مشرق - مرحوم آیت‌الله شیخ محمدرضا آل‌یاسین گمان می‌کرد حضور شهید صدر در کلاس درس او تنها یک حضور تشریفاتی است و او واقعاً قصد تحصیل علم ندارد؛ چون سنش (کمتر از ١۴ سال) با سطح درس خارج  تناسب نداشت. بر اساس عرف مرسوم در حوزه‌های علمیه طلبه‌ای می‌تواند در درس خارج حاضر شود که برای استفاده از دروس، پایه‌ها و آمادگی‌های علمی خاصی را دارا باشد. این آمادگی هم طوری بود که به تلاش فراوان و زمان زیاد برای آموختن نیاز داشت. برای این‌که درک کنیم این گمان استاد در حق شهید صدر، طبیعی بود کافی است بدانیم که در آن زمان شخصیت‌های عالمی هم‌چون آیت‌الله شیخ صدرا بادکوبه‌ای و آیت‌الله شیخ عباس رمیثی و آیت‌الله شیخ طاهر آل‌راضی در درس شیخ محمدرضا آل‌یاسین حاضر می‌شدند. از سویی مرحوم آیت‌الله شیخ محمدرضا آل‌یاسین از شخصیت علمی شهید صدر و توانایی‌هایی ذاتی او باخبر نبود؛ چون شهید صدر فقط مباحث استاد را می‌شنید و از بحث یا اشکال - یکی از راه‌های ارزیابی طلبه توسط استاد - اجتناب می‌کرد و این باعث شده بود مرحوم آل‌یاسین و حاضران در درس گمان کنند که حضور شهید صدر در کلاس درس ظاهری و تشریفاتی است.

بخشی از جلسه درس شهید آیت الله صدر:

فیلم/ آیا ما امام کاظم(ع) را به زندان نمی‌اندازیم؟

اما یک اتفاق تصورات شیخ محمدرضا آل‌یاسین را تغییر داد و باعث شد یقین کند که شهید صدر با این سن اندک توانایی حضور در درس خارج را دارد. اتفاق به این شرح بود:

روزی استاد درباره این مسئله فقهی صحبت می‌کرد که آیا حیوان با تماس با عین نجس، نجس می‌شود و با زوال آن عین نجس پاک؟ یا با این تماس، نجس نمی‌شود؟ مرحوم آل‌یاسین گفت: شیخ انصاری در کتاب طهارت نقل کرده «فایده‌ای در تفاوت بین این دو حکم هست که با تأمل معلوم خواهد شد» و استاد ما مرحوم سید اسماعیل صدر در پایان این بحث از شاگردانش خواست فایده‌ تفاوت این دو حکم را پیدا کنند. ما هم ثمره تفاوت این دو حکم را بیان کردیم. حالا من از شما می‌خواهم این فایده را بفهمید و در جلسه روز بعد بیاورید.

فردای آن روز شهید صدر قبل از دیگران در جلسه درس حاضر شد و به استاد گفت: من فایده تفاوت این دو حکم را آورده‌ام. بعد هم فایده را کاملاً توضیح داد. این مسأله شگفتی استاد را برانگیخت و از او خواست این فایده را دوباره در حضور سایر طلاب بیان کند. وقتی آنها آمدند مرحوم آل‌یاسین از آنها خواست، فایده را بیان کنند، اما هیچ‌کدام چیزی نگفتند. مرحوم آل‌یاسین گفت: سید محمدباقر صدر فایده جدیدی غیر از فایده‌ای که ما برای استادمان گفتیم، به دست آورده. سپس شهید صدر فایده تفاوت دو حکم را بیان کرد و شگفتی حاضران را برانگیخت. به این ترتیب از آن روز بر همگان معلوم شد که سید محمدباقر علی‌رغم سن اندک از علم و فضل برخوردار است.

بنگرید به: شهید الأمة وشاهدها، ج ۱، ص ۶۶.

منبع: کانال پژوهشگاه تخصصی شهید صدر