سرویس فرهنگ و هنر مشرق – پرداختن به موضوعات حساس و چالشی تاریخ معاصر به عنوان یکی از مسایل اصلی جامعه امروزه در بین مستندسازان جوانی که دغدغه انقلاب و آرمان‌های بنیان گذار انقلاب اسلامی را دارند وجود دارد تا با پرداختن به آنها شبهه‌های موجود در جامعه اسلامی از بین رفته و ابعاد مختلف این موضوعات برای قشر نخبه و جوان کشور روشن شود.

در این بین مستند «قائم مقام» با محوریت قرار دادن فراز و نشیب‌های زندگی آیت الله منتظری که در دورانی به عنوان قائم مقام رهبری معرفی شده بود، در سرخط اخبار قرار گرفت تا پس از سال‌ها به طور شفاف و روشن پاسخ تمام ابهامات موجود در ذهن جوانان کشور را بدهد.

مستند جذابی که پس از اکران‌های موفق خود در دانشگاه‌های کشور حالا به عنوان یکی از آثار جشنواره مردمی عمار در حال رقابت با آثار مستند فیلمسازان دیگر قرار گرفته است.

در این راستا با سیدمحمدعلی صدری‌نیا کارگردان مستند «قائم مقام» گفتگویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید:

*مشرق: بعنوان اولین سوال درباره چگونگی شکل گیری ایده و پرداختن به شخصیت آقای منتظری که به دلیل حساسیت موضوع آن تا به امروز دست نخورده بود، توضیح دهید.

دو سه سال قبل از شروع تولید مستند «قائم مقام» و براساس دغدغه و وجود خلاء در برخی مقاطع تاریخ انقلاب و نیاز به پرداختن به این موضوع حساس ایده اولیه ساخت این مستند شکل گرفت. به بیان دیگر به نظر من موضوع زندگی آقای منتظری از موضوعاتی است که جزء بزرگترین اتفاقات تاریخ انقلاب محسوب می‌شود به این دلیل که در مسیر انتخاب رهبری تغییر ایجاد کرده است.

مشرق: موضوعات بسیار زیادی برای پرداختن مستندسازان به مسایل نهفته در تاریخ انقلاب وجود دارد، ‌چرایی پرداختن شما به این موضوع حساس چه بوده است؟

در روند این پرونده روایتهای دو طیف منتقد و موافق آقای منتظری موجود بود و بخشهایی از ماجرا به روایت هر دو طرف بیان شده بود، اما تمام واقعیت بصورت جامع مطرح نشده بود ما احساس کردیم که می‌توان با روایت درست و کامل ماجرا، جریانات نهفته در ماجرای آقای منتظری نمایش داده شود تا مخاطب به شناخت کامل‌تری از آن برسد.

براین اساس کار تولید مستند «قائم مقام» از خرداد ماه سال ۹۴ کلید خورد و حتی حدود ۹۰ درصد مصاحبه‌ها را گرفته بودیم که یکباره ماجرای فایل صوتی آقای منتظری منتشر شد و آن بخش هم به موضوع ما اضافه شد و توانستیم در مستند به آن توجه ویژه کنیم.

مشرق: با تماشای مستند «قائم مقام» می‌توان دریافت که اثر بسیار خوبی در زمینه تاریخ معاصر انقلاب تولید شد و دسترسی خوبی به مستندات تاریخی داشتید اما احساس می‌شود که در برخی از مقاطع مانند فعالیت‌های قبل از انقلاب آقای منتظری و نمایش نقش آقای منتظری در جنبش سبز و وقایع سال ۸۸ به خوبی پرداخت نشده است، درباره این موضوع بفرمایید.

هر کدام از این موضوعات دلایل خاص خود را داشته است. به دلیل محدودیت زمانی و تا جایی که مستند به ما اجازه می‌داد سعی کردیم تا به موضوعات مختلف بپردازیم و فراز و فرود را در مستند دیدیم و نقاط قوت و ضعف گفته شده است. اما زمانی شما سریالی می‌سازید که از طرفی هم زمان به شما اجازه بدهد و هم حوصله مخاطب سر نرود در این صورت است که می‌توانید به جلو بروید اما زمانی که در یک مستند قصد داشته باشید کل مفاهیم را در زمان محدود انتقال بدهید اینجا دیگر کار سختی در پیش دارید و باید تلاش شود تا مساله اصلی نمایش داده شود.

موضوع قبل از انقلاب و فعالیتهای مجاهدانه آقای منتظری موضوعی نیست که جریانات مختلف درباره آن اختلاف نظر داشته باشند و نهایتا اینکه با یک درصدی همه قبول دارند و نیازی نیست که با جزییات وارد شد و به اهم این موضوعات هم در مستند پرداخته شد. ما سعی کردیم در موضوعاتی که ابهام وجود دارد وارد شویم و به مساله اصلی مستند برسیم و سوالات نسل امروزی رسید و به سوالات آن‌ها پاسخ داد که چرا آقای منتظری به عنوان "قائم مقامی" رهبری انتخاب می‌شود؟ چه شرایطی باعث این قضیه شده؟ و چرا اصلا از بین انقلابیون ایشان انتخاب شدند؟ و یا چی می‌شود که در فاصله ۴ ساله ماجرا به عزل آقای منتظری می‌رسد و اتفاقات بعد از آن.

و لذا تلاش ما در مستند «قائم مقام» این بوده که به موضوعاتی که اختلاف نظر بوده بپردازیم. به عنوان مثال در دهه‌های ۸۰ و فصل پنجم مستند، ماجرا این بود که بسیاری از افراد موثر ماجرا حاضر به مصاحبه با ما نشدند و ما برای آن فصل‌ها که حرفهای جدی هم داشتیم و موضوع ما بوده است با وجود همه پیگیری‌ها حاضر به مصاحبه نشدند که نام برخی از آنها هم در تیتراژ نهایی آمده است.

مشرق: با توجه به حساسیت موضوع درگذشت آقای منتظری به چه دلیل از موضوع خاکسپاری و درگذشت آقای منتظری زود عبور می‌کنید؟

در آن زمان هم چالشهایی وجود داشت مانند مصاحبه احمد منتظری با "بی بی سی" و سعید منتظری با "صدای امریکا" که تفاوتهای جدی در لحن و نوع بیان و گفتار آن دو وجود داشت وهمینطور در مراسم خاکسپاری این نوع تفاوتها هم در بیت آقای منتظری آن طور که به نظر می‌رسد وجود داشته است، ولیکن ان چیزی که ما به آن دسترسی داشتیم مصاحبه با احمد منتظری بود که براساس آن جلو رفتیم و فرض کنید اگر افراد دیگر بیت آقای منتظری امکان مصاحبه با آنها فراهم می‌شد می‌توانستیم براساس مستندات آنها این چالشها را بیان کرد اما چون سندی نداشتیم از آن گذشتیم.

مشرق: صحنه‌هایی از زمان خاکسپاری آقای منتظری نداشتید؟

قطعا وجود صحنه‌های خاکسپاری برای مستند لازم بود اما برای ما این تصاویر موجود نبود. احتمالا بیت آقای منتظری از آن روز فیلم داشته باشند اما در اختیار ما قرار ندادند. به عکسهایی دست پیدا کردیم و متاسفانه بیت آقای منتظری همکاری در بخش تصاویر نکردند و آرشیوهایی در اختیار ما قرار ندادند.

مشرق: درخصوص آرشیوهایی که در مستند از آن استفاده کردید توضیحاتی بفرمایید.

در بخش‌های آرشیوی، موضوعات حساس و چالش برانگیزی وجود دارد مثلا موضوع مستند «قائم مقام» هم تاریخ انقلاب است و هم بعد سیاسی تاریخ انقلاب و هم بعد چالشی تاریخ انقلاب محسوب می‌شود که به همان میزان که افراد برای مصاحبه می‌آیند به همان اندازه هم دسترسی به آرشیوها سخت است.

بسیاری از تصاویر را از طریق ارتباط با دوستان مستندساز تاریخ انقلاب بدست آوردیم یا سایر منابعی که در تیتراژ اسامی کاملشان آمده؛ خود دسترسی به آرشیو هم با سختی و مشقت همراه بود و همین موضوع هم چندین ماه طول کشید. اگر دسترسی به آرشیو بیشتری داشتیم کار از این هم غنی‌تر می‌شد.

این بحث مهمی است که بیت آقای منتظری بخش قابل توجهی از آن آرشیوها که شامل کلاس‌ها و سخنرانی‌های ایشان را می‌شود را احتمالا دارند و این برای ما خیلی عجیب است که درخصوص در اختیار قرار دادن آنها با ما همکاری نکردند و برای مخاطب سوال ایجاد می‌شود که چرا این آرشیو به صورت گزینشی منتشر می‌شود.

این سوال پیش می‌آید که چرا این اتفاق می‌افتد که جایی تصمیم می‌گیرد آرشیوهای آقای منتظری را منتشر نکند؟ و آنوقت متوجه می‌شوید که تصویری که منتشر می‌شود هدفدار است و از این طرف نگاه کنید که فایل صوتی منافقین از آن بیرون می‌آید اما کلی از آن فیلمهایی که در مستند استفاده کردیم این است که آقای منتظری ضدمنافقین صحبت می‌کند که کاری نکنید دادگاههای انقلاب حکم اعدام برایتان اعلام کند و استدلال می‌کند که به این دلیل که "امیرالمومنین ۴ هزار مسلمان نماز شب خوان را به دلیل فتنه کشت" خوب شما ببینید همچنین فیلمی هیچ گاه از بیت آقای منتظری بیرون نمی آید جز اینکه کاملا هدفدار و جهت دار است و سعی می‌کنند ابعادی از شخصیت آقای منتظری را بولد و بخش‌هایی را سانسور کنند که به نظرم در اختیار قرار ندادن آن آرشیوها برای مخاطب ایجاد سوال می‌کند و اگر کل آرشیو در اختیار مخاطب قرار بگیرد به ابعاد بسیار زیادی از زندگی آقای منتظری از تاریخ می‌رسد که شاید بیت ایشان صلاح نمی‌داند مردم این واقعیت ها را بدانند.

مشرق: با توجه به اینکه در این مستند استفاده بسیار بجا و درستی از مستندات موجود تاریخی انجام دادید تا مخاطب به شناخت درست و دقیقی از شخصیت آقای منتظری برسد بفرمایید که منابع آرشیوی شما چه بود؟

لیست منابع و آرشیوها را در تیتراژ آوردیم به عنوان مثال تصاویری که کلی با خون و دل خوردن بدست آمد این بود که یکی از  فایلهایی که کلی دنبال آن بودیم سخنرانی آقای منتظری در مجلس خبرگان بود که متن آن را داشتیم اما فیلمش را پیدا نمی‌کردیم و حتی در دسترس افرادی که کار تاریخ انقلاب انجام داده بودند هم نبود، اما بصورت اتفاقی توسط یکی از مستندسازان این حوزه چند تا از سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های آن دوران در اختیار ما قرار گرفت و بصورت کاملا اتفاقی به همان چیزی که می‌خواستیم رسیدیم. یا به عنوان مثال دیگر سخنرانی مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در سال ۷۶ که در تکمیل قصه و روایت کمک بسیارزیادی کرده است، پیدا نمی‌شد دقیقا در همان یکماه آخر تدوین آخر کار پیدا شد و نقص‌های فصل ۴ ما را کامل کرد و بصورت مستند ارائه شد.

مشرق: بخش‌ آخر گزارش "بی بی سی" و نمایش آن در مستند و تحلیل‌های آن  با کل روح مستند متفاوت است که احساس می‌کنم کمی به ذوق می‌زند. نظر شما چیست؟

بعضی از افراد در اکرانهای مستند هم این موضوع را می گویند. اما روایت "بی بی سی" در بخش پایانی مستند، روایت را کاملتر می‌کرد؛ چون در بخش‌های حذف شده مستند بحث ارتباط آقای منتظری و "بی بی سی" بود که به آن دلیل اشاره کاملی کرده بودیم، اما چون آن بخشها حذف شده بود نیاز بود که اشاره ای کوتاه به این موضوع می شد.

مشرق: در نامه امام خمینی (ره) در عزل آقای منتظری در جایی که می‌فرمایند: "شما این کشور و انقلاب اسلامی عزیز مردم مسلمان ایران را پس از من به دست لیبرال‌ها و از کانال آنها به منافقین می‏‌سپارید..." به ارتباط بیت آقای منتظری با نهضت آزادی و بحث جنگ چیزهایی گفته شده اما درباره نحوه ارتباط با منافقین خوب بیان نشده است و نیز اینکه چگونه آقای منتظری در دهه ۶۰ می‌آید و آن حرفها را بیان می‌کند که تاثیرگذار بوده است خوب تبیین نشده است. می‌خواهم بگویم به نظر من دلیل برکناری آقای منتظری توسط امام دقیق و کامل بیان نشده است. نظر شما چیست؟

می‌توانستیم به آن بیشتر بپردازیم و سعی کردیم با یک اشاراتی به آنها بپردازیم اما این رفت و آمد با بیت آقای منتظری وجود داشته است و بخاطر نوع نگاه و عملکردی که آقای منتظری دارد خود این گزارشها هم تاثیرگذار است و جریان بیت هم معتقد هستند که نقطه قوت و مثبت ایشان بوده که این ارتباط را داشته است. اما فرض کنیم بعضی از صحبتها و خط فکری آنها بر روی عملکرد و سخنرانی‌های بعدی آقای منتظری تاثیرگذار بوده است و حتی در نامه مهدی کروبی و حمید روحانی هم به این موضوع اشاره شده که این رفت و آمدها باعث شده تا برای شما دوست و دشمن جور دیگری جا بیفتد و این موضوع عنوان شود.

مشرق: چرا بیت امام خمینی (ره) نسبت به انتساب نامه امام و نگارش توسط احمد آقا واکنش نشان نمی‌دهند و پاسخی به شبهات نداده است؟

من از جایگاه یک مستند ساز ترجیح می‌دهم بیشتر درباره مستند صحبت ‌کنم؛ اما ما تلاش داشتیم که افرادی که آن زمان نامه را دیدند و گرفتند و بردند و در جریان ماجرا قرار داشتند، بیایند و صحبت کنند؛ اما این امکان فراهم نشد.

البته بین نوع مواجهه افرادی مثل آقایان انصاری و آقای سراج موسوی و دوستان موسسه حفظ و نشر و بعضی بزرگواران دیگر و نزدیکان امام از لحاظ نسبی تفاوت وجود داشت. مثلا حجت الاسلام سید علی خمینی مستند برایشان پخش شد و نسبت به محتوای کار کاملا نظرشان مثبت بود و این موضوع را تایید می‌کردند و در حقیقت نگاه مستند و خط تحلیلی آن را درست می‌دانستند.

و یا آقای مرتضی اشراقی نوه دیگر امام کار را که دیدند معتقد بودند مستند «قائم مقام» از لحاظ مستندات تاریخی درست است و از این لحاظ همکاری داشتند با کار. اما نوع مواجهه دوستان موسسه حفظ و نشر برای ما هم سوال ایجاد می کرد.

مشرق: در نسخه اولیه اکران شده مستند «قائم مقام» صحبت‌های حجت‌الاسلام ناطق نوری وجود نداشت اما در نسخه توزیع شده اضافه شد، درباره این توضیح بدهید.

در تدوین اول که مصاحبه "آرشیوی" آقای ناطق نوری بود، ایشان مستند را دیدند و در حقیقت کار را جامع می‌دانستند و لذا ایشان بحث‌شان درباره مستند این بود که بخش آرشیوی در آن زمان مربوط به موضوع کتاب بود و حالت رسمی نداشته است که کاملا استقبال کردند تا صحبت‌های ایشان در حالت رسمی تصویربرداری شود که خاطرات آن زمان دوباره گفته شد و بخش‌های جدیدتری به مستند اضافه شد. حالا این توضیح هم لازم است بگویم که این وسط جریان نزدیک به بیت آقای منتظری و افرادی که از مریدان ایشان هستند کار غیراخلاقی انجام دادند که برای همه عجیب بود و در حرکتی عجیب مطلبی از "گلایه ناطق نوری از عوامل تولید مستند «قائم مقام»" منتشر کردند. برای ما هم عجیب بود که چرا این افراد دو قدم جلوتر را نمی‌بینند که ما نظر کامل حاج آقا ناطق نوری را در اختیار داریم و آن را منتشر می‌کنیم و همه چیز به ضرر آنها تمام می‌شود. که همین هم اتفاق افتاد.

بیش از یک ماه از رونمایی کار می‌گذرد اما اتفاقی که افتاد این بود که یادداشت تحلیلی که بخواهد استنادات مستند را زیر سوال ببرد وجود ندارد و تا دلتان بخواهد کارهای تخریبی ضدمستند انجام می‌دهند که مثلا این مستند تاریخی را زیر سوال ببرند و یا شبهاتی پیش بیاوردند که تا این لحظه موفق نبودند.

مشرق: در بخشی از صحبت‌های احمد منتظری در مستند «قائم مقام» به نظر می‌رسد که چون ایشان با افرادی از بیت مشکل دارد شما فقط روایت ایشان را ‌آورید و این روایت در جاهایی یکطرفه جلوه می‌کرد. نظر شما چیست؟

یکی از افرادی که می‌توانست جریان نزدیک به سیدمهدی هاشمی را مدیریت کند سیدهادی هاشمی بود که در تماس‌های مختلف و توضیحات مفصل، جهت مصاحبه با عوامل مستند موافقت نکردند و اعلام کردند که در مسافرت حضور دارند و چند هفته بعد انداختند که بعد از سفر هم اعلام کردند که چیزی یادشان نیست و ما هر کاری کردیم حاضر به مصاحبه نشد.

داستان این مصاحبه که انجام شده و در مستند قرار دارد، این است که ما متوجه شدیم چند ماه گذشته با یک تیم دیگر مستندسازان مصاحبه‌ای انجام دادند و با همکاری آن تیم، بخش‌هایی که به موضوع آقای منتظری نزدیک بود را استفاده کردیم.

مشرق: آیا پس از پخش مستند «قائم مقام» شاهد واکنش‌هایی از سوی بیت آقای منتظری و یا شخصیت‌های سیاسی دیگر بودید؟

چند روز پیش دیدم که آقای هادی هاشمی ادعا کرده اند مطالب ایشان تقطیع شده است که لازم است بگویم کل آنچه از مصاحبه ایشان در این مستند منتشر شده کمتر از یک دقیقه است که در بخش اول در مورد آیت الله منتظری گفتند"بعد از آزادی که ایشون آزاد شدند، تعبیرات خیلی خوبی امام داشتند راجع به آقای منتظری. که امثال شماها را حکومت جبار، از امثال شما وحشت دارد.» دوم اینکه "تو مبارزات اولیه که بودیم، خب دیگه مقدمات ازدواج ما پیش اومد و با مرحوم آیت‌الله منتظری دیگه قوم و خویش شدیم و ازدواج کردیم و ارتباطمون با ایشون بیشتر شد و دیگه تو کل مسائل که بودیم دیگه من در کنار ایشون بودم.» که خوب این هم اصلا بحثی نبوده که قابل تقطیع باشد و ندارد و سوم اینکه "یا حتی اعدام بعضی از افرادی که اون موقع فتوای امام نبود راجع به مفسد و محارب و اینها. ایشون یه قدری فتواشون یه طوری بود که می‌شد بعضیا را با محارب و مفسد اعدام کرد.» که این جمله هم که قابل تقطیع نیست. خب از ایشان باید پرسید اساساً کدام‌یک از این عبارات قابل تقطیع است؟ این که امام تعبیرات خوبی در پیام آزادی آقای منتظری داشته‌اند تقطیع شده؟ یا شما داماد آیت‌الله نبوده‌اید؟ و یا منظورتان درباره ی فتوای آقای منتظری درباره‌ اعدام مفسد و محارب تحریف شده است؟

یکی هم بعضی از افراد که برای زیر سوال بردن مستند تلاش کرده اند بگویند کار غیراخلاقی رخ داده؛ یکی از مثالها در رد این موضوع، آشنایی ما با آقای عمادالدین باقی بود که تجربه خیلی خوبی برای ما بوده است و از ابتدا تا انتها هم بدون هیچ مشکلی کار را پیش بردیم و نگرانی ایشان را با دادن تعهدی مبنی بر اینکه مستند و نظرات خود را می‌توانید ببینید تا منظور حرفتان را درست منتقل شود، انجام دادیم و از طرف دیگر تعهد دادیم که مشروح مصاحبه‌هایشان را منتشر می‌کنیم تا همه از نقطه نظراتشان مطلع باشند و همین روند نیز انجام شد و کاملا تعهدات انجام شد. حالا ما بالاتر از این را هم گفتیم که مشروح تمام مصاحبه ها را منتشر می‌کنیم چون از روز اول می دانستیم که دست روی موضوع چالشی گذاشته‌ایم و می‌دانستیم که روزی به ما می‌گویند که تقطیع و تحریف شده است و ما مشروح نظرات را منتشر می‌کنیم تا شبهه‌ای باقی نماند.

مشرق: در مستند «قائم مقام» و نمایش بسیاری از شخصیت‌های سیاسی کشور موضع آنها درباره آقای منتظری مشخص است اما در این مستند موضع رهبر انقلاب مشخص نیست، دلیل این امر چه بوده است؟

مستند درباره شخصیت و فراز و فرودهای آقای منتظری است و هر چیزی هم که در مستند آورده شده باید روایت بخشهایی از مستند را پیش ببرد. لذا اولا آن مسایلی که به موضوع مستند مرتبط است را باید استفاده می کردیم. از طرفی هم خاطرات رهبر انقلاب مانند بسیاری از سیاسیون منتشر نشده و در بخش‌های آرشیوی باید جستجو کرد که اشارات تاریخی داشته‌اند یا خیر. که اگر خاطرات رهبر انقلاب هم در دسترس بود ما می‌توانستیم از منظر ایشان هم این روایت را کامل کنیم ولی چون این موضوع از زاویه نگاه ایشان هنوز روایت نشده نمی توانستیم چیزی را بدون سند بیان کنیم.

مشرق: آقای منتظری برخی از مسئولیت‌ها را برعهده داشتند، اما خودشان از کم‌کاری در همین مسئولیت‌ها شکایت می‌کنند و به نوعی تناقض در رفتارهای ایشان مشاهده می‌شود. شما در این مجموعه در حد یک دیالوگ به این موضوع اشاره کرده‌اید، اما به نظر می‌رسد بایستی بیشتر بر روی این موضوع تاکید می‌شد.

نسخه اولیه مستند ۲۰۰ دقیقه بود که مجبور شدیم برای جذاب تر شدن مستند آن را به ۱۰۰ دقیقه کاهش دهیم. در تولید این مستند دو دغدغه وجود داشت که هم موضوعات مهم روایت شود و هم جذابیت فرمی حفظ شود که مخاطب کشش دنبال کردن آن را داشته باشد. فلذا بسیاری از این موضوعات جای کار شدن داشت اما به دلیل محدودیت زمانی مجبور شدیم این بحث‌ها به گونه‌ای طراحی شود که مخاطب داستان را تا انتها دنبال کند.

در این راستا حتی بعضی از مخاطبان پیشنهاد ساخت سریال این مستند را هم می دهند که به آن هم فکر می‌کنیم البته آن نیازمند یک کار پرزحمتی است. شاید هم در قالب پیوست موضوعاتی کار را منتشر کنیم.

مشرق:انتقاد بسیاری که روی این مستند شده بود یکی بر روی عدم بی طرفی و سانسورشدن این مستند بوده است و دیگری عدم نمایش حامیان آقای منتظری. تا چه اندازه این انتقادات را قبول دارید.

بی طرفانه بودن را نباید با این اشتباه گرفت که باید کاری بسازیم که نه سیخ بسوزد و نه کباب و اینکه هر دو جناح نسبتا راضی باشند. بلکه بی طرفانه بودن این است که شما قضاوت‌ها و پیش داوری‌های خودتان را کنار بگذارید و ماجرا را آن چه که هست روایت کنید و ما خارج از هر قضاوتی داستان را روایت کردیم و این بی‌طرفانه بودن مستند است.

در طول مستند شبهات و نقدهای جدی احمد منتظری به موضوعات موجود است و یا قضیه سیدمهدی هاشمی را می‌توانستیم نگاه یکطرفانه کنیم و تمام شود اما با نگاه آقای باقی که گفتند من سیدمهدی را یکی دو بار دیدم، ما تناقضات را نمایش دادیم و در مقاطع بعدی هم ما همینطور نامه ششم فروردین سال ۶۸ را هم آوردیم و حتی شبهه جعلی بودن نامه را هم گذاشتیم و با سوال به سراغش رفتیم که آیا شبهه درستی است یا نه؟ خب اینجا ما خاطرات شاهدان عینی را داریم. حتی خاطرات مرحوم هاشمی موجود است که گفته ما چهار نفره رفتیم و نامه را خواندیم و درخواست دادیم که نامه از طریق رادیو و تلویزیون پخش نشود و حالا کنار هم گذاشتن اینها در کنار یکدیگر به معنی این است که در واقع نمی‌تواند این اتفاق افتاده باشد.

و یا از آن طرف توجه کنید، خیلی از موضوعاتی که در این سی سال جریان موافق و مخالف آقای منتظری می‌گفتند و به صورت مرسوم هم می‌گفتند اما ما به هیچ مستندی نرسیدیم و سندی پیدا نکردیم آن را قرار ندادیم و این یعنی منصفانه بودن. خب اینگونه منتقدها در مصداق‌ها هیچ گاه ورود نمی‌کنند و با کلی گویی سعی می کنند کار را برچسب بزنند.

مشرق: درخصوص حامی مالی ساخت مستند بفرمایید و اینکه آیا با این روند هزینه‌های خود را بدست می‌آورد یا خیر؟

تیم تولید این مستند، جمعی از دانشجویان فارغ التحصیل دانشگاه تهران بوده که هسته اصلی تولید کار هم همان بچه ها هستند که در ذیل مجموعه صور این کار انجام شد و با نگاه کاملا دانشجویی تولید خود را در مدت ۳ ساله پیش برد و برای ما هم اهمیت داشت که مستند بتواند هزینه‌های خود را تامین کند.

در کلیه اکران‌های مستند «قائم مقام» هزینه برای نمایش آن پرداخت می‌شود؛ به این معنا که نسخه‌ای از کار خریداری می‌شود و اکران می‌کنند و از آن طرف فروش اینترنتی کار هم به همین ترتیب ادامه دارد و نگاه ما این بوده که هزینه‌های مستند تامین شود تا در ادامه مسیر سرمایه‌ای برای تولید مستندهای دیگر وجود داشته باشد.

مشرق: محمدعلی صدری‌نیا بعد از اکران موفق مستند «قائم مقام» ساخت چه مستندی درباره تاریخ معاصر را آغاز می‌کند.

الان که فعلا خودمان را هنوز در پروژه «قائم مقام» می‌بینیم و برای ما این فضا ادامه دارد. بخصوص اینکه بسیاری از محتواهایی که در مسیر مستند تولید شده منتشر می‌شود و در مراسم‌های اکران خصوصی‌هایی که برای شخصیت‌های سیاسی نمایش داده شده خاطرات بکری گفته می‌شود که در روزهای آینده منتشر می‌شود و ما معتقدیم که داستان «قائم مقام» همچنان ادامه دارد.

فعلا موضوعی که انتخاب کرده باشیم نداریم. به دلیل اینکه یک بازه زمانی نیاز داریم که تجدید قوایی انجام شود. ولی قطعا دوست داریم موضوع بعدی هم دست روی آن می‌گذاریم موضوع مهمی از تاریخ انقلاب باشد تا گره‌ای را باز کنیم.