به گزارش مشرق، حسن روحانی امروز طی این سفر یک روزه به پایتخت انرژی ایران قرار است فازهای ۱۷، ۱۸ و ۱۹ و همچنین فازهای ۲۰ و۲۱ پارس جنوبی  را بصورت رسمی افتتاح کرده و روبان چهار طرح تولیدی پتروشیمی و در نهایت لایه نفتی پارس جنوبی را نیز قیچی کند.

فاز ۱۹؛ ایرانی‌ترین فاز

طرح توسعه فاز ۱۹  میدان گازی پارس جنوبی در خرداد ماه ۱۳۸۹  توسط شرکت نفت و گاز پارس (POGC) و در قالب یک قرارداد EPC به کنسرسیومی متشکل از شرکتهای پتروپارس لیمیتد و پتروپارس ایران (جهت اجرای تاسیسات خشکی و عملیات حفاری) و شرکت مهندسی تاسیسات دریایی ایران (جهت ساخت و اجرای سکوهای دریایی و خطوط لوله زیردریایی) واگذار شد. در این پالایشگاه گاز ترش پس از شیرین سازی در ۴  ردیف فرآورش گازی جهت استفاده داخلی به خط ششم لوله سراسری تزریق می‌شود. ازسویی دیگر میعانات گازی جدا شده در پالایشگاه نیز توسط خط لوله زیر دریایی و SPM صادر و LPG تولیدی نیز برای صادرات یا استفاده در پتروشیمی های داخل کشور مورد بهره برداری می ‌شود.

فاز ۱۷، ۱۸

برای توسعه این دو فاز حدود ۱۱ سال پیش  (۲۲ خردادماه ۱۳۸۵)، میان شرکت ملی نفت ایران به کنسرسیومی متشکل از سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، شرکت مهندسی و ساخت تاسیسات دریایی ایران، شرکت ملی حفاری ایران، شرکت مهندسی و ساختمان صنایع نفت و شرکت صنعتی دریایی ایران (صدرا) قراردادی امضا شد که در ادامه راه و در دولت یازدهم به دلیل تاخیرهای صدرا در ساخت سکو، شرکت ایزوایکو جایگزین این شرکت  شد. این ۲  فاز که زمان ۵۲  ماه برای اجرای آن تعریف شده بود قرار بود حداکثر تا پایان دولت دهم تکمیل و به بهره برداری برسد اما به دلیل تغییرات مدیریتی، شدت تحریم‌ها و کمبود منابع مالی نیمه کاره ماند و به دولت یازدهم منتقل شد.

فاز ۲۰، ۲۱

طرح توسعه فازهای ۲۰ و ۲۱ پارس جنوبی که هدف از اجرای آن تولید روزانه ۲ میلیارد فوت مکعب گاز و ۸۰ هزار بشکه میعانات گازی است، در هر دو بخش خشکی و دریا برعهده شرکت مهندسی و ساختمان صنایع نفت است. مهم‌ترین ویژگی این فاز پارس جنوبی ثبت یک رکورد جدید جهانی در ساخت پالایشگاه‌های گاز ساحلی است به‌طوری که در مدت دو سال ساخت پالایشگاه بیش از ۶۰ درصد پیشرفت اجرایی دارد که این رقم بیش از رکورد شرکت توتال فرانسه در پارس جنوبی است. 

پتروشیمی، پیشرو در توسعه

همچنین  قرار است طی این سفر فاز دوم پتروشیمی کاویان، واحد MEG پتروشیمی مروارید، پتروشیمی انتخاب و پتروشیمی تخت جمشید پارس افتتاح شود. بهره برداری از این طرح ها در حالی کلید می‌خورد  که به گفته علی محمد بساق زاده، مدیرکنترل تولید شرکت ملی پتروشیمی تمامی این طرح‌ها درمدار تولید قرار دارند ومحصولات آنها افزون برتامین نیاز داخل و نیز صادرات، به عنوان خوراک بین مجتمعی مورد استفاده قرارمی‌گیرد.

او ظرفیت تولید فاز دوم پتروشیمی کاویان را یک میلیون تن، واحد MEG پتروشیمی مروارید را ۵۴۰ هزار تن، پتروشیمی انتخاب را ۲۵۰ هزار تن و پتروشیمی تخت جمشید را ۵۵ هزارتن اعلام کرد.

لایه نفتی پارس جنوبی

طرح‌ توسعه‌ و بهره‌برداری‌ از لایه‌های‌ نفتی‌ میدان‌ گازی‌ پارس‌ جنوبی‌ که‌ مشترک‌ با کشور قطر است هم مقصد دیگر رئیس جمهور در عسلویه است. بهره‌برداری‌ از نفت‌ این‌ میدان‌ در دو فاز انجام می‌شود که در حال حاضر توسعه فاز یک در دست اقدام است. در مرحله‌ نخست این‌ طرح، پیش‌بینی‌ می‌شود روزانه ۳۵  هزار بشکه نفت تولید شود که پس‌ از اجرای‌ این مرحله‌ و بررسی‌ رفتار میدان، در صورت‌ اقتصادی‌ بودن، مرحله‌ دوم‌ توسعه‌ میدان‌ نیز اجرا می‌شود. این در حالی است که براساس برآوردهای اولیه نفت درجای لایه نفتی پارس جنوبی حدود هفت میلیارد بشکه تخمین زده شده است. قرار بود این تولید در بهمن ماه صورت بگیرد اما با تاخیر رو به رو بوده و کارشناسان بر این باورند در فاز نخست برداشت بیش از ۲۵ هزار بشکه‌ای بسیار دور از ذهن است.

 گفتنی است با آغاز برداشت نفت از لایه نفتی پارس جنوبی در فروردین ماه امسال، ایران به حدود سه دهه برداشت یک طرفه قطر هم از این میدان مشترک نفتی و مرزی پایان می‌دهد  تا عملا یکی از پروژه‌های بزرگ افزایش ظرفیت تولید نفت خام کشور در دوران پس از لغو تحریم‌ها کلید بخورد.

پشت پرده پارس جنوبی چه می گذرد؟

از سال های ۸۹، ۹۰ و ۹۱ تا شش ماهه اول ۹۲ برای کلیه فازهای پارس جنوبی حدود ۴۶ میلیارد دلار هزینه شده است که با وجود تحریم های کامل تا اواسط ۱۳۹۲، عمده کالاها خریداری و در انبارهای پروژه نگهداری می شده است و از اواسط ۹۲ تاکنون عمدتا بحث های نصب و راه اندازی انجام شده است.

پیشرفت فازهایی که امروز کلید می خورند 

وضعیت پیشرفت پروژه ­های فازهای ۱۷ تا ۲۱ پارس جنوبی

در زمینه طرح های پتروشیمی نیز پیشرفت به همین منوال است. جدول زیر نشانگر پیشرفت طرح های پتروشیمی است که امروز افتتاح می شوند.

 از مهرماه سال ۹۲ عملا فعالیت های انجام شده شامل دریافت کالا، نصب تجهیزات، عملیات آزمایش خطوط و پیش راه اندازی و راه اندازی بوده است. تاسیسات خشکی ۱۷ و ۱۸ در سال ۹۳ به بهره برداری رسید و خوراک آن از فازهای ۸، ۷ و۶  تامین شد. این در حالی است که بهره برداری از فاز ۱۹ از زمستان ۹۴ آغاز شده و نخستین محموله میعانات گازی در فروردین ۹۵ صادر شده است. اما در مورد فازهای ۲۰ و ۲۱ و ۱۹ با توجه به اینکه تمامی سکوهای دریا راه اندازی نشده است افتتاح فازهای فوق در آستانه انتخابات در دستور کار قرار دارد.

بر اساس مستندات و آمار موجود، اکثر این پیشرفت ­ها در شرایط سخت تحریم­ ها بوده و انتظار می ­رفت در زمان دولت یازدهم، بخصوص شرایط پس از برجام با نرخ پیشرفت فیزیکی که این فازها داشتند(متوسط ماهیانه ۴۹/۱ درصد) حتی اگر شرایط تحریم­ ها نیز ادامه می ­یافت، خیلی زودتر از زمان فعلی راه اندازی و افتتاح می شد. از طرفی تامین مالی(بخصوص بخش ارزی) پروژه ­ها و خرید تجهیزات مهم و حساس آنها در به ثمر رسیدن پروژه ­ها، نقش اساسی دارد که تا سال ۹۲ مبلغ ۶۵/۱۵میلیارد دلار(حدود ۸۸ درصد مبلغ کل سرمایه­ گذاری) تامین و پرداخت شده است. تاخیرات اتفاق افتاده در بهره­ برداری از فازها(متوسط ماهیانه حدود ۵/۰ درصد پیشرفت در دولت یازدهم) مبالغ قابل توجهی خسارت (هزینه فرصت از دست رفته) که برای هر فاز معادل حدود ۴ میلیارد دلار در سال زیان برآورد می­گردد، تحمیل نموده است.

واقعیتی که از این مطالب مستند می توان دریافت، نشان می­ دهد عمده پیشرفت فازها چه از لحاظ تامین مالی و چه از نظر پیشرفت فیزیکی، قبل از شروع دولت یازدهم بوده و اگر با نرخ پیشرفت فیزیکی متوسط ماهیانه ۴۹/۱ درصدی که تحویل دولت یازدهم شد، عملیات پروژه­ های مذکور ادامه پیدا می­کرد، باید در سال ۱۳۹۵ شاهد راه ­اندازی و افتتاح کلیه فاز­های پارس جنوبی بودیم و پرونده توسعه فاز­های در دست اجرا بسته می شد اما از آنجایی که نرخ پیشرفت فیزیکی ماهیانه این فازها در دولت یازدهم بطور متوسط به نیم درصد در ماه کاهش یافته، عملاً باعث شده که آخرین فاز پارس جنوبی، در خوش بینانه ترین حالت حداقل تا پایان دولت آینده به بهره ­برداری برسد.

هزینه های هر فاز را به طور خلاصه می توان شامل ارقام زیر دانست:

فازهای ۱۷ و ۱۸ حدود ۶ میلیارد و ۲۵۵ میلیون دلار

فاز ۱۹ حدود ۴ میلیارد و ۶۵۰ میلیون دلار

فاز ۲۰ و ۲۱ حدود ۴ میلیارد و ۷۵۰ میلیون دلار

میزان پیشرفت طرح های پارس جنوبی

عملکرد وزارت نفت در حوزه نفت(با محوریت مخزن مشترک پارس جنوبی)

بر اساس اعلام برنامه وزیر نفت در زمان اخذ رای اعتماد از مجلس شورای اسلامی، موارد زیر مطرح شد:

۱-فصل اول: اسناد بالادستی حاکم بر برنامه پیشنهادی: هیچگونه طرح جدیدی در دولت یازدهم آغاز نشده است و افزایش ظرفیت تولید گاز کشور بر مبنای طرح های آغاز شده در دولت های قبلی بوده که در مرحله راه اندازی، تحویل دولت یازدهم شده است و بنابراین برنامه: «افزایش ظرفیت تولید گاز متناسب با حجم ذخایر کشور به منظور تامین مصرف داخلی و حداکثر جایگزینی برآورده های نفتی» به صورت ناقص انجام شده است.

۲-فصل دوم: برنامه کوتاه مدت: بند ۵ برنامه وزیر به مجلس «قائل شدن اولویت برای افزایش برداشت گاز از میدان پارس جنوبی با حل مشکلات و تسریع در راه اندازی و عملیاتی کردن واقعی فازهای ۱۵ و ۱۶ و ... میدان گازی کیش و تمرکز ملی منابع»

گفتنی است در دولت یازدهم اولویت بندی طرح های پارس جنوبی با هدف بهره برداری حداکثری از میدان گازی پارس جنوبی و تمرکز و مدیریت منابع لازم، به صورت مراحل زیر انجام شده است.

مرحله اول: راه اندازی فازهای ۱۲، ۱۶ و ۱۵، ۱۸ و ۱۷

مرحله دوم: راه اندازی فازهای ۱۹، ۲۰ و ۲۱

مرحله سوم: راه اندازی فازهای ۱۳، ۲۲، ۲۴، ۱۴

این در حالی است که راه اندازی های یاد شده از سرعت لازم برخوردار نبوده است. به عنوان مثال میزان پیشرفت فیزیکی طرح فازهای ۱۵ و ۱۶ در دو سال گذشته حدود ۵.۵ درصد بوده است که حدود ۵۰ درصد میزان پیشرفت قابل انتظار (پیشرفت برنامه ای) است. از سویی دیگر می توان گفت فعالیت قابل توجهی در سایر حوزه های گازی از جمله میدان کیش انجام نشده است. با نگاهی گذرا به جداول زیر جای طرح این سوال وجود دارد که علت کندی پیشرفت پروژه های پارس جنوبی از ابتدای فعالیت دولت تدبیر وامید تاکنون چه بوده است؟ آیا غیر از این است که بر اساس آمار و ارقام موجود عمده پیشبرد این فازها در دولت گذشته انجام شده است و با وجود دستاورد برجام بهره برداری از فازهای مختلف پارس جنوبی که خیلی از آنها برای سال ۹۴ برنامه ریزی شده بود، به تعویق افتاده است!؟

جدول زیر مبین پیشرفت فازهای پارس جنوبی تا پایان تیر ماه ۹۲ (پایان کا دولت دهم) است

در جدول زیر نیز می توانید ارقام مربوط به فعالیت ۳۰ماهه دولت یازدهم در پارس جنوبی را مطالعه کنید(مرداد۹۲ تا بهمن ۹۴)