شورای نگهبان یک نهاد مقدس و ارزشمند در نظام جمهوری اسلامی است. براساس اصول ۹۱ و ۹۹ قانون اساسی، شورای نگهبان صیانت از اسلامیت و جمهوریت نظام را برعهده دارد. شاید در نگاه اول موضوع ماموریت صیانت از اسلام مهم‌تر از موضوع صیانت از جمهوریت نظام باشد.

شورای نگهبان طی سه دهه گذشته در صیانت از آرای مردم و پاسداری از جمهوریت نظام راه پرفراز و نشیبی را طی کرده است. اوج این فداکاری و نگاهبانی از سلامت جمهوریت نظام، تصویب قانون نظارت استصوابی است. تصویب قانون نظارت استصوابی یک دستاورد سترگ در فهم صیانت از جمهوریت نظام است. برخی می‌خواستند اعضای شورای نگهبان به شکل صوری به وظایف سنگینی که در اصل ۹۹ دارند عمل کنند و خود را وارد ماجرای مبارزه با دیکتاتورها و دزدان رای ملت و خائنین به جمهوریت نظام نکنند.

آنها می‌خواستند از شورای نگهبان یک قبه نور بسازند که بدون اینکه خود را وارد ماجراهای تلخ انتخابات بکند همچنان نورانیت خود را حفظ کند. انتخاباتی را نمی توانید به یاد آورید که در آن شورای نگهبان سیبل تهمت ها و تخریب ها نشده باشد. این بدان معناست که در آستانه انتخابات است که شورای نگهبان مورد بیشترین هجمه ها قرار می گیرد.

در این میان اصلاح طلبان خود را مظلوم انتخابات معرفی می کردند که مورد بی مهری شورای نگهبان قرار می گیرند. شورای نگهبان بر اساس وظایف ذاتی خود به احراز صلاحیت نامزدهای انتخابات مجلس، خبرگان و ریاست جمهوری می پردازد. تصمیماتی که این شورا براساس قوانین می گیرد ممکن است به مذاق برخی از جریان ها خوش نیاید اما تا به امروز شورای نگهبان در صیانت از قانون و انتخابات خوب عمل کرده است.

ولی بدترین واکنش در مقابل تصمیمات شورای نگهبان از سوی اصلاح طلبان صورت گرفته است. در زمان بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات مجلس هفتم، شورای نگهبان صلاحیت تعدادی از نمایندگان حاضر در مجلس ششم را احراز نکرد و این تصمیم با واکنش تند و افراطی آنها روبه رو شد. نمایندگان اصلاح طلب مجلس که بیشتر وابسته به حزب مشارکت و مجاهدین انقلاب اسلامی بودند، دست به تحصن در مجلس زدند و با قرار گرفتن در پشت تریبون حتی به مقام اول نظام نیز توهین کردند. چنین رفتاری در حالی صورت می گرفت که از جریان های رقیب نیز برخی از ثبت نام کنندگان ردصلاحیت شده بودند ولی اعتراضاتی به این نحو، شکل نگرفت.

موارد بسیاری وجود دارند که اصلاح طلبان در مقابل شورای نگهبان جبهه گرفته اند. اوج حملات به مشروعیت شورای نگهبان در سال 92 و با عدم احراز هاشمی رفسنجانی صورت گرفت. با نزدیک شدن به انتخابات 7 اسفند مجلس دهم شورای اسلامی و مجلس پنجم خبرگان، بار دیگر شورای نگهبان به محل تهمت ها و توهین ها تبدیل شد.

در این انتخابات بود که بیش از 12 هزار نفر برای مجلس دهم ثبت نام کردند و این در تاریخ انتخابات مجلس بی سابقه بود. در آن زمان هاشمی رفسنجانی و حسن روحانی، بارها علیه شورای نگهبان موضع گیری کردند و آن را متهم به مهندسی انتخابات کردند.

هاشمی رفسنجانی در اظهاراتی تند، این شورا و نهادهای امنیتی را متهم به مداخله در انتخابات کرده بود. وی گفته بود: "مردم ما در بدترین شرایطی که از طرف شورای نگهبان، دولت و نهادهای امنیتی برای جلوگیری از انتخابات درست تحت فشار زیاد بودند، متحول شدند و مردم این تحول را به وجود آوردند." منظور هاشمی، انتخاب حسن روحانی در انتخابات 92 بود.

هنوز چند صباحی از این سخنان حاشیه ای و البته هزینه ساز نگذشته بود که حسن روحانی، در جایگاه مفسر قانون اساسی قرار گرفت و شورای نگهبان را چشم و هیات هایی اجرایی را دست نامید و تلویحا اشاره کرد که چشم در کار دست دخالت نکند. "ما جایی را در کشور نداریم که بخواهد افراد صالح و دلسوز را که می‌خواهند با استفاده از تجربیاتشان به کشور خدمت کنند حالا از هر جناحی که باشند رد صلاحیت کند.

دولت مسئول برگزاری انتخابات است و دستگاهی هم پیش‌بینی شده که نظارت کند تا خلاف قانون صورت نگیرد. شورای نگهبان چشم است و چشم نمی‌تواند کار دست را بکند، نظارت و اجرا نباید مخلوط شوند باید به قانون اساسی کاملاً توجه کرده و عمل کنیم."  این بخش های از اظهارات  رئیس جمهور در باب انتخابات بود. پس از حملات تند هاشمی - روحانی بود که رسانه ها و شخصیت های اصلاح طلب تزهای خود را برای عبور از شورای نگهبان ارائه دادند. کارنامه سنگین این طیف در انتخابات گذشته، جای تردیدی باقی نمی گذارد که آنها هیچ وقعی به نهاد اصلی انتخابات ندارند و از هیچ کوششی نیز برای به حاشیه راندن آن دریغ نمی کنند.

گارد گرفتن ها علیه شورای نگهبان بار دیگر آشکار شدند. کسانی که به هر بهانه ای علیه این شورا و حتی نظام جمهوری اسلامی، در سال های قبل از 92، موضع می گرفتند، تاکتیک ها و راهبردهای خود را برای عبور از شورای نگهبان عیان کردند و حتی این شورا را نیازمند به جریان خود دانستند.

درست در انتخابات سال 88 بود که اصلاح طلبان از مکانیسم موازی شورای نگهبان پرده برداری کردند. کمیته صیانت از آراء مهدی هاشمی که برای انتخابات سال 85 خبرگان برای پدر به صورت محدود به کار گرفته شده بود، در سال 88 نیز به ریاست محتشمی پور شروع به فعالیت کرد. درست همان جایی که تقلب بر سر زبان ها افتاد و هیچگاه نیز موفق نشدند دلیل و مدرکی برای تقلب در انتخابات بیاورند.

ولی همزمان با انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای 96، برخی از موضع گیری ها جای بسی تامل داشت. می توان گفت اصلاح طلبان و حامیان دولت از خوشحال ترین افراد در زمان رد صلاحیت محمود احمدی نژاد در شورای نگهبان بودند. در ادامه نیز در مراحل بعد شورای نگهبان به مانند فرشته مهربان اصلاح طلبان تعبیر شد که حاشیه امنی برای حسن روحانی ایجاد کرده است!

اصلاح طلبان در برخورد با شورای نگهبان دچار پارادوکس وحشتناکی شده اند. در یک زمان شورای نگهبان برای آنها غیرقابل تحمل و تفسیر است و در دوره ای این شورا به مثابه نهادی تعبیر می شود که می بایست مورد حمایت قرار گیرد و به تصمیماتش احترام گذاشت. پس از پایان انتخابات ریاست جمهوری 96، به خاطر حجم بالای تخلفات، ابراهیم رئیسی درخواست بررسی آنها و برقراری عدالت کرده است.

همین موضع گیری چنان برای اصلاح طلبان سنگین آمده که رئیسی را در مقابل شورای نگهبان قرار داده اند و سخنان او را عدم تحمل قانون و قانون گریزی وی تعبیر می کنند. این در حالیست که در سال 88، با وجود تاکید مقامات بلندپایه نظام به پیگیری اعتراضات از طریق راه حل های قانونی، میرحسین موسوی کف خیابان را برای زورآزمایی انتخاب کرد و در پی آشوب ها و درگیری ها، ثبات و امنیت کشور برای ماهها به کما رفت. در آن زمان اصلاح طلبان و رسانه های این جریان به حمایت از فتنه و آشوب ها پرداختند و شورای نگهبان را یکی از عوامل اصلی چنین وضعیتی دانستند.

مشخصا زمانیکه نتایج انتخابات بر وفق مراد اصلاح طلبان است، شورای نگهبان خوب جلوه می کند ولی وقتیکه جریان رقیب پیروز انتخابات می شود، شورای نگهبان از دید اصلاح طلبان بد می شود! قضاوتی که از این طریق صورت می گیرد بر اساس منافع شخصی است. در این مرحله از انتخابات به هر روی، اصلاح طلبان از تصمیم گیری های شورای نگهبان استقبال کرده اند ولی مشخص نیست در انتخابات آینده چنین رفتاری از سوی آنها در قبال شورا صورت گیرد.