سرویس جنگ نرم مشرق- زلزله دردناک کرمانشاه که دل همه مردم ایران را به درد آورد، به تیتر یک اکثر رسانههای داخلی و بسیاری از رسانههای خارجی بدل شد. مردم مهربان و انسان دوست ایران نیز همچون همیشه در صف اول کمکرسانی و همدردی قرار گرفتند و البته این کمکها به اضافه تلاشهای دولتی برای کنترل شرایط بحرانی کرمانشاه و امدادرسانی به حادثه دیدگان از اولین ساعات وقوع حادثه آغاز شد.
اما در این میان رفتار رسانههای فارسیزبان خارجنشین برای به ظاهر پوشش خبر این حادثه قابل تأمل است. بیبیسی فارسی یکی از شاخصترین این رسانههاست که با حجم انبوهی از تولید خبر و گزارش و انتشار ویدئوهای گزینشی، گویا دوباره فرصتی پیدا کرده تا اهدافش را از طریق شیوههای مرسوم عملیات روانی در جهت تعمیق بحران، القای ناکارآمدی نظام و دهها هدف سیاسی و امنیتی دیگر دنبال کند.
نگاهی به رفتار این رسانه انگلیسی در چند روز اخیر پس از حادثه به خوبی نشان میدهد که این رسانه همان اهداف استعمارگرانه و ضد ایرانی انگلیس را البته با شکل و شمایلی مدرن و متفاوت دنبال میکند.
**سانسور امدادهای دولتی
طبیعی است که در هر حادثهای اعم از زلزله و سیل در هر نقطه از دنیا غیر از امدادرسانیهای دولتی مردم نیز به صورت خودجوش به یاری آسیبدیدگان و بازماندگان آمده و البته که حس نوع دوستی در میان ایرانیها به دلیل برخورداری از آموزههای اسلامی و همچنین برخورداری از هویت و فرهنگ لطیف و مهربان ایرانی به طور قطع بسیار پررنگ است.
اما باید توجه داشت که کمک به آسیبدیدگان و بازماندگان زلزله بنا به دلایل متعددی از جمله نیاز به تجهیزات و ادوات لجستیکی و سنگین که در اختیار بخشهای مختلف دولتی و نظامی است و همچنین نیاز به انضباط و ساماندهی حتماً میبایست با محوریت دولت صورت گرفته و بدون آن تقریباً کمکرسانی در سطح کلان غیرممکن و حتی ممکن است آسیبزا نیز باشد. در حادثه زلزله کرمانشاه نیز آنچه در صحنه امدادرسانی مشاهده میشود بر پایه همین استاندارد بوده و کمکهای انساندوستانه هموطنان تسریع و تسهیل کننده امر است.
اما آنچه در خبررسانی این روزهای بیبیسی خط اصلی خبری را تشکیل میدهد، سانسور امدادهای دولتی و تمرکز بر کمکهای مردمی با هدف القای ناکارآمدی و همچنین بیتوجهی مسئولان است. در حالی که در ساعات ابتدایی حادثه مسئولان ارشد دولتی و چندتن از وزرا و پیشتر از آن، فرماندهان سپاه و ارتش در محل حادثه حضور به هم رسانده و نظارت و هماهنگی امدادرسانی را مستقیما در صحنه انجام دادند، در خبرها و گزارشات بیبیسی به شدت مراقبت میشود که بر روی خبرهایی از این دست مانور داده نشود و حتی در برخی موارد خط سانسور در پیش گرفته شده است.
گزارشات تصویری بیبیسی از عکسهای بعد از حادثه نیز به گونهای گزینش شده تا در قاب تصاویر اثری از بیلهای مکانیکی، نیروهای نظامی، بالگرد و دیگر تجهیزات سنگین امداد رسان مشاهده نشود.
**تشدید فضای بحران
خط خبری دوم بیبیسی فارسی در حادثه زلزله کرمانشاه به القای عمیق بحران و استمرار آن اختصاص دارد. به طوری که تقریباً همه گزارشات تصویری و خبرهای مرتبط با حادثه اثری از خبرهای مربوط به روند مؤثر امدادرسانی و پیشرفت کنترل فضای بحران مشاهده نمیشود. خبرنگاران بیبیسی در انتقال خبرها و پیامهای درج شده در فضای مجازی به شکلی کاملاً گزینشی فقط به سراغ مطالبی میروند که از یک نارسایی یا دیر رسیدن کمکها و امدادها که البته در هر حادثهای به این عظمت طبیعی است، حکایت دارد.
در این خط خبری همچنین بیبیسی تلاش میکند تا چشمانداز روزها و ماههای آینده را نیز سیاه نمایی نموده و به جای واژههای همچون «هنوز امدادرسانی انجام نشده» از واژههایی مانند «خبری از امداد نیست» استفاده نماید.
القای بحران فزاینده و عمق بخشیدن بیبیسی به این حادثه با گزینش آن دسته از ویدئوهای اعتراضی مردم حادثه دیده صورت میگیرد و سعی دارد مردم کرمانشاه را ناامید از رسیدن کمک و بهتر شدن اوضاع در روزهای آینده نشان دهد و این در حالی صورت میگیرد که تا فاصله ۴۸ ساعت بعد از حادثه همه حادثهدیدگان با کمک و ساماندهی نیروهای امدادی دولتی اکنون هریک با امکانات امداد اولیه نظیر چادر، جایی برای اسکان موقت پیدا کردهاند و امدادرسانی در روزهای آینده نیز تا حل مشکلات حادثه دیدگان با قدرت ادامه دارد؛ اما اکثر این امدادها حتی در حد یک تصویر جایی در رسانه بیبیسی ندارند.
** ناکارآمدی نظام
و سرانجام خط عملیات روانی قدیمی انگلیسی را مشاهده میکنیم که همان القای ناکارآمدی نظام جمهوری اسلامی است و در همه حوادث نظیر حادثه پلاسکو و هر اتفاق دیگری اعم از سیاسی و اقتصادی و اجتماعی در ایران به وضوح در اولویتهای بیبیسی قرار دارد. خبرنگاران بیبیسی فارسی در بخشهای مختلف خبری با استفاده از پیامهای گزینشی مردم، تصاویر دلخراش و یکسویه از حادثه و حتی استفاده از جملات و واژههای مهندسی شده سعی دارند کمکهای صورت گرفته از سوی بخشهای مختلف نظام اعم از دولت تا نیروهای مسلح را توأم با بیکفایتی و سردرگمی القا کنند. دقت در یک جمله اخبار سایت بیبیسی یعنی «دولت برای رساندن کمک به استان کرمانشاه در غرب کشور در تقلاست» خود گویای مطلب است که اساساً وقتی بیبیسی برای نمایش بیطرفی خود میخواهد به کمکهای دولتی اشاره کند، باز هم با انتخاب واژه «تقلا» سعی دارد نظم، برنامهریزی و کارآمدی در مدیریت و رفع بحران بوجود آمده را تحقیر نموده و زیر سوال ببرد.
در پایان باید یادآور شد این شیوه به اصطلاح خبررسانی این رسانه موضوع جدیدی نیست و انتظار رفتاری منصفانه و پرداختن به رسالت اطلاعرسانی از بیبیسی به طور قطع امری غیر عقلانی است، زیرا این رسانه متعلق به همان کشوری است که سابقه بیش از یک قرن استعمار و استبداد در حق همین مردم را در کارنامه داشته که فقط یکی از آنها ماجرای تلخ قحطی سال ۱۲۹۶ ایران است که به دست همین استعمارگران پدید آمد و منجر به تلفات انسانی عظیمی در ایران شد.