به گزارش مشرق، یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دومین گزارش سال ۲۰۱۷ درباره ایران را روز گذشته صادر کرد.

متن کامل این گزارش به شرح زیر است.

شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی

GOV/۲۰۱۷/۲۴

۲ ژوئن ۲۰۱۷

راستی آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱  (۲۰۱۵) شورای امنیت

گزارش مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی

A. مقدمه

۱. این گزارش مدیرکل به شورای حکام و همزمان به شورای امنیت سازمان ملل (شورای امنیت) در خصوص اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران (ایران) ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و در خصوص موضوعات مرتبط با راستی آزمایی و نظارت در ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت می‌باشد. این (گزارش) همچنین اطلاعاتی در خصوص موضوعات مالی، و مشورت‌ها و تبادل اطلاعات آژانس با کمیسیون مشترک ایجاد شده توسط برجام، ارائه می‌دهد.

B. سابقه

۲. در تاریخ ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵، چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس، ایالات متحده آمریکا، به همراه نماینده عالی اتحادیه اروپا برای امور خارجی و سیاست امنیتی (E۳/EU+۳) و ایران در مورد برجام توافق کردند. در تاریخ ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۵ شورای امنیت قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) را به تصویب رساند که در آن از جمله از مدیرکل درخواست کرد که «راستی آزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران برای کل دوره تعهدات یادشده در چارچوب برجام را برعهده گیرد».[۱]

در اوت ۲۰۱۵، شورای حکام به مدیرکل اجازه داد تا راستی آزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران همانگونه که در برجام پیش بینی شده را انجام داده و بر همین اساس برای کل دوره تعهدات یادشده در پرتو قطعنامه شماره ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل، منوط به در اختیار داشتن منابع مالی و منطبق با رویه‌های پادمانی استاندارد آژانس، گزارش ارائه کند. شورای حکام همچنین اجازه داد که آژانس با کمیسیون مشترک همچنانکه در سند GOV/۲۰۱۵/۵۳ و اصلاحیه یک آن آمده، مشورت و تبادل اطلاعات کند.

۳. در دسامبر ۲۰۱۶ و ژانویه ۲۰۱۷ مدیرکل نه (۹) سند [۲]، که از سوی همه اعضای کمیسیون مشترک تهیه و به تایید رسیده و متضمن روشنگری‌هایی برای اجرای اقدامات مرتبط هسته‌ای ایران مندرج در برجام برای دوره زمانی آن بود را با کشورهای عضو در میان گذاشت. [۳]

۴. هزینه سالانه تخمینی آژانس برای اجرای پروتکل الحاقی ایران و برای راستی آزمایی و نظارت تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران به شرح مندرج در برجام مبلغ ۲/۹ میلیون یورو در سال می‌باشد. برای سال ۲۰۱۷ منابع مالی فرابودجه‌ای برای مبلغ ۲/۶ میلیون یورو از ۲/۹ میلیون یورو لازم است [۴]. تا تاریخ ۲۴ می ۲۰۱۷، مبلغ ۳/۷ میلیون یورو منابع مالی فرابودجه‌ای برای تامین هزینه فعالیت‌های مرتبط با برجام برای سال ۲۰۱۷ و بعد آن در دسترس است.

C. فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارت بر برجام (JCPOA)

۵. از تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ (روز اجرای برجام) آژانس اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل برجام [۵] را منطبق با رویه‌های پادمانی استاندارد آژانس و به شیوه‌ای بیطرفانه و عینی راستی آزمایی و نظارت کرده است [۶]، [۷]. آژانس از زمان انتشار گزارش فصلی قبلی مدیرکل، به شرح ذیل گزارش می‌دهد [۸].

C.۱ . فعالیت‌های مربوط به آب سنگین و بازفرآوری

۶. ایران ساخت رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک (رآکتور IR-۴۰) موجود را طبق طراحی اولیه آن پیگیری نکرده است. [۹]، [۱۰] ایران قرص‌های اورانیوم طبیعی، میله‌های سوخت یا مجموعه‌های سوخت طراحی شده به صورت ویژه برای راکتور IR-۴۰ طبق طراحی اولیه را تولید یا آزمایش نکرده و همه قرص‌های سوخت اورانیوم طبیعی و مجموعه‌های سوخت موجود در انبار تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده است (بندهای ۳ و ۱۰).[۱۱]

۷. ایران به اطلاع رسانی به آژانس در خصوص موجودی آب سنگین در ایران و تولید آب سنگین در کارخانه تولید آب سنگین(HWPP)[۱۲] ادامه و به آژانس اجازه داده است که بر میزان ذخایر آب سنگین ایران و مقدار آب سنگین تولید شده در HWPP نظارت کند (بند ۱۵). در نامه‌ای به تاریخ ۲۳ آوریل ۲۰۱۷ ایران به آژانس اطلاع داد که اپراتور تاسیسات HWPP قصد دارد فعالیت این تاسیسات را برای انجام سرویس و تعمیر برنامه ریزی شده قبلی در تاریخ ۲۷ آوریل ۲۰۱۷ متوقف کند. در تاریخ ۱۶ می ۲۰۱۷، آژانس راستی‌آزمایی کرد که تاسیسات فعالیت ندارد و ذخیره آب سنگین ایران ۱۲۸.۲ متریک تن است. در طول دوره گزارش دهی، ایران بیش از ۱۳۰ متریک تن آب سنگین نداشته است (بند ۱۴).

۸. ایران فعالیت‌های مربوط به بازفرآوری را در رآکتور تحقیقاتی تهران (TRR) و تأسیسات تولید ایزوتوپ مولیبدن، ید و زنون (MIX) و یا در هر تأسیسات اعلام شده دیگر به آژانس، انجام نداده است (بندهای ۱۸ و ۲۱).[۱۳]

C.۲ . فعالیت‌های مربوط به غنی سازی و سوخت

۹. در کارخانه غنی سازی سوخت (FEP) در نطنز بیش از ۵۰۶۰ سانتریفیوژ IR-۱ به صورت نصب شده در ۳۰ آبشار به شکل محاسبه شده در واحدهای عملیاتی در زمان توافق پیرامون برجام (بند ۲۷) به صورت نصب شده باقی نمانده‌اند. ایران تعداد ۴۸ سانتریفیوژ IR-۱ را از میان سانتریفیوژهای در حال نگهداری در انبار [۱۴] به منظور جایگزینی با سانتریفیوژهای آسیب دیده یا خراب نصب شده در FEP خارج کرده است (بند ۲۹.۱).

۱۰. ایران به غنی سازی UF۶ در FEP ادامه داده است. [۱۵] ایران غنی سازی بالاتر از ۶۷/۳ درصد از اورانیوم ۲۳۵ را انجام نداده است (بند ۲۸).

۱۱. در دوره زمانی منتهی به ۲۷ ماه می ۲۰۱۷، آژانس راستی آزمایی و نظارت کرده که ایران اورانیوم رقیق شده (depleted) به خطوط فرآوری در EUPP خوراک‏ دهی کرده تا جایی که مواد خروجی در حد اورانیوم طبیعی یا کمتر بوده‌اند. [۱۶] در طی همین بازه زمانی، آژانس راستی آزمایی کرد که ایران هر اورانیوم غنی شده حاصله در مواد خروجی را با مواد دارای غنای پایین مخلوط کرده تا جایی که به سطح اورانیوم طبیعی یا کمتر رسیده است.

۱۲. در تاریخ ۲۷ ماه می ۲۰۱۷ آژانس راستی آزمایی کرد که ایران مقدار ۳۵.۷ کیلوگرم اورانیوم در شکل UO۲ با غنای ۳.۶۷ درصد را که از خطوط فرآوری EUPP در آوریل ۲۰۱۶ حاصل شده بود، از طریق آمیختن با مواد با غنای پایین به سطح اورانیوم طبیعی یا کمتر رسانیده است. [۱۷]

۱۳. در بازه زمانی گزارش، کل موجودی ذخیره شده اورانیوم غنی سازی شده ایران از میزان ۳۰۰ کیلوگرم UF۶ غنی شده تا میزان ۶۷/۳ درصد اورانیوم ۲۳۵ (یا معادل آن در اشکال مختلف شیمیایی) فراتر نرفته است (بند ۵۶). میزان ۳۰۰ کیلوگرم UF۶ معادل با ۲۰۲.۸ اورانیوم است. [۱۸]

۱۴. در تاریخ ۲۷ ماه می ۲۰۱۷، میزان اورانیوم غنی شده تا ۳.۶۷ درصد اورانیوم ۲۳۵ ایران ۷۹.۸ کیلوگرم بوده است [۱۹]، بر اساس برجام و مصوبات کمیسیون مشترک. [۲۰]

۱۵. در کارخانه غنی سازی سوخت فردو (FFEP) تعداد ۱۰۴۴ سانتریفیوژ IR-۱ در یک بال (واحد ۲) از تأسیسات مزبور قرار داده شده‌اند (بند ۴۶)، که تعداد ۱۰۴۲ سانتریفیوژ IR-۱ به صورت نصب شده در شش آبشار باقی مانده‌اند و دو سانتریفیوژ IR-۱ به صورت جداگانه به منظور انجام «تحقیقات اولیه و فعالیت‌های تحقیق و توسعه مربوط به تولید ایزوتوپ پایدار» نصب هستند. [۲۱] ایران در بازه زمانی گزارش هیچ گونه غنی سازی اورانیوم یا فعالیت‌های تحقیق و توسعه مرتبط در این کارخانه انجام نداده و هیچ گونه مواد هسته‌ای در کارخانه وجود نداشته است (بند ۴۵).

۱۶. همه سانتریفیوژهای انبار شده به همراه متعلقات آنها در انبار، تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده‌اند (بندهای ۲۹، ۴۷، ۴۸ و ۷۰).[۲۲] آژانس دسترسی منظم به ساختمان‌های مرتبط در نطنز شامل همه FEP و کارخانه نیمه صنعتی غنی سازی (PFEP) را ادامه داده و دسترسی روزانه طبق درخواست آژانس انجام شده است (بند ۷۱). آژانس کماکان دسترسی معمول به FFEP، از جمله دسترسی روزانه در صورت درخواست، داشته است. (بند ۴۵)

۱۷. ایران فعالیت‌های غنی سازی اش را در راستای برنامه بلندمدت غنی سازی و تحقیق و توسعه غنی سازی خود به همان صورت ارائه شده به آژانس در تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ انجام داده است (بند ۵۲).

۱۸. در تاریخ ۳۰ ماه می ۲۰۱۷ آژانس راستی آزمایی کرد که کلیه المنت‌های سوخت پرتودهی شده در TRR در ایران از میزان پرتودهی بالاتر از ۱ rem بر ساعت (در یک متر در هوا) برخوردار هستند.

۱۹. ایران هیچکدام از تأسیسات اعلام شده را به منظور تبدیل صفحات سوخت یا ضایعات به UF۶ مورد استفاده قرار نداده و از ساخت تأسیسات جدید بدین منظور به آژانس اطلاعی نداده است (بند ۵۸).

C.۳. تحقیق و توسعه، تولید و موجودی سانتریفیوژ

۲۰- هیچ اورانیوم غنی شده ای از طریق فعالیت‌های تحقیق و توسعه انباشت نشده، و غنی سازی تحقیق و توسعه ایران انجام شده با یا بدون اورانیوم و با استفاده از سانتریفیوژها در چارچوب محدودیت‌های تعریف شده در برجام بوده است (بندهای ۴۲-۳۲).

۲۱- ایران اظهارنامه‌های مربوط به تولید و موجودی لوله‌های روتور سانتریفیوژ و بیلوز (Bellows) را به آژانس ارائه کرده و اجازه راستی آزمایی اقلام در موجودی را به آژانس داده است (بند ۱/۸۰ ). آژانس نظارت مداوم شامل استفاده از اقدامات نظارتی و مراقبتی را انجام داده و راستی آزمایی کرده که تجهیزات اعلام شده برای تولید لوله های روتور و بیلوزها برای تولید سانتریفیوژ فقط برای فعالیت‌های مشخص شده در برجام استفاده شده‌اند (بند ۲/۸۰ ). ایران هیچگونه سانتریفیوژ IR-۱ را برای جایگزینی با آنهایی که خراب شده و یا از کار افتاده‌اند تولید نکرده است. (بند ۶۲)

۲۲- همه لوله‌های روتور اعلام شده، بیلوزها و مجموعه‌های روتور شامل لوله روتورها و بیلوزهایی که از روز اجرا تولید شده اند تحت نظارت مداوم آژانس قرار داشته‌اند. (بند ۷۰) ایران با استفاده از فیبر کربن لوله‌های روتور تولید کرده که توسط آژانس نمونه‌برداری و آزمایش شده و تمامی آنها تحت اقدامات نظارتی و مراقبتی آژانس بوده است. ۲۳، ۲۴

D. اقدامات شفاف سازی

۲۳. ایران کماکان به آژانس اجازه داده تا از نظاره‌گرها و مهر و موم‌های الکترونیکی آنلاین در زمینه غنی سازی استفاده نماید تا بدین وسیله وضعیت آنها در اماکن هسته‌ای به بازرسان آژانس مخابره و جمع آوری خودکار ثبت سوابق اندازه‌گیری توسط ادوات اندازه گیری نصب شده آژانس تسهیل شود (بند ۶۷.۱). ایران بنا به درخواست آژانس نسبت به صدور روادید درازمدت برای بازرسان منصوب آژانس اقدام کرده و برای آژانس در اماکن هسته‌ای، محل کار مناسب فراهم کرده و استفاده از محل کار در مکان‌های نزدیک سایت‌های هسته‌ای در ایران را تسهیل کرده است (بند ۶۷.۲)

۲۴. ایران کماکان به آژانس اجازه داده - تا از طریق اقدامات مورد توافق با ایران، از جمله از طریق اقدامات مراقبتی و نظارتی - بر تمامی کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) تولید شده در ایران یا کسب شده از دیگر منابع و منتقل شده به تاسیسات تبدیل اورانیوم (UCF) در اصفهان (بند ۶۸)، نظارت کند. همچنین، ایران تمامی اطلاعات ضروری برای قادر کردن آژانس جهت راستی آزمایی تولید کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) و موجودی انبار UOC تولید شده در ایران یا کسب شده از هر منبع دیگری را ارائه کرده است (بند ۶۹).

E. دیگر اطلاعات مرتبط

۲۵. ایران اجرای موقت پروتکل الحاقی موافقتنامه پادمان‌ها بر اساس ماده ۱۷ (b) پروتکل الحاقی، تا زمان لازم الاجرا شدن آن را ادامه می‌دهد. آژانس به ارزیابی اظهارنامه‌های ایران ذیل پروتکل الحاقی و انجام دسترسی‌های تکمیلی به سایت‌های هسته‌ای و دیگر مکان‌ها در ایران تحت پروتکل الحاقی ادامه داده است.

۲۶. راستی آزمایی و نظارت آژانس بر سایر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل برجام، شامل تعهداتی که در بخش‌های D، E، S و T ضمیمه یک برجام تصریح شده، ادامه دارد.

۲۷. طی مقطع زمانی این گزارش، آژانس در یک جلسه گروه کاری خرید کمیسیون مشترک شرکت کرده است. (برجام، ضمیمه چهار - کمیسیون مشترک، بند ۶.۴.۶).

F. خلاصه:

۲۸. آژانس به راستی آزمایی عدم انحراف مواد هسته ای اعلام شده در تاسیسات هسته‌ای و مکان‌های خارج از تاسیسات که بطور معمول مورد استفاده قرار می‌گیرند (LOFs) و از سوی ایران در چارچوب موافقتنامه پادمان‌ها اعلام شده ادامه می‌دهد. ارزیابی‌ها در خصوص نبود فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای اعلام نشده برای ایران کماکان ادامه دارد.

۲۹. از روز اجرا، آژانس به نظارت و راستی آزمایی اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای از سوی ایران بر اساس مفاد برجام پرداخته است.

۳۰. مدیرکل به گزارش دهی به طور مقتضی ادامه خواهد داد.

ضمیمه‌ها:

[۱]  - اقدامات درخواست شده از مدیرکل توسط شورای امنیت مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱ در بند ۸ سند GOV/۲۰۱۵/۵۳ and Corr.۱ آمده است.

[۲] . Reproduced in INFCIRC/۹۰۷ and INFCIRC/۹۰۷add.۱.

[۳] .Gov/۲۰۱۷/۱۰, para. ۳.

[۴]  - سه میلیون یورو؛ به طور خاص درارتباط با اجرای موقت پروتکل الحاقی از بودجه عادی تامین می‌شود (GC(۶۰)/۲)

[۵]  - شامل روشنگری‌های مورد اشاره در بند ۳ این گزارش.

[۶] . GOV/۲۰۱۶/۸, para. ۶.

[۷] Note by the Secretariat, ۲۰۱۶/Note. ۵.

[۸] GOV/۲۰۱۷/۱۰.

[۹] - مخزن از رآکتور خارج شده و در فرآیند آماده سازی برای روز اجرا به صورت غیر قابل استفاده در آورده شد و در ایران باقی نگه داشته شده است ( GOV/INF/۲۰۱۶/۱، رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک، بندهای ۳(ii)  و  ۳(iii)).

[۱۰]  - ایران طی نامه مورخ ۱۸ آوریل ۲۰۱۷ به آژانس اطلاع داد که نام این تاسیسات را به رآکتور تحقیقاتی آب سنگین خندآب تغییر داده است.

[۱۱]  - بندهای ارجاعی در پرانتزها در تمام بخش‌های C و D این گزارش به بندهای «ضمیمه I - اقدامات مرتبط هسته‌ای» برجام مربوط است.

[۱۲]  - HWPP یک تأسیسات تولید آب سنگین است که بر مبنای اطلاعات طراحی آن که در تاریخ ۲۵ ژانویه ۲۰۱۶  از سوی ایران در اختیار آژانس قرار گرفته است، ظرفیت اسمی ۱۶ تن آب سنگین با درجه خلوص هسته‌ای در سال، و ظرفیت واقعی «حدود ۲۰ تن» آب سنگین با درجه خلوص هسته‌ای در سال دارد. در نامه‌ای به تاریخ ۱۲ ماه می ۲۰۱۷، آژانس درخواست کرده است که ایران حداکثر ظرفیت این تاسیسات را به آژانس اطلاع دهد.

[۱۳]  از جمله سلول‌های داغ در راکتور تحقیقاتی تهران و تاسیسات MIX و سلول‌های شیلد شده که در مصوبه کمیسیون مشترک مورخ ۱۴ ژانویه ۲۰۱۶ به آنها اشاره شده است ((INFCIRC/۹۰۷

[۱۴] به بند ۱۶ همین گزارش مراجعه شود.

[۱۵] - طبق برجام «سایت غنی سازی نطنز برای مدت ۱۵ سال تنها مکان برای انجام همه فعالیت‌های غنی سازی ایران شامل تحقیق و توسعه تحت پادمان» خواهد بود (بند ۷۲).

[۱۶]  همانطور که پیش‌تر گزارش شد در ۳۱ ژانویه ۲۰۱۷، ایران خوراک‏دهی اورانیوم رقیق شده (depleted) به خطوط فرآوری در EUPP را تحت نظارت و راستی آزمایی آژانس آغاز نمود. (GOV/۲۰۱۷/۱۰ بند ۱۱)

[۱۷] GOV/۲۰۱۶/۲۳, para ۱۱

[۱۸] با در نظر گرفتن وزن اتمی استاندارد اورانیوم و فلوئورین

[۱۹] شامل ۶۶.۷ کیلوگرم اورانیوم به شکل UF۶، ۰.۹ کیلوگرم به شکل UO۲، ۹.۷ کیلوگرم در مجتمع ها و میله های سوخت، ۱.۲ کیلوگرم به عنوان hold-up در خطوط فرآوری؛ و ۱.۳ کیلوگرم اورانیوم در ضایعات مایع و جامد.

[۲۰]  مطابق با مصوبات کمیسیون مشترک به تاریخ های ۶ ژانویه و ۱۸ دسامبر ۲۰۱۶ (INFCIRC/۹۰۷)، و ۱۰ ژانویه ۲۰۱۷ (INFCIRC/۹۰۷/Add.۱).

[۲۱] - GOV/۲۰۱۶/۴۶, para. ۱۲.

[۲۲] - GOV/۲۰۱۶/۴۶, footnote ۱۵.

۲۳ - Decision of the Joint Commission of ۱۴ January ۲۰۱۶ (INFCIRC/۹۰۷).

۲۴ - GOV/۲۰۱۶/۴۶, para. ۱۸.