سرویس فرهنگ و هنر مشرق -نعمت الله سعیدی در پنجمین نشست عصر طنز که به همت باشگاه طنز و کاریکاتور انقلاب اسلامی و با موضوع « طنز انقلابی، تلازم تعهد به انقلاب و عدالتخواهی» در حسینیه هنر برگزار شد، در سخنانی اظهار داشت: طنز انقلاب، امروز از مشکلاتی رنج میبرد و حتی اگر از لحاظ تئوریک و نظری هم در این حوزه، صاحبنظر هم نباشیم، آن را می توانیم حس کنیم.

گفتمان رقیب ادای مظلومیت در می‌آورد

وی با بیان اینکه طنزپرداز انقلابی باید در خط مقدم باشد، ادامه داد: علی رغم این موضوع که طنزپرداز انقلابی باید در خط مقدم باشد، گفتمان های مقابل انقلاب در این حوزه، قوی تر حضور دارند.

سعیدی تاکید کرد: گفتمان رقیب با توجه به اینکه از جنبه سیاسی خود را در مقابل انقلاب می بیند، از موضع مظلومیت و مظلوم نمایی می تواند استفاده کند و از این طرف، نکته ای که ما به آن توجه نمی کنیم مظلومیت های خودمان در برابر گفتمانهای رقیب است. در واقع گفتمان رقیب، ادای مظلومیت در می آورد و بچه های انقلابی، دقت نمی کنند که چه جاهایی مظلوم واقع شده ایم.

تفکیک مشروعیت و کارکرد، تقویت کننده انقلابی بودن و عدالتخواهی

نویسنده کتاب «فیلم، فیگور، فلسفه» در ادامه سخنانش اظهار داشت: در این مواجهه باید به دو نکته مشروعیت و کارکرد نظام توجه کنیم که ربطی به همدیگر ندارند. وجود نواقص در کارکرد یک نظام سیاسی به هیچ وجه تاثیری در مشروعیت آن ندارد.

وی با تاکید دوباره در مورد تفکیک مشروعیت و کارکرد یک نظام یادآور شد: توحید و خداباوری، حقانیت اسلام، سیاسی بودن دین و ولایت فقیه که نتیجه سه مورد قبلی است، مبنای مشروعیت و عقلانیت نظام است و طنزپرداز انقلابی باید تلاش کند به دام دفاع از کارکرد نظام برای دفاع از مشروعیت آن نیفتد. هرچند که کارکرد نظام هم بسیار مثبت است و نسبت به دوران طاغوت قابل مقایسه نیست اما باید توجه داشت که این مسئله ربطی به مشروعیت نظام ندارد و مبنای مشروعیت نظام چیز دیگری است.

سعیدی با اشاره به تلاش مخالفان جمهوری اسلامی برای پررنگ کردن نواقصی که در کارکرد نظام وجود دارد گفت: آنها سعی می‌کنند با پررنگ کردن این نواقص مشروعیت نظام را زیر سوال ببرند و اگر طنزپرداز انقلابی هم به این مسیر بیفتد عملا به جا افتادن این منطق غلط در ذهن مخاطبان کمک کرده است.

سعیدی در توضیح این نکته گفت: مثلا وجود نواقصی در یک بیمارستان یا فعالیت پزشکان فاسد یا خطاکار باعث نمیشود که مشروعیت نظام طبی و بهداشت زیر سوال ببرد و مثلا یک عده رمال را بجای پزشکان بر مصدر درمان مردم بنشانند. حتی اگر بصورت اتفاقی رمالی در چند مورد هم به نتیجه رسیده باشد، باز هم رمالی مشروعیت و عقلانیت ندارد.

وی گفت: طنزپرداز انقلابی اگر به این نکته توجه کند، آن موقع به راحتی میتواند نواقص کارکردی جمهوری اسلامی را نقد کند و نگران لطمه خوردن به مبانی مشروعیت  نظام هم نباشد.

نتیجه گرایی را هجو کنید

وی با بیان اینکه گفتمان انقلاب غالبا دفاعی عمل کرده است، تصریح کرد: طنز، مفهومی هجومی دارد، طنزپرداز انقلابی از این جهت که هم انقلابی باشد و هم طنزپرداز، بیشتر دچار زحمت می شود.

نویسنده کتاب «عفریته و افلاطون» در بخش دیگری از سخنانش خاطرنشان کرد: نتیجه گرایی و تکلیف گرایی دو کلید واژه ای است که طنزپرداز باید به آنها توجه کند، این دو مفهوم به اسامی مختلف همیشه تداوم و با یکدیگر درگیری دارند. طنزپرداز باید نتیجه گرایی را نقد کند. نتیجه گرایی، ویژگی مشترک غالب مخالفان انقلاب است..

این روزنامه نگار توضیح داد: ضدانقلابها، میان خودشان درباره اینکه چه کسی لیدرشان باشد، مشکل دارند، هر آدم عاقلی هم می داند که وجود یک حکومت بهتر از هرج و مرج است ولی طنزپردازان انقلابی این مسائل را هجو نمی کنند.

سعیدی با اشاره مجدد به تفکیک مشروعیت و کارکرد نظام تاکید کرد: اگر طنزپرداز انقلابی جایی خواست نقدی کند که به مشروعیت نظام می‌خورد اشتباه است و اگر راهی برای این موضوع پیدا کرد، ناچار باید سکوت کند هرچند که در هنر بن بستی وجود ندارد و می توان راهی یافت.

نقطه ضعف دشمن در نقاط ایجابی اوست

وی در ادامه اظهار داشت: یکی از اشتباهات گفتمان انقلاب این است که طرف مقابل را در حیطه های سلبی آزاد گذاشتیم و به حیطه‌های ایجابی نمی کشانیم. اگر در جایی که رقیب در حیطه‌های سلبی وارد شده است ورود کنیم، اشتباه کرده ایم؛ جایی که آنها مواضع ایجابی از نگاه خودشان می گیرند، حیطه کار طنزپردازان انقلابی است. یعنی جایی که آنها ادعا دارند مثل حقوق بشر، حقوق زنان، توزیع ثروت و... . هسته مرکزی باید روی مسائل و مواضع ایجابی طرف مقابل باشد در این صورت او هم نمی تواند سوءاستفاده کند.

سعیدی در پایان در پاسخ یکی از حاضران که مسئله نبود رسانه برای طنزپرداز انقلابی را مطرح کرده بود، گفت: شاعران، داستان نویسان و... می‌توانند از نبود تریبون یا رسانه گله کنند اما این حرف از طنزپردازان پذیرفتنی نیست، چرا که طنز این روزها خود قوی‌ترین رسانه است و اتفاقا بقیه سعی می‌کنند از محمل طنز برای بیان حرف‌های خود استفاده کنند. بنابراین اگر طنز قوی تولید شود حتما راه خودش را باز می‌کند.