در این گزارش برآنیم تا  به برخی از مهمترین مسائل و چالش هایی که اروپا در سال 2017 با آن روبرو بود بپردازیم.

تشدید اختلافات آنکارا- بروکسل

اختلافات با ترکیه بعد از کودتای نظامی نافرجام این کشور در جولای سال 2016 و تداوم و تشدید این اختلافات از بحران هایی بود که اروپا در سال 2017 با آن دست و پنجه نرم کرد، به گونه‌ای که در سایه این اختلافات بسیاری از کشورهای اروپایی خواستار پایان عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا شدند.

در سال 2017 به ویژه اختلافات بین برلین-آنکارا به دلیل دستگیری اتباع آلمانی در ترکیه تشدید شد تا جایی که ترکیه آلمان را متهم به در پیش گرفتن رویکردهای نازیسم کرده و وزارت خارجه آلمان هم تغییر سیاست های خود در قبال آنکارا را در دستور کار قرار داد.

همچنین به دلیل مناقشات بین آنکارا- برلین بر سر ممنوعیت ملاقات نمایندگان آلمان از پایگاه اینجرلیک، آلمان نیروهای خود را از این پایگاه نظامی در ترکیه خارج کرده و به اردن منتقل کرد.

تنش های بین اروپا و ترکیه  در آستانه برگزاری همه پرسی اصلاح قانون اساسی ترکیه در سال 2017 پس از آنکه دولت آلمان و سپس هلند تجمع اقلیت های ترک برای اعلام حمایت از این همه پرسی و افزایش اختیارات رئیس جمهور را لغو کردند تشدید شد. کشورهای هلند و آلمان و همچنین اتریش در آن زمان جلسات تبلیغاتی مقامات دولتی ترکیه برای این همه پرسی را در کشورشان ممنوع اعلام کردند که این مسئله خشم دولتمردان ترکیه را برانگیخت.

در پی تشدید این اختلافات، بسیاری مقامات اروپایی خواستار تجدید نظر در کمک های مالی به ترکیه بخصوص در زمینه آمادگی این کشور برای عضویت در اتحادیه اروپا شدند و مقامات ترکیه نیز متقابلا اروپا را به خروج از توافق پناهندگان تهدید کردند.

بعد از پیروزی اردوغان در همه پرسی اصلاح قانون اساسی نیز مقامات اروپایی واکنش سختی به آن نشان داده و بر لزوم توقف مذاکرات عضویت این کشور در اتحادیه اروپا تاکید کردند.

به گفته بسیاری کارشناسان در سال 2018 نیز ترکیه و اروپا روزهای پر تنشی را دنبال خواهند کرد.

موفقیت‌های جنبش‌های افراطی در اروپا

یکی دیگر از چالش های مهم اتحادیه اروپا در سال 2017 موفقیت های چشمگیر احزاب راست پوپولیستی و جنبش های افراطی در انتخابات های کشورهای مختلف اروپایی بود.

در سال 2017 "مارین لوپن"، نامزد حزب افراطی فرانسه پیروزی چشمگیری در انتخابات پارلمانی به دست آورده و توانست همراه با امانوئل ماکرون نامزد مستقل  این انتخابات به دور دوم انتخابات ریاست جمهوری راه یابد. البته در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری فرانسه خطر از بیخ گوش قاره سبز گذشت و لوپن نتوانست در این انتخابات پیروز شود.

در انتخابات پارلمانی چک نیز که در سال 2017 برگزار شد یک گردش به راست افراطی دیگر در اتحادیه اروپا شکل گرفته و حزب پوپولیستی مخالف اروپا در این کشور توانست پیروز انتخابات پارلمانی شده و شوک دیگری را به قاره سبز وارد کند.

"آندری بابیس"، میلیاردر عوام‌گرای جمهوری چک که دومین مرد ثروتمند این کشور هم هست، توانست با اختلاف بسیار برنده انتخابات این کشور شود. حزب آنو به ریاست این سیاستمدار پوپولیست توانست با فاصله بسیار زیاد از رقبا در انتخابات پارلمانی این کشور پیروز شود.

اتحادیه اروپا در سال 2017  مرتبا با صعود احزاب ضد اروپایی و افراطی در کشورهای مختلف و مهم اروپایی مواجه بود.

در انتخابات پارلمانی آلمان، نیز احزاب بزرگ با ریزش آراء شدیدی مواجه شده و حزب راست افراطی جایگزینی برای آلمان توانست با کسب نتیجه ای بسیار خوب برای اولین بار به پارلمان راه یابد.

در انتخابات زودهنگام پارلمانی در اتریش نیز حزب راست گرا و مخالف اروپای اتریش نیز توانست با موفقیت چشمگیری مواجه شود و بعد از انجام مذاکرات جهت تشکیل دولت ائتلافی موفق شد به دولت آینده این کشور راه یافته و بسیاری پست های کلیدی در وزارتخانه های مهم این کشور را از آن خود کند.

به این ترتیب دومینوی صعود احزاب مخالف اروپایی همچنان در در سال  2017  در این اتحادیه ادامه داشت و گذر زمان نشان می دهد که وزنه سنگین این احزاب در اروپا بالاخره چه سرنوشتی را برای پروژه تاریخی اتحادیه اروپایی رقم خواهد زد.

صعود احزاب افراطی در اروپا بویژه در کشورهای شرق این اتحادیه تا جایی ادامه پیدا کرد که بسیاری از رسانه ها و کارشناسان اروپایی درباره تاثیرات آن بر اروپا هشدار دادند.

روزنامه "زوددویچه سایتونگ" در مطلبی در این باره برد ضعیف مرکل در انتخابات پارلمانی و ورود حزب راست افراطی به پارلمان این کشور را خطری برای اروپا دانسته و در این شرایط اینکه کشتی اروپایی به کجا می رود را مبهم تر از قبل دانست.

اختلافات اساسی اروپا با آمریکا در سایه روی کار آمدن ترامپ

با روی کار آمدن دونالد ترامپ در 20 ژانویه سال 2017 به عنوان رئیس جمهور جدید آمریکا و تمایل وی برای بر هم ریختن نظم جهانی و پیش برد سیاست های مد نظر خود با شعار "اول آمریکا" و خروج وی از بسیاری معاهدات بین المللی، اروپا در سال 2017 دست خوش بحران های زیادی قرار گرفت.

ترامپ همان طور که در مبارزات انتخاباتی خود وعده داده بود بسیاری از توافقات بین المللی در عرصه های مختلف از جمله برجام، معاهده آب و هوای پاریس و توافقات تجارت آزاد با اروپا را زیر سوال برده و رویکردهای مد نظر خود را در دستور کار قرار داد.

این گونه تصمیمات عجولانه و نسنجیده آمریکا، اتحادیه اروپا را به ستوه آورده و شکاف های زیاد را در بین اعضای این اتحادیه ایجاد کرد.

یکی از درخواست های ترامپ افزایش بودجه نظامی کشورهای عضو ناتو بود که این مسئله موافقان و مخالفان زیادی در اتحادیه اروپا داشت و اختلافات بحث برانگیزی را ایجاد کرد.

همچنین زیر سوال قرار گرفتن برجام از طرف آمریکا تحت ریاست جمهوری ترامپ نگرانی های زیادی را در اتحادیه اروپا ایجاد کرده و بسیاری مقامات اروپایی درباره خروج آمریکا از برجام هشدار دادند.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در همین راستا اظهار داشت که در صورت خروج آمریکا از برجام پیامی که برای دنیا مخابره می شود این است که واشنگتن قابل اعتماد نیست.

سیاست های اقتصاد حمایتی ترامپ نیز ترس و نگرانی زیادی را در بین کشورهای اروپایی ایجاد کرده تا جایی که برخی اعضای مهم اتحادیه اروپا ترامپ را تهدید به اقدامات متقابل در این راستا کردند.

اخیرا نیز اقدام آمریکا در به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی خشم مقامات اروپایی را برانگیخته و مسیر اروپا و آمریکا را بیش از پیش از هم جدا کرده است.

اتحادیه اروپا اخیرا تصمیم به تشکیل اتحادیه دفاعی اروپایی کرده است و بسیاری کارشناسان بر این عقیده اند که این اقدام اروپا واکنشی به سیاست های غیر قابل پیش بینی ترامپ و غیر قابل اعتماد بودن وی است.

البته به گفته بسیاری کارشناسان شراکت اروپا و آمریکا غیر قابل اجتناب است و ترامپ با همه سیاست های نسنجیده اش هم به ندرت بتواند خللی به این اتحاد قدیمی وارد کند.

ترس از ترور همچنان دغدغه اصلی اروپا

مسئله تروریسم و مبارزه با ترور در سال 2017 نیز همچنان یکی از دغدغه های اصلی اتحادیه اروپا بود و این هیولای بزرگ در سال جاری میلادی نیز قدرت خود را به رخ اروپاییان کشید.

به این ترتیب تروریسم داعش همچنان در سال 2017 در کوچه پس کوچه های قاره سبز گشت زنی می کرد.

اروپا در سال 2017 این حملات تروریستی را تجربه کرد:

22 مه 2017، دوشنبه یکم خرداد ماه 1396یک عامل انتحاری خود را هم‌زمان با برگزاری یک کنسرت در منچستر آرنا منفجر کرد و 22 تن را با خود به کام مرگ کشاند. سالن سرپوشیده معروف به "منچستر آرنا" ظرفیتی حدود 18 تا 20 هزار تن دارد و یکی از محل‌های معروف برگزاری کنسرت موسیقی است. حاضران در کنسرت شب حمله اکثرا نوجوانان و جوانانی بودند که بسیاری از آنها از شهرهای مختلف به منچستر آمده بودند. داعش مسئولیت این حمله تروریستی را بر عهده گرفت.

7 آوریل 2017، شنبه 12 فروردین 1396 فردی با ربودن یک کامیون به عابران اطراف یک مرکز خرید در استکهلم یورش برد. در این حمله چهار تن کشته شدند. این حمله در یکی از خیابان‌های اصلی که محل گذر عابران پیاده است، اتفاق افتاد و علاوه بر این قربانیان دهها زخمی بر جای گذاشت. عامل این حمله رحمت عقیلف 39 ساله و ازبک‌تبار بود که سوءسابقه‌ای نداشت و پدر چهار فرزند بود. او از حامیان گروه تروریستی داعش بود اما در این گروه عضویت نداشت.

22 مارس 2017، چهارشنبه دوم فروردین 1396 راننده دیگری با ماشین کرایه‌ای خود به عابران اطراف محل ساختمان بریتانیا در وست‌مینستر لندن یورش برد و چهار تن دیگر را به کام مرگ کشاند، اما در همین جا کارش را خاتمه نداد و کمی بعدتر با چاقویی به یک افسر پلیس حمله کرد و وی را کشت. در این حمله 40 تن دیگر زخمی شدند. یک روز بعد داعش در سایت خود، اعماق، مسئولیت این حمله را برعهده گرفت.

در 17 آگوست سال 2017 نیز حمله تروریستی وحشتناکی در شهر بارسلونای اسپانیا رخ داد و  در اثر حمله یک ون به عابرین پیاده شمار زیادی کشته و زخمی شدند.

بسیاری از مقامات امنیتی در اروپا در سال 2017 درباره افزایش خطر تروریسم در قاره سبز هشدار دادند.

روزنامه آلمانی "دی ولت" با استناد به محافل امنیتی آلمان نوشت که اسلام گرایان افراطی حتی  می توانند حملات گازهای سمی را در اروپا برنامه ریزی کنند.

بسیاری از مقامات امنیتی در اروپا از جمله سازمان اطلاعات داخلی آلمان درباره بازگشت عناصر داعش به اروپا در پی شکست های آن ها در مناطق بحرانی در عراق و سوریه هشدار دادند.

در آستانه سال جدید میلادی نیز کشورهای اروپایی تدابیر امنیتی شدیدی را برای مقابله با ترور در دستور کار قرار دادند که این تدابیر امنیتی به ویژه در فرانسه به اندازه ای بود که موجب آزار و اذیت شهروندان شده است.

 به این ترتیب می توان گفت ترس از ترور همچنان همراه اروپا خواهد بود و همراه با قاره سبز وارد سال جدید میلادی خواهد شد.

تداوم بحران پناهندگان در اروپا

بحران پناهندگان در قاره سبز در سال 2017 میلادی همچنان ادامه داشته  و اختلافات اساسی برای حل این بحران شکاف های عمیقی را در قاره سبز ایجاد کرد.

در اواخر سال جاری میلادی تنش ها درباره نحوه تقسیم پناهندگان در این اتحادیه بالا گرفته و موافقان ومخالفان طرح سهمیه بندی پناهندگان بین کشورهای عضو رو در روی هم قرار گرفته و جنگ لفظی را به راه انداختند.

مسئله پناهندگان همچنین یکی از موضوعات مورد اختلاف در مذاکرات جهت تشکیل ائتلاف بزرگ و دولت آینده در آلمان بوده که مناقشات در این باره به سال آینده هم کشانده خواهد شد.

بحران برگزیت

مذاکرات خروج انگلیس در سال 2017 بعد از درخواست رسمی نخست وزیر انگلیس آغاز شده و با توجه به تداوم اختلافات بر سر مسائل مختلف روند کندی را طی کرده و با فراز و نشیب های زیادی همراه بود.

بهر حال با وجود اختلافات فراوان چندی پیش سران اتحادیه اروپا مرحله اول مذاکرات برگزیت را خاتمه یافته ارزیابی کرده و در عین حال مرحله دوم آن را بسیار دشوارتر دانستند.

انگلیس می خواهد هر چه سریع تر وضعیت شراکت آینده این کشور با اتحادیه اروپا مشخص شود. اما اتحادیه اروپا در این راستا پای خود را روی ترمز قرار داده است. در هفته های آینده ابتدا باید درباره یک دوره انتقال دوساله بعد از برگزیت صحبت شود و سپس به توافق خروج پرداخته شود. اتحادیه اروپا می خواهد قبل از برگزیت تنها چارچوب مناسبات آینده با انگلیس را در یک بیانیه سیاسی تنظیم کند.

کریستین کرن، صدر اعظم سابق  اتریش نیز مذاکرات خروج انگلیس را دوی ماراتونی می داند که هنوز مایل های اولیه آن طی شده است. به گفته کرن اولین مرحله مذاکرات نهایی شده است، بحث ها تازه زمانی که واقعا وارد مرحله دوم مذاکرات شویم شروع خواهد شد.

از دید اتحادیه اروپا انگلیس بعد از خروج نمی تواند همان امتیازات زمان عضویت را داشته باشد. اینکه انگلیس و اتحادیه اروپا تحت چه شرایطی در آینده تجارت را در پیش خواهند گرفت و در زمینه امنیت و دیگر مسائل چگونه با هم همکاری خواهند کرد هنوز مشخص نیست.

ترزا می، نخست وزیر انگلیس در کشور خود تحت فشار زیادی قرار دارد و به دنبال ایجاد خط و مرزی برای افراط گرایان در مسئله برگزیت و آن هایی که خروج نرم از اتحادیه اروپا را می خواهند می گردد.

بهر حال دور دوم و مهم مذاکرات برگزیت در سال 2018 ادامه خواهد یافت و بالاخره مشخص می شود  که این عضو مهم اروپایی چگونه و تحت چه شرایطی اتحادیه اروپا را ترک خواهد کرد.

به گفته بسیاری کارشناسان خروج انگلیس از اتحادیه اروپا بار سنگینی را  به ویژه از نظر مالی و بودجه ای بر دوش دیگر کشورهای اروپایی انداخته و هم برای انگلیس و هم اروپا عواقب سختی خواهد داشت.

مسئله استقلال کاتالونیا و ترس اروپا از تاثیرات دومینویی آن

مسئله نگران کننده دیگر برای امنیت اروپا در سال 2017 با توجه به همه پرسی کاتالونیا، تشویق شدن مناطق میل به خود مختاری در اروپا بود که ممکن بود در قالب سازمان دهی رفراندوم، قدم های بعدی را برای تکه تکه شدن اروپا بردارند. در حال حاضر گرایش های تجزیه طلبانه در کشور بلژیک با توجه به چند فرهنگی بودن این کشور کوچک، منطقه تیرول جنوبی در کشور ایتالیا و یا منطقه های ولز و اسکاتلند در بریتانیا وجود دارد که با برگزاری همه پرسی تجزیه طلبی در اسپانیا، قدم های حقوقی را برای استقلال می توانند بردارند.

 نکته مهم در این باب، سکوت اتحادیه اروپا و بروکسل در مورد برگزاری همه پرسی در کاتالونیا بود که مجددا ثابت کرد که اتحادیه اروپا محفلی برای تامین منافع دولت های ملی در اروپا نیست. بلکه بروکسل یک سازمان بین المللی و فرا ملی برای اهداف اقتصادی و نظامی فرا منطقه ای است که نسبتی با امنیت داخلی اروپا ندارد و البته همین مسئله به بدبینی کشور های اروپا نسبت به بروکسل افزود.

بعد از انتخابات پارلمانی اخیر کاتالونیا که در آن احزاب طرفدار استقلال این اقلیم اکثریت آراء را بدست آوردند، بروکسل واکنش محتاطانه ای را به نتایج این انتخابات نشان داد. این در حالی است که به نوشته یک رسانه آلمانی در پشت درهای بسته نگرانی هایی از جدایی اتحادیه اروپا بعد از این انتخابات دیده می شد. بسیاری از نمایندگان اتحادیه اروپا از هر دو طرف آمادگی برای انجام مذاکرات را درخواست کرده اند.

رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا در این باره گفته است که اگر ما اجازه دهیم که کاتالونیا از دولت مرکزی اسپانیا جدا شود دیگران هم این کار را خواهند کرد و من علاقه‌ای به این مسئله ندارم. من خواهان یک اتحادیه اروپایی نیستم که در عرض 15 سال آینده از 98 دولت تشکیل شده باشد.

در انتخابات پارلمانی اخیر کاتالونیا حدود 81 درصد واجدین شرایط رای دادن شرکت کردند و بر اساس نتایج اعلام شده 3 حزب طرفدار استقلال از اسپانیا، 70 کرسی از مجموع 135 کرسی در پارلمان را از آنِ خود کردند.

این انتخابات پس از آن برگزار شد که دولت اسپانیا ماه اکتبر گذشته با غیرقانونی خواندن همه‌پرسی استقلال در کاتالونیا، دولت جدایی‌طلب کاتالونیا را منحل کرد و خواستار برگزاری انتخابات زودرس برای روز 21 دسامبر شد.