به گزارش مشرق، ساعت 07:45 روز جمعه پنجم آذرماه بود که یک رام قطار مسافری مسیر سمنان-مشهد پس از عبور از ایستگاه هفت‌خوان، در کیلومتر 21 پلاک گرداب - هفت‌خوان به واگن انتهایی قطار مسافری تبریز-مشهد که به علت یخ‌زدگی ترمز متوقف بوده است، برخورد کرد.

در این حادثه که منجر به مشتعل شدن واگن‌ها و انحراف لکوموتیو قطار سمنان-مشهد شد، 48 تن جان باختند.

جزئیات اولیه وقوع این سانحه بدین ترتیب است که با توقف قطار تبریز-مشهد پس از ایستگاه هفت‌خوان بین سمنان و دامغان در منطقه راه‌آهن شمال شرق، در سیستم ATC چراغ قرمز اخطار برای قطار بعدی که همان سمنان-مشهد است، روشن می‌شود و بدین ترتیب لکوموتیوران ‌اجازه ورود به ایستگاه هفت‌خوان را نداشته است، اما ظاهرا طی مکالماتی با مسئول CTC ایستگاه سمنان، به لکوموتیوران اعلام می‌شود که مسیر مقابل وی باز است و حرکت کند که پس از امتناع لکوموتیوران از حرکت (به علت روشن بودن چراغ قرمز) به وی از طریق تلفن‌گرام دستور کتبی داده می‌شود که ATC خود را خاموش کرده و حرکت کند.

در این سانحه احتمالاً خطای دوم را لکوموتیوران انجام می‌دهد که طبق قانون‌ باید برای خاموش کردن ATC لکوموتیو خود، از سیستم کنترل اتوماتیک قطار ATC تهران مجوز می‌گرفت‌.

به هر حال قطار سمنان-مشهد حرکت می‌کند و با سرعت 130 کیلومتر بر ساعت پیش می‌رود -حداکثر سرعت مجاز در سیستم ATC این خط‌آهن حدود 140 کیلومتر بر ساعت است- اما چون قطار تبریز-مشهد در پشت تپه‌ای روی ریل متوقف بوده است، لکوموتیوران قطار سمنان متوجه نمی‌شود و به محض دیدن قطار ترمز می‌گیرد، سرعت قطار سمنان-مشهد به 117 کیلومتر بر ساعت کاهش می‌یابد و با همان سرعت به واگن انتهایی قطار تبریز-مشهد برخورد می‌کند.

در این حادثه لکوموتیو قطار سمنان-مشهد از ریل منحرف می‌شود و در ادامه واگن‌های این قطار به واگن انتهایی قطار تبریز-مشهد برخورد می‌کند.

نکته مهم اینجاست که اولین واگن قطار سمنان-مشهد ظاهراً خالی بوده‌ و قرار بود مسافران خود را در دامغان سوار کند بنابراین خالی بودن این واگن، خود مانعی برای افزایش تعداد جان‌باختگان این سانحه شده است.

پس از وقوع این حادثه بود که مدیرعامل وقت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران (محسن پورسیدآقایی) ضمن عذرخواهی از مردم، مسئولیت اجتماعی خود دانست که بابت وقوع این سانحه‌ از سمت خود استعفا دهد و این استعفا هم مورد پذیرش وزیر راه و شهرسازی قرار گرفت.

بنا به گفته‌ پورسیدآقایی این استعفا هم در راستای مسئولیت اجتماعی مدیران ‌و هم احترام به افکار عمومی ‌انجام شد.

بعد از این حادثه، کمیسیون عالی سوانح راه‌آهن بلافاصله تشکیل جلسه داد و به بررسی حادثه پرداخت.

کمیسیون عالی سوانح راه‌آهن بعد از ظهر روز 9 آذرماه، اولین اطلاعیه رسمی خود را درباره این سانحه منتشر کرد.

‌در اطلاعیه شماره 1 کمیسیون عالی سوانح راه‌آهن آمده است: کمیسیون عالی سوانح راه‌آهن ضمن ابراز همدردی با بازماندگان جانباختگان و آسیب‌دیدگان حادثه برخورد دو قطار مسافری در مورخ 95.9.5 اعلام می‌دارد که از ابتدای بروز سانحه تاکنون با بازدید از محل وقوع حادثه و برگزاری جلسات متعدد شبانه‌روزی نسبت به بررسی اسناد مربوطه مستندات و سایر شواهد گردآوری شده از جمله مکالمات ضبط شده و وقایع ثبت شده سیستم علائم الکتریکی و راهبر قطارها و نیز تحقیق از تعداد قابل توجهی از عوامل درگیر در حادثه اقدام کرده است و این بررسی‌ها کماکان ادامه دارد.

در ادامه اطلاعیه آمده است: در همین راستا از همه هموطنان تقاضا می‌شود به منظور جلوگیری از هرگونه اجحاف در حق افراد از اظهارنظر، قضاوت زودهنگام و اتهام‌زنی به واحدهای مختلف راه‌‌آهن پرهیز کرده و اجازه دهند تا کمیسیون عالی سوانح راه‌آهن در فضای آرام نسبت به بررسی کامل موارد و اعلام نتایج نهایی اقدام کند؛ در همین زمینه ضمن مداقه و اعلام حساسیت بایسته در علل و عوامل وقوع حادثه در مرحله مقدماتی گزارش اولیه حادثه برخورد قطارهای مسافری در بلاک گرداب - هفت‌خوان منتشر می‌‌شود.

در بخش دیگر اطلاعیه اول کمیسیون عالی سوانح راه‌‌آهن آمده است: در ساعت 7:22 دقیقه صبح روز 5 آذرماه 95 قطار مسافری شماره 3242 سمنان - مشهد متشکل از لکوموتیو شماره 1557 و 5 دستگاه واگن مسافری در کیلومتر 21 پلاک گرداب - هفت‌خوان به انتهای قطار مسافری شماره 4802 تبریز - مشهد متشکل از لکوموتیو شماره 1622 و 13 دستگاه سالن مسافری که متوقف گردیده بود، برخورد می‌کند. متأسفانه در این حادثه تعدادی از مسافران و مأموران قطار جان خود را از دست داده و تعدادی از مسافران نیز دچار مصدومیت می‌شوند، همچنین لکوموتیو 1557 از خط خارج و واژگون می‌شود و 3 سالن انتهای قطار تبریز - مشهد و 5 سالن قطار سمنان - مشهد در اثر برخورد دچار حریق می‌شوند و هر دو بلاک زوج و فرد مسدود می‌شود.

در ادامه این اطلاعیه آمده است:

-در ساعت 6:14 قطار تبریز - مشهد با 432 مسافر از ایستگاه گرداب به سمت ایستگاه هفت‌خوان حرکت می‌کند مطابق اطلاعات به دست آمده از سامانه ثبت وقایع قطار مذکور در ساعت 6:32 در کیلومتر 291 متوقف بوده است، علت توقف قطار این بود است که لکوموتیوران برای کاهش سرعت قطار ترمز می‌کند و ترمز قطار به علت برودت هوا آزاد نگردیده و باعث توقف قطار شده است.

-ساعت 7 صبح کشیک مأموران مرکز کنترل CTC مستقر در شاهرود خاتمه یافته و مأموران جدید جایگزین می‌شوند.

-در ساعت 7:08 دقیقه صبح لکوموتیوران قطار تبریز - مشهد طی تلفن‌گرام شماره یک سیار از طریق ایستگاه هفت‌خوان به کنترل ترافیک شاهرود اعلام می‌کند به علت یخ زدن ترمز قطار در کیلومتر 291 متوقف هستیم که پس از رفع عیب ادامه سیر خواهیم داد.

-در ساعت 7:08 دقیقه قطار مسافری سمنان - مشهد با 110 مسافر با مجوز مرکز کنترل CTC شاهرود وارد ایستگاه گرداب شده و در ساعت 7:09 دقیقه به صورت عبوری به سمت ایستگاه هفت‌خوان حرکت می‌‌کند.

-در ساعت  7:15 دقیقه قطار مسافری سمنان - مشهد با توجه به قرمز بودن چراغ بلاک میانی در پشت چراغ IB60 کیلومتر 284 +798 متوقف می‌شود.

-کاردان مرکز کنترل CTC با لکوموتیوران قطار سمنان - مشهد تماس برقرار کرده و به صورت شفاهی مطابق مکالمات ضبط شده تلفن مرکز کنترل CTC با شماره تلفن‌گرام 95.9.5 - 7761 از طریق بی‌سیم در ساعت 7:15 دقیقه مجبور به خاموش کردن سیستم ATC قطار و ادامه سیر تا ایستگاه هفت‌خوان را به لکوموتیوران قطار سمنان - مشهد اعلام می‌کند و قطار ساعت 7:18 دقیقه از محل توقف حرکت می‌کند.

-برابر دفتر تحویل و تحول کشیک در ساعت 7:20 دقیقه کشیک مأموران کنترل ترافیک منطقه مستقر در شاهرود خاتمه یافته و مأموران جدید جایگزین می‌شوند.

-کاردان مرکز کنترل CTC در ساعت 7:20 دقیقه ضمن مکالمه با کنترل ترافیک منطقه در تلفن‌گرام 567 نسبت به گزارش خرابی علائم IB61 کیلومتر 288 + 479 و IB62 کیلومتر 292 + 961 اقدام می‌کند.

-در ساعت 7:20 دقیقه کنترل ترافیک شاهرود طی تلفن‌گرام شماره 7761 مورخ 95.9.5 موافقت خود را با سیر قطار با پروانه راه آزاد و حکم احتیاط با قید خط قبولی اعلام کرده است.

-در ساعت 7:22 دقیقه کنترلر کنترل ترافیک شاهرود تلفن‌گرام شماره 7761 مورخ 95.9.5 را به مأمور علائم اعلام می‌کند.

-ساعت 7:22 دقیقه قطار مسافری سمنان - مشهد با سرعت 117 کیلومتر بر ساعت (سرعت مجاز در بلاک 140 کیلومتر بر ساعت) با قطار تبریز - مشهد متوقف در کیلومتر 291 برخورد می‌کند.

در ادامه این اطلاعیه آمده است: آسیب‌ها و خسارت‌های متعاقب این حادثه شامل جان باختن 45 نفر بنابر آخرین اطلاعات، مصدومیت 103 نفر بنابر آخرین اطلاعات، خروج از خط و واژگون شدن لکوموتیو 1557 در قطار سمنان - مشهد، خروج از خط و آتش‌سوزی 3 دستگاه سالن انتهای قطار مسافری تبریز - مشهد متعلق به رجا، آتش‌سوزی 5 دستگاه سالن قطار مسافری سمنان - مشهد متعلق به شرکت ریل‌ترابر سبا، وارد آمدن خسارات جزئی به روسازی خط، مسدودی خط به مدت 12 ساعت و 20 دقیقه از ساعت 7:25 دقیقه تا 19:45 دقیقه و لغو 5 قطار مسافری از برنامه محور تهران - مشهد بود.

در پایان اطلاعیه آمده است: با توجه به اینکه بررسی حوادث و سوانح ریلی نیازمند دقت و بررسی همه‌جانبه است لذا اعلام مسببان حادثه در دست بررسی بوده که حداکثر نتایج آن ظرف 10 روز اعلام خواهد شد.

اما امروز، حسین عاشوری، که ریاست کمیسیون عالی سوانح راه‌آ‌هن را برعهده دارد، درباره آخرین بررسی‌ها و یافته‌های این کمیسیون و علل وقوع آن توضیح داد که جلسات کمیسیون عالی سوانح راه‌آ‌هن برای بررسی جوانب مختلف وقوع حادثه هفت‌‌خوان هر روز در حال برگزاری است.

وی ادامه داد: باید همه عوامل را بررسی کنیم و نمی‌توان قبل از بررسی همه‌جانبه اظهار نظر کرد، پس از اطلاعیه اول، تلاش می‌کنیم اطلاعیه دوم را تا اواسط‌ هفته آینده منتشر کنیم و ظرف هشت روز آینده، علت اصلی وقوع حادثه را برای مردم بیان کنیم.

رئیس کمیسیون عالی سوانح راه‌آهن تأکید کرد: برای اینکه بتوانیم به‌ جمع‌بندی منطقی، دقیق و‌ فنی برسیم باید همه مدارک و مستندات را بررسی کنیم‌ این امر معمولاً زمان‌بر است اما تلاش می‌کنیم تا هشت روز آینده نتایج بررسی‌‌ها را اعلام رسمی کنیم.

عاشوری گفت: خط‌آهن تهران - مشهد جزو مسیرهایی است که به سیستم پیشرفته علائم ارتباطات و کنترل اتوماتیک قطار ATC مجهز است و‌‌ قطارهای این مسیر، ‌با سیستم کنترل مرکزی و محلی تحت کنترل هستند.