سرویس جهان مشرق- طی ۵ سال از ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۷ میلادی، ایران تنها دو نمره در مبارزه با فساد در بخش دولتی پیشرفت کرده و توانسته ۳۰ نمره (از ۱۰۰) کسب کند، اما در همین مدت کشور گویان ۱۰ نمره، بلاروس ۱۳ نمره و یونان ۱۲ نمره پیشرفت کرده است. چرا؟ سنگال در این مدت با ۹ نمره پیشرفت و با نمره ۴۵ (تنها ۱۵ نمره بالاتر از ایران) در جایگاه ۶۶ جهان ایستاده است. آیا از ما برنمی‌آید؟

سازمان بین‌المللی شفافیت در آخرین نمره‌دهی و رتبه‌بندی خود از مبارزه کشورها با فساد اقتصادی اعلام کرد دو سوم کشورها کمتر از نصف نمره (۵۰) را دریافت کرده و میانگین جهان، ۴۳ نمره بوده است. این سازمان ضمن ابراز تأسف از پیشرفت اندک در عمده کشورها، نمره ۳۰ را به ایران اختصاص داد و آن را در کنار گامبیا، میانمار، سیرالئون و اوکراین در جایگاه ۱۳۰ از ۱۸۰ کشور و قلمرو سیاسی در جهان قرار داد.

ایران از ابتدای دهه پیشرفت و عدالت در سال ۱۳۸۷ شمسی، ۷ نمره پیشرفت داشته یعنی در سال ۲۰۰۸ میلادی نمره ۲۳ (رتبه ۱۴۱) و در سال ۲۰۱۷ میلادی نمره ۳۰ (رتبه ۱۳۰) را به خود اختصاص داده است. این جای تقدیر دارد اما شایسته کشوری با این همه نیروی جوان دلسوز نیست. در صورتی که ایران تنها ۱۵ نمره پیشرفت کند (البته با سرعت بیشتر)، ۶۰ کشور را پشت سر خواهد گذاشت.

اولین پرسشی که با این آمار به ذهن هر خواننده‌ای می‌رسد، این است که چگونه برخی کشورها توانسته‌اند رتبه‌های بالا را در این رتبه‌بندی به دست آورند؟ آیا راهکار مشخصی وجود دارد؟ پاسخ این است که بله. راهکارهایی که سازمان بین‌المللی شفافیت با مطالعه کشورهای سالمتر از نظر میزان فساد در بخش دولتی ارائه کرده، بسیار ساده است و یک فرمول دومرحله‌ای دارد:

۱- دسترسی به اطلاعات باید طبق قوانینِ مصوب، فراهم شود. یعنی علاوه بر اینکه چنین قوانینی به تصویب می‌رسد، عملاً دولت حاکم در اجرای کامل آن عزم جدی داشته باشد. بودجه‌بندی‌ها، مالکیت کارخانه‌ها و بنگاه‌های اقتصادی، سفارش‌های خرید ادارات دولتی، میزان استفاده گروه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی از بودجه عمومی و مواردی از این دست باید برای هر کدام از شهروندان که بخواهد، قابل دسترس باشد.

۲- فعالان اجتماعی و خبرنگاران باید برای اعلام آنچه به صورت مستند از مسائل مالی بخش دولتی به دست آورده‌اند، هیچ ترسی نداشته باشند. در شش سال گذشته از هر ۱۰ خبرنگاری که کشته شده، ۹ مورد در کشورهایی رخ داده که نمره آنها در گزارش سازمان شفافیت بین‌المللی ۴۵ و پایین‌تر بوده است.

اگر عزم مسئولان کشور در شتاب‌بخشیدن به پیشرفت شفافیت و سلامت اقتصادی در ایران جدی است، کافی است قدم‌هایی که براری تکمیل این دو مرحله برداشته شده است را تکمیل کنند. والسلام.

منابع

https://www.transparency.org/news/feature/corruption_perceptions_index_2017

https://www.transparency.org/research/cpi/cpi_2008/0