به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، پنجمین رزمایش محمد رسول الله ارتش جمهوری اسلامی ایران از روز گذشته در منطقه عمومی جنوب شرق کشور و با محوریت نیروی زمینی ارتش آغاز شده که در جریان این رزمایش، یگان های منتخب نیروهای ۴ گانه آجا به عملیات و تمرین سناریوهای عملیاتی می پردازند. یکی از ویژگی های مهم عملیاتی و خبری رزمایش های نیروهای مسلح در سالهای اخیر، رونمایی از تاکتیک ها و سامانه های جدید دفاعی است که در این رزمایش جدید نیز علی رغم گذشت زمانی کوتاه، تصاویر منتشره نشان می دهد حداقل یک سلاح جدید وارد سازمان رزم نیروی زمینی ارتش شده؛ هرچند موضوعاتی چون استفاده رزمی از کوادکوپتر و پرتاب بمب توسط آن نیز در جای خود، قابل بررسی و تحلیل است ...

یک سال از رونمایی تا رسیدن فجر جدید به ارتش

سال گذشته و در جریان ایام دهه فجر، از چندین دستاورد وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح رونمایی شد. یکی از این دستاوردها راکت فجر ۵ هدایت شونده با کالیبر ۳۳۳ میلی متری بود که این محصول در حقیقت جدیدترین ارتقاء بر روی خانواده راکت های فجر ۵ محسوب می شد. به فاصله یک ماه از این رونمایی و در اسفند ماه سال ۱۳۹۵ شاهد استفاده از این راکت توسط نیروی زمینی سپاه در جریان رزمایش پیامبر اعظم ۱۱ بودیم که نشان می داد گام های جدی و سریعی برای بهره برداری از این محصول مهم و تاکتیکی در حال برداشته شده است.

اما حالا نزدیک به یک سال پس از رونمایی از این راکت هدایت شونده توسط وزارت دفاع، شاهد ورود به خدمت آن توسط بازوی دیگر نیروهای مسلح یعنی نیروی زمینی ارتش هستیم تا ماجرای عملیاتی شدن این موشک یا همان راکت هدایت شونده، گام های سریعتری بردارد.

راکت انداز فجر در جریان رزمایش جدید ارتش در جنوب شرق کشور

معمولا سلاح ها پس از رونمایی از سوی سازنده، توسط کاربران سفارش داده می شوند که این امر خود مستلزم طی کردن یک سری از آزمایش های کنترل کیفی توسط کاربران است. به همین دلیل، مدت زمانی از رونمایی و سفارش یک سلاح تا زمان ورود به خدمت آن می گذرد که بعضا تا چند سال است. رزمایش محمد رسول الله (ص) ۵ در حقیقت اولین استفاده میدانی ارتش از موشک فجر ۵ هدایت شونده به حساب می آید اما چرا فجر ۵ جدید سلاحی مهم برای یگان های توپخانه ای نزاجاست؟

فجر ۵ جدید؛ سلاحی انقلابی برای یگان های توپخانه ای

در دوره جنگ تحمیلی یکی از راکت اندازهایی که در حجم بالایی توسط دو طرف درگیر استفاده شد، سامانه ۱۲۲ میلی متری گراد ساخت شوروی سابق بود. این سامانه از دقت بالایی برخوردار نبوده اما زمانی که در حجم بالا مورد استفاده قرار می گیرد می تواند بسیار موثر بوده و خصوصا اثر روانی مخربی را برای روی دشمن دارد. صنایع دفاعی جمهوری اسلامی ایران در سالهای پس از جنگ با تجربیات به دست آمده از دوره جنگ به سرعت به طرف توسعه راکت اندازها برای استفاده در یگان های توپخانه ای رفت. چند نوع محصول متفاوت در این بخش در کشور ما طراحی و ساخته شده است که خانواده فجر را می توان به نوعی معروفترین خانواده راکت انداز ایرانی معرفی کرد. راکت اندازهای فجر در نوع اصلی فجر ۳ و فجر ۵ طراحی و تولید شدند.

راکت فجر ۳ یک پرتابه تک مرحله با کالیبر ۲۴۰ میلیمتر، طول ۵.۲ متر و جرم ۴۰۷ کیلوگرم بوده و به برد ۴۳ کیلومتر می رسد. سرجنگی ۹۰ کیلوگرمی این سلاح که ۴۵ کیلوگرم آن ماده منفجره است قدرت تخریبی خوبی برای انهدام اهدافی چون مراکز فرماندهی و پشتیبانی، مراکز تجمع، پادگان ها، فرودگاه های نزدیک خطوط رزمی و سایر اهداف دارد.

نمونه اولیه راکت انداز فجر ۵

پرتابگرهای این راکت با تحرک بالا برای اجرای حجم آتش بالا و نسبتاً دقیق روی مواضع دشمن نقش مفیدی ایفا می کنند. تجهیز یگان های توپخانه ای به این راکت اندازها امکان پوشش منطقه ای نسبتاً وسیع را در مدت کوتاهی بوجود آورده و با توجه به سرعت مناسب خودروی حامل قدرت تحرک یگان های عملیاتی را به میزان زیادی افزایش داده و در عین حال آسیب پذیری واحدها در برابر آتش متقابل دشمن را کاهش می دهند.

بر روی سقف کابین این پرتابگرها آنتن های مخابراتی دیده می شود که نشان دهنده وجود امکان عملکرد شبکه ای این یگان ها است که به نوبه خود دقت آتش کلی را افزایش داده و می تواند برای توزیع بهتر اهداف در منطقه بین آتشبارهای موجود به کار رود. فجر ۵ نوع دوربردتر و مؤثرتری از خانواده فجر بوده که دارای کالیبر ۳۳۳ میلیمتر، جرم ۹۱۵ کیلوگرم که ۱۷۵ آن مربوط به سرجنگی و ۹۰ کیلوگرم آن ماده منفجره است. این راکت ۶۴۸۵ میلیمتری در بیشترین برد، به ۷۵ کیلومتر می رسد. خودروی پرتابگر این راکت از همان نوع مربوط به راکت فجر ۳ است ولی با پرتابگر ۴ لوله ای است.

نوع دو مرحله ای از فجر ۵ نیز تاکنون در چند نمایشگاه عمومی معرفی شده است که بیشتر از ۹ متر طول داشته، به صورت تک فروندی شلیک شده و پس از شتاب گرفتن توسط پیشران مرحله اول، این بخش جدا شده و پیشران مرحله دوم روشن می شود.

گفتنی است پیشران مرحله اول این راکت قطر بیشتری نسبت به خود موشک دارد و سرعت موشک را تا حد زیادی افزایش می دهد بطوری که این موشک به برد نهایی حدودا ۱۹۰ کیلومتر رسیده و شعاع مرگباری سرجنگی از انوع انفجاری شدید آن بالغ بر ۱۰۰ متر است. این راکت نیز از روی پرتابگری مستقر بر کامیون های مشابه موارد قبلی شلیک می شود.

در جریان بازدید فرماندهی معظم کل قوا از نمایشگاه دستاوردهای نیروی هوا فضای سپاه در سال ۱۳۹۳، نمونه ای از راکت فجر ۵ دیده شد که به عنوان موشک فجر ۵ معرفی شده و در بخش سر جنگی آن بالک هایی دیده می شود. رونمایی از این راکت هدایت شونده در همان زمان هم از چشم تحلیل گران بیگانه دور نماند.

نمونه ای از فجر ۵ هدایت شونده در نمایشگاه هوافضای سپاه

یوزی رابین از مسئولین سابق برنامه دفاع موشکی رژیم صهیونیستی در باره این راکت گفته بود: این تصویر در اسراییل توجه ما را به خود جلب کرد. ایرانی ها قطر راکت های خود را کاهش داده و این به این معنا است که این سلاح در بحث دقت پیشرفت داشته و در حال حاضر شبیه به سلاح GLMRS ساخت آمریکا می باشد.

رابین در عین حال تاکید کرده بود که "به نظرم ایران در این بخش، در سطح قدرتهای جهانی عمل می کند."

فجر ۵ مدل C از راه رسید

در مدل جدید این راکت که در اواسط دهه فجر سال ۹۵ توسط وزیر دفاع از آن رونمایی شد، در بخش عقبی یک خروجی گاز متفاوت با نمونه دیده شده در سال ۹۳ رو به رو هستیم و البته بالک هایی نیز به بخش عقبی راکت اضافه شده است.درباره مشخصات سامانه هدایتی، برد، سرعت یا وزن و نوع سرجنگی این راکت جدید اطلاعاتی منتشر نشده است و صرفا می دانیم که کالیبر این راکت مانند فجر ۵ قبلی ۳۳۳ میلی متر است.

رونمایی از راکت فجر هدایت شونده توسط وزارت دفاع

اما بالک های موجود در سر این راکت نیز می توان سرمنشا اتفاقات و تحولاتی مهم در حوزه طراحی و تولید راکت های پیشرفته در ایران باشد چراکه به احتمال زیاد این بالک ها برای هدایت سر جنگی استفاده می شوند و با توجه به اینکه به نظر نمی رسد اندازه این بالک ها به صورتی باشد که بتواند در هدایت کل راکت موثر باشد، می توان این گمانه زنی را مطرح کرد که سر جنگی در این راکت جدا شده و به صورت مستقل به سمت هدف حرکت می کند.

شلیک آزمایشی فجر هدایت شونده در رزمایش سپاه

با توجه به اینکه این نوع طراحی و نصب بالک در سر جنگی موشک ها، پیش از این در سامانه های مدرن و پرافتخار موشکی فاتح ۱۱۰ و عماد دیده شده و باعث افزایش چشم گیر دقت این موشک ها شده است، چنین احتمالی خارج از توان و ایده های متخصصان دفاعی کشورمان نخواهد بود.با این اوصاف و با توجه به برد کمتر سامانه فجر ۵ به عنوان یک راکت توپخانه ای، می توان انتظار یک سامانه کاملا نقطه زن را از فجر ۵ هدایت شونده داشت که کمک فراوانی به یگانهای توپخانه ای خواهد کرد. همچنین با توجه به اینکه خود راکت نیز بر روی یک کشنده حمل شده و ۴ تیر از آن بر روی این خودرو حمل می شود، این امر تحرک مناسبی را به این سامانه می بخشد.

حضور و عرض اندام موشک های فجر ۵ در رزمایش جدید ارتش نشان می دهد علاوه بر آنکه سرعت رسیدن محصول؛ از زمان رونمایی تا تحویل به سرپنجه های نیروهای مسلح، با کاهش قابل توجهی همراه بوده، در عین حال، هم اکنون نزاجا با سامانه های پیشرفته و دقیقی مجهز شده که می تواند این نیرو را در انجام ماموریت های خود یاری کند؛ بخصوص آنکه ویژگی های این محصول، در رزمایش ها و آزمایش هایی اینچنینی در بوته نقد و بررسی قرار گرفته باشد.