به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، راکت های زمین به زمین از جمله قدیمی ترین سلاح های توپخانه ای هستند. چند قرن پیش از این، چینی ها اولین راکت ها و آتشبارهای راکتی را ساختند و به جز در جشن و نمایش، جنگ ها نیز عرصه خودنمایی این سلاح ها بودند. با این وسیله از مسافت زیاد و خارج از برد سلاح های دشمن مواضع او زیر حجم آتش بالایی قرار گرفته و کار برای نیروهای خودی راحت می شد.

بعدها هندی ها نیز در مبارزه با استعمارگران انگلیسی از راکت استفاده کردند که نمونه به غنیمت گرفته آن تحت نام کانگرو در انگلیس به تولید رسید. هر چند تا مدتها از راکت ها در کار تحقیقاتی استفاده شده و افرادی چون گودارد و زیولکوفسکی در این زمینه شاخص شدند اما در واقع جنگ جهانی دوم زمان بیشترین کاربرد راکت ها به خصوص انواع زمین به زمین آنها بود که در آتشبارهای چندلوله مورد استفاده قرار می گرفت.

 

از گراد روسی تا فجر ایرانی

 

در دوره جنگ تحمیلی یکی از راکت اندازهایی که در حجم بالایی توسط دو طرف درگیر استفاده شد سامانه 122 میلی متری گراد ساخت شوروی سابق بود. این سامانه از دقت بالایی برخوردار نبوده اما زمانی که در حجم بالا مورد استفاده قرار می گیرد می تواند بسیار موثر بوده و خصوصا اثر روانی مخربی را برای روی دشمن دارد.

 

صنایع دفاعی جمهوری اسلامی ایران در سالهای پس از جنگ با تجربیات به دست آمده از دوره جنگ به سرعت به طرف توسعه راکت اندازها برای استفاده در یگان های توپخانه ای رفت. چند نوع محصول متفاوت در این بخش در کشور ما طراحی و ساخته شده است که خانواده فجر را می توان به نوعی معروفترین خانواده راکت انداز ایرانی معرفی کرد. راکت اندازهای فجر در نوع اصلی فجر 3 و فجر 5 طراحی و تولید شدند.

 

راکت فجر3 یک پرتابه تک مرحله با کالیبر 240 میلیمتر، طول 5.2 متر و جرم 407 کیلوگرم بوده و به برد 43 کیلومتر می رسد. سرجنگی 90 کیلوگرمی این سلاح که 45 کیلوگرم آن ماده منفجره است قدرت تخریبی خوبی برای انهدام اهدافی چون مراکز فرماندهی و پشتیبانی، مراکز تجمع، پادگان ها، فرودگاه های نزدیک خطوط رزمی و سایر اهداف دارد.

 

 

پرتابگرهای این راکت با تحرک بالا برای اجرای حجم آتش بالا و نسبتاً دقیق روی مواضع دشمن نقش مفیدی ایفا می کنند. تجهیز یگان های توپخانه ای به این راکت اندازها امکان پوشش منطقه ای نسبتاً وسیع را در مدت کوتاهی بوجود آورده و با توجه به سرعت مناسب خودروی حامل قدرت تحرک یگان های عملیاتی را به میزان زیادی افزایش داده و در عین حال آسیب پذیری واحدها در برابر آتش متقابل دشمن را کاهش می دهند.

 

بر روی سقف کابین این پرتابگرها آنتن های مخابراتی دیده می شود که نشان دهنده وجود امکان عملکرد شبکه ای این یگان ها است که به نوبه خود دقت آتش کلی را افزایش داده و می تواند برای توزیع بهتر اهداف در منطقه بین آتشبارهای موجود به کار رود.

 

فجر5 نوع دوربردتر و مؤثرتری از خانواده فجر بوده که دارای کالیبر 333 میلیمتر، جرم 915 کیلوگرم که 175 آن مربوط به سرجنگی و 90 کیلوگرم آن ماده منفجره است. این راکت 6485 میلیمتری در بیشترین برد، به 75 کیلومتر می رسد. خودروی پرتابگر این راکت از همان نوع مربوط به راکت فجر3 است ولی با پرتابگر 4 لوله ای است.

 

نوع دو مرحله ای از فجر5 نیز تاکنون در چند نمایشگاه عمومی معرفی شده است که بیشتر از 9 متر طول داشته، به صورت تک فروندی شلیک شده و پس از شتاب گرفتن توسط پیشران مرحله اول، این بخش جدا شده و پیشران مرحله دوم روشن می شود.

 

گفتنی است پیشران مرحله اول این راکت قطر بیشتری نسبت به خود موشک دارد و سرعت موشک را تا حد زیادی افزایش می دهد بطوری که این موشک به برد نهایی حدودا 190 کیلومتر رسیده و شعاع مرگباری سرجنگی از انوع انفجاری شدید آن بالغ بر 100 متر است. این راکت نیز از روی پرتابگری مستقر بر کامیون های مشابه موارد قبلی شلیک می شود.

 

فجر 5 هدایت شونده می شود

 

در جریان بازدید فرماندهی معظم کل قوا از نمایشگاه دستاوردهای نیروی هوا فضای سپاه در سال 1393 ، نمونه ای از راکت فجر 5 دیده شد که به عنوان موشک فجر 5 معرفی شده و در بخش سر جنگی آن بالک هایی دیده می شود. رونمایی از این راکت هدایت شونده در همان زمان هم از چشم تحلیل گران بیگانه دور نماند.

 

 

یوزی رابین از مسئولین سابق برنامه دفاع موشکی رژیم صهیونیستی در باره این راکت گفته بود: این تصویر در اسراییل توجه ما را به خود جلب کرد. ایرانی ها قطر راکت های خود را کاهش داده و این به این معنا است که این سلاح در بحث دقت پیشرفت داشته و در حال حاضر شبیه به سلاح GLMRS ساخت آمریکا می باشد.

 

رابین در عین حال تاکید کرده بود که "به نظرم ایران در بخش در سطح قدرتهای جهانی عمل می کند."

 

فجر 5 مدل C از راه رسید

 

در مدل جدید این راکت که روز دوشنبه و در اواسط دهه فجر امسال توسط وزیر دفاع از آن رونمایی شد، در بخش عقبی یک خروجی گاز متفاوت با نمونه دیده شده در سال 93 رو به رو هستیم و البته بالک هایی نیز به بخش عقبی راکت اضافه شده است.

 

درباره مشخصات سامانه هدایتی، برد، سرعت یا وزن و نوع سرجنگی این راکت جدید اطلاعاتی منتشر نشده است و صرفا می دانیم که کالیبر این راکت مانند فجر 5 قبلی 333 میلی متر است.

 

 

اما بالک های موجود در سر این راکت نیز می توان سرمنشا اتفاقات و تحولاتی مهم در حوزه طراحی و تولید راکت های پیشرفته در ایران باشد چراکه به احتمال زیاد این بالک ها برای هدایت سر جنگی استفاده می شوند و با توجه به اینکه به نظر نمی رسد اندازه این بالک ها به صورتی باشد که بتواند در هدایت کل راکت موثر باشد، می توان این گمانه زنی را مطرح کرد که سر جنگی در این راکت جدا شده و به صورت مستقل به سمت هدف حرکت می کند.

 

با توجه به اینکه این نوع طراحی و نصب بالک در سر جنگی موشک ها، پیش از این در سامانه های مدرن و پرافتخار موشکی فاتح 110 و عماد دیده شده و باعث افزایش چشم گیر دقت این موشک ها شده است، چنین احتمالی خارج از توان و ایده های متخصصان دفاعی کشورمان نخواهد لود.

 

 

 

با این اوصاف و با توجه به برد کمتر سامانه فجر 5 به عنوان یک راکت توپخانه ای، می توان انتظار یک سامانه کاملا نقطه زن را از فجر 5 هدایت شونده داشت که کمک فراوانی به یگانهای توپخانه ای خواهد کرد. همچنین با توجه به اینکه خود راکت نیز بر روی یک کشنده حمل شده و 4 تیر از آن بر روی این خودرو حمل می شود، این امر تحرک مناسبی را به این سامانه می بخشد.

 

در نهایت باید گفت، سامانه های توپخانه ای کشورمان که پیش از این با گلوله های هدایت لیزری بصیر توان مضاعف یافته بودند، امروز نیز با توسعه یافتن مدل هدایت شونده راکت های فجر 5، قدم بلند دیگری را در افزایش دقت و تاثیرگذاری یگان های توپخانه ای ایران تجربه کردند که نویدی مهم از انقلاب توپخانه ای در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.