به گزارش مشرق، «نیکی هیلی»، نماینده آمریکا در سازمان ملل در سخنرانی روز سه‌شنبه خود در اندیشکده «امریکن اینترپرایز»، اظهاراتی را مطرح کرد که گمانه‌زنی‌های قبلی درباره احتمال استفاده «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا از یک گزینه کمتر اعلام‌نشده در قبال توافق هسته‌ای با ایران را تأیید می‌کند.
خبرگزاری تسنیم در یادداشتی در روزهای گذشته نوشته بود: «برخی نشانه‌ها حاکی است که «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا ممکن است در گزارش ماه اکتبر خود به کنگره از گزینه‌ای در قبال توافق هسته‌ای با ایران استفاده کند که ضمن حفظ وضع معلق این توافق، به خروج آمریکا از آن منجر نمی‌شود.»
مطابق این گزارش، یکی از گزینه‌های کمتر اعلام‌شده‌ای که دولت آمریکا ممکن است از آن استفاده کند این خواهد بود که واشنگتن بدون خارج شدن از توافق هسته‌ای، عدم‌پایبندی ایران به آن را اعلام کند.
دولت ترامپ به موجب قانون موسوم به «بررسی توافق هسته‌ای ایران» (یا قانون کورکر-کوردین) مصوب سال 2015 بایستی هر 90 روز یکبار گزارشی درباره پایبندی یا عدم پایبندی ایران به توافق هسته‌ای تقدیم کنگره کند.
دولت ترامپ از زمان ورود به کاخ سفید، دو بار تا کنون پایبندی ایران را تأیید کرده است. علی‌رغم این، گزارش‌های متعددی حاکی است که ترامپ قبل از تأیید گزارش دوم، نزدیک به یک ساعت به مجادله با وزیر خارجه آمریکا پرداخت و خواستار اعلام عدم پایبندی ایران شد.
پس از آن، رسانه‌های آمریکا گزارش دادند ترامپ با به حاشیه راندن وزارت خارجه آمریکا تیمی از معتمدانش در کاخ سفید را مأمور زمینه‌چینی برای گردآوری شواهد لازم درباره عدم پایبندی ایران به برجام در گزارش ماه اکتبر کرده است. او در مصاحبه با وال‌استریت‌ژورنال هم گفته در صورتی که می‌توانست در همان گزارش اول ایران را ناقض برجام اعلام می‌کرد.
این گزارش‌ها و اظهارات ترامپ موجب شد که بسیاری از رسانه‌های داخلی و بین‌المللی این گمانه‌زنی را مطرح کنند که ترامپ در گزارش بعدی به کنگره از توافق هسته‌ای با ایران خارج خواهد شد.
در واقع، در صورتی که دولت ترامپ در گزارش سه‌ماهه‌ای که قرار است ماه اکتبر به کنگره ارائه کند، اعلام کند که ایران توافق هسته‌ای را نقض کرده و تحریم‌ها علیه این کشور باید از سر گرفته شوند، آمریکا از توافق هسته‌ای خارج خواهد شد.
اما خروج آمریکا از برجام، مطابق هشدارهایی که نمایندگان کنگره آمریکا، مقام‌های سابق آمریکایی، تحلیلگران، رسانه‌ها و حتی مقام‌های خود دولت ترامپ مطرح کرده‌اند راهبردی است که تنها انزوای آمریکا در فشار بر ایران را به‌همراه خواهد داشت.
بر همین اساس، دولت ترامپ ممکن است راهبردی پیچیده‌تر از خروج صرف از برجام را انتخاب کند. یکی از گزینه‌هایی که وی ممکن است آن را انتخاب کند این است که اعلام کند ایران توافق هسته‌ای را نقض کرده اما ایالات متحده آمریکا فعلاً قصد دارد توافق را حفظ کرده و فوراً تحریم‌ها علیه این کشور را بازنگرداند.
استفاده از چنین گزینه‌ای، آغازگر روالی خواهد بود که به‌موجب آن کنگره آمریکا 60 روز برای تصمیم‌گیری درباره احیای تحریم‌های رفع‌شده هسته‌ای علیه ایران فرصت خواهد داشت.
«مارک دابوویترز» از اعضای ارشد «بنیاد دفاع دموکراسی» از جمله تحلیلگرانی است که اخیراً گفته به دولت ترامپ پیشنهاد کرده بدون باطل کردن برجام، عدم‌پایبندی ایران به آن را اعلام کند.
وی گفت: «من این ایده‌ها را با مقام‌های ارشد در دولت در میان گذاشته‌ام و فکر می‌کنم نوعی انعطاف‌پذیری برای بررسی یک راه‌حل سوم وجود دارد».
او اضافه کرد: «اینکه ما به‌سادگی از توافق خارج دهیم به ایران اجازه خواهد داد مظلوم‌نمایی کرده و اروپایی‌ها را از ما جدا کند. اهمیت اعلام عدم‌پایبندی این است که می‌تواند به ما کمک کند که علیه تخلفات کوچک ایران از توافق پرونده‌سازی کنیم».
«نیکی هیلی» هم در اظهارات شب گذشته خود، اظهاراتی مطرح کرد که احتمال استفاده ترامپ از همین روش را تأیید می‌کند. وی گفت: «در صورتی که رئیس‌جمهور تصمیم بگیرد که پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تأیید نکند، این به معنی خروج آمریکا از برجام نیست.»
وی اضافه کرد: «خروج از توافق به واسطه مفاد برجام تعیین می‌شود. قانون کورکر-کاردین ناظر بر روابط میان رئیس‌جمهور و کنگره است. در صورتی که رئیس‌جمهور به این نتیجه برسد که نمی‌تواند پایبندی ایران را تعیین کند، این امر باعث خواهد شد یکی از این سه پیام به کنگره خواهد شد: یا دولت معتقد است که ایران توافق را نقض کرده، یا برداشتن تحریم‌ها علیه ایران مناسب نیست و با رفتارهای ایران متناسب نیست و یا اینکه برداشتن تحریم‌ها در راستای منافع امنیت ملی آمریکا نیست.»
هیلی اضافه کرد: «مطابق این قانون، کنگره 60 روز وقت دارد که درباره بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران تصمیم بگیرد.»
در صورت استفاده از این روش، چنانچه کنگره رأی به ازسرگیری تحریم‌ها بدهد، باز هم آمریکا از برجام خارج خواهد شد، اما وقوع چنین سناریویی با توجه به آنکه حتی سرسخت‌ترین مخالفان توافق هسته‌ای در کنگره بارها به ترامپ درباره خروج از آن هشدار داده‌اند، بسیار بعید به نظر می‌رسد.
به‌عنوان مثال، «باب کورکر»، رئیس کمیته روابط خارجی سنا که از جمله رهبران جهت‌دهی به مخالفت‌ها علیه توافق هسته‌ای در زمان مذاکرات بود، اخیراً به ترامپ درباره خارج کردن واشنگتن از توافق هسته‌ای با ایران هشدار داد و گفت آمریکا باید کاری کند که ایران ناقض توافق هسته‌ای اعلام شود، نه آمریکا.
اما عدم خروج از برجام، چه منافعی برای دولت آمریکا و چه مضراتی برای ایران دارد؟ دست‌کم یکی از منافع دولت ترامپ از این راهبرد این خواهد بود که به وی امکان خواهد داد با ادامه تهدیدها و حملات خود علیه برجام وضعیت معلق فعلی آن را حفظ کرده و از نزدیک شدن شرکت‌ها و بانک‌های بین‌المللی به بازار ایران جلوگیری کند.
سیاست‌های آمریکا پس از اجرایی شدن برجام حتی در دولت گذشته این کشور که حامی توافق بود، موجب هراس شرکت‌ها و بانک‌های بین‌المللی و دوری‌گزینی آنها از هر گونه مراوده با طرف‌های ایرانی شده است.
اعتقاد برخی تحلیلگران این است که ترامپ با پیگیری رویکرد تهدید به خروج از برجام در تلاش است رویکرد دولت سابق را به‌صورت تشدیدیافته دنبال کند و با متشنج کردن اوضاع پیرامون مسئله ایران، کشورهای اروپایی و به‌ویژه شرکت‌های اقتصادی را برای انجام سرمایه‌گذاری بیشتر در تهران نگران سازد.
این اتفاق باعث می‌شود همیشه این دلهره در ذهن کمپانی‌های اروپایی وجود داشته باشد که سرمایه‌گذاری در ایران ریسک بالایی دارد، در چنین اوضاعی ترامپ می‌تواند ایران را از حصول به امتیازات برجام محروم سازد و یا دست‌کم تا سرحد ممکن این دست‌آوردها را برای تهران به حداقل برساند.
۱۳:۰۷ - ۱۳۹۶/۰۶/۱۵
