ورزشگاه از لوله های هوادهی آلمانی متناسب با کیفیت استاندارد جهانی استفاده کردیم.
شرکت توسعه درباره بازسازی زمین چمن یادگار طبق قولی که داده است متعهد است اما درباره صندلی های این ورزشگاه خیر. زیرا پیش از این شرکت توسعه دوبار صندلی های این ورزشگاه را از نو نصب کرده است اما متاسفانه طرفداران در زمان دیدار تیم این استان با سپاهان آسیب زدند و حال مسئولان تیم و استان مسئول ترمیم صندلی های ورزشگاه هستند.
درباره سختی دسترسی علاقه مندان به ورزشگاه یادگارامام برای تماشای دیدارهای لیگ برتر به نظر می رسد بخشی از این به دلیل جایگاه ورزشگاه است که در یک دره ساخته شد و موقعیت خاصی دارد. شهرداری و مقامات شهری باید دسترسی و امکانات استفاده از آن را در اختیار هواداران قرار دهند. بنابراین این مساله جزو وظایف وزارت ورزش و جوانان نیست اما معتقدم ورزشگاه یادگار یکی از زیباترین ورزشگاه های ایران است.
همچنین رایزنی هایی با باشگاه های تراکتورسازی و دیگر تیم های تبریزی برای واگذاری این ورزشگاه صورت گرفته است و معتقدیم اگر خود آنها بهره بردارش باشند، بهتر از آن استفاده می کنند و در نگهداری آن نیز اهتمام دارند.
نقش‌جهان چطور آماده شد!
در سال 92 و در آغاز فعالیت دولت تدبیر و امید طرح نقش جهان حدود70درصد پیشرفت فیزیکی داشت و از طرفی این باور نهادینه شده بود که تکمیل این ورزشگاه به دلیل مشکلات مالی فراوان که وجود داشت، به سرانجام نخواهد رسید . شرکت توسعه و وزرات ورزش و جوانان برای اتمام این طرح کلان به سراغ بخش خصوصی رفتند که در همان مقطع برای تکمیل ورزشگاه ، چند سرمایه گذار شخصی ، شهرداری و مجموعه فولاد سپاهان پیش قدم شده بودند که در نهایت از بین این گزینه ها شرکت فولاد مبارکه شرایط لازم را برای تکمیل این طرح داشت انتخاب شد. در سال 93تفاهم نامه ایی بین شرکت فولاد و توسعه اماکن ورزشی کشوربا اعتبار 30 میلیارد تومان و با بهره برداری 20سال به امضا رسید.
اما شرکت فولاد تصمیم گرفت ادامه این طرح را به شرکت توسعه که یک شرکت مادر و تخصصی است واگذار کند که مجدد مزایده برگزار کردیم و همان پیمانکار قبلی برنده مزایده شد ولی در ادامه کار و درپایان سال94 به دلیل مسائل مالی کار برای مدتی متوقف شد که با پیگیری های انجام شده و نشست های متعدد با شرکت فولاد و حمایت دولت یازدهم این طرح با برگزاری دیدار سپاهان در آینده نزدیک افتتاح می شود و اگر نواقصی در کار باشد تا پایان سال برطرف می شود.
ماجرای معارضی که درست در کاسه ورزشگاه سند داشت!
یکی از مشکلات ما در تکمیل ورزشگاه نقش جهان مدعیان مالکیت بود که اداره کل حقوقی وزارت ورزش و جوانان، مقامات استانی و نهادهای نظارتی پیگیر ماجرا شدند و پرونده های قضایی برای بعضی از این مدعیان صادر و گروهی بازداشت شدند که در حال حاضر پرونده روند قانونی اش خود را دنبال می کند. البته در این بین مالکینی هم بودند که سند داشتند.
نقش جهان در زمین های کشاورزی سال های قبل از انقلاب بنا شده است و عده ای از ملاکین این زمین ها و اراضی اسنادی داشتند. یکی از این مالکین فردی است که زمینش در وسط کاسه ورزشگاه قرارداشت که با عنایت این مالک مشکل کاسه ورزشگاه برطرف شد در حال حاضر ورزشگاه فوتبال نقش جهان مدعی مالکیت ندارد.
از گال تا بازسازی کامل!
ورزشگاه نقش جهان قبل از تکمیل در دولت تدبیر وامید حدود 70درصد پیشرفت فیزیکی داشت و این ورزشگاه با ظرفیت بیش از40هزار نفربرای نخستین بار در سال 84 افتتاح شد که با تبدیل آن به ورزشگاه 75هزار نفری در آن مقطع بهتر بود ادامه طرح متوقف نمی شد زیرا در این فاصله تخریب و استهلاک ورزشگاه بیشتر شده است و به دلیل تغییر استانداردهای ای اف سی و فیفا ، مجبور شدیم تمام طبقه اول ورزشگاه را از نو بکوبیم و بسازیم. مدل رختکن ها ، سالن های کنفرانس و سایر امکاناتی که در پروتکل های جدید برای سطح استاندارد تغییرکرده بود. براین اساس این ورزشگاه از نو بازسازی شد و حتی سازه های آن مجدد نصب شد که این کار هزینه بسیاری دربر داشت. هیچ جای دنیا ورزشگاه های بالای 45 تا 50 هزار نفری با سازه های سنگینی احداث نمی کنند و سازه های شان متحرک است.
نقش جهان مشکلات فراوانی داشت. چمنش به دلیل آهک موجود در آب آسیب دید و بیماری ها و مشکلاتی مانند گال و خیلی چیزهای دیگر که غیرقابل کتمان هستند به همراه داشت. ما تمام آن زمین را کندیم ، از مجموعه خارج کردیم ، خاک جدید آوردیم ، از نو زیرسازی کردیم. زهکشی ، سیستم هوادهی و دستگاه تصفیه آب نصب کردیم که مشکل آهک آب از بین برود.
سازه چند تکه فلزی ایمن و پارچه‌ای از یال اسب
اتمام ورزشگاه نقش جهان یکی از مهمترین مسائل روزمره زندگی ام شده است. من دوربین های مدار بسته در دفترم دارم و لحظه به لحظه نقش جهان را رصد می کنم. به دلیل اهمیت و پیچیدگی این طرح ، در حال حاضر تست های مجدد ایمنی می گیریم. اکنون سازه طبقه دوم تکمیل شده است اما سازه فلزی و ستون های سقف را بعد از تکمیل به این دلیل که نخستین تجربه مسقف شدن ورزشگاه است، بارها برای اطمینان از ایمنی آن بررسی مجدد کردیم و نمی خواهیم حتی یک درصد ریسک کنیم و خوشبختانه این مرحله با موفقیت انجام شد.
ما 10 هزار متر از پارچه فراری آلمان که بخش هایی از آن با الیاف مرغوب یال اسب بافته شده را برای مسقف کردن ورزشگاه خریداری کردیم و باید 20 هزار متر دیگرهم خریداری و وارد کنیم .نصب پارچه ها باید قاچ به قاچ در ورزشگاه نصب می شوند. ما پیش از این برای ایمنی آن را آزمایش کردیم.
ماجرای صندلی‌های آزادی!
یکی از استانداردهای جدیدی که ای اف سی اعلام کرده بود ، نصب صندلی در سکوی طبقه دوم ورزشگاه آزادی بود. ما این کار را در اولویت قرار دادیم که اکنون این ورزشگاه استاندارد شد همچنین سیستم موتورخانه ، لوله کشی ها و صوت ورزشگاه به تکنولوژی روز مجهز شد.
در این سال ها تغییراتی دربازسازی ورزشگاه آزادی داشتیم ماحتی می توانستیم از صندلی هایی که قابلیت نصب و جمع آوری داشته باشند استفاده کنیم برای آزادی هم ما این آمادگی را داریم که بلیت های هوشمند تهیه کنیم اما متولی این کار سازمان لیگ و فدراسیون فوتبال است البته آنها به دلایلی زیر بار چنین اقدامی نمی روند .
چطور ورزشگاه 50 ساله بعد از آتش‌سوزی کن معارض پیدا کرد!
یک اتفاقی در ورزشگاه آزادی رخ داده که برای خود ما هم ابهام برانگیز است. اینکه در سال های اخیر یکسری افراد آمدند و سندهایی آورده اند. می گویند در ضلع جنوبی ورزشگاه و اطراف ورزشگاه ، یعنی در قسمت حاشیه اتوبان ، سند مالکیت دارند. نکته مهم اینکه نخستین ورزشگاه ملی تا به حال سند نداشت تا اینکه در سال گذشته با پیگیری هایی که انجام شد به نام وزارت ورزش وجوانان جمهوری اسلامی به ثبت رسید.
جالب است چند سال قبل اداره ثبت اسناد کن در آتش سوزی ، از بین می رود و تمام اسنادش نابود می شود ، تازه بعد از آن شماری مدعی مالکیت ورزشگاه آزادی شدند که این برای ما و نهادهای نظارتی ابهام برانگیز شد. وقتی این مساله از طریق حقوقی دنبال شد متوجه شدیم این اسناد در محدوده اراضی مجموعه ورزشی آزادی قرارندارد.
از بین نهادها ، در ورزشگاه آزادی یک مشکل حقوقی با بنیاد مستضعفان داشتیم. آن هم قطعه زمینی که آنها به اتوبوسرانی داده اند. بعد که نقشه ها را بررسی کردیم ، خودشان متوجه شدند که اصلا این زمین در اراضی ورزشگاه نبوده و اشتباه زمین ما را گرفته بودند. حالا هم دیگر ادعایی ندارند اما دیگر شرکت واحد زمین مان را پس نمی دهد.(می خندد)
اکنون به دنبال این هستیم تا سکوهای آزادی را برای امنیت بیشتر و برخورد با اخلالگران به دوربین های مدار بسته مجهز و کنترل کنیم و این امکان زمانی عملی می شود که صندلی های ورزشگاه آزادی برای نظم دهی به بلیط هوشمند مجهز شود اما آقایان مسئول نمی خواهند این نظم در بلیت فروشی ایجاد شود.
نوسازی 70 میلیون دلاری!
یکی از بحث های متداول در حال حاضر ، به روزسازی آزادی است. ساخت سازه نو برای آزادی با بازسازی کامل آن به یک اندازه هزینه نیازدارد . اگر قرار باشد این ورزشگاه را مسقف کنیم ، حدود 200 میلیارد تومان اعتبار لازم دارد یا اینکه مجبوریم ستون هایی را از درون سازه بزنیم که این کار ، دید تماشاگران را کم می کند و خیلی معقول به نظر نمی رسد.ساختن سازه های ستونی ، تقریبا به اندازه از نو ساختن ورزشگاه هزینه دارد . در حال حاضرچنین امکانی وجود ندارد. البته این ترمیم اگر اتفاق بیفتد هم بازاستانداردسازی ورزشگاه با ورزشگاهی که از نو با این امکانات ساخته شده ، تفاوت دارد.
ورزشگاه تختی
ورزشگاه تختی هم مانندآزادی و نقش جهان مدعی مالکیت داشته است اصلی ترین مشکل این ورزشگاه ، محیط قرارگیری آن است. زیرا محصور شدن بین پادگان های نظامی ، امکان استفاده از این مجموعه را سخت کرد. البته قرار است با تعاملات بین ما و شهرداری ، در طرح توسعه مترو ، در ضع شمال غربی مجموعه که پارکینگ های ورزشگاه هستند ، یکی از ایستگاه های اصلی متروی تهران احداث شود. اگر این اتفاق بیفتد ، چون محیط حالت تجاری بخود می گیرد ، تردد در آن منطقه افزایش می یابد ، ورزشگاه هم بعد از این همه سال از آن حالت انزوا خارج می شود. یک بحثی هم درباره خارج شدن پادگان های اطراف ورزشگاه از محدوده شهری است که بعید می دانم به این زودی ها اتفاق بیفتد. امیدواریم مجموعه تختی که یک مجموعه مجهز در نوع خود است ، بتواند قابل استفاده شود. همین حالا یک آکادمی فوق تخصصی پزشکی – ورزشی در این مجموعه در دست احداث است و طرح های مهم دیگری هم برای توسعه و شکوفایی آن در دست داریم.
امجدیه
مجموعه ورزشی شیرودی ، یک مجموعه بی نظیر در قلب تهران است که ارزشی بالایی دارد. در حال حاضر تا حدودی بی استفاده مانده است که در این شرایط هیچ کمکی به توسعه فضای ورزشی کشورمان نمی کند. متاسفانه دوستانی که خودشان زمین کاربری ورزشی را تبدیل به ساختمان تجاری کردند و در آن فروشگاه و رستوران زده اند ، این روزها کاسه داغتر از آش شده اند و مدام جوسازی می کنند.
ما برای ورزشگاه شیرودی یک برنامه اقتصادی ورزشی داریم که این مجموعه را تبدیل به قطب ورزش تهران کند چون تمام ویژگی های لازم را دارد. آقایان می گویند این بنا یک میراث فرهنگی – ورزشی است. بله ما هم قبول داریم و بیش از همه به دنبال حفظ این سرمایه هستیم.اما اگر برای ترمیم و باسازی آن اقدام نشود تخریب می شود. در حال حاضر فدراسیون ها وهیات ها در ساختمان های مخروبه اش قرار دارند.کافی است نگاه کنید ساختمان فدراسیون پزشکی- ورزشی یا هیات فوتبال تهران و باقی این مجموعه ها چه وضعیتی دارند؟ خود سازه اصلی ورزشگاه که به شدت تخریب شده است و نمی توان در آن مسابقه فوتبال برگزار کرد زیرااحتمال ریزش دارد.
از کل مجموعه ، تنها سردراین مجموعه 20 متری کاشی کاری شده است که می گویند بنای تاریخی است و باید حفظ شود ، دوفضای دیگر این مجموعه بدون آن که تخریب شود مانند زمین فوتبال سرمایه بزرگ ورزش کشور واستخر قهرمانی بازسازی می شود.
دیگر بخش ها و سازه ها هم تا حدودی مستهلک هستند . طرحی که ما داریم درواقع قرار نیست به مجتمع تجاری تبدیل شود مابه دنبال بهینه سازی هستیم. اول اینکه باید حذف ساختمان های اداری آن را به محیط ورزش های همگانی تبدیل کنیم .زمین های چمن ورزشگاه و فضای سبزش حفظ می شود. بیش از 12 هزار پارکینگ برای ورزشگاه تامین می شود. شهرداری اعلام آمادگی کرده که مسیری اختصاصی از ورزشگاه به متروی طالقانی ایجاد می کند تا به شبکه مترو شهر وصل شود فقط در ضلع خیابان مفتح تا ورزنده ، یعنی فضایی کمتر از 20 درصد مجموعه را می توان تنها به بازار بزرگ فروش تجهیزات و لوازم ورزشی تبدیل کرد تا با این اقدام هزینه نگهداری ورزشگاه هم تامین شود.اکنون با توجه به تغییر قوانین ساخت در تهران، ما می توانیم سازه های بلندتری در این فضاها بسازیم و فضای زیربنا را افزایش داد.
باید نگاهمان به این مجموعه ملی باشد. ورزشگاه در شرایط فعلی درحال از بین رفتن است ما باید هرچه سریعتر برنامه ای برای بازسازی آن داشته باشیم. چنین مجموعه و طرحی برای بازسازی و ساخت ، هزینه ای فراتر از توان دولت و کل بودجه وزارت ورزش دارد. باید برایش برنامه ریزی شود و با برگزاری مزایده جذب سرمایه گذاری و مشارکت عمومی بتوانیم ورزشگاه جدیدی را ساخت و در اختیار مردم قرار داد.
مجموعه انقلاب
باشگاه انقلاب یک مجموعه سود ده است. کل فضای تجاری این مجموعه بزرگ ، یک درصد هم نیست اما سود بسیار خوبی را دارد که کل هزینه هایش را تامین می کند. البته همیشه درباره این مجموعه دو دیدگاه وجود داشته. الان این را می پذیریم که با فروش بلیت روزانه این مجموعه علاقه مندان بیشتری از این محیط ورزشی استفاده می کنند. از سوی دیگر خود من لاکچری بودن این مجموعه را قبول ندارم اعتقاد داریم هر کسی این 12 هزار تومان ورودی را بپردازد ، باید بتواند بیاید و از امکانات درون مجموعه استفاده کند.
ساختمان فدراسیون‌های ورزشی
احداث بنایی برای 51 فدراسیون ورزشی کشور در هشت طبقه و درمحیطی بین ساختمان هندبال ، کمیته المپیک و وزارت ورزش و جوانان در نظر گرفته شده است.این ساختمان حدود 3 هزار متر زیربنا دارد که با ساخت این مجموعه بخش عمده ای از مشکلات فدراسیون های ورزشی برطرف خواهد شد. حتی برای فدراسیون فوتبال هم در این ساختمان ، به اندازه کافی فضای اداری در نظر گرفته شد .اما اینکه می گویند با این اقدام استقلال فدراسیون ها از بین می رود سخن کارشناسی شده نیست.اکنون بیشتر ساختمان های فدراسیون ها در اماکن مربوط به وزارت خانه هستند و شماری دیگر در ساختمان هایی با قدمت بالا و کوچک که مشکلات زیادی دارند و دور بودن از از مجموعه مدیریتی ورزش هم از دیگر مشکلات فدراسیون هاست.
کی‌روش و برکناری مدیر پیشین ورزشگاه آزادی
اختلافات ما با آقای نیکوخصال اصلا به دلیل گلایه های گاه به گاه کی روش نبود. اتفاقا ایشان سر اعتقاداتش در مقابل او ایستاده بود. یک سری دلخوری هایی ما از آقای کی روش داریم، ایشان سر مسائل جزئی داد و بیداد راه می اندازد و این درست نیست. همه ما داریم کارمان را انجام می دهیم و هر زمانی هم که کی روش زمین خواسته در اختیار او قرار دادیم. اتفاقا من فکر می کنم آقای نیکوخصال درباره کی‌روش درست عمل کرده بود و اشتباهی نداشت.
