سرویس جهان مشرق - رسانه‌های ترکیه طی خبری از مسافرت فراگیر تجار ترکی به قطر برای امضای قراردادهای مختلف اقتصادی و افزایش ضریب نفوذ ترک‌ها در کشور ثروتمند قطر پرده برداشتند، کشوری که پس از بحران با عربستان و تحریم آن از سوی برخی کشورهای حوزه جنوبی خلیج‌فارس، بازار مساعدی برای فروش محصولات مختلف اقتصادی-نظامی و غذایی به شمار می‌آید.

لیکن حضور تجار ترک در قطر را باید از چند وجه مورد توجه داد:

تسخیر اقتصاد قطر:

یکی از نتایج کوتاه‌مدت حضور ترک‌ها در قطر، تسخیر اقتصاد بسیار غنی و وابسته به خارج آن توسط جمهوری ترکیه است. ترکیه که ازنظر اقتصادی در وضعیت بسیار نامساعدی به سر می‌برد و به خاطر درگیری در بحران‌های مختلف هزینه‌های هنگفتی را متقبل شده است، امیدوار است تا از طریق تسخیر اقتصاد قطر و تأمین مالی از این طریق، بسیاری از بحران‌های مالی را پشت سر گذاشته و دوباره نفوذ منطقه‌ای خود را بازیافته و از طریق دلارهای هنگفت قطری هزینه‌های سیاست‌های اشتباه خود در منطقه را پرداخت نماید.

در حقیقت ترک‌ها قصد دارند با در اختیار گرفتن بازار قطر در شرایط بحرانی منافع خود از اقتصاد ثروتمند این کشور را به حداکثر رسانده و زمینه را برای وابسته کردن هرچه بیشتر کشور قطر به خود را فراهم نمایند.

نفوذ گفتمانی در جهان عرب:

از دیگر اهداف اردوغان برای ارسال تجار ترک به قطر تلاش برای نفوذ و بسط گفتمان ترکیه در جهان عرب است. درواقع اردوغان بسیار امیدوار است از طریق نزدیکی به قطر و سود بردن از بنگاه‌های عظیم و غول‌پیکر خبری این کشور و تأمین هزینه‌های مالی اشتباهات خود از طریق قطر ثروتمند، نفوذی فراتر از جهان ترک‌ها، به دست آورده و درنبرد گفتمانی خود با عربستان پیروز شود.

به‌عبارت‌دیگر اردوغان به قطر به‌عنوان دروازه‌ای ثروتمند به جهان عرب و حامی گفتمانی برای تقابل با گفتمان و تلاش عربستان برای رسیدن به محور عربی منسجم نگاه کرده و این کشور را پاشنه آشیل عربستان می‌داند و امیدوار است با نزدیکی هرچه بیشتر به قطر در بیخ گوش عربستان منطقه‌ی امنی برای بسط افکار خود بیابد.

اردوغان به خوبی می داند که ایجاد اختلاف در شورای همکاری خلیج فارس و بسط آن ، چالش های منطقه ای عربستان را افزایش داده و موجبات کاهش مداخلات فرامنطقه ای این کشور را فراهم خواهد کرد.

موقعیت دفاعی مطلوب:

ترکیه با تلاش برای نزدیک شدن به قطر( ازطریق حربه های اقتصادی) و استفاده همزمان نظامی از خاک این کشور(با عنایت به دریافت پایگاه نظامی در خاک قطر و ارسال نیرو به این کشور) قصد دارد خطر بالقوه ترک‌ها برای سعودی‌ها را بالعین کرده و موقعیت دفاعی مطلوبی برای خود در مقابل عربستان سعودی مهیا نماید.

در حقیقت اردوغان با سیاست نزدیک شدن به قطر و تلاش برای تسخیر اقتصاد این کشور و وابسته نمودن آن به خود، می‌خواهد نقشی فرا منطقه‌ای ایفا کرده و مانند قدرت‌های بزرگ، برای خود پایگاهی مستحکم در کنار رقیب سابق و دشمن فعلی پیداکرده و هزینه‌ی اقدام سعودی‌ها را حداقل در عرصه روانی به حداکثر رسانده و هرگونه تصمیم تقابلی آن‌ها را پرهزینه نمایش دهد.

نمایش قدرت فرا منطقه‌ای:

ترکیه با حضور نظامی و اقتصادی خود در قطر و حمایت همه‌جانبه از رهبران این کشور، قصد دارد خود را به‌عنوان قدرتی فرا منطقه‌ای معرفی نموده و به همه کشورهای منطقه‌ای بفهماند که بدون حضور او، هیچ معمایی قابلیت حل شدن ندارد.

به‌عبارت‌دیگر اردوغان با استفاده از قطر می‌خواهد نقشی استراتژیک برای خود ترسیم نموده و کشور را ترکیه حلال تمام مشکلات منطقه ای دانسته و این‌گونه القا کند که کشوری قدرتمند و بی‌طرف است که می‌خواهد ثبات را در منطقه حفظ کند. بنابراین تمامی قدرت‌های فرا منطقه‌ای و کشورهای حافظ وضع موجود باید از او حمایت کرده و به فرمان‌های او گردن نهند.

اردوغان با این کار می خواهد بگوید تنها کشور پرنفوذ منطقه ترکیه است و هرکس که به دنبال ثبات است باید با ترکیه همسو گردد.

فشار به عربستان:

حضور ترکیه در قطر از سوی دیگر جنبه ایجاد فشار بر رهبران سعودی را دارد. درواقع اردوغان که از حمایت مالی- تسلیحاتی سعودی‌ها از کردها به‌شدت نگران و ناراحت است، با حضور نظامی در بیخ گوش عربستان، قصد دارد به رهبران سعودی این نکته را تفهیم کند که در صورت اقدام مغایر امنیت ملی ترکیه از سوی کردها، عربستان شریک هزینه‌های آن بوده و باید خود را برای پرداخت هزینه‌هایی مشابه آماده کند. به‌عبارت‌دیگر اردوغان با ارسال ارتش به قطر و حمایت از رهبران قطری و گروه‌های مخالف سعودی، می‌خواهد به عربستان سعودی تفهیم نماید که در صورت اراده می‌تواند هزینه‌های امنیتی سعودی‌ها را بسیار بالا برده و این کشور را درگیر بحران‌های امنیتی فراگیری نماید.

فشار به آمریکا:

حضور ترکیه در قطر از باب فشار به ایالات‌متحده آمریکا برای کاستن از حمایت‌های خود از کردهای پیشمرگه نیز می تواند مفید واقع شود.

کمک ‌های ایالات‌متحده آمریکا به کردها در سوریه و حمایت لجستیکی و تسلیحاتی از آن‌ها یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های امنیتی ترکیه در چندین سال اخیر است که اردوغان با مداخله در بحران قطر-عربستان و تلاش برای تعمیق آن قصد دارد تا رهبران خودسر ایالات‌متحده آمریکا را وادار به عقب‌نشینی کرده و معامله‌ای پایاپای با آن‌ها نه در سوریه، بلکه در منطقه خلیج‌فارس انجام دهد.

به‌عبارت‌دیگر اردوغان امیدوار است با حمایت از قطر و افزایش هرچه بیشتر تنش‌ها در این منطقه، غربی‌ها را با طرح‌های خود در مورد کردها همسوتر نموده و در عوض در منطقه خلیج‌فارس به معامله با آن‌ها بپردازند.

فشار به ایران:

یکی از اهداف دیگر رهبران حزب عدالت و توسعه در بحران قطر- عربستان جلوگیری از بسط قدرت منطقه‌ای ایران و نفوذ آن در قطر است. به‌عبارت‌دیگر اردوغان با مداخله سریع نظامی-اقتصادی در بحران قطر تلاش کرد تا از نفوذ ایران در این کشور جلوگیری کرده و از بسط هژمونی آن در منطقه بکاهد.

بنابراین تلاش برای تسخیر اقتصاد قطر کوشش فراگیر برای جلوگیری از همسویی قطر باسیاست‌های تهران است تا از این طریق مانع از تکمیل پازل قدرت بی‌حدوحصر ایران در منطقه شود. به‌عبارت‌دیگر اردوغان که از نفوذ ایران در لبنان و سوریه و عراق نگران است، نمی‌خواهد با تسلط تهران بر کشور ثروتمند قطر، عرصه بازی را باخته و زمینه برای حریف قدرتمند خود باز بگذارد.