به گزارش مشرق، «سید رضا میرطاهر» در یادداشت روزنامه «جوان» نوشت:
از زمان روی کار آمدن تیم جدید حاکمیتی در عربستان سعودی با روی کار آمدن ملک سلمان و نایب ولیعهدی محمد بن سلمان و سپس ولیعهدی وی، شاهد اقدامات آشکاری در راستای عملی کردن برخی تغییرات و اصلاحات گسترده اجتماعی و اقتصادی در این کشور هستیم. در این راستا شاهد آن بودیم که ملک سلمان پادشاه سعودی در اوایل مهر ۱۳۹۶ در فرمانی حق رانندگی زنان در این کشور را به رسمیت شناخت و در اقدامی جدید، زنان سعودی حق حضور در ورزشگاه‌ها را پیدا کردند. این اقدامات در عرصه اجتماعی البته در وهله نخست با هدف پاسخگویی به مطالبات مردم این کشور به‌ویژه زنان صورت گرفته است.
در واقع عربستان سعودی کشوری است که تا قبل از اعلام اصلاحات اخیر، از عملی کردن ابتدایی‌ترین خواسته‌های زنان مانند حق رانندگی و حق مسافرت امتناع می‌کرد. با این حال تحولات متعدد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مانند بحران اقتصادی عربستان با توجه به کاهش شدید بهای نفت و لزوم اصلاحات اقتصادی برای مقابله با آن، افزایش سطح سواد و تحصیلات در بین شهروندان سعودی، آشنایی مردم این کشور با تحولات دیگر کشورها و حقوق شهروندی و مدنی باعث شده سطح مطالبات در بین شهروندان سعودی روز به روز بالاتر رود.
ازسوی دیگر به نظر می‌رسد که محمد بن سلمان به عنوان فردی جوان و آشنا با جهان امروز، اساساً در پی عملی کردن اقداماتی بنیادین در عرصه اجتماعی و اقتصادی در عربستان است تا از دیدگاه خود این کشور را از اقتصاد متکی به نفت نجات داده و در مسیر پیشرفت و توسعه قرار دهد. در این راستا شاهد اقداماتی مانند اعلام سند توسعه ۲۰۳۰ از سوی وی در سال ۲۰۱۶ بودیم. مبنای سند چشم‌انداز منتشر شده عربستان برای سال ۲۰۳۰ کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و متنوع ساختن درآمدها است، اما اهداف ذکر شده در آن به دلایل متعددی بلندپروازانه است.
عربستان از چندین دهه گذشته به درآمدهای نفتی وابستگی داشته است و در این مدت تغییر فاحشی روی نداده است، در حال حاضر نیز بر اساس روندهای گذشته می‌توان گفت که تغییر ساختارهای اقتصادی آن به صورت ضربتی بلندپروازانه و غیرواقع‌بینانه است. نخستین دلیل بلندپروازانه بودن ادعای جدید سعودی‌ها عبارت است از اینکه ایجاد تغییرات عمیق در ساختار یک کشور همانند عربستان که دهه‌ها به درآمدهای نفتی متکی بوده است، معمولاً به یک اجماع گسترده در سطح نخبگانی سیاسی و اقتصادی نیازمند است.
گرچه با توجه به سیستم حکومتداری عربستان حضور مردم چندان اهمیتی ندارد، اما اجماع نخبگانی در این دست از اقدامات ضروری است. این در حالی است که اجماع نخبگانی در هیئت حاکمه عربستان در چندین سال گذشته رو به کاهش بوده و بالعکس اختلافات بین شاهزادگان و خاندان پادشاهی در حال افزایش است.
حرکت در مسیر تغییرات گسترده در عربستان پرچالش است و موانع زیادی در مقابل آن قرار دارد، لذا اهداف اعلام شده بسیار بلندپروازانه است اما در زمینه اجتماعی و فرهنگی نیز اقدامات رژیم سعودی اقداماتی جنجالی و پرحاشیه بوده است. در این راستا به ناگهان در یک ماه اخیر، امتیازاتی به زنان این کشور داده شده که شاید در حالت عادی اساساً تصور عملی شدن آنها نمی‌رفت و اعطای این حقوق نیز شاید سال‌ها به درازا می‌کشید.
برخی تحلیلگران دلیل هنجارشکنی‌های اخیر درباره زنان سعودی را در چارچوب اجرای سند توسعه ۲۰۳۰ می‌دانند. به نوشته روزنامه گاردین، عربستان در مسیر توسعه اقتصادی قدم گذاشته است و برای دستیابی به هدف چشم‌انداز ۲۰۳۰ حتی حاضر است برخی قوانین داخلی خود درباره زنان را نیز زیر پا بگذارد. سوای انگیزه‌های اقتصادی زیادی که در پس سنت‌شکنی‌های اخیر عربستان درباره زنان وجود دارد، انجام اصلاحات اجتماعی نیز با توجه به انتقادهای بین‌المللی فراوانی که به دلیل سلب حقوق عادی زنان به حاکمیت این کشور وارد است، از اهمیت بسزایی برای آن برخوردار است و این مسئله‌ای است که محمد بن سلمان پیش از جانشینی پدر بیش از هر چیز دیگری برای دریافت مشروعیت داخلی و بین‌المللی به آن نیازمند است.
با این حال رسانه‌های غربی مانند روزنامه امریکایی واشنگتن‌پست با اشاره به مجوز به زنان برای رانندگی و حضور در ورزشگاه‌ها نوشت، تصمیم رژیم سعودی ممکن است تلاش مسئولان آن برای منحرف کردن جهان از موارد دیگر نقض حقوق بشر در عربستان و جنگ علیه یمن باشد. البته رژیم سعودی در راستای ژست حافظ حقوق زنان حتی اخیراً اقدام به اعطای تابعیت سعودی به یک ربات زن‌نما به اسم سوفی کرد. با این حال مشخص است که خط قرمز این رژیم در زمینه حقوق اجتماعی و سیاسی، خواسته شهروندان برای فعالیت‌های سیاسی است. تحلیلگران و فعالان می‌گویند حکومت سعودی در تلاش است از فعالیت سیاسی که در این کشور پادشاهی ممنوع است، جلوگیری کند.
در عین حال می‌توان پیش‌بینی کرد که در جامعه بسته عربستان که اکنون در مسیر مدرنیزم قرار گرفته، به ناگزیر اعتراض‌ها و برخوردهایی از جانب اقشار سنتی این کشور و نیز علمای وهابی در واکنش به اعطای حقوق اجتماعی به زنان این کشور صورت خواهد گرفت. با این حال به دلیل شدت سرکوب در عربستان و نیز اقتدار کنونی محمد بن سلمان بعید است که این اعتراضات به جایی برسد.
