به گزارش مشرق، رویارویی بین عربستان و قطر که از چند روز قبل بعد از اظهارات منتسب به امیر قطر شروع شده، تمامی ندارد. امیر قطر دیروز در فضای تنش با سعودی‌ها، با رئیس‌جمهور ایران تماس تلفنی گرفت و با فاصله‌ای هشت روزه، انتخاب مجدد او را تبریک گفت؛ شادباشی که تقابل با سعودی‌ها تعبیر شده است. گفته می‌شود تنش قطری – سعودی آنقدر شدت گرفته که دو کشور مرزهای زمینی را به روی یکدیگر بسته‌اند. این تنش اختلافات خفته عربستان با برخی کشورهای دیگر را هم آشکار کرد؛ اختلافاتی که احتمالاً طی روزهای آینده، ابعاد جدیدی از آنها منتشر می‌شود.
شیخ تمیم بن‌حمد‌آل‌ثانی امیر قطر دیروز در اوج تنش‌های کشورش با عربستان، با حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران تلفنی تماس گرفت و انتخاب مجدد او را به عنوان رئیس‌جمهور تبریک گفت. شیخ تمیم روابط قطر با جمهوری اسلامی ایران را «دیرینه، تاریخی و مستحکم» خوانده و گفته که قطر خواهان تقویت بیش از پیش این روابط با ایران است: «به دستگاه‌های دولتی قطر دستور داده‌ام تلاش‌های خود را برای گسترش روابط دو کشور افزایش دهند. » روزنامه «الخلیج» امارات نوشته که امیر قطر با تأکید بر تقویت روابط با ایران، اعراب را تحریک می‌کند: «این موضع قطر تأکیدی بر سیاست‌های این کشور برای دست کشیدن از برادران خود در کشورهای عربی و پناه بردن به آغوش ایران بدون توجه به مواضع جمعی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و کشورهای عربی در خصوص مداخله ایران در منطقه است». حمد فراج، کارشناس و فعال سیاسی عربستانی پا را از این هم فراتر گذاشته و گفته که «روی آوردن قطری‌ها به ایران به معنای آغاز مرحله جدیدی از روابط دو کشور است و قطر با این تبریک در محور ایران قرار گرفت. » او معتقد است: «قطر در مقابل عربستان که می‌خواهد با امریکا روابط استراتژیک داشته باشد، می‌خواهد با ایران روابط استراتژیک ایجاد کند. »
تنش‌های بین دو کشور در حال طی کردن روندی صعودی است. شمار زیادی از کاربران توئیتر که تعداد آنها به ۵۰ هزار نفر می‌رسد، خبر می‌دهند که دیروز مرز بین دو کشور بسته شده است. تاکنون هیچ کدام از منابع رسمی دو کشور این گزارش‌ها را تأیید نکرده‌اند. روز شنبه «عبدالباری عطوان» نویسنده مشهور عرب در تحلیلی در روزنامه فرامنطقه‌ای رأی الیوم، با اشاره به وقایع تاریخی از جمله «جنگ الخفوس» میان عربستان و قطر در سال ۱۹۹۲ و دخالت نظامی ائتلاف تحت رهبری عربستان متشکل از امارات، بحرین و مصر برای سرنگونی حمد بن خلیفه امیر سابق قطر در فوریه سال ۱۹۹۶ نوشته بود که این تحولات باعث می‌شود رویارویی نظامی (بین دو کشور) را بعید ندانیم.
اعلام برائت از قطر
فعالان شبکه‌های اجتماعی تصاویر بیانیه‌ای را از قول خانواده منتشر کردند که در آن تأکید شده برخلاف ادعای مقام‌های قطری، نسل حاکمان قطر به خانواده «محمد بن عبدالوهاب» معروف به «آل‌الشیخ» برنمی‌گردد. در این بیانیه که شماری از اعضای برجسته و معروف خاندان آل‌شیخ از جمله شیخ عبدالعزیز آل‌الشیخ مفتی کل عربستان، عبدالله آل‌الشیخ رئیس مجلس مشورتی، صالح آل‌الشیخ وزیر امور اسلامی و ۲۰۰ نفر دیگر آن را امضا کرده‌اند، آمده است: «یکی از کشورهای حاشیه خلیج [فارس]، یک مسجد به اسم شیخ محمد بن عبدالوهاب بنا کرده و مدعی است وی جدش است، این در حالی است که امامان جماعت و خطیبان این مسجد از شیوه شیخ محمد عبدالوهاب تبعیت نمی‌کنند. » امضاکنندگان این بیانیه گفته‌اند: «محمد ابن عبدالوهاب تنها چهار پسر داشته که نسل وی تا به امروز نیز ادامه دارد. اما اینکه برخی در داخل یا خارج از عربستان میگویند، ریشه خاندان امیر قطر، به یکی از پسران غیر از این چهار پسر محمد بن عبدالوهاب باز می‌گردد صحت ندارد و یک ادعای باطل است. »
احساس قدرت عربستان و امارات
تنش قطر با عربستان به فاصله کوتاهی بعد از سفر خاورمیانه‌ای دونالد ترامپ رئیس‌جمهور امریکا، باعث شده برخی اختلافات عربستان با کشورهای منطقه که تا کنون پنهان مانده بود، علنی شود. رسانه‌های پاکستانی دیروز نوشتند، ژنرال «راحیل شریف» فرمانده سابق ارتش پاکستان که همین چند هفته قبل با قبول فرماندهی ائتلاف نظامی عربستان، در ریاض مستقر شده بود، به دنبال راهی برای استعفا و بازگشت به کشورش می‌گردد. به نوشته دیلی اوصاف چاپ پاکستان، راحیل شریف از نفوذ بیش از حد امریکا بر عربستان ناراضی است و تصور می‌کند این ائتلاف نظامی نمی‌تواند در مسیری که به وی گفته شده حرکت کند. این روزنامه نوشته که ریاض سعی دارد نقش راحیل شریف را به عنوان فرمانده ارتش کشورهای اسلامی محدود و وی را مطیع خود سازد؛ موضوعی که ژنرال پاکستانی نمی‌تواند آن را قبول کند. در سوی دیگر جهان عرب، روابط لبنان با عربستان نیز طی روزهای اخیر، بعد از بیانیه ریاض تنش آلود شده است.
پس از صدور بیانیه‌های ضدایرانی نشست ریاض، «جبران باسیل» وزیر خارجه لبنان اعلام کرد: ما از محتوای بیانیه پایانی ریاض اطلاع نداشتیم و این بیانیه ما را غافلگیر کرد، زیرا قرار نبود در این نشست بیانیه‌ای [با این محتوا] صادر شود. رسانه‌های سعودی طی روزهای اخیر خط خبری توهین به «میشل عون» و «جبران باسیل» را دنبال میکنند و سایت جنبش میهنی آزاد لبنان نیز در عربستان مسدود شد. برخی کارشناسان امور جهان عرب میگویند که تنش بین عربستان و قطر نقطه آغاز علنی شدن شکاف‌ها در جهان عرب است که می‌تواند ابعاد جدیدی از این شکاف‌ها را علنی کند.
کریستوفر دیویدسون از دانشگاه دورهام معتقد است، تحولات اخیر جهان عرب منعکس‌کننده «شکاف‌های جدید میان دو جبهه متعارض در خلیج‌فارس است. این شکاف درباره چشم‌انداز منطقه، بسیار عمیق باقی مانده است. » کریستین اولریچسن از دانشگاه رایس نیز به خبرگزاری فرانسه گفته که احیای شکاف‌های سال ۲۰۱۴ میان قطر و همسایگانش «بستگی به این خواهد داشت که این مسائل حالت تصاعدی به خود بگیرند یا اینکه آرام آرام کمتر شوند. » او می‌گوید: «ممکن است دلیل این تنش‌ها این باشد که سعودی‌ها و اماراتی‌ها احساس میکنند بازسازی روابط آنها (با امریکا) در دوره ریاست جمهوری ترامپ، آنها را قوی‌تر کرده و در امور منطقه‌ای مشی تند‌تری در پیش گرفته‌اند. » فواض گرگس استاد مطالعات خاورمیانه در مدرسه اقتصادی لندن معتقد است: «دونالد ترامپ اکنون نگاه عربستان سعودی را به عنوان سنگرگاه استراتژیک جهان عرب و اسلام در خارومیانه پذیرفته است. آنچه شما الان در حال دیدن آن هستید، این است که ائتلاف تحت رهبری عربستان احساس قدرت می‌کند. آنها در وضع تهاجمی هستند. این یک دوره جدید است. همه باید صف بکشند و به این ائتلاف بپیوندند. » به گفته او، این وضع منطقه را دچار تنش می‌کند: «همه طرف‌ها منتظر راند بعدی هستند. »
منبع: جوان
۱۱:۰۳ - ۱۳۹۶/۰۳/۰۸
۱۳:۳۱ - ۱۳۹۶/۰۳/۰۸
