سرویس اقتصاد مشرق - شرکت آمریکایی بوئینگ که پس از برجام مجموعا حدود ۲۰ میلیارد دلار قرارداد فروش هواپیما به ایران منعقد کرده بود، اعلام کرد به این قراردادها پایبند نیست و هیچ هواپیمایی به ایران تحویل نخواهد داد؛ این پایان کار جشنواره تبلیغاتی حامیان برجام هواپیمایی در ایران بود.

* قراردادهای کاغذی با بوئینگ

شرکت آمریکایی بوئینگ ۲ قرارداد با شرکت‌های ایرانی برای فروش هواپیما امضا کرد.

آذرماه ۱۳۹۵ بوئینگ  با ایران ایر قرارداد خرید ۸۰ فروند هواپیمای بوئینگ را امضا کرده بود که از این تعداد ۵۰ فروند مدل ۷۳۷ و ۳۰ فروند دیگر مدل ۷۷۷ پهن پیکر بودند که قرار بود در یک دوره ۱۰ ساله به ایران ایر تحول داده   شود. بر این اساس، اعلام شد که نخستین فروند از هواپیماهای بوئینگ در سال ۲۰۱۸ (امسال) به ایران تحویل داده می‌شود.

در همین رابطه بخوانید:

بازخوانی اعتماد دوباره به پژو: از نعمت‌زاده و مدیرعامل ایران‌خودرو تا رسانه حامی دولت+عکس

قرارداد خرید ۶۰ فروند هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ توسط شرکت هواپیمایی آسمان نیز دیگر قرارداد کاغذی بوئینگ با ایران بود که در خرداد ۱۳۹۶ به عنوان دستاورد دیگری از برجام و پس از انتخاب مجدد حسن روحانی، رونمایی شد.

طبق قراردادی که به امضا رسید، قرار بود شرکت هواپیمایی آسمان برای خرید ۶۰ فروند هواپیما مبلغ ۳ میلیارد دلار به شرکت بوئینگ پرداخت کند که ۵ درصد آن راشرکت هواپیمایی آسمان پرداخت کند و ۹۵ درصد دیگر از طریق فاینانس تامین خواهد شد.

* وعده دروغ قبل از انتخابات

فروردین ماه سال ۱۳۹۶ یک ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری، مسئولان دولت یازدهم اعلام کردند که تا یک ماه دیگر چند فروند هواپیمای بوئینگ به ایران تحویل داده خواهد شد که نتیجه برجام است!

فرهاد پرورش مدیر عامل وقت شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی در آن زمان گفت(اینجا) : در حال حاضر مسئولان بوئینگ در ایران هستند و مذاکرات ما با آن‌ها درباره تحویل این هواپیما ادامه دارد. در صورتی که مذاکرات با موفقیت انجام شده و دو طرف درباره جزئیات به توافق نهایی دست یابند می‌توان انتظار داشت که این هواپیما ظرف یک تا یک ماه و نیم آینده به ایران تحویل شود.

* خوش‌باوری دولتی‌ها و اعتماد به بوئینگ

در حالی که از ابتدا برای کارشناسان داخلی مشخص بود بوئینگ به تعهدات خود عمل نخواهد کرد، دولت و حامیان رسانه‌ای آن از اطمینان خاطر خود نسبت به بوئینگ سخن می‌گفتند.

پس از امضای قرارداد بوئینگ، عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی آنقدر به این قرارداد مطمئن بود که بیانیه‌ای صادر کرد. بازخوانی بیانیه عباس آخوندی در روزهای کنونی که بوئینگ به راحتی اعلام کرد به ایران هواپیمان نمی‌فروشد، غم‌انگیز است.

عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی در بیانیه‌ خود اینطور نوشته بود:

قطعا امروز یک روز تاریخی است که ظرفیت اثرگذاری جدی بر صنعت حمل ونقل هوایی و از آن فراتر، امنیت ایران، منطقه  و جهان دارد.

این قرارداد پس از ۴۱ سال بین "هما" و بوئینگ امضاء می شود یک پیام روشن برای جهان دارد.  

بازرگانان و فعالان اقتصادی به ویژه درصنعت حمل و نقل با امضای این قرارداد این علامت را به جهان می دهند که ما پشتیبان صلح، آرامش، امنیت و توسعه روابط انسان دوستانه و همچنین اقدام بر مبنای سیاست برد- برد هستیم

امضای این قرارداد در این شرایط که برنامه جامع اقدام مشترک در فضای سیاسی در مرحله تردید جدی قرار گرفته است، یکبار دیگر اهمیت حفاظت و مراقبت از دستاوردهای بدست آمده را گوشزد می کند.

ما امیدواریم علی رغم تغییر و تحول در دولت آمریکا که در آینده نزدیک ایجاد خواهد شد، این کشور همچنان که فعالان اقتصادی آن از سیاست مدارانش می خواهند و با امضاء این قرارداد و ایجاد تعهد ثابت کردند همچنان به تعهدات خود پایبند باشد، ما امیدواریم این پختگی و مسئولیت پذیری در جامعه سیاسی آمریکا حاصل شده باشد که فضایی فراهم کند که دنیا باور کند و جهان امیدوار باشد که با گفتگو نیز می توان به صلح رسید.

به هر روی امروز به عنوان یک روز تاریخی برای صنعت هوانوردی ایران است و ما اولین گام را برای نوسازی ناوگان هوایی برداشتیم.

خرید ۸۰ فروند هواپیما بوئینگ که به زودی با نهایی شدن قرارداد خرید ۱۰۰ فروند ایرباس و ۲۰ فروند ATR تکمیل خواهدشد، نشان از عزم جدی ما برای نوسازی ناوگان هوایی ایران دارد.

میزان صندلی خریداری شده طی این قرارداد معادل ۵۰ هزار  صندلی است که بیش از دو برابر تمام صندلی های ناوگان فعال موجود است این گام نخست برای بازسازی ساختاری "هما" بود.

صرفا طی قرارداد بوئینگ، در صنعت هوانوردی بیش از ۸ هزار شغل ایجاد خواهدشد شامل مشاغل فنی، خلبانی، مهمانداری، مهندسی و تعمیرات. افزون بر این دهها هزار شغل غیرمستقیم دیگر در مبدا و مقصد و در شهرهای دور دست ایران شکل خواهد گرفت.  

در پایان باید از زحمات مدیریت و تمام نیروهای کارشناسی، فنی، حقوقی و بازرگانی "هما" و سازمان هواپیمایی کشوری و هم چنین قائم مقام خود در امور بین الملل که این قرارداد تاریخی را به ثمر رساندند سپاس بگویم.

بازخوانی مواضع سایر دولتمردان نیز خواندنی است:

 ظریف وزیر امور خارجه در پاسخ به سؤالی در خصوص قرارداد فروش هواپیمای بوئینگ به ایران و احتمال به خطر افتادن آن با تصمیمات ترامپ گفت: نمی‌دانم چنین اتفاقی می‌افتد یا نه، اما این مسئله (تصمیمات ترامپ) شغل‌های بسیار بسیار زیادی را در آمریکا به خطر می‌اندازد.

اصغر فخریه کاشان قائم مقام وزیر راه و شهرسازی گفت: قرارداد خرید ۸۰ فروند هواپیمای بوئینگ بر اساس مجوز اوفک انجام شده و از نظر قانونی هیچ‌کس نمی‌تواند در آینده خللی به آن وارد کند. قرارداد خرید هواپیمای بوئینگ به صورت بین‌المللی ثبت شده و کشورهای اروپایی هم عضو آن هستند، بنابراین یک کشور نمی‌تواند به صورت یکطرفه آن را لغو کند.

فرهاد پرورش مدیرعامل وقت سازمان هواپیمایی: مطابق قرارداد بوئینگ اولین فروند از این هواپیما قرار بود در اردیبهشت ماه ۹۷ تحویل ما شود اما این شرکت پیشنهاد داده با توجه به اینکه هواپیمای ترکیش ایرلاینز آمادگی تحویل یکی از سفارشات خود را ندارد آن را به ما بدهد. این اتفاق در بسیاری از ایرلاین‌ها صورت می‌گیرد و چیز عجیبی نیست. با توجه به اینکه نمایندگان بوئینگ از روزهای قبل برای مذاکرات در تهران هستند ما این موضوع را نیز با آنها بحث خواهیم کرد و اگر شرایط ما احراز شود این هواپیما را یک ماه و نیم دیگر تحویل خواهیم گرفت.

فخریه کاشان قائم مقام وزیر راه وشهرسازی در امور بین‌الملل گفت: شرکت بوئینگ در صورت قبول درخواست از سوی ایران، تحویل نخستین فروند از هواپیماهای سفارشی را نزدیک به ۱۱ ماه زودتر آغاز می‌کند و چنانچه موافقت نهایی برای گرفتن این هواپیما، حاصل نشد، در زمان مقرر، فروردین ۱۳۹۷ نخستین هواپیمای سفارشی، تحویل خواهد شد.

 عباس آخوندی: ما با حذف واسطه‌ها به طور مستقیم با شرکت‌های هواپیماسازی ایرباس، بوئینگ، ATR مذاکره کردیم. این مذاکرات زیر نظر تمام نهادهای نظارتی در خود ایران صورت گرفته است. این کار بسیار بزرگی بود. باور کنید که باعث تحول صنعت هوایی کشور می‌شود.

اسحاق جهانگیری: اینکه شرکت بوئینگ اصرار دارد که با ما قرارداد امضا کند و خودشان هم در این خصوص اطلاع‌رسانی و تاکید می‌کنند دولت آمریکا اصرار دارد ما این قرارداد را امضا کنیم، همه اینها بیانگر یک واقعیت مهم است و آن اینکه ایران در منطقه نقطه قابل اعتماد است و دنیا می‌خواهد در ایران سرمایه‌گذاری کند و حساب ویژه‌ای نیز روی جمهوری اسلامی ایران باز می‌کند.

* توپخانه رسانه‌ای حامیان دولت

پس از امضای قرارداد با بوئینگ، دولت و رسانه‌هایش چنان جشن رسانه‌ای به راه انداختند که هیچ صدای انتقادی کارشناسی به گوش مردم نرسد. آنها آنچنان از قطعی و لازم‌الاجرا بودن قرارداد بوئینگ سخن می‌گفتند و ندای عبور از تحریم‌ها با بوئینگ را سرمی‌دادند که استدلال‌های کارشناسان درباره عدم دلخوشی به قرارداد با شرکت‌های وابسته به دشمن نادیده گرفته می‌شد.

پیام تبریک فراوانی از جانب مسوولان دولتی به سوی یکدیگر صادر می‌شد.

* حمله به منتقدان

دولتی‌ها علاوه بر خوشبینی نسبت به قرارداد بوئینگ، از حمله به منتقدان و کارشناسان نیز غافل نشدند و در آن دوران صدها مطلب و گزارش علیه منتقدان منتشر شد که در ادامه به نمونه‌ای از آنها اشاره می‌شود. اما استدلالی که از جانب حامیان دولت مطرح می‌شد، این روزها مضحک به نظر می‌رسد؛ آنها مدعی بودند که قرارداد با بوئینگ سبب عدم بازگشت تحریم‌ها می‌شود! حالا با بدعهدی آمریکا، نه برجامی مانده است، نه قرارداد و ماکت بوئینگ توانست مانع بازگشت تحریم‌ها شود:

برخلاف ادعای منتقدین دولت، خرید هواپیما از شرکت بوئینگ «باج دادن به آمریکا» نیست. انعقاد قراردادهای درازمدت با شرکت‌های وزینی مانند بوئینگ، ‌ قرار دادن آن شرکت‌ها «در مقابل» استبلیشمنت سیاسی آمریکا (از جمله کنگره) است.

ایجاد پیوندهای کاری با بوئینگ – جدا از منافع مادی و فن‌آوری که در پی دارد – این غول‌ها را – به مثابه یک لابی بسیار قوی – در کمپ «مخالفان تحریم» می‌نشاند؛ و همین امر در درازمدت ایران را از بسیاری از اقدامات و طرح‌های جریان‌ ضد ایرانی مصون می‌دارد.

به واقع، هیچ نامزد انتخاباتی، هیچ مقام وزارت دارایی و هیچ نماینده‌ای در کنگره آمریکا قادر نخواهد بود در مقابل افکار عمومی بایستد و توجیه کند که چرا – در وضعیت اقتصادی کنونی – مانع یک تجارت چند میلیارد دلاری با ایران شده است.

 اینک با شکست طلسم تحریم‌های هوایی، هواپیماهای نو، یکی پس از دیگری از راه می‌رسند و حتی بوئینگ آمریکا نیز که تا قبل از این، حتی یک پیچ نیز به ایران نمی‌فروخت، قرارداد ده‌ها فروند هواپیما با ایران منعقد کرده و قرار است اولین هواپیمای آن در یکی دو ماه آینده تحویل ایران شود.

کاملاً مشخص است که علت سوز و گداز اینان (منتقدان دولت) چیست. آنها ترجیح می‌دهند مردم ایران هواپیماهای فرسوده سوار شوند، سقوط کنند و بمیرند ولی دولتی که موافق طبعشان نیست، نتواند ناوگان هواپیمایی ملی ایران را نوسازی کند. گو این‌که برای آنان گواراتر است که آن ۴ میلیارد دلار نصیب شرکت‌های عربی و ترکیه‌ای شود ولی آب خوش از گلوی مردم ایران پایین نرود و مبادا ایرانی‌ها هم کمی خوشحال شوند. به همین خاطر است که برای اولین و آخرین بار در تاریخ صنعت هوانوردی جهان، کلمه مضحک و انحرافی «مرجوعی» را برای فریفتن مردم در اتاق‌های تخریبشان درست کرده‌اند که خودشان هم می‌دانند دروغی است با درجه وقیحانه.

در چند روز اخیر امضای تفاهم نامه‌ای بین شرکت هواپیمایی آسمان با شرکت امریکایی بوئینگ در لابلای اخبار انتخاباتی گم شد و در رسانه‌های پرشمار متعلق به «دلواپسان» و در صدر آن‌ها رسانه انحصاری صداوسیما نیز هیچ نوع بازتابی پیدا نکرد.

قرارداد با بوئینگ نشانه‌ای است از اینکه برجام به گونه‌ای تدوین شده است که حتی تندروهای جنگ طلب در ایالات متحده نیز بر خلاف لفاظی هایشان امکان کنار گذاشتن آن را به هیچ وجه نخواهند داشت.

چون این قرارداد برای اقتصاد آمریکا نیز مفید است احتمالا ترامپ در زمان تحویل بوئینگ‌ها به تهران سکوت خواهد کرد.

توافق با بوئینگ برای خرید ۸۰ فروند هواپیمای نو از جمله قراردادهایی است که تشکیک در برد - برد بودن آن بسیار سخت است.

با وجود روشن بودن جزئیات قرارداد با بوئینگ و هزینه سنگینی که نقض چنین قراردادی دارد، برخی از رسانه‌های داخلی بار دیگر عنوان می‌کنند ایران ضرر کرده است.

هر چند هر از چند گاهی از گوشه و کنار کنگره و دولت آمریکا صحبت هایی درباره محدود کردن فروش هواپیما به ایران می شود اما تاکنون رییس جمهوری این کشور موضعی در برابر این معامله تجاری اعلام نکرده است چرا که به طور قطع انجام این قرارداد ۱۶.۶ میلیارد دلار باعث افزایش سرمایه گذاری و در نهایت افزایش اشتغالزایی در صنعت هوانوردی آمریکا می شود و می تواند محبوببت دولت فعلی را در بین مردم بالا ببرد.

قرارداد خرید با بوئینگ می تواند هزینه های لغو توافق هسته ای را برای امریکا افزایش دهد و احتمال برهم زدن آن توسط مخالفان جمهوریخواه این توافق را کاهش دهد.

همین اندازه همکاری بوئینگ با ایران می‌تواند دست هیات حاکمه بعدی آمریکا را در سنگ‌اندازی در مسیر برجام نسبت به وضعیت قبل از این قرارداد تنگ‌تر کند.

امضای این قرارداد می‌تواند به منزله یک گارانتی برای برجام محسوب شود. بوئینگ از نفوذ خود برای به نتیجه رسیدن قراردادش با ایران استفاده می‌کند و انعطاف دولت آمریکا در این مسیر می‌تواند استرس فضای روانی حاکم در دنیا برای همکاری با ایران را تحت تاثیر قرار دهد.

به نظر نمی‌رسد امریکا مانع سرمایه گذاری خارجی در ایران شود همان طور که بارها حتی کاخ سفید اعلام کرده قرارداد با بوئینگ به قوت خودش باقی است و تحریم‌های جدید علیه ایران شامل آن قرارداد نمی‌شود واین نشان دهنده تاجر بودن گروه حاکم بر امریکاست که می‌خواهند اقتصاد امریکا را بازسازی کنند.

علی‌رغم فضای به شدت منفی که برخی رسانه‌های مخالف دولت در خصوص نتیجه بخش نبودن توافق برجام در زمینه خرید هواپیما از ایرباس و بویینگ ایجاد کرده بودند، قرارداد خرید هواپیماهای «نو» از بویینگ بین ایران ایر و کمپانی بویینگ به امضا رسید.

علی رغم فضایی که برخی رسانه‌ها در خصوص نتیجه بخش نبودن توافق برجام در زمینه خرید هواپیما از ایرباس و بویینگ ایجاد کرده بودند، قرارداد خرید هواپیماهای «نو» از بویینگ بین ایران ایر و این کمپانی به امضا رسید.

* قرارداد بوئینگ هم به سرنوشت توتال و پژو دچار شد

۱۶ خرداد ۱۳۹۷ شرکت بوئینگ به طور رسمی در یک بیانیه کوتاه اعلام کرد:‌ شرکت هواپیمایی بوئینگ اعلام کرد که هیچ هواپیمایی به ایران تحویل نخواهد داد.

اما این خبر در رسانه‌های دولتی بازتابی نداشت و برخی آن را سانسور کردند و برخی هم از کنار آن گذشتند و به روی خود نیاوردند که در یک سال و نیم گذشته تا چه حد با اطمینان خاطر از اجرایی شدن این قرارداد سخن می‌گفتند و کارشناسان و منتقدان را تمسخر می‌کردند.