به گزارش مشرق، هفته گذشته شاهد افزایش تنش میان آنکارا و واشنگتن بر سر کاهش ارزش لیر، واحد پول ترکیه در برابر دلار آمریکا بودیم که به اذعان کارشناسان اقتصادی ظرف 12 ماه گذشته حدود 50 درصد از ارزش لیر در برابر دلار کاسته شده و قدرت مانور بانک مرکزی ترکیه برای مقابله با بحران ارزی محدودتر شده است. پیامد اولیه این معضل آزاردهنده اقتصادی، ایجاد نوسان و تنش کلامی در مناسبات سیاسی بین دو کشور بود که حاصلی جز افزایش تعرفه واردات آلومینیوم و فولاد از سوی ترامپ به منزله آخرین اقداماتش تا کنون نداشته و به شدت اعتراض ترک‌ها را برانگیخته است.
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه طی مقاله‌ای با عنوان «ترکیه به بحران روابط با آمریکا چگونه می‌نگرد؟» که در شماره روز شنبه(20/5/97) روزنامه «نیویورک‌تایمز» منتشر شده، با بیان اینکه دو کشور از 60 سال پیش تاکنون شرکای استراتژیک بوده و در دوره‌های حساس گوناگونی نظیر جنگ سرد، مبارزه با تروریسم و... در کنار هم قرار داشته‌اند، نوشت: «در صورتی که مقامات آمریکا رویکرد خودمحورانه و عاری از نزاکت خود در قبال ترکیه را به کناری نگذارند، ما نیز شروع به یافتن گزینه‌های جدیدی در سیاست خارجی خواهیم کرد.» پیش از این نیز رئیس‌جمهور ترکیه در واکنش به کاهش ارزش پول ملی کشورش، در صحبت‌هایی از مردم خواست: «برادران من که دلار و یورو و طلا در زیر بالشت‌های خود نگه داشته‌اید، بروید و این ارزها را به پول ملی (لیر) تبدیل کنید.»
اگرچه به زعم کارشناسان نوسانات ارزی دنباله‌دار ترکیه معلول عوامل اقتصادی است؛ اما آنچه تا حدودی مورد پذیرش اجماعی ترک‌ها قرار گرفته، این است که نباید از تأثیر انکارناپذیر مؤلفه سیاسی در شکل‌گیری التهابات اقتصادی استانبول و نقش بسزایی که سیاست‌های مداخله‌جویانه اقتصادی مرد پیش‌بینی‌ناپذیر کاخ سفید در این معضل مالی ایفا می‌کند، غفلت کرد.
اما این نوسان وضعیت لیر ترکیه که این روزها سرنوشتی کم و بیش یکسان با ریال ایران پس از خروج ترامپ از برجام پیدا کرده، واجد نکات عبرت‌آموز مهمی برای مردم ما است که می‌تواند تا حدودی در شناخت بهتر امپریالیسم و سلطه جهانی و چگونگی برون‌رفت از وضعیت فعلی نیز کمک کند:
یک‌ـ وضعیت ترکیه در موضوع نوسان قیمت ارز خارجی در برابر پول ملی در وهله اول نشان داد وضعیت اقتصادی جهان ناخوش است و از تحولات سیاسی، اجتماعی و منطقه‌ای بسیار تأثیرپذیر شده است. بر اساس این، این وضعیت تنها به آنکارا یا تهران در روزهای اخیر معطوف نیست و مجموعه‌ای از علل و عوامل که به بخش‌هایی از آنها در گزارش وضعیت اقتصادی جهانی در 2017 اشاره شده، این موقعیت شکننده را در بازار اقتصاد منطقه و جهان به وجود آورده و اساساً بسیاری از کارشناسان سازمان‌های جهانی اقتصاد را نگران کرده است. بر اساس گزارش «وضعیت و چشم‌انداز اقتصادی جهانی در سال 2017 میلادی»، با توجه به تغییرات فضای سیاسی بین‌المللی، سیاست پولی نامتعارف، برآمدگی بدهی در اقتصادهای نوظهور و جریان‌های مالی ناپایدار، اقتصاد جهان همچنان با نااطمینانی‌های قابل توجه و ریسک‌های کاهنده رشد روبه‌رو خواهد بود. به همین دلیل، در سال‌های اخیر بسیاری از اقتصادهای جهان کاهش قابل توجهی را در سرمایه‌گذاری خصوصی و دولتی تجربه کرده‌اند. جالب است همان طور که در نوشته اردوغان در نیویورک‌تایمز آمده، آمریکایی‌ها چه بسا تحت تأثیر همین عوامل پس از 60 سال شراکت استراتژیک وارد چالش با اقتصاد ترکیه شده‌اند و دستگیری «آندرو برونسون» کشیش آمریکایی در شهر ازمیر ترکیه به اتهام همدستی با گروه گولن و پ.ک.ک و جاسوسی و پاسخ منفی آنکارا به درخواست آمریکا برای آزادی این کشیش تنها بهانه و جرقه این بحران اقتصادی فیمابین بوده است.
دو‌ـ آمریکا به هیچ وجه قابل اعتماد نیست؛ زیرا رفتار این کشور با رفیق و متحد 60 ساله‌اش نشان داد، در دنیای آقای ترامپ تنها قدرت و زور مطرح است که اگر از آنها برخوردار بودی، هر کاری خواستی می‌توانی انجام بدهی، ولو با متحد و همراه سالیان دراز خود و هموار کننده اولیه حضور نیروهای نیابتی آمریکا در جنگ‌های منطقه‌ای. به طور مسلم در مقابله با چنین کسی که تنها ابزارش قدرت است، زبان مقاومت قدرتمندانه پاسخگوست.
سه‌ـ نحوه مواجهه دولتمردان و مردم ترکیه با کارشکنی ترامپ و روند سیاست تنزل قیمت لیر در برابر دلار نیز در خور توجه است؛ اردوغان ضمن رایزنی دیپلماتیک و اعزام هیئتی برای مذاکره و حل موضوع، قاطعانه پاسخ آمریکا را می‌دهد و حاضر نیست از مواضع اصولی و استقلال قضایی کشور در برابر دستگیری یک جاسوس کوتاه بیاید و به تبع رفتار وی، عِرق ملی مردم ترکیه نیز که دلار و ارزهای خارجی خود را برای تقویت قدرت لیر در جلوی دوربین‌ها آتش زدند، پاسخ ملی مناسبی بود.
درست مانند مردم ایران که این روزها، با واکنش منفی به توطئه‌های آمریکا برای بر هم زدن بازار ارز و سکه، از ارزش پول ملی خود مراقبت کرده و تلاش می‌کنند ثبات و امنیت روانی را به بازار برگردانند.
منبع: هفته نامه صبح صادق
