سرویس جهان مشرق - انتخابات پارلمانی عراق در سال ۲۰۱۸ دومین انتخابات پارلمانی این کشور بعد از خروج کامل اشغالگران آمریکایی از عراق در سال ۲۰۱۱ و چهارمین انتخابات بعد از سقوط رژیم  صدام حسین به شمار می‌رود. این انتخابات قرار است در ۱۲ می سال جاری میلادی برگزار شود تا تکلیف ۳۲۸ کرسی مجلس نمایندگان عراق با  آراء مردمی مشخص شود. اهمیت مجلس نمایندگان عراق از آنجا مشخص می‌شود که این مجلس وظیفه انتخاب نخست‌وزیر و رئیس‌جمهور آینده را بر عهده دارد. 

در رابطه با زمان برگزاری انتخابات پارلمانی عراق، حرف و حدیث‌های زیادی مطرح شده است. برخی گروه‌های اهل تسنن که شرایط کنونی کشور را برای انجام انتخابات و تصدی تعداد کرسی‌های مناسب در مجلس نمایندگان به نفع خود نمی‌دانند، به بهانه‌های مختلف به دنبال تغییر زمان برگزاری انتخابات هستند. اما دادگاه عالی قانون اساسی عراق به همراه بیشتر شخصیت‌های مستقل عراقی اعلام کرده‌اند که زمان برگزاری انتخابات (اردیبهشت سال آینده) تغییر پیدا نخواهد کرد. 

انتخابات مجلس نمایندگان عراق از طریق ارائه لیست‌های فراگیر با حضور احزاب مختلف برگزار می‌شود و استان‌های عراق  به عنوان بخش‌های انتخابات مشخص می‌شود. علاوه بر این‌ها ۹ کرسی به اقلیت‌های موجود در داخل عراق اختصاص داده شده است که ۵ کرسی آن  مختص مسیحیان بوده و صائبی‌ها، ایزدی ها و شبکی‌ها و کردهای فیلی نیز هر کدام یک کرسی در پارلمان عراق دارند. 

توزیع کرسی‌های پارلمان عراق برای استان های مختلف به شرح زیر است:

انتخابات پارلمانی عراق پس از تحولات مهمی در این کشور برگزار می‌شود که تاثیرات قابل توجهی در روند چینش کرسی‌های پارلمانی خواهد داشت.  مهمترین تحول در عرصه سیاسی و استراتژیک عراق را می‌توان ریشه کن کردن گروه تروریستی داعش در بخش‌های عمده این کشور در نتیجه فعالیت ارتش عراق و گروه‌های داوطلب مردمی دانست. این روند تغییراتی را در  چینش های سیاسی احزاب مختلف حاضر در انتخابات ایجاد کرده و قطعا در اقبال مردم به برگزاری انتخابات و انتخاب افراد مورد نظر نیز  تاثیر گذار خواهد بود. 

اتفاق دیگری که طی ماه‌های گذشته در این کشور شاهد آن بودیم، برگزاری همه‌پرسی خودخوانده جدایی اقلیم کردستان عراق و شکست روند آن در نتیجه اختلافات موجود میان جریان‌های کرد بود. این طرح با اقدام دولت عراق در  ممنوع کردن پرواز در فرودگاه‌های اقلیم کردستان و ایجاد  تدابیر امنیتی و نظامی در منطقه کرکوک و سایر مناطق مورد تنازع بین دو طرف با شکست مواجه شد، اما قطعاً تأثیرات قابل توجهی در انتخابات پارلمانی آینده خواهد داشت.

**ائتلاف‌های انتخاباتی عراق

با پایان زمان ثبت نام گروه‌های مختلف برای نامزدی در انتخابات ، طبق اعلام کمیسیون انتخابات عراق، ۲۷ ائتلاف انتخاباتی به منظور مشارکت در صحنه انتخابات آینده عراق (پارلمانی و شوراهای استانی) ثبت نام کردند. این ائتلاف‌ها از ۱۴۳ حزب و جریان سیاسی تشکیل می‌شوند و ۶۱ حزب دیگر نیز به صورت مستقل در انتخابات مشارکت خواهند داشت که جمعا به ۲۰۴ حزب و تشکل سیاسی‌ می‌رسد.

یکی از مهم ترین ویژگی‌های ساختاربندی احزاب در عرصه انتخابات جاری، تکثر ائتلاف‌های انتخاباتی شیعیان است که در مقایسه با دوره‌های پیشین بی‌سابقه است. طی این دوره، ائتلاف‌های انتخاباتی شیعیان به ۵ گروه مهم رسیده است. البته اهل تسنن و کردهای عراق نیز اوضاع مساعدی در ماههای منتهی به انتخابات پارلمانی در عراق ندارند.

جمعیت عراق در حال حاضر نزدیک به ۳۹ میلیون نفر است که طبق اعلام کمیسون عالی انتخابات،۲۴ میلیون عراقی در این دوره حق رای دارند و این آراء در ۱۸ حوزه انتخابی متناسب با تعداد استان‌های این کشور توزیع می‌شود و سهم هر یک از استان‌ها با توجه به جمعیت آن استان بین ۷ تا ۳۴ نماینده را شامل می‌شود.

سیستم برگزاری انتخابات در عراق در این دوره بر اساس قانون سانت لیگوی طراحی  شده و عدد ۱.۷ به عنوان عدد مبنا در نظر گرفته شده است. این امر تا حدی به نفع ائتلاف‌های بزرگ خواهد بود، لذا در انتخابات ۲۰۱۸ عراق، ائتلاف‌های بزرگ  شانس بیشتری برای پیروزی و کسب آرای بیشتر در انتخابات خواهند داشت.

**ائتلاف‌های بزرگ انتخاباتی

1- ائتلاف‌های انتخاباتی شیعیان

الف) ائتلاف نصر و اصلاح: ریاست این ائتلاف بر عهده حیدرالعبادی نخست‌وزیر عراق می‌باشد. این ائتلاف بیش از ۲۰ حزب و تشکل سیاسی را در خود جای داده است. در حال حاضر برجسته‌ترین احزاب و جریان‌های سیاسی عضو ائتلاف نصر، شامل حزب "فضیلت"، جنبش "مستقلون" به ریاست "حسین شهرستانی" و جریان "اصلاح" به ریاست "ابراهیم جعفری" و فراکسیون "عطاء" به ریاست "فالح فیاض" و دیگر شخصیت‌ها و نیروهای سیاسی از جمله وزیر سابق دفاع "خالد العبیدی" که ریاست جنبش "بیارق الخیر" را بر عهده دارد و همچنین حزب "معاهدون" به ریاست رئیس دیوان وقف سنی "عبداللطیف الهمیم" و حزب "الوفاء" به ریاست "قاسم الفهداوی" می‌باشد.

احزاب حاضر در ائتلاف نصر و اصلاح شامل ۲۰ حزب و گروه و تشکل است که عبارتند از: فراکسیون عراق النهضة و السلام به رهبری نواف سعود زید الجربا، حزب فصیلت اسلامی به رهبری عبدالحسین عزیز احمد الموسوی، فراکسیون المستقلون به ریاست حسین شهرستانی، حزب ترکمنی الحق المدنی به ریاست طورهان مظهر حسن المفتی، حزب اتحادیه اسلامی ترکمن‌های عراق به رهبری جاسم البیاتی، تجمع التنمیة به رهبری عادل عبدالسلام الصمیدعی، فراکسیون النصر و الاصلاح به رهبری حسام حسون الربیعی، فراکسیون الاستقرار به ریاست محمد حسن الجبوبی، جریان الاصلاح الوطنی به رهبری ابراهیم عبدالکریم الاشیقر، تجمع مقتدرون للسلم و البناء به ریاست بدر محمود الجبوری، حزب الثبات العراقی به رهبری عبدالرحیم جاسم الشمری، جنبش الوفاء العراقیة به رهبری عدنان عبد خضیر الزرفی، کنگره ملی عراق به ریاست اراس حبیب محمد الرحمانی، حزب انتفاضه شعبانیه به رهبری طالب عبدالوهاب الساعدی، جریان عدالت و توسعه به ریاست کریم عبدالرضا العلیاوی، جریان انتفاضیون به ریاست توفیق حمود الیاسری، جنبش عطاء به رهبری فالح فیصل فهد فیاض، تجمع صوت الجماهیر به ریاست نوار الملا، تجمع اخیار العراق به ریاست رافع عبدالکریم الفهداوی و حزب امل الرافدین به ریاست محمد حمید هاشم الموسوی.

در این رابطه بیشتر بخوانید:

کمین داعش برای برهم زدن امنیت عراق در آستانه بهار سرنوشت‎ساز / آغاز عملیات بزرگ نیروهای بسیج مردمی برای تامین امنیت انتخابات مجلس عراق + نقشه میدانی و عکس

ب) ائتلاف فتح: بدنه اصلی این ائتلاف شامل بسیج مردمی عراق در روند مبارزه با گروه‌های تروریستی  و بویژه الحشد الشعبی است و ریاست آن را ابوحسن عامری با محوریت حزب بدر بر عهده دارد. از برجسته ترین احزاب و جریان‌های سیاسی عضو ائتلاف فتح می‌توان به  سازمان بدر، مجلس اعلای اسلامی، کتائب امام علی (ع) و حزب‌الله عراق و برخی گروه‌های وابسته به طایفه ایزدی اشاره کرد.

احزاب حاضر در این لیست شامل گروه‌های زیر است: سازمان بدر به رهبری هادی فرحان العامری،‌ جنبش اسلامی عراق به رهبری احمد جاسم صابر الاسدی، ‌جنبش الصدق و العطا به ریاست مرتضی علی الساعدی، حزب الطلیعة الاسلامی به ریاست خضیر عباس الامارة، جنبش الجهاد و البناء به ریاست حسن راضی الساری، فراکسیون منتصرون به ریاست مهدی علی جابر المکصوصی، جنبش الصادقون به ریاست عدنان الدلیمی، حزب تجمع ملی مستقل به ریاست فلاح حسن الجزائری، حزب المهنیین للاعمار به ریاست محمد صاحب الدراجی، تجمع «کفی صرخة للتدبیر» به ریاست رحیم الدراجی، تجمع عراق المستقل به ریاست ابراهیم محمد بحر العلوم، تجمع عدالت و وحدت به ریاست عامر الفایز، فراکسیون وفاداری و تغییر به ریاست اسکندر جواد وتوت، حزب‌الله عراق به ریاست سالم محسن البهادلی، مجلس اعلای اسلامی عراق به ریاست همام باقر الربیعی، سازمان العمل الاسلامی العراقیة به ریاست محمد جاسم الاسدی، جنبش اسلامی ۱۵ شعبان به ریاست رزاق یاسر الموسوی، تجمع شبکی‌های دموکراتیک به ریاست حنین محمود القدو.

ج) ائتلاف دولت قانون: این ائتلاف به ریاست نوری مالکی معاون رئیس جمهور و نخست وزیر سابق عراق متشکل از تعدادی از جنبش‌ها و جریان‌ها و شخصیت‌های سیاسی عراق است که در زیر به آنها اشاره می کنیم.

حزب دعاة الاسلام به ریاست خضیر موسی الخزاعی، جنبش النور به ریاست محمد کاظم الهنداوی، جریان الوسط به ریاست موفق باقر الربیعی، جنبش بشائر الشبابیة به ریاست یاسر محمد المالکی، فراکسیون معا للقانون به ریاست محمد عبدالسادة جعاز، حزب المدنی به ریاست حمد یاسر غالب الموسوی، جریان فرهنگی ملی به ریاست علی احمد وتوت، تجمع امناء بلدنا به ریاست قصی عبدالوهاب السهیل، جریان ولائیون الاسلامی به ریاست کمال علی خلف.

د) ائتلاف سائرون للاصلاح: این ائتلاف به ریاست حسن عاقولی از حزب استقامت وابسته به جریان صدر به رهبری مقتدی صدر و حزب کمونیست عراق و حزب الدولة العادلة و حزب الشباب للتغییر و حزب الترقی و الاصلاح و حزب التجمع الجمهوری العراقی تشکیل شده است.

ه) جریان حکمت ملی به ریاست عمار حکیم نیز به صورت مستقل و بدون ائتلاف با سایر احزاب شیعه در انتخابات پارلمانی عراق حاضر می‌شود.

در این رابطه بیشتر بخوانید:

عمار حکیم در دیدار با سفیر آمریکا چه گفت؟

2- ائتلاف‌های انتخاباتی اهل تسنن

الف) ائتلاف الوطنیه: این ائتلاف شامل گروه‌های اهل تسنن عراق است که به ریاست ایاد علاوی و مشارکت شخصیت‌های برجسته‌ای چون سلیم الجبوری (رئیس تجمع مدنی اصلاح) و صالح المطلک (رئیس ائتلاف العربیة) و تعدادی دیگر از شخصیت‌ها و جریان‌های سیاسی تشکیل شده است.

احزاب حاضر در این ائتلاف ۲۲ گروه است که شامل موارد زیر است: حزب وفاق ملی عراق به ریاست ایاد علاوی، تجمع الوحدة العراقیه به رهبری جنید محمد الکسنزانی، حزب العراق للاصلاح به رهبری فاضل جاسم الشمری، حزب الحوار و التغییر به رهبری حامد الصبیحی، حزب الخیار العربی به رهبری عبدالکریم الجبوری، جبهه الوحدة الوطنیة به ریاست فارس الدلیمی، تجمع نهضة الجیل به ریاست اکرم العساف، حزب وطنی اولاً به ریاست یحیی العیساوی، حزب المشروع الوطنی العراقی به ریاست جمال عبدالوهاب الضاری، حزب العروبیون به ریاست صائب الجنابی، حزب جبهه عراقی گفتگوهای ملی به ریاست صالح المطلک، تجمع ملی اصلاح به ریاست سلیم الجبوری، جنبش العمل و الوفاء به ریاست کریم الجمیلی، حزب المسار المدنی به ریاست مثنی السامرائی، حزب التصحیح الوطنی به ریاست کامل الدلیمی، جبهه النهضة و الاصلاح به ریاست عوید الجحیشی، جریان السلم المدنی به ریاست عادل الجبوری، حزب التقدم المدنی الحر به ریاست وضاح اللهیبی، حزب احرار الفرات به ریاست عبدالله الجغیفی،‌تجمع السلام الدیمقراطی به ریاست محمد اقبال الصیدلی، حزب معاهدون به ریاست احمد جمیل السامرائی و حزب باب العرب به ریاست وصفی عاصی العبیدی.

ب) ائتلاف قرار عراقی: ریاست این ائتلاف بر عهده اسامه النجیفی معاون رئیس جمهور و رئیس سابق پارلمان عراق است. وی در این ائتلاف با خمیس خنجر رهبر جنبش پروژه عربی و همچنین سلمان الجمیلی وزیر برنامه ریزی و دیگر شخصیت‌های سنی عراق ائتلاف کرده است.

این ائتلاف شامل احزابی چون للعراق متحدون، المشروع العربی فی العراق، حزب تجمع المستقبل العربی، مشروع الارادة الشعبیة، حزب الهیبة الوطنیة، حزب المجد العراقی، حزب الحق الوطنی، حزب الغد العراقی، حزب النداء الوطنی و جنبش النهضة الشبابیة عز و اتحاد صلاح الدین می شود.

3- سایر ائتلاف‌های انتخاباتی

الف) ائتلاف میهن: این ائتلاف کرد از جنبش دموکراسی و عدالت به ریاست برهم صالح و جنبش تغییر و جماعت اسلامی تشکیل شده است و تمرکز اصلی خود را بر روی کرکوک و مناطق مورد مناقشه قرار داده است.

ب) ائتلاف رافدین: این ائتلاف از جریان ها و جنبش های سیاسی مسیحی و آشوری و کلدانی تشکیل شده است و خود را نماینده مسیحیان در استان های بغداد، نینوی و کرکوک معرفی کرده است.

سرنوشت انتخابات عراق و کرسی‌های پارلمانی

گرچه تعدد ائتلاف های شیعیان در انتخابات بیش از سایر گروه‌ها به نظر می‌رسد، اما آمیختگی فضای ایدئولوژیک و عرصه سیاسی عراق راه را برای خروج رأی شیعیان از سبد ائتلاف‌های مذکور می‌بندد، ‌علاوه بر اینکه بیشتر این گروه‌های سیاسی ادغام پس از برگزاری انتخابات و پیش از انتخاب رئیس جمهور و نخست وزیر را نه تنها منتفی نمی‌دانند، بلکه بسیار محتمل ارزیابی می‌کنند.

در واقع باید گفت که مشکلات مربوط به ایجاد ائتلاف‌های بزرگ با گروه‌های چند ده‌تایی بیش از اختلافات سیاسی و رویکردهای اجتماعی، بیشتر ناشی از مسایل فنی و پیچیدگی‌های تهیه لیست‌های مشترک و محدود است. از این رو نتیجه انتخابات حتی اگر به تشتیت آراء ‌بین ائتلاف‌های شیعه در مجلس نمایندگان عراق منتهی شود، اما طبعا مانند دوره گذشته، تشکیل فراکسیون متحد شیعیان پس از برگزاری انتخابات می‌تواند راه را برای تصدی پست‌های ریاست جمهوری و نخست‌وزیری این کشور از سوی اطراف مستقل و بدون وابستگی به غرب مهیا کند.