سرویس تصاویر ماهواره‌ای مشرق- روز 23 دسامبر سال 2016 (جمعه 3 دی 95) شورای امنیت سازمان ملل طی قطعنامه 2334 بار دیگر شهرک‌سازی توسط رژیم صهیونیستی در سرزمین‌های اشغالی را محکوم کرد^[1]. در این قطعنامه تأکید شده که فعالیت‌های این رژیم در زمینه ساخت شهرک و اسکان یهودیان در سرزمین‌های اشغال‌شده، «نقض وقیحانه» قوانین بین‌الملل محسوب می‌شود و «هیچ اعتبار قانونی‌» ندارد. قطعنامه هم‌چنین از رژیم صهیونیستی می‌خواهد تا شهرک‌سازی‌ها را متوقف و به عنوان یک «قدرت اشغالگر» به وظایف خود تحت کنوانسیون چهارم ژنو عمل نماید. توضیحات بیشتر درباره قطع‌نامه 2334 و روند تصویب آن را در انتهای همین گزارش بخوانید.

شهرک‌های یهودی؛ نقطه اشتراک دنیا و آمریکا در محکومیت رژیم صهیونیستی

شهرک‌های صهیونیستی که موضوع اصلی قطعنامه 2334 هستند، عبارتند از مناطق مسکونی که در سرزمین‌های اشغالی رژیم صهیونیستی در کشور فلسطین ساخته شده‌اند و تنها یهودیان^[2] حق سکونت در آن‌ها را دارند^[3]. ساخت این شهرک‌ها از جهات مختلفی نامشروع است، از جمله این‌که کنوانسیون چهارم ژنو، ساخت منطقه مسکونی و اسکان شهروندان یک کشور در مناطقی را غیرقانونی می‌داند که به واسطه جنگ و با قدرت نظامی از کشوری دیگر اشغال شده باشند^[4].

اگرچه همه شهرک‌های صهیونیستی به اعتراف نهادهای بین‌المللی نامشروع هستند، اما برخی از این شهرک‌ها بیش از بقیه جنجال‌آفرین بوده‌اند^[5]. در ادامه این گزارش، درباره برخی از این شهرک‌ها توضیح داده می‌شود.

Hebron شهرک^[6]

Hebron بزرگ‌ترین شهر در کرانه باختری محسوب می‌شود و از آن جهت مورد مناقشه شدید میان صهیونیست‌ها و فلسطینی‌هاست که مزار حضرت ابراهیم (علیه السلام)، حضرت اسحاق (علیه السلام) و حضرت یعقوب (علیه السلام) در این شهر قرار دارد و از این رو هم برای مسلمانان و هم برای یهودیان، شهر مقدسی به شمار می‌رود. جمعیت این شهر بیش از 215 هزار نفر گزارش شده است که اکثراً مسلمان هستند، اما در نقاطی از شهر، یهودیان نیز زندگی می‌کنند. این شهر اگرچه در تعریف مشخص شهرک‌های صهیونیستی نمی‌گنجد، اما از آن‌جا که میان مسلمان‌ها و یهودی‌ها تقسیم شده، مورد مناقشه صهیونیست‌ها و فلسطینی‌هاست.

Kiryat Arba شهرک^[7]

این شهرک در حاشیه شرقی Hebron قرار دارد و بیش از 7000 نفر در آن زندگی می‌کنند. این شهرک ابتدا در محل یک پایگاه نظامی متروک و تحت عنوان «پیوستن بخشی از زمین به یک پایگاه نظامی» آغاز شد، اما سپس جمعیت غیرنظامی در آن ساکن شدند. به این ترتیب، برای اولین بار در کرانه باختری قطعه‌ای از زمین به یک پایگاه نظامی متصل شد، اما نه برای توسعه آن پایگاه، بلکه برای آن‌که یک جمعیت غیرنظامی در آن زندگی کنند. «باروخ گلدستین» شهرک‌نشین صهیونیستی که سال 1994 با حمله به جمعیت مسلمانان نمازگزار در «مسجد ابراهیم^[8]» و شلیک به سوی آن‌ها، 29 نفر را شهید و 125 نفر را زخمی کرد، متولد بروکلین آمریکا، اما ساکن Kiryat Arba بود.

Ariel شهرک ^[9]

این شهرک بر خلاف بسیاری از شهرک‌های دیگری صهیونیستی، به بهانه عقاید دینی یا میراث‌های تاریخی، ساخته نشد، بلکه احداث آن صرفاً اهداف استراتژیک داشت. هدف از ساختن این شهرک در شمال کرانه باختری، سد راه حمله اردنی‌ها در صورت بروز جنگ در آینده بود. جمعیت این شهرک بیش از 18 هزار نفر است و صهیونیست‌ها می‌گویند در صورت رسیدن به هرگونه توافق با فلسطینی‌ها باید این شهرک بخشی از اسرائیل باقی بماند.

Ma'ale Adumim شهرک^[10]

این شهرک واقع در کرانه باختری بیش از 37 هزار نفر را در خود جای داده است و با فاصله کم‌تر 6 کیلومتری از بیت‌المقدس، از اهمیت خاصی برخوردار است. شهرک Ma'ale Adumim به شکل یک پایگاه نظامی و زمانی تأسیس شد که صهیونیست‌ها بعد از جنگ شش روزه سال 1967، کرانه باختری را به اشغال خود درآوردند. این شهرک در حال حاضر سومین شهرک بزرگ کرانه باختری محسوب می‌شود و صهیونیست‌های سکولار علاقه‌مند به طبیعت زیبا و خانه‌های ارزان‌قیمت، مشتریان خانه‌های این شهرک هستند.

Har Homa شهرک^[11]

این شهرک یکی از پنج «منطقه زنجیره‌ای» است که رژیم صهیونیستی بعد از اشغال کرانه باختری و قدس شرقی، دور تا دور بیت‌المقدس احداث کرد. Har Homa سال 1997 و طی اولین دوره نخست‌وزیری بنیامین نتانیاهو ساخته شد. یکی از اهداف ساخت این شهرک، جلوگیری از توسعه شهر فلسطینی «بیت لحم» عنوان شده است. دولت آمریکا در ابتدا با فشارهای سازمان ملل برای جلوگیری از شهرک‌سازی در این منطقه مخالفت و حتی دو قطع‌نامه شورای امنیت را نیز وتو کرد، اما سال 2010 زمانی که رژیم صهیونیستی خبر از احداث بیش از 1000 واحد مسکونی دیگر در این منطقه داد، اوباما «ناامیدی عمیق» خود در این‌باره را اعلام کرد. جمعیت این شهرک اکنون حدود 25 هزار نفر است.

Gilo شهرک^[12]

این شهرک نیز یکی دیگر از مناطق زنجیره‌ای است که سال 1973 در اطراف بیت‌المقدس احداث شده است. Gilo اکنون حدود 40 هزار نفر جمعیت دارد. دولت اوباما سال 2009 نسبت به تصمیم صهیونیست‌ها برای ساخت واحدهای جدید مسکونی در این منطقه نیز صرفاً اظهار «ناامیدی» کرد.

قطع‌نامه 2334؛ قطع‌نامه‌ای متفاوت، شبیه قطع‌نامه‌های قبلی

نکته‌ای که درباره این قطعنامه با قطعنامه‌های سال‌های اخیر درباره موضوع فلسطین و رژیم صهیونیستی متفاوت بود، رأیی بود که آمریکا به این قطع‌نامه داد. در 7853مین نشست شورای امنیت، از 15 کشور (5 عضو دائم و 10 عضو غیردائم)، 14 کشور به قطع‌نامه 2334 علیه رژیم صهیونیستی رأی موافق دادند. در حالی انتظار می‌رفت، آمریکا مانند قطع‌نامه‌های اخیر، این قطع‌نامه را هم وتو کند، این کشور رأی ممتنع داد. به این ترتیب قطعنامه تصویب شد و مورد تشویق حاضران نیز قرار گرفت.

پیش‌نویس قطع‌نامه 2334 را در اصل مصر بر اساس سندی آماده کرده بود که عده‌ای از حقوقدانان و دیپلمات‌های انگلیسی با هم‌کاری فلسطینی‌ها تدوین کرده بودند. با وجود این، فشارهای زیادی علیه حامیان این قطعنامه وجود داشت و یک روز قبل از نشست شورای امنیت، دانلد ترامپ رئیس‌جمهور منتخب آمریکا از عبدالفتاح السیسی رئیس‌جمهور مصر خواست تا پیش‌نویس را پس بگیرد^[13] و مصر هم پس از آن‌چه سفیر این کشور در سازمان ملل «فشار شدید» توصیف کرد، تصمیم گرفت پیش‌نویس را رها کند^[14].

با این وجود، روز نشست، مالزی، نیوزیلند، سنگال، و ونزوئلا پیش‌نویس قطع‌نامه 2334 را در شورای امنیت مطرح کردند. فشارهای رژیم صهیونیستی بر نیوزیلند برای عدم حمایت از این قطعنامه نیز به جایی نرسید؛ حتی وقتی بنیامین نتانیاهو «موری مک‌کالی» وزیر خارجه نیوزیلند را تهدید کرد که رژیم صهیونیستی حمایت این کشور از قطع‌نامه 2334 را به منزله «اعلام جنگ» تلقی می‌کند. گزارش‌ها حاکی از آن است که انگلیس به نیوزیلند اصرار کرده که به‌رغم فشارهای رژیم صهیونیستی، هم‌چنان از قطعنامه حمایت کند^[15].

«سامانتا پاور» سفیر آمریکا در سازمان ملل بعد از تصویب قطع‌نامه 2334 درباره رأی ممتنع کشورش به این قطعنامه توضیح داد که از یک طرف، اولاً شورای امنیت اغلب ناعادلانه اسرائیل را هدف قرار می‌دهد؛ دوماً مسائل مهمی وجود دارند که در این قطعنامه اشاره‌ای به آن‌ها نشده است؛ و سوماً آمریکا با تک‌تک کلمات متن قطع‌نامه موافق نیست. از سوی دیگر، قطعنامه، اولاً واقعیت‌های موجود در سرزمین‌های اشغالی را منعکس می‌کند؛ دوماً بر اجماع بین‌المللی در این‌باره تأکید دارد که شهرک‌سازی‌های اسرائیل غیرقانونی است؛ و سوماً شهرک‌سازی‌ها «بسیار بدتر» شده‌اند تا جایی که اکنون امکان رسیدن به راه‌حل دو کشوری را در معرض خطر قرار داده‌اند. به گفته «پاور» به همین دلایل هم آمریکا به قطعنامه رأی موافق نداد، اما از وتوی آن نیز خودداری کرد.

اقدامات اخیر دولت اوباما (که روزهای آخر عمر خود را سپری می‌کند) که نشان می‌دهد دیگر حمایت از شهرک‌سازی رژیم صهیونیستی را کنار گذاشته است، در موضع‌گیری‌های جان کری وزیر خارجه آمریکا نیز منعکس شد. کری طی سخنرانی‌های خود بعد از تصویب قطعنامه با ادبیات تند و استفاده از عبارت‌هایی مانند «عناصر افراطی» در توصیف کابینه نتانیاهو، اسرائیلی‌ها را به «خودکشی» متهم و از «خشونت، تحریک و شهرک‌سازی‌ها» توسط این رژیم انتقاد کرد^[16].

با همه این‌ها، قطع‌نامه 2334 شباهت‌های زیادی هم با قطع‌نامه‌های قبلی‌ دارد که رژیم صهیونیستی را محکوم می‌کنند. آخرین قطعنامه‌ای که درباره موضوع اشغال فلسطین توسط رژیم صهیونیستی در شورای امنیت تصویب شد به سال 2009 یعنی اولین سال ریاست‌جمهوری اوباما برمی‌گردد. به عبارت دیگر، طی دوران اوباما، به استثنای قطع‌نامه 2334، هیچ قطعنامه‌ای در سازمان ملل نتوانسته بود رژیم صهیونیستی را محکوم و در عین حال، از سد وتوی اوباما عبور کند.

قطعنامه‌های سازمان ملل در محکومیت شهرک‌سازی‌ها از این هم وضعیت وخیم‌تری دارند. این نوع قطعنامه‌ها از سال 1980 تا کنون هیچ‌گاه تصویب نشده بودند. بنابراین شورای امنیت تا کنون سه قطعنامه علیه شهرک‌سازی‌ها در سرزمین‌های اشغالی فلسطین تصویب کرده است که قطع‌نامه 2334 آخرین این قطعنامه‌ها بود. پیش‌تر قطع‌نامه شماره 446 در سال 1979 و قطع‌نامه شماره 465 در سال 1980 به تصویب رسیده بودند.

البته انتظار تأثیر از قطع‌نامه 2334، انتظار بیهوده‌ای است، چراکه تجربه دو قطع‌نامه قبلی یعنی 446 و 465 نشان می‌دهد که رژیم صهیونیستی بعد از هر قطع‌نامه‌ای که شهرک‌سازی‌ها را محکوم کند، برای انتقام گرفتن از سازمان ملل^[17] و اعضای شورای امنیت، اقدامات خود در این‌باره را تشدید می‌کند؛ چنان‌که این‌بار هم سران رژیم صهیونیستی قول داده‌اند تا شهرک‌سازی را گسترده‌تر از قبل پی‌گیری کنند^[18].

در عین حال، انتظار اقدام عملی از سوی به اصطلاح جامعه جهانی علیه رژیم صهیونیستی نیز انتظار بیهوده‌ای است. در حالی که ایران در ازای نقض قطع‌نامه‌های بین‌المللی درباره اقدامات مشروع خود، مورد تحریم قرار می‌گیرد، رژیم صهیونیستی به‌رغم نقض بیش از 75 قطع‌نامه سازمان ملل درباره جنایات جنگی و اقدامات نامشروع این رژیم در جنگ با فلسطینی‌ها، هم‌چنین از حمایت بی‌قید و شرط آمریکا و دیگر کشورهای غربی بهره‌مند است، بدون آن‌که هیچ‌گونه اجماع بین‌المللی درباره اقدام عملی علیه این رژیم وجود داشته باشد.