عدم استفاده از منابع گسترده معدنی شرق کشور به دلیل نبود زیرساخت ریلی مناسب

براساس آمارهای سازمان صنعت، معدن و تجارت استان خراسان جنوبی، این استان به‌عنوان یکی از قطب‌های معدنی کشور شناخته می‌شود. مجموع ظرفیت معادن در حال بهره‌برداری استان خراسان جنوبی بیش از ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تن است درحالی‌که هم‌اکنون سالانه تنها ۱۲ میلیون تن مواد معدنی از آن استخراج می‌شود؛ جالب‌توجه آنکه میزان اشتغال‌زایی این معادن بیش از ۱۰ هزار نفر بوده است.

بیشتر بخوانید:

از سوی دیگر، مطابق اظهارات رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان سیستان و بلوچستان، این استان با دارا بودن ۱۰ میلیارد تن ذخایر معدنی قطعی و ۲۰ میلیارد تن ذخایر احتمالی، ۵ درصد ذخایر معدنی کشور را در خود جای‌داده است و هم اکنون تنها سالانه به‌طور متوسط ۳ و نیم میلیون تن مواد معدنی از این معادن استخراج می‌شود. علی رغم ظرفیت های گسترده موجود، به دلیل نبود زیرساخت مناسب حمل‌ونقل و بویژه حمل­و­نقل ریلی، از ظرفیت معدنی این استان ها نیز به‌خوبی استفاده ‌نشده و همین امر یکی از دلایل اصلی بالا بودن نرخ بیکاری و به‌تبع آن مهاجرت مردم این مناطق به سایر استان‌های کشور است.

روند بسیار کند تکمیل پروژه راهبردی راه آهن چابهار-سرخس

احداث پروژه راه آهن چابهار-سرخس سبب می‌شود تا دسترسی به معادن استان های خراسان جنوبی و  سیستان و بلوچستان و بهره‌برداری از آن‌ها مقرون‌به‌صرفه شود و از این طریق مقدمات لازم برای سرمایه‌گذاری جهت فعال‌سازی ظرفیت معادن غنی شرق کشور فراهم گردد. این محور ریلی از ۲ قطعه اصلی تشکیل‌شده؛ قطعه اول آن از چابهار تا زاهدان، امکان اتصال چابهار به شبکه ریلی و قطعه دوم آن، امکان اتصال زاهدان به بیرجند و نهایتاً اتصال به سرخس را فراهم می‌کند. عملیات عمرانی قطعه اول با طول ۵۸۰ کیلومتر، از سال ۸۹ به تصویب رسیده است و هم‌اکنون پس از گذشت ۸ سال از شروع پروژه دارای پیشرفتی کمتر از ۳۵ درصد است، این درحالی است که قطعه دوم که از سال ۹۳ در ردیف بودجه عمرانی کشور قرارگرفته است، بعد از گذشت ۴ سال تقریباً هیچ پیشرفت فیزیکی نداشته است.

درخواست آستان قدس رضوی برای مشارکت در تکمیل این پروژه راهبردی

اصلی ترین دلیل پیشرفت کند در ساخت پروژه راه آهن چابهار-سرخس، کمبود منابع مالی دولتی و عدم اولویت قرار گرفتن این محور در بین پروژه‌های در دست‌ساخت بوده که سبب شده است بهره‌مندی از عواید حاصل از بهره‌برداری از این خط برای کشور با تأخیر همراه شود. کارشناسان اعتقاد دارند آستان قدس رضوی به عنوان یکی از نهادهای تاثیرگذار در آبادانی شرق کشور و در راستای اجرای بخشی از ماموریت‌های محرومیت‌زدایی خود بویژه در شرق کشور می‌تواند به عنوان متولی پروژه های زیرساختی لازم برای شکوفایی اقتصادی، اشتغال و ارتقاء امنیت در این منطقه اقدام کند. 

در همین راستا، محمدرضا رئیسی، مدیرعامل شرکت عمران و مسکن آستان قدس رضوی در مصاحبه با یکی از خبرگزاری ها در تاریخ ۲۸ مردادماه گفت: ‌«طبق دستورات مقام معظم رهبری مبنی بر تلاش آستان قدس رضوی برای محرومیت‌زدایی بیشتر، متولی آستان قدس رضوی، رسیدگی به مناطق مستضعف و محرومیت‌زدایی را در اولویت برنامه کاری خود قرار داده است. براین اساس از سال گذشته آستان قدس رضوی مذاکراتی با مسئولان امر و دولت­مردان و متولیان پروژه‌ها داشت و رسماً اعلام کرده‌ایم که آمادگی حضور در پروژه‌های عمرانی توسعه شرق را داریم و همچنین از ورود به پروژه خط‌آهن زاهدان ـ مشهد ـ سرخس استقبال کردیم. بیش از دو سال است که در جلسات متعدد با مسئولان و همچنین نامه‌نگاری، آمادگی خود را برای مشارکت و تسریع در ساخت راه آهن چابهار به سرخس‌ به وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده‌ایم».

این اظهارات مدیرعامل شرکت عمران و مسکن آستان قدس رضوی در حالی مطرح شد که عباس خطیبی، سرپرست و قائم مقام معاونت ساخت و توسعه راه آهن، بنادر و فرودگاههای شرکت ساخت در حاشیه هم اندیشی خط آهن چابهار ـ سرخس در یکی از خبرگزاری ها در تاریخ  ۳ مردادماه ضمن اعلام استقبال از سرمایه گذاری بخش غیر دولتی برای مشارکت در این پروژه گفته بود: «تاکنون درخواستی از آستان قدس دریافت نکرده ایم».

خطیبی چندی پیش هم در مصاحبه با یکی از پایگاههای خبری درباره این موضوع گفت: «پیشنهاد آستان قدس رضوی برای سرمایه‌گذاری در پروژه چابهار-سرخس در حد خبر رسانه‌ای مطرح شده است. چیزی از اینکه به صورت جدی بخواهند به پروژه ورود کنند و کار را پیش ببرند احساس نشده است».

در مجموع، حالا که آستان قدس رضوی به صورت رسمی آمادگی خود مبنی بر مشارکت در این پروژه راهبردی را اعلام کرده، وقت آن رسیده است تا مسئولان وزارت راه و شهرسازی برای تسریع در انجام این پروژه مذاکرات لازم را انجام دهند و نتیجه را به اطلاع مردم برسانند.