به گزارش مشرق به نقل از روزنامه رای الیوم، در شرایطی که به نظر می رسد بحران محور سعودی با قطر وارد مرحله جدیدی شده است که می توان از آن تحت عنوان جنگ «حمایت از مخالفان» یاد کرد و نمونه آن دسته بندی در بین جریان نزدیک به خاندان حاکم قطر است،باید پرسید آیا می توان انتظار راه حل ابتکاری برای بحران جاری را داشت؟

مواضع ضد و نقیض عربی

در این میان حضور عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان در کنار همتای قطری خود در عکس دسته جمعی  در حاشیه نشست مجمع عمومی در نیویورک جلب توجه کرده و بیانگر تناقض مواضع عربی است، زیرا این دو در خصوص بحران سوریه در یک جبهه قرار داشته و در خصوص بحران محور سعودی- قطری رودرروی هم هستند.

نکته قابل توجه اینکه سه تحول اصلی بیانگر این است که احتمال شدت گرفتن بحران عربستان و متحدانش با قطر  که اکنون اندکی  به نیویورک نیز منتقل شده است، از احتمال حل و فصل آن قوی تر است، اما این وضعیت به این معنی نیست که هیچ امیدی به برطرف شدن این بحران وجود ندراد.

این سه تحول عبارتند از:

اول: شدت گرفتن فشار عربستان بر دولت قطر که در جدا شدن یکی از شخصیت های جریان مخالف از خاندان حاکم قطر نمود یافته است.

به عبارت دیگر شیخ سلطان بن سحیم آل ثانی به جبهه شیخ عبدالله آل ثانی «امیر در سایه» ملحق شد و از پیشنهاد نشست مراجع تصمیم گیر خاندان حاکم با نمایندگان ملت قطر به منظور بررسی بحران با محور سعودی و راهکار رهایی از آن حمایت کرد.

دوم: نشست احتمالی بین دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا و شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل که بی تردید بر بحران محور سعودی با قطر متمرکز خواهد بود و بعید نیست در جریان آن ترامپ از امیر قطر بخواهد ابتکار عمل جدیدی در قبال چهار کشور تحریم کننده نشان دهد و نشستی را بین طرف های این بحران با سرپرستی و نظارت خود ترتیب دهد و یا رکس تیلرسون وزیر خارجه خود را مامور آغاز این گفت وگوها و یافتن راه حل کند.

سوم: رایزنی های چهار کشور تحریم کننده قطر در نیویورک به منظور بررسی بحران جاری و تحولات آن از زمان نشست یک ماه پیش در منامه و توافق بر سر گام های عملی جدید.

ضربه دردناک به خاندان حاکم قطر و شخص امیر

در این میان جدا شدن شیخ سلطان بن سحیم جلب توجه می کند که اکنون در پاریس اقامت دارد. او عموی جواهر همسر اول شیخ تمیم بوده و پسر شیخ سحیم است که چند سال پست وزارت خارجه را در اختیار داشت و دوست جمال عبدالناصر بود.

این جدایی ضربه دردناکی به دولت قطر و شخص شیخ تمیم است وموجب گسترده شدن شکاف و دسته بندی در خاندان حاکم تحت حمایت عربستان خواهد شد، زیرا این جدایی فقط از سوی یک نفر نیست بلکه به معنی فاصله گرفتن  یک گروه مهم از خاندان حاکم است که از به حاشیه رانده شدن شکایت داشتند و به شدت به خاندان حاکم سعودی نزدیک هستند.

علاوه بر این برادر شیخ سلطان و یا شیخ حمد بن سحیم به عنوان دوست حمد بن خلیفه پدر امیر کنونی معروف است و سال ها وزارت اطلاع رسانی را در اختیار داشت و در کنار آن در زمان شیخ خلیفه بن حمد جد شیخ تمیم پست های وزارتی متعدد دیگری را تجربه کرده است.

جنگ ایجاد شکاف داخلی و حمایت از مخالفان

خطر جنگ «جدایی و دسته بندی ها»  و بالاگرفتن حمایت جبهه دشمن از مخالفان قطری در این است که نقش زیادی در عمیق شدن زخم ها و کینه ها ایفا کرده و موجب می شود این روند تا مرحله تلاش جبهه مقابل برای به کرسی نشاندن حرف خود پیش برود و به این ترتیب امکان راهکار سیاسی تضعیف شده و راه حل های نظامی به منظور تغییر نظام بر راهکار سیاسی تقدم پیدا کند.

نکته قابل توجه اینکه بیش از 30 چهره فرهنگی، سیاسی و اقتصادی که اخیرا در عربستان بازداشت شدند، به دریافت پول از قطر و مخالفت با دیکته های عربستان برای دشمنی با قطر متهم هستند.

گزارش حمایت قطر از قبایل مخالف سعودی

قطر همچنین به حمایت از مخالفان سعودی و دست داشتن در تکاپوی اعتراض آمیز در این کشور متهم است که قرار بود 15 سپتامبر (جمعه گذشته) برگزار شود و برخی گزارش های تایید نشده حاکی از این است که قطر از قبایل مخالف سعودی مثل قبیله آل الرشید وآل تمیم حمایت می کند.

قطر زیر فشار است یا محور تحریم کننده؟

به هر حال باید گفت که کشورهای تحریم کننده قطر از تحریم دوحه زیان نمی کنند بلکه قطر است که از این وضعیت متضرر می شود زیرا نمی تواند همچنان زیر فشار شدید باقی بماند و با وجود اینکه بنادر و فرودگاههای قطر باز است اما مسئولان این کشور به دلیل تحریم غیرقابل تحمل، احساس می کنند در تنگنا قرار گرفته اند.

آیا محور سعودی و قطر در صدد کوتاه آمدن از مواضع خود هستند؟

به هر حال پیامی که عادل الجبیر در صدد ارسال آن به قطر برآمد، اینکه چهار کشور عربستان، امارات، بحرین و مصر فشار بر قطر را شدت خواهند بخشید به این امید که قطر تسلیم شده و شروط 13 گانه آنان را بپذیرد اما اکنون هیچ نشانی مبنی بر آمادگی قطر برای پذیرش این شروط دیده نمی شود با این حال هیچ چیز بعید نیست زیرا هر دو طرف بحران در جستجوی نردبانی هستند که توسط آن از درخت بلند بحران کنونی پایین بیایند.

در این شرایط شاید دیدار ترامپ با امیر قطر یک فرصت طلایی باشد زیرا ترامپ بود که از تمیم خواست با محمد بن سلمان ولیعهد سعودی تماس بگیرد و گفت وگو را آغاز کند اما این ابتکار عمل بی حاصل ماند.

با در نظر گرفتن این تحولات باید پرسید آیا ترامپ سیاست های کلی و جدی را برای ابتکار عمل جدید در قبال بحران محور سعودی با قطر در پیش خواهد گرفت تا آبروی هر دو طرف حفظ شود و راه را برای گفت وگوی واقعی و از بین بردن احتمال انفجار بحران باز خواهد کرد؟

برای یافتن پاسخ این سوال چاره ای جز این نیست که جنگ حمایت از مخالفان و دسته بندی ها را دنبال کنیم تا ببینیم آیا آتش آن فروکش خواهد کرد یا زبانه خواهد کشید.