سرویس جهان مشرق- گویی تب و تاب آفریقا پایانی ندارد. خشکسالی و قحطی از یک سو و جنگ و دشمنی از سوی دیگر مردمان این سرزمین فراموش‌شده را در مشت خود می‌فشارد و دنیا نیز راضی شده که هر روز اخبار بدی به ویژه از نواحی مرکزی آفریقا بشنود. اما به تدریج اخبار خوبی از خیزش ملت‌ها برای توسعه، سرمایه‌گذاری‌های خارجی و رشد کشورها در حوزه‌های مختلف نیز در خروجی خبرگزاری‌ها قرار می‌گیرد. دو خبر در یکی دو روز گذشته، یکی بسیار دردناک و دیگری بسیار امیدوارکننده نیز از همین دست است.
خبر بد: عملیات وسیع قتل و تجاوز در سودان جنوبی
بازرسان سازمان ملل از سودان جنوبی خبرهای بدی آورده‌اند. این کشور که حدود ۷ سال پیش از سرزمین سودان استقلال یافت، پنج سال است بار دیگر در آتش جنگ داخلی میان دو قبیله حاکم می‌سوزد. در این مدت نظامیانِ دو طرف بارها از یکدیگر تلفات گرفتند، اما اتفاقی به بزرگی آنچه در بهار رخ داده است، گزارش نشده بود.
در گزارش بازرسان سازمان ملل آمده است قبیله اکثریت (دینکا) که رئیس‌جمهور سالوا کر نیز از آن است، طی یک هجمه سازمان‌یافته به روستاهای شمالی که عمده آنها حامی قبیله اقلیت (نوئر) هستند، مردان را کشته و به زنان و کودکان تجاوز کرده‌اند: طی این عملیات وحشیانه در ۴۰ دهکده، حداقل ۲۳۲ غیرنظامی کشته شده (شامل ۳۵ کودک و ۵۰ زن)، دست‌کم به ۱۲۰ زن و دختر تجاوز شده و حدود ۲۰۰۰ نفر آواره شده‌اند. همچنین ۱۳۲ زن به اسارت گرفته شدند تا اموال غارت‌شده از دهکده‌ها را به پایگاه نظامیان ببرند و در آنجا به عنوان برده جنسی و کارگر مورد استفاده قرار گیرند.
در ادامه گزارش آمده است:«ماهیت این عملیات نشان می‌دهد اجرای آن نه تنها با هدف بیرون راندن نظامیان قبیله اقلیت از منطقه بلکه برای این انجام شده که غیرنظامیان به اجبار آواره شوند».
این عملیات از سوی گروه‌های ۱۰۰ تا ۲۰۰ نفره از سربازان انجام می‌شده و در آوریل و مه ۲۰۱۸ ادامه داشته است. شاهدان عینی می‌گویند بسیاری از کسانی که نتوانستند فرار کند، حتی بیماران و پیران، از زخم خنجرهای سربازان و آتشی که به خانه‌شان افتاده بود، در امان نماندند. دست‌کم ۱۰ کودک نیز در حال فرار از نظامیان در آبهای جاری غرق شده‌اند و برخی از زنانی که در برابر تقاضای بی‌شرمانه سربازان مقاومت می‌کردند، کشته شده‌اند.این حجم از خشونت ممکن است آغازگر یک دوره جدید از درگیری میان دو طرف باشد که به این زودی‌ها نتوان آشتی را در چشم‌انداز آن مشاهده کرد.
دانلود گزارش جدید بازرسان سازمان ملل در سودان جنوبی
همین دوشنبه بود که قبیله اقلیت به رهبری ریک ماچار (قائم‌مقام پیشین رئیس‌جمهور) از پذیرش طرحی که سالوا کر ارائه کرده بود و طی آن، ماچار دوباره قائم‌مقام رئیس‌جمهور می‌شد، سر باز زد و حالا شاید با انتشار این گزارش، دلیل تصمیم ماچار مشخص می‌شود. زید رعد الحسین کمیسیونر عالی سازمان ملل در امور حقوق بشر از اتحادیه آفریقا و دولت سودان جنوبی خواسته است مسئولان این فاجعه از جمله سه فرمانده ارشد ارتش را به جرم جنایت جنگی محاکمه کنند.
خبر خوب: آشتی اتیوپی و اریتره پس از ۲۰ سال جنگ مرزی
همه چیز به یک نخست‌وزیر جوان برمی‌گردد که سه ماه پیش بر کسی آدیس‌آبابا نشسته است: ابی (آبی) احمد علی. او یک راه حل جدید برای معمای اریتره داشت و در حال اجرای آن است: آشتی و همکاری. اگر چه شواهد روشنی دال بر تلاش امارات و عربستان برای برقراری صلح در شاخ آفریقا، افزایش نفوذ در این منطقه و فراموش‌شدنِ حمایت‌های مالی ابوظبی و ریاض از تروریسم است، اما نمی‌توان از نقش این مقام سابق امنیتی و نخست‌وزیر کنونی یعنی ابی احمد در شروع دوره جدید برای اتیوپی غافل ماند.
معمای اریتره شامل اجزای متعددی بود: از یک سو ایسایاس آفورکی از اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی رئیس‌جمهور و رئیس‌مجلس اریتره بوده (!) و مخصوصاً در این اواخر بر اثر تحریم‌ها و فشارهای دیپلماتیک، منزوی شده است و از سوی دیگر اتیوپی برای رشد خود نیازمند یک بندر بوده در حالی که سه کشور دیگر بین اتیوپی و آبهای آزاد حائل شده‌اند. اتیوپی که کاملاً در خشکی محاصره شده، تصور می‌کرد کشور کوچک و ۵ میلیونی اریتره را با آن حکومت منزوی که هیچ‌کس کمکش نمی‌کند، می‌تواند مال خود کند. در نتیجه یک تجاوز نظامی آشکار را در سال ۱۹۹۸ در دستور کار قرار داد. اما به هدفش نرسید. دو سال بعد در سال ۲۰۰۰ میلادی میانجیگری سازمان ملل برای پایان جنگ و عقب‌نشینی از خاک اریتره بی‌نتیجه ماند و وضعیت جنگی تا کنون قربانی گرفته است.
حالا ابی احمد علی یک راه جدید پیدا کرده است: آشتی دیپلماتیک و همکاری اقتصادی با دولت موجود در اریتره تا آن کشور همزمان با حفظ استقلال، معبری برای توسعه اتیوپی شود. ابی احمد به اریتره سفر کرد و موفق شد پس از جنگی که به نقل از آفریقانیوز حدود ۸۰ هزار کشته بر جای گذاشته است، پیمان صلحی را در اسمارا با ایسایاس نهایی کند:
* وضعیت جنگی میان دو کشور پایان می‌یابد.
* همکاری نزدیک سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و امنیتی در دستور کار قرار می‌گیرد.
* پیوندهای تجاری مستحکم می‌شود.
* تصمیمات مرزی، اجرایی می‌شود.
* هر دو دولت برای صلح در منطقه تلاش می‌کنند.
* همکاری در بندرهای اریتره به جریان می‌افتد.
فعلاً فقط خطوط تلفن دو کشور وصل شده و برنامه یکپارچه‌سازی خطوط هوایی و مجوز عبور مردم از مرزها در حال بررسی است، اما با توجه به فرسایشی‌شدن جنگ دو کشور، امیدهای زیادی به تداوم صلح آنها وجود دارد. ابی احمد پس از نهایی‌سازی توافق گفت: «ما دیوار بین خود را خراب می‌کنیم و با عشق، پلیس بین دو کشور می‌سازیم».
ابی که تنها ۴۱ سال سن دارد، طی همین مدت کوتاهِ نخست‌وزیری اصلاحات زیادی را انجام داده است: پایان‌دادن به وضعیت فوق‌العاده در کشور، آزادی زندانیان سیاسی و اعلام طرح‌هایی برای سرمایه‌گذاری خارجی در کشور ۱۰۰ میلیونی اتیوپی. او در مراسم شام رئیس‌جمهور اریتره شرکت کرد و با موسیقی سنتی آفریقا رقص مشترکی را با او به نمایش گذاشت.
آنتونیو گوترش روز دوشنبه خود را به آدیس‌آبابا رساند و با ابی که به خانه برگشته بود دیدار کرد. او گفت این پیمان آشتی، «وزش نسیم جدیدی برای صلح در آفریقا» است که ممکن است پس از چندی به لغو تحریم‌های اریتره نیز منجر شود. اریتره در سال ۲۰۰۹ میلادی به تحریم سلاح محکوم شده بود زیرا شواهدی حکایت از حمایت آن از اسلام‌گرایان تندرو در سومالی داشت.
منابع
https://www.nytimes.com/2018/07/10/world/africa/south-sudan-civil-war.html?rref=collection%2Fsectioncollection%2Fworld
http://www.africanews.com/2018/07/10/ethiopia-and-eritrea-say-war-over-un-hails-wind-of-hope-in-africa/
https://www.theguardian.com/commentisfree/2012/mar/19/eritrea-ethiopia-isaias-afwerki
http://www.france24.com/en/20180708-leaders-ethiopia-eritrea-abiy-ahmed-isaias-afwerki
