سرویس اقتصاد مشرق - پس از آن که بر اساس آمارهای رسمی سازمان کنفرانس تجارت و توسعه ملل متحد (آنکتاد) نشان داد دولت یازدهم تقریبا نصف دولت دهم، سرمایه‌گذاری خارجی جذب کرده، مسئولان دولت فعلی به تکاپو افتادند تا در سخنرانی‌های مختلف خود به ارائه آمارها و ارقام از موفقیت در جذب سرمایه‌گذاری خارجی سخن بگویند؛ آمارهایی که البته هیچ یک مستند به گزارش‌های رسمی نیست و فقط در سخنرانی‌ها و تریبون‌های یک‌طرفه ارائه می‌شود.

در چند ماه اخیر،‌مسئولان دولت یازدهم و دوازدهم آمارهای مختلفی از جذب سرمایه‌گذاری خارجی اعلام کرده‌اند که همگی با هم در تضاد است؛ حتی این تناقض‌ها در آمارهایی که یکی از این مسئولان بیان کرده، دیده می‌شود.

* جهانگیری و آمارهای متناقض

در آخرین نمونه از سخنان متناقض دولتی‌ها درباره سرمایه‌گذاری خارجی،‌اسحاق جهانگیری این هفته در نمایشگاه ایران پلاست گفت: از اول دولت یازدهم تا شهریور سال ۹۶، ۱۹ میلیارد و ۳۷۷ میلیون دلار طرح سرمایه گذاری مستقیم در وزارت امور اقتصادی و دارایی تحت حمایت قانون سرمایه گذاری خارجی کشور به تصویب رسید.  بیش از ۱۱میلیارد و ۶۶۰ میلیون دلار آن جذب شده و در واقع تبدیل به کارخانه و صنعت در کشور شده است. در دوران بعد از برجام حدود ۱۴ میلیارد دلار سرمایه گذاری مستقیم خارجی جذب شده است.

جمله به جمله این سخنان جهانگیری آن هم فقط در یک سخنرانی، با هم در تضاد است. زیرا او ابتدا گفته که از اول دولت یازدهم تا شهریور سال ۹۶ ، ۱۱.۶ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی جذب شده اما یک جمله پایین‌تر می‌گوید: در دوران بعد از برجام حدود ۱۴ میلیارد دلار سرمایه گذاری مستقیم خارجی جذب شده است.

حال مخاطب می‌ماند که کدام جمله او درست است؟ زیرا آمارهایی که روحانی گفته از لحاظ عقلی و ریاضی جور درنمی‌آید. طبیعتا دوره زمانی اول دولت یازدهم تا شهریور سال ۹۶  که جهانگیری ابتدا از آن سخن گفته، شامل دوره پسابرجام هم می‌شود زیرا برجام از دی ۱۳۹۴ اجرا شد. پس چطور ممکن است از دی ۱۳۹۴ تا شهریور ۱۳۹۶ حدود ۱۴ میلیارد دلار سرمایه گذاری مستقیم خارجی جذب شده باشد، اما از اول دولت یازدهم تا شهریور سال ۱۳۹۶  فقط ۱۱.۶ میلیارد دلار؟ 

اظهارات دولتی‌ها درباره سرمایه‌گذاری خارجی در حالی است که مقایسه دقیق چهار سال فعالیت دولت تدبیر و امید در جذب سرمایه خارجی در مقایسه با دولت گذشته نشان می‌دهد که سرمایه گذاری خارجی در دولت حسن روحانی ۵ میلیارد دلار و چیزی در حدود ۴۷ درصد نسبت به دولت گذشته کاهش یافته است.

دولت یازدهم در ۴ سال فعالیت خود (۹۲، ۹۳، ۹۴ و ۹۵) به ترتیب ۳ میلیارد و ۵۰ میلیون دلار، ۲ میلیارد و ۱۰۵ میلیون دلار، ۲ میلیارد و ۵۰ میلیون دلار و ۳ میلیارد و ۳۷۲ میلیون دلار سرمایه خارجی جذب اقتصاد ایران کرده که این رقم مجموعا ۱۰ میلیارد و ۵۷۷ میلیون دلار می‌شود.

  این در حالی است که دولت دهم در ۴ سال فعالیت خود (۸۸، ۸۹، ۹۰ و ۹۱) به ترتیب ۲ میلیارد و ۹۸۳ میلیون دلار، ۳ میلیارد و ۶۴۹ میلیون دلار، ۴ میلیارد و ۲۷۷ میلیون دلار و ۴ میلیارد و ۶۶۲ میلیون دلار سرمایه خارجی جذب اقتصاد ایران کرده که این رقم در مجموع به ۱۵ میلیارد و ۵۷۱ میلیون دلار می‌رسد.

بنابراین باید گفت در دولت حسن روحانی روند سرمایه گذاری خارجی در کشور با افت فاحش ۵ میلیارد دلاری و حدودا ۴۷ درصدی رو به رو شده است.

در یک سال اخیر، مسئولان دولت یازدهم و دوازدهم آمار سرمایه‌گذاری مصوب را به جای جذب سرمایه‌گذاری قطعی اعلام می‌کنند. اما پس از اعتراض رسانه‌ها به این اقدام، دولتی‌ها برای اولین بار در طول تاریخ، اصطلاح «جلب سرمایه‌گذاری خارجی» را برای بیان آمار این حوزه به کار بردند. این در حالی است که تا پیش از این درباره آمار سرمایه‌گذاری خارجی، فقط دو شاخص وجود داشت: سرمایه‌گذاری خارجی مصوب و سرمایه‌گذاری خارجی جذب‌شده. سرمایه‌گذاری خارجی مصوب به معنای طرح‌هایی است که درخواست آنها مورد تصویب هیئت سرمایه‌گذاری کشورمان قرار گرفته و صرفا یک مجوز صادر شده است و به معنای قطعیت یافتن سرمایه‌گذاری خارجی نیست. بنابراین آمار دقیق همان جذب سرمایه‌گذاری خارجی است، یعنی طرح‌هایی که پس از تصویب، به اجرا رسیده و قطعیت یافته است. اما اخیرا دولتی‌ها با به کار بردن واژه جلب سرمایه‌گذاری خارجی، تلاش می‌کنند این واژه را که همان آمار مصوب است، به جای آمار جذب سرمایه‌گذاری خارجی به افکار عمومی تلقین کنند.

در حالی که در سالیان گذشته رکورد جذب ۴.۷ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی و در دولت دهم هم داشته‌ایم، به گفته اعضای اتاق بازرگانی رقم جذب سرمایه‌گذاری خارجی در سال ۹۵ حدود ۱.۴ میلیارد دلار بوده است. با این‌که طرح‌های مصوب برای سرمایه‌گذاری خارجی در سال ۹۵ رشد چشمگیری داشته، اما میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی (اجرای طرح‌ها) مناسب نبوده است.

لازم به ذکر است سرمایه‌گذاری مصوب صرفا شامل طرح‌هایی است که مجوز فعالیت در کشور می‌گیرند، اما تجربه دو دهه اخیر نشان داده فقط ۱۰ درصد این طرح‌ها عملیاتی می‌شوند.