سرویس جهان مشرق- چندی پیش ترامپ در راستای حمایت از تولید داخلی کشورش، تعرفه‌های جدید بر واردات برخی کالاها از اتحادیه اروپا و چین قرار داد. پیش از این نیز چندین بار از لزوم اصلاح توافق تجاری آمریکای شمالی (نفتا با مشارکت سه کشور آمریکا، کانادا و مکزیک) با توجه به منافع آمریکا سخن رانده بود، اما دولت‌هایی که از این اقدامات ترامپ احساس خسران می‌کنند، بیکار ننشسته‌اند.

در قدم اول، اتحادیه اروپا و چین نیز در اقدامی متقابل به افزایش تعرفه واردات برخی کالاها از آمریکا دست زدند. حالا اتفاق جالبتر این است که اتحادیه اروپا اعلام کرده است توافقی که دو دهه پیش با مکزیک امضا کرده‌ است را بار دیگر احیا می‌کند و آن را به گونه‌ای توسعه می‌دهد که عملاً به توافق تجارت آزاد با آن کشور تبدیل خواهد شد.

نکته قابل تامل اینکه کانادا نیز اخیراً قرارداد مشابهی با اتحادیه اروپا منعقد کرد که از سپتامبر آتی اجرایی می‌شود. بنابر این اکنون نه تنها ایالات متحده در نفتا تنها مانده و نفتا با خطر فروپاشی مواجه شده، بلکه شریکان خود را به اروپا فروخته است، زیرا پس از جدی‌شدن سیاست ترامپ علیه مکزیک، این کشور با افزایش تورم در سال گذشته روبرو شد و طبیعتاً در پی راهی برای واردات ارزان افتاد.

توافق اصلی در سال ۱۹۹۷ میلادی امضا شده بود و تعرفه تجارت خودرو و ماشین‌آلات را میان مکزیک و اتحادیه اروپا از سال ۲۰۰۰ میلادی برداشت. حالا پس از امضای نهایی توافق جدید، از لبنیات و گوشت و محصولات کشاورزی، تا محصولات دیجیتال و ارتباطات دور، و از انواع خدمات مالی و مالکیت معنوی تا داروها بدون تعرفه یا با کاهش تعرفه رد و بدل خواهد شد. اکنون مکزیک در بسیاری از حوزه‌ها به بازار اروپا دست می‌یابد و روابط مالی خود را با سارختارهای جدید، نوسازی می‌کند.

یک ماه پیش نیز دانلد ترامپ شاهد بود مکزیک به همراه تعدادی از اعضای توافق تجاری فرااقیانوسیه (شامل کانادا، ژاپن، استرالیا و شیلی) که اوباما تا نهایی‌شدن پیش برده بود اما ۴ روز پس از آغاز بکار ترامپ در کاخ سفید با خروج آمریکا عملاً بیخاصیت شد، توافق تجاری جدیدی بدون حضور آمریکا امضا کردند. دولت مکزیک همچنین در حال مذاکرات اقتصادی با آرژانتین و برزیل است و به نظر می‌رسد با این حجم از دیپلماسی فشرده اقتصادی در حال آماده‌سازی کشورش در صورت فروپاشی نفتا است.

نیویورک تایمز که در عرصه سیاسی آمریکا یک رسانه دموکرات شناخته می‌شود، این اقدام اتحادیه اروپا را تجسم انزوای آمریکا بر اثر دیپلماسی اقتصادی ترامپ دانسته است. آنا اسوانسون در این مورد نوشته است: «این بیانیه یک پیام برای آقای ترامپ است که ببیند برخی از نزدیکترین شرکای تجاری آمریکا بدون نیاز به آن کشور، توافق مورد نظر خود را پیش می‌برند و این ممکن است صادرکنندگان آمریکایی را به بازندگان بازارهای خارجی تبدیل کند.»

ژان کلود یانکر رئیس کمیسیون اروپا در بیانیه اعلام توافق تجاری با مکزیک، جمله‌ای را قرار داد که مستقیماً به رویکرد ترامپ حمله می‌کند: «تجارت می‌تواند و اصلاً باید یک توافق برد-برد باشد و توافق امروز دقیقاً همین را نشان می‌دهد». او افزود «اکنون مکزیک نیز در کنار کانادا، ژاپن و سنگاپور در فهرست رو به رشد کشورهایی قرار می‌گیرد که تمایل دارند با اتحادیه اروپا در دفاع از تجارت باز، منصفانه و مبتنی بر قواعد همکاری کنند». منظور او از «قواعد»، ‌ دقیقاً نقطه مقابل ترامپ است که به نظر اتحادیه اروپا سلیقه شخصی یا منافع کشورش را بر منافع همگان ترجیح داده است.

حمایت‌گرایی سیاستی است که به ویژه در آغاز رشد اقتصادی می‌تواند بر افزایش تولید اقتصادی مؤثر باشد، اما وقتی پس از چندی اهمیت صادرات در تداوم رشد تولید به میان می‌آید، حمایت‌گرایی به عاملی برای ایجاد اختلاف میان شرکای توسعه‌یافته تبدیل می‌شود. توافق تجاری اتحادیه اروپا و مکزیک نشان‌دهنده یکی از همین موارد ایجاد اختلاف است که وقتی تا پایان سال میلادی نهایی شده و به تصویب پارلمان اروپا و سنای مکزیک برسد، مکزیک را در بسیاری از کالاها از صادرات به آمریکا بی‌نیاز کرده و در مقابل، دست مکزیک را باز می‌کند تا بدون هراس، تعرفه بر کالاهای آمریکایی را افزایش دهد، به ویژه اینکه می‌تواند مشابه آن را ارزانتر از اروپا در اختیار شهروندانش قرار دهد.

این یک زنگ خطر جدی برای موفقیت دیپلماسی اقتصادی دانلد ترامپ است که اگر تکرار شود، تهدید برای رشد صادرات ایالات متحده خواهد بود. هم‌اکنون مکزیک حدود ۸۰% از صادرات خود را به آمریکا می‌فرستد و اتحادیه اروپا، دومین شریک تجاری آن است. اما اجرای توافق تا آخر دولت ترامپ می‌تواند به تدریج این نسبت را به ضرر آمریکا تغییر دهد، اگر چه فاصله بسیار است.

فردریک اریکسون مدیر مرکز اروپایی اقتصاد سیاسی بین‌الملل در این مورد می‌گوید: «اتحادیه اروپا دست‌کم ۱۰ سال است درهای مکزیک را می‌کوبد تا بتواند توافق را به‌روز کند، اما در همین ماه‌های اخیر بود که به همفکری رسیدند. کاملاً روشن است که آنچه باعث شد ذهنیت‌شان را تغییر دهند، دانلد ترامپ بود.»

منابع:

https://www.nytimes.com/2018/04/21/us/politics/mexico-european-union-trade-trump.html?rref=collection%2Fsectioncollection%2Fus

http://ec.europa.eu/trade/policy/countries-and-regions/countries/mexico

http://www.worldstopexports.com/mexicos-top-import-partners