به گزارش مشرق، «سید نعمت‌الله عبدالرحیم‌زاده» در یادداشت روزنامه «جوان» نوشت:

قرار است همه‌پرسی استقلال کردستان عراق روز دوشنبه ۲۵ سپتامبر برگزار شود اما رأی‌گیری در خارج عراق از روز شنبه ۲۳ سپتامبر شروع شده و آن طور که شیروان زراری، سخنگوی کمیسیون انتخابات و همه‌پرسی استقلال، گفته تا سه روز هم طول خواهد کشید. زراری می‌گوید برای دادن رأی در خارج عراق فقط داشتن کارت شناسایی برای نشان دادن تابعیت عراقی لازم است اما تأیید می‌کند که تعداد شرکت‌کنندگان احتمالی مشخص نیست چراکه آمار دقیقی وجود ندارد.

این یکی از مشکلات اجرایی و البته حقوقی همه‌پرسی است که معلوم نیست چه تعداد افرادی از واجدین شرکت در انتخابات هستند، جدای از اینکه همه‌پرسی در خارج از کشور طبق روند متعارف و معمول برگزار نمی‌شود و سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌های این کشور متصدی اجرای همه‌پرسی نیستند. این مشکلات به اندازه کافی گریبان همه‌پرسی را گرفته که حالا اصل همه‌پرسی زیر سؤال رفته و گمانه‌زنی‌ در مورد لغو آن در تاریخ مقرر تشدید شده است. 

تشدید این گمانه‌زنی از آنجا ناشی می‌شود که مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان، کنفرانس خبری روز شنبه خود را یک روز به تأخیر انداخته و به جای این کنفرانس، هیئت شورای عالی همه‌پرسی به ریاست روژ نوری شاویس راهی بغداد شده تا با دولت مرکزی عراق مذاکره کند. قرار بود بارزانی در این کنفرانس خبری از برگزاری همه‌پرسی در روز دوشنبه بگوید تا هرگونه شک و تردیدی نسبت به لغو یا تعویق آن را برطرف کرده باشد و حالا که کنفرانس خود را به روز بعد انداخته، به نوعی آن شک و تردید را تأیید کرده است. معلوم است که او منتظر شنیدن خبری از بغداد است و اینکه شاویس و هیئتش در مذاکره با بغداد به چه نتیجه‌ای رسیده است.

به نظر می‌رسد که دیگر مذاکره‌ای با بغداد در میان نخواهد بود و حتی خود بارزانی هم این موضوع را تأیید کرده بود و گفته بود که مذاکره با بغداد دیگر نتیجه‌ای ندارد و حالا که هیئتی به بغداد فرستاده، معلوم می‌شودکه چیزی برای مذاکره کردن وجود دارد. گفته می‌شود این چیز طرح سازمان ملل است که دست‌کم نشانه‌های اولیه از موافقت رهبران اقلیم کردستان با این طرح دیده می‌شود، هر چند که در خصوص برخی از بندهای آن ملاحظاتی دارند.

زرگار علی، عضو دفتر سیاسی اتحادیه مهینی کردستان عراق، از نشست مشترک سران اقلیم با جامعه جهانی در روز شنبه و برای گرفتن تصمیم در مورد طرح سازمان ملل گفته و اینکه حزب او با این طرح مشکلی ندارد و تنها خواهان اصلاح برخی از بندهای آن است. بنابراین، سرنوشت همه‌پرسی جنجالی استقلال به این طرح و نشست‌های اربیل و بغداد گره خورده تا در صورت پذیرش این طرح، همه‌پرسی هم در مقطع فعلی لغو شود. 

به نظر می‌رسد که لغو همه‌پرسی در ازای طرح سازمان ملل یک پیروزی برای مخالفان همه‌پرسی و به خصوص دولت مرکزی در بغداد باشد اما با تأمل در این طرح معلوم می‌شود که چیزی جز تجزیه عراق آن هم به روایت سازمان ملل نیست. مسئولان سازمان ملل سعی کرده‌اند در مورد این طرح پرده‌پوشی کنند و حتی یان کوبیج، نماینده دبیرکل سازمان ملل در عراق، حاضر به تأیید این طرح نشده و فقط حمایت سازمانش را از گفت‌وگو بین اربیل و بغداد تأیید کرده اما بختیار شاه‌ویس، نماینده اتحادیه میهنی در پارلمان عراق، با انتشار بیانیه‌ای جزئیات این طرح را علنی کرده است.

بنابر این بیانیه، طرح سازمان ملل شامل لغو همه‌پرسی، تشکیل هیئت عالی به سرپرستی رئیس‌جمهور عراق و حضور نخست‌وزیر، رئیس پارلمان، رئیس اقلیم کردستان و نماینده ویژه سازمان ملل است تا روند سه ساله گفت‌وگو بین بغداد و اربیل و حل مشکلات در این مدت زمان را مدیریت کند.

اگر گفت‌وگوها در این مدت به نتیجه نرسید، طرح سازمان ملل این حق را به اقلیم می‌دهد تا در مورد برگزاری همه‌پرسی تصمیم بگیرد. از همین نگاه گذرا معلوم می‌شود که طرح سازمان ملل اصل همه‌پرسی را لغو نمی‌کند بلکه اجرای آن را با یک تأخیر سه ساله موکول به نتیجه‌ای می‌کند که از گفت‌وگوی بین بغداد و اربیل به دست می‌آید.

این به معنای تبدیل همه‌پرسی به شمشیر داموکلس بر سر بغداد آن هم با مهر و تأیید سازمان ملل است که در صورت عدم تمکین به درخواست‌های اربیل، این شمشیر سه سال دیگر بر سر عراق فرود خواهد آمد.

جدای از این، سازمان ملل با این طرح اساسی‌ترین مشکل اقلیم در اجرای همه‌پرسی را برطرف کرده که به مشروعیت استقلال مربوط می‌شود. اقلیم کردستان با همه‌پرسی روز دوشنبه این مشکل را دارد و حتی رأی بالای «آری» هم نمی‌تواند به استقلال از عراق مشروعیت بدهد اما حالا سازمان ملل با این طرح از پیش مشروعیت استقلال را تأمین کرده و اربیل تنها کافی است صبر کند و سه سال دیگر همه‌پرسی را برگزار کند که نتیجه آن مورد تأیید سازمان ملل است.

سازمان ملل به این صورت زمینه تجزیه عراق را فراهم کرده و البته با مشروعیتی که به آن می‌دهد جای اعتراضی را هم باقی نمی‌گذارد. این نتیجه برای عراق به مراتب خطرناک‌تر از نتیجه‌ای است که از همه‌پرسی ۲۵ سپتامبر به دست می‌آید و مورد تأیید هیچ دولت و نهاد بین‌المللی نیست. بنابراین، نه می‌توان به پرده‌پوشی سازمان ملل اعتماد کرد و نه به طرح این سازمان خوش‌بین بود و همچنان که حیدر العبادی گفته، باید از بین‌المللی کردن همه‌پرسی اقلیم کردستان خودداری کرد.