سرویس فرهنگ و هنر مشرق - در بحبوحه انتخابات ۱۳۹۲ ، مجموعه تصویری پرسشگر و جستجوگر سیاسی «دکتر سلام» را با درونمایه‌ای کاملا طنز، خبرگزاری دانشجو (snn.ir)  منتشر ‌کرد که با اغلب مجموعه‌های طنز سیاسی محافظه‌کار ساخته شده تا آن مقطع، متفاوت بود. ترس جاری در فضای رسمی برنامه‌سازی که زمینه‌اش به صورت مرجع، در اختیار تلویزیون ملی ایران قرار داشت، سال‌ها زمینه بروز خلاقیت استعدادهای جوان را از بین برده بود و حالا جوانان پشت خط مانده با استفاده از پتانسیل فضای مجازی دست به تولیداتی می‌زدند که با فضای رسمی رایج، تفاوت شگرفی داشت.

رسانه مرجع در طول سالیان گذشته آنقدر محافظه‌کارانه عمل کرده بود که امکان ساخت برنامه سیاسی با رویکردی طنز و کمدی وجود نداشت، حتی بسیاری از اخبار و تحلیل‌های خبری که در فضای رسمی کشور منتشر می‌شود، در اخبار روزانه رسانه مرجع بازتابی ندارد. وقتی خبری سیاسی همچنان به شیوه دهه شصت به مردم ارائه می‌شود، هیچ انتظار خاصی برای ساختن طنز سیاسی آنهم در رسانه مرجع نمی‌توان داشت. فضای مجازی و تیم خبری خبرگزاری دانشجو این فرصت را برای «سید محمدعلی صدری‌نیا» فراهم آورد تا با خلاقیت و تحلیلی جوانانه، برنامه‌ای بسازد که طیف‌های سیاسی گوناگون مشتری هفتگی‌اش باشند. 

از سوی دیگر روح «دکتر سلام» با فضای خشک و رسمی ژورنالیستی مرسوم در رسانه‌ها در تعارض بود. تولد این برنامه تاثیر شگرفی بر فضای رسانه‌ای انقلابی داشت. نخستین تاثیر مهم دکتر سلام، تاثیر در نوع خبرخوانی بود. دکتر سلام یک بسته خبری کوچک بود که مخاطب را با لحنی طنز در جریان مهمترین رویدادها و اخبار کشور قرار می‌داد. مخاطبی که پس از سال‌های سیاست زده ۸۸ تا ۸۴ حوصله خواندن اخبار سیاسی و گاف‌های مسئولان اجرایی کشور را نداشت. چون گاف سیاسی از اردیبهشت ۱۳۹۰ تا نیمه سال ۱۳۹۲ به  امری معمول در حوزه سیاسی کشور بدل شد.

برنامه «دکترسلام» برای علاقه‌مندانش بازتکرار دوران خوش گل‌آقا بود. گل آقا مجموعه ای از بازخوانی دوباره اخبار با رویکرد طنز بود، به انضمام کمی شعر و کاریکاتور. مجموعه طنز «دکتر سلام» در دوران یک سرخوردگی سیاسی چهار ساله، زمانی که مردم خوراک کمدی بیشتری نیاز دارند، وارد فضای رسانه‌ای کشور شد، و رویکرد گل آقا را دنبال می‌کرد، مجموعه دکتر سلام به همان شیوه خبرخوانی می‌کرد و در میان همه اخبار یک صدای خش دار پیرمردگونه (شبیه شاغلام گل آقا)، با خبرها شوخی می‌کند و در پایان برنامه، «ترین‌های» هفته را معرفی و در پایان از «دکترترین دکتر هفته» را با یک کاریکاتور زیبا رونمایی می‌کند.

در توصیف کارکرد فنی دکتر سلام می توان به این نکته اشاره کرد که این برنامه مخاطب را با خبرخوانی سیاسی دوباره آشتی داد. از این جهت دکترسلام همچنان قابل مقایسه با مجله «گل آقا»ی کیومرث صابری فومنی است. تولد گل آقا و تولد دکتر سلام در شرایطی تاریخ مشابهی رقم خورد. شاید هشت سال جنگ تحمیلی تاثیر ناهنجار آنچنانی بر روحیه عمومی مردم ایران نداشت، اما پس از پایان جنگ، شوک بزرگ رحلت جانگذاز حضرت آیت الله خمینی (ره)، نوعی سرخوردگی سیاسی را در میان مردم پدید آورد و پرواز ملکوتی معظم له، خستگی هشت سال دفاع را بر تن مردم گذاشت. در چنین شرایطی با ظهور فضای بسته دولت سازندگی، مردم عملا با سیاست و خبرخوانی سیاسی کاملا قهر بودند، ظهور گل آقا در فضای بسته دوران سازندگی، مردم را با خبرخوانی سیاسی آشتی کردند. سرخوردگی سیاسی حاصل از دوران هشت سال محمود احمدی نژاد، کمتر از آن دوران تولد گل آقا نبود. یاس سیاسی در پایان صدرات محمود احمدی نژاد به اوج خود رسیده بود و مردم نیاز به یک شوک رسانه‌ای بزرگ داشتند تا با سیاست دوباره آشتی کنند.

 مجموعه «دکتر سلام» در واقع گل آقای نوین است؛ بازتکرار، طنز گزنده و انتقادی لطیفی است که پس از فوت مرحوم کیومرث صابری روی دکه مطبوعات تا سالیانی جایش خالی بود و امکان احیای مجدد این نشریه بسیار سخت بودو نیاز به محتوای تازه‌ای در مدیومی دیگر داشت.

با نزدیک شدن به پایان دوران صدارت محمود احمدی نژاد در سال ۱۳۹۲  که با سرخوردگی هر دو طیف سیاسی همراه بود، انتخاباتی دیگر در پیش بود و با توجه به فضای هیستریک سیاسی دوران احمدی نژاد، فضای دو قطبی تشدید می‌شد. فضایی که از سال  ۸۸ تا سال ۱۳۹۲ ،در طول چهار سال با یک جهل سیاسی بدان دامن زده شد. نخستین کارکرد سیاسی برنامه‌ای همچون دکتر سلام این بود که توانست فضای سیاسی هیستریک  سال ۱۳۹۲ را کمی تلطیف کند. کما اینکه سازندگان «دکتر سلام» تنها قصد داشتند این برنامه را در طول ایام انتخابات بسازنند و پس از پایانش برنامه دکتر سلام را متوقف کنند. اما ادامه کار دولت حسن روحانی، زمینه استمرار این برنامه را فراهم آورد.در نقد کسانی که برنامه دکتر سلام را برنامه ای ضد دولت معرفی می‌کنند، می توان به این داده مهم اشاره کرد که حضور دولت یازدهم و وعده رئیس جمهور برای توسعه آزادی بیان زمینه تولید چنین برنامه‌ای را فراهم آورد، زمانیکه دکتر حسن روحانی در خطابه تنفیذ برای بستن دهان منتقدان به خدا پناه برد.

در فضای شکل گرفته در دولت یازدهم ، گروه‌های مستقلی احساس کردند که می‌توانند زیر سایه تدبیر و امید فعالیت‌های فرهنگی خود در شکل تازه‌تری ارائه کنند.در واقع می‌توان به صراحت نوشت ظهور شکلی نوین از آزاد اندیشی، شرایط را برای تولید دکتر سلام فراهم آورد و دولت روحانی می‌تواند به چنین دستاوردی افتخار کند.

این مجموعه در مقاطع مختلف و سالگرد آغاز فعالیتش، جشن‌های متنوعی را برگزار کرد. تهیه کنندگان این برنامه آخرین جشن خود را در تالار وزارت کشور برگزار کردند و مخالفان سیاست‌های دولت در این مکان گردهم جمع شدند و در برنامه‌ای کاملا شاد و مفرح انتقادات خود را نسبت به دولت مطرح کردند. پس از آن روزنامه‌های رادیکال اصلاح طلب که تاب هیچ صدای انتقادی را نداشته و دولت اعتدالی را می‌خواهند به نفع خود مصادره کنند، با تیترهای توهین آمیزی برگزاری جشن دکتر سلام را زیر سئوال بردند.

پس از برگزاری جشن دکتر سلام در تالار وزارت کشور ، برنامه دکتر سلام تا مدت‌ها در معرض حمله‌های رسانه‌های رادیکالی قرار داشت که به بهانه‌های واهی آنرا می‌کوبیدند. در همین شرایط امید بود دولت اعتدال، رویکرد رسانه‌های تندرو را قبول نکرده و جبهه منتقدانش را کاملا به رسمیت بشناسد. البته این امید را باید تقویت کرد که رئیس جمهوری با کسب حداکثر آرا در انتخابات اخیر، دیگر نگاهی تحقیر آمیز چون گذشته به اپوزیسیون و منتقدانش نداشته باشد.

حضرت آیت الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب، بارها و بارها از دولت و منتقدان خواسته‌اند اعتدال را رعایت کنند و دچار افراط و تفریط نشوند.ایشان، در سالروز بیعت تاریخی همافران نیروی هوایی با امام خمینی(ره)، در سال ۱۳۹۲ چند ماه پس از استقرار دولت یازدهم  فرمودند:

" هم منتقدان با دولت با شرح صدر برخورد کنند، هم دولت با منتقدان. همه به هم احترام بگذارند و ملاحظه هم را بکنند.طبیعتا ایشان به عنوان مراد انقلاب، دو طیف مخالف را توصیه به احترام می‌فرمایند و مریدان نیز طبق خواست مراد باید عمل کنند.

حضرت آیت الله خامنه‌ای در توصیه دیگری درباره نسبت منتقدان و دولت، رفتار بر مبنای برادری اسلامی و همراهی و همدلی و با نگاه مهربانانه را یکی دیگر از معیارهای لازم در بیان انتقادها خواندند و افزودند: البته این توصیه ها دو طرفه است، و مسئولان کشور در هر سه قوه نیز باید این حدود را رعایت کنند و با منتقدینِ خود، رفتاری مناسب و بدور از تحقیر و اهانت داشته باشند، زیرا تحقیر مخالفان از سوی مسئولان، خلاف تدبیر و حکمت است.

حضرت آیت الله خامنه‌ای در فراز دیگری از بیانات راهبردی خود فرموده‌اند" انتقاد نباید طوری باشد که اعتماد عمومی را از مسئولینی که مشغول به کار هستند، سلب کند و موجب بی اعتمادی عمومی شود، همچنین انتقاد نباید همراه با اهانت و روشهای خشم آلود باشد."

این فرمایش راهبردی رهبر انقلاب می تواند سر فصلی برای ورود به فضای تحیلی برنامه دکتر سلام باشد. آنچه رسالت دکتر سلام است و به تدریج و با قوتی تحلیلی آنرا به مخالفانش اثبات کرده این است که خشونت طبیعی جاری در رسانه‌های منتقد را به درستی تلطیف می‌کند و دولت دوازدهم با تقویت منتقدانی از جنس دکتر سلام، می‌تواند پرچم انتقاد و آزاد اندیشی را در اهتزاز نگاه دارد.

حتی در برخی موارد دولت می‌تواند منتقدانش را حمایت کند. قطعا اگر دولت نیازمند دست یافتن به توفیقات بیشتری در حوزه‌های مختلف و خصوصا توسعه سیاسی است باید خودش جبهه منتقدانی که فضای نقد سیاسی تلطیف می‌کنند، تقویت کند. آنچه می‌توان طی چهار سال فعالیت هفتگی دکتر سلام نوشت این است که این برنامه نشاط آور سیاسی به هیچ وجه، قصد تخریب دولت یازدهم و دوازدهم را نداشته است وحتی می توان به جرات می‌توان گفت نقد دولت در قالب دکتر سلام، تقویت و نوعی حمایت از دولت به شمار می‌آید. با این حال باید دید در دولت دوازدهم ، رویکرد دولت نسبت به منتقدانش تلطیف خواهد شد یا خیر؟!