به گزارش مشرق، ابتدا خبرش جوری عنوان شد که حتی به‌به و چه‌چه هم کردیم؛ چراکه فکر می‌کردیم دانشی را خودمان نداریم و حتما باید از طرف خارجی کمک بگیریم! بعد، کمی زمان گذشت و روی خبر تحقیقاتی انجام دادیم و متوجه شدیم این یک دانش جدید نیست و دوستان بیمه سلامت با مهارت خاصی، یک خبر مهم را در پسِ پرده یک موضوع دیگر رسانه‌ای کرده‌اند! منظورم خبر همکاری بیمه سلامت با شرکت «مدوفاس» ترکیه‌ای است. طاهر موهبتی، مدیرعامل بیمه سلامت ایران در مراسم امضای تفاهمنامه با این شرکت گفت: «بیمه سلامت در پی این است تا از توان مشاوره‌ای و تخصصی کشورهایی که تجربیات موفق در حوزه سلامت دارند، استفاده کند و استقرار موفق نظام الکترونیک در حوزه سلامت کشور ترکیه باعث شد ما همکاری با این کشور را آغاز کنیم.

بیشتر بخوانید:

زنگ خطر ورشکستگی بیمارستان‌ها

بیمه سلامت یا پوستر انتخاباتی +عکس

تفاهمنامه امروز، زمینه را برای انتقال تجارب و بهره‌گیری از ظرفیت مهندسی دو کشور فراهم می‌کند. دوستان ما در ترکیه نسبت به نظام سلامت بیگانه نیستند و این یکی از وظایف آنهاست که در حوزه سلامت فعالیت کنند؛ موضوع الکترونیکی‌شدن خدمات در ترکیه در مجموعه کشوری موردتوجه قرار گرفته است و خوشبختانه مقدمات خوبی را در کشور ترکیه پشت‌سر گذاشته‌ایم. به کارگیری IT در حوزه سلامت نسبت به حوزه‌های دیگر، کار سخت‌تری است و عزم جدی‌تری می‌خواهد و حتما مخالفت‌هایی دربرابر این کار بزرگ صورت خواهد گرفت، اما هرچه مخالفت‌ها بیشتر باشد، موفقیت بیشتری نیز خواهیم داشت.» این صحبت‌های فردی است که قبلا سامانه جامع سلامت کشور را دیده و می‌داند این سامانه را یک تیم ایرانی طراحی کرده است ولی شاید به دلیل دورزدن‌های مناقصه‌ای، وزارت بهداشت ترجیح داده از یک شرکت خارجی کمک بگیرد! یک منبع آگاه درون مجموعه سلامت کشور که نخواست نامش فاش شود، به «فرهیختگان» گفت: «شرکت ترکیه‌ای چیزی حدود 5.5 میلیون یورو درخواست کرد و شرکت بیمه سلامت هم قبول کرده است.» یادتان هست که بیمه سلامت در پرداخت بدهی خود به داروخانه‌ها ناتوان بود و قرار شد چیزی حدود 500 میلیون یورو از صندوق ذخیره ارزی کمک گرفته شود.

چگونه می‌شود این سازمان نتوانسته از پس بدهی‌های خود به داروخانه‌ها و شرکت‌های بیمه برآید اما می‌تواند هزینه سنگین طراحی یک سامانه را که توان اجرای‌ آن در داخل وجود دارد، پرداخت کند! این سامانه درگاه واحدی است که در دسترس تمام پزشکان کشور قرار می‌گیرد که می‌توانند دارو و خدمات پاراکلینیکی را از طریق نسخه‌های الکترونیک در این درگاه ثبت کند. قواعد بیمه گری در این درگاه رعایت می‌شود به‌طوری که مثلا تجویز یک داروی خاص باید توسط پزشکانی که تخصص لازم را دارند انجام شود و نه همه پزشکان و همچنین سقف خدمات بیمه‌ای نیز در این درگاه رعایت خواهد شد مثلا فرد نمی‌تواند بیش از سه بار در یک سال برای سونوگرافی از بیمه استفاده کند.

با این کار کاغذ به‌طور کامل از سیستم حذف می‌شود؛ در بخش بستری هم سامانه الکترونیک کمک می‌کند تا از لحظه پذیرش بیمار تمام صورتحساب‌ها به صورت الکترونیک ثبت شود و دیگر نیاز نیست بعد از ترخیص بیمار اسناد کاغذی زیادی برای بررسی هزینه خدمات به بیمه‌ها ارسال شود. این طرح کمک بزرگی به جامعه هم در بحث محیط‌زیست و هم در بحث IT و هم سلامت می‌کند اما چرا باید کاری که توان تولید و راه‌اندازی اش درکشور است به طرف خارجی واگذار شود؟می‌دانیم که این سامانه‌ها یک سامانه جامع است و به بیگ دیتاهای فردی دسترسی دارند، در اختیار قرار دادن این بیگ دیتاها به طرف خارجی امنیت کشور را با خطر مواجه نمی‌کند؟ این موضوع را با مسئولان بیمه سلامت در میان گذاشتیم که در ادامه می‌توانید این گفت‌وگو و سخنان کارشناسان را بخوانید. داوود گودرزی، دبیر قرارگاه مبارزه با مفاسد اقتصادی اصل خبر می‌گوید ما می‌خواهیم خدمات مشاوره‌ای از طرف ترکیه‌ای بگیریم و ظاهر قضیه این است که می‌خواهند تفاهمنامه با شرکت ترکیه‌ای بسته شود تا درمورد موضوعات الکترونیکی‌کردن، نسخه‌های الکترونیک و... خدمات مشاوره‌ای بدهیم. ولی پشت‌پرده قضیه این است که اینها (وزارت بهداشت و بیمه سلامت که زیرمجموعه آن وزارتخانه است) طراحی سامانه‌ها و همه امور الکترونیکی‌شان را به شرکت ترکیه‌ای بدهند. ما این تجربه را در موضوعات دیگری به‌عنوان مثال سامانه‌های سازمان امور مالیاتی با شرکت‌های ایرانی داشتیم و موفق هم بودیم ولی چرا وزارت بهداشت و بیمه سلامت از ظرفیت‌های داخلی استفاده نمی‌کند؟ درصورتی که در ایران تعداد بسیاری شرکت دانش‌بنیان و پژوهشگر و محقق وجود دارد که وزارتخانه می‌تواند از آنها استفاده کند و نمونه‌کارهایشان را هم در سطح ملی ببیند. اگر بخواهم یک نمونه از این سامانه‌ها بگویم باید به سامانه تی‌تک (TTAC) در حوزه سلامت اشاره کنم. این سامانه را بچه‌های ایرانی طراحی کردند.

این سامانه چه ایرادی دارد که از تیم آن استفاده نمی‌کنند و ذیل همان سامانه بخش بیمه سلامت را دنبال نمی‌کنند؟ بحث این است که اگر بیمه سلامت با شرکت خارجی قرارداد بست، بحث سلامت مردم در میان است. یعنی بحث امنیت است که می‌تواند زمینه‌سازی برای نفوذ باشد. برای اینکه شرکت خارجی طرف قرارداد را به داده‌های کشور وصل می‌کنید و ممکن است تمام سرویس‌های جاسوسی بر این شرکت سوار باشند و کسی چه می‌داند ورای این شرکت ترکیه‌ای چه چیزی قرار دارد؟ حالا ترکیه نه، هر شرکت خارجی دیگری که در این زمینه‌ها به کار گرفته شود. وقتی می‌خواهیم در زمینه سلامت، سامانه طراحی کنیم حتما این سامانه را باید به یک‌سری از داده‌های دیگر وصل کنیم؛ سامانه‌هایی که داده‌های افراد روی آن سوار هستند مثل کد ملی، سامانه‌های بانکی‌ افراد و... باید به آن وصل شود، چرا به دلیل اینکه فرد می‌خواهد از آنجا خدمات بگیرد، باید تمام اطلاعاتش را ثبت کند. شما وقتی می‌خواهید متوجه شوید چقدر بیمه دارید و چه خدماتی گرفتید و چه خدماتی نگرفتید، سامانه یک‌سری داده‌های اولیه و اطلاعات بانکی و اطلاعات خانوار را می‌گیرد.

حتی اطلاعاتی درمورد اینکه در موضوع سلامت به چه پزشکی مراجعه کرده و چه دارویی مصرف می‌کنید هم دراین سامانه وجود دارد، یعنی شرکت خارجی به یک بانک اطلاعات گسترده‌ وصل می‌شود و تمام سرویس‌های جاسوسی میلیاردی خرج می‌کنند که به این داده‌ها وصل شوند! این عمل می‌تواند زمینه‌سازی برای نفوذ باشد. شما وقتی می‌خواهید سامانه‌ای را طراحی کنید باید به طرف بگویید که چه می‌خواهید و مجبور هستید اطلاعاتی را بدهید که اینها به نظرم عدم‌صداقت است؛ عدم‌صداقت به این معنی که شما خواسته یا ناخواسته اطلاعات عظیمی را در اختیار آن کشور قرار می‌دهید و هیچ تضمینی نیست که بگویید آنها از این اطلاعات سوءاستفاده نمی‌کنند. سیدعلیرضا آل‌داود، کارشناس فضای مجازی درخصوص بیمه سلامت که می‌خواهند با سازمان بیمه سلامت الکترونیک ترکیه قراردادی امضا کنند، چند نکته باید مدنظر دوستان قرار گیرد.

یک نوشتن سامانه در داخل کشور امکان‌پذیر است و ما حتی سامانه‌های پیچیده‌تری داشته‌ایم که توسط جوانان‌مان در داخل کشور نوشته شده است. اما نکته مهم دیگر امنیت داده‌های سلامت مردم و کشور است، اینکه نباید غافل شد که ما می‌توانیم با بقیه کشورهای دارای تکنولوژی‌ وارد همکاری شویم اما این همکاری‌ها باید چند پیوست داشته باشند؛ پیوست اول امنیتی است. یعنی ما وقتی از یک سامانه نرم‌افزاری صحبت می‌کنیم، اگر مدیریت این سامانه نرم‌افزاری به دلیل ذخیره‌سازی داده‌های عظیم یا بیگ‌دیتا به صورت کاملا مستقل و صددرصد در دست ما نباشد، باعث خروج حجم عظیمی از اطلاعات از کشور می‌شود که این بیگ‌دیتا بعدها می‌تواند توسط کشورهای دیگر مورد تحلیل قرار گیرد و یک فاجعه سلامتی در داخل کشور ما اتفاق خواهد افتاد.

یکی از اهداف دشمنان ما برای ضربه‌زدن به انقلاب اسلامی ورود به بحث غذا و سلامتی و محصولات تراریخته است. نکته دومی که باید به آن اشاره کرد غذاهای تراریخته است که چگونه می‌توانند به ما آسیب برسانند؟ وقتی شما اطلاعات سلامتی، بیماری‌ها، بانک ژن و... را در دیتا و آن بیگ‌دیتایی که داخل یک سامانه موجود است، داشته باشید، به راحتی می‌توانید توطئه‌هایی را ضد این مردم و کشور طراحی کنید، مساله‌اش خیلی ساده است. مساله سوم اینکه در سال حمایت کالای ایرانی قرار داریم. می‌توانند یک مناقصه ایجاد کنند تا شرکت‌های نرم‌افزاری بیایند و به بیمه سلامت کشور راهکار بدهند. نیاز نیست که ما نگاه‌مان به غرب و خارج از کشور باشد، چرا؟ خیلی خوب است که تجربه‌ بقیه کشورها را در بیمه سلامت مطالعه کنیم، ولی اینکه آنها را شریک کنیم تا برای ما سامانه بنویسند، کمی خطرناک است و می‌تواند کشور ما را با چالش‌های جدی روبه‌رو کند.

نکته بعد این که با فراگیر شدن تلفن همراه هوشمند به‌راحتی مسئولان بیمه سلامت کشور می‌توانند استارتاپ‌هایی را داخل کشور شناسایی یا به وجود بیاورند تا از طریق تلفن همراه بحث سلامت کشور و این سامانه الکترونیکی پیگیری شود. باید دید این سامانه بر چه محورهایی فعالیت می‌کند و از همه مهم‌تر اینکه این سامانه، آیا برای پیاده‌سازی برای بستر تلفن‌های همراه هوشمند ضریب نفوذ ‌را داخل کشور ما دارد یا خیر؟ نکته مهم‌تر بحث امنیت اطلاعات است. باید مدنظر داشته باشیم که این سامانه حتی اگر از آن کشور خریداری می‌شود یا خریداری شده، از طریق دسترسی‌های پنهان اطلاعات مردم ما را در حوزه سلامت سرقت نمی‌کند که بعدا سوءاستفاده شود و مشکلاتی را برای مردم و کشور به وجود بیاورد. پژمان کریمی، کارشناس فضای مجازی و مدیرعامل شرکت (تارا) این خبری که از شما شنیده‌ام و در رسانه‌ها هم منتشر شده است واقعا جای تعجب دارد. با توجه به سابقه‌ای که در حوزه نرم‌افزاری داریم و با توجه به رصد حوزه‌های مختلف نرم‌افزاری، شاهد هستیم که در حوزه نرم‌افزار؛ چه در حوزه عام و چه در حوزه فناوری و اطلاعات و چه در حوزه تخصصی‌تر و حوزه‌های مربوط به هوش مصنوعی و موارد دیگر در ایران خیلی توانمندی‌های خاص داریم و کاری نیست که از دست ما برنیاید.

اینکه موهبتی، رئیس بیمه سلامت می‌گوید ترکیه یک نظام موفق الکترونیکی در حوزه سلامت داشته است و برای انتقال تجارب و بهره‌گیری از ظرفیت مهندسی دو کشور می‌خواهیم با این کشور همکاری کنیم یک ادعای ناپخته است، ما سازمان‌هایی داشتیم که از کشورهای دیگر که یک‌سری الگوهای موفق داشتند درامور سامانه‌ها بهره گرفتند و چون آن سامانه‌ها بومی نبودند و با فرهنگ سازمانی و اداری و مسائل دیگر سازگاری نداشتند، کاملا ناموفق شدند. به‌عنوان مثال می‌توانم به سامانه ایران‌خودرو اشاره کنم؛ دوستان به دنبال سیستمی در حوزه مدیریت بودند که نمونه شرکت تویوتای ژاپن بود؛ سامانه خاصی مربوط به مدیریت امور انبارها بود. همان‌طور که می‌دانید کارخانه تویوتا تنها یا اولین شرکت خودروسازی است که اصلا انبار ندارد. یعنی از موقعی که مشتری ثبت سفارش می‌دهد، تویوتا با مکانیسمی این سفارش‌ها را به شرکت‌های تابعه‌اش می‌دهد که لوازم یدکی‌اش تامین شود. اینها را جمع و مونتاژ کرده و وقتی هم تولید می‌کند، مستقیما به بازار عرضه می‌کند. نه لوازم ‌یدکی‌اش انبار دارد و نه محصولات تولیدشده‌اش. این یک سامانه خیلی توانمند را می‌خواهد.

ایران‌خودرو این قضیه برایش خیلی جذاب بود و خواهان استفاده از آن الگو بود. زیرساخت سامانه تویوتا را در داخل ایران پیاده‌سازی کردند. متاسفانه یک هزینه میلیاردی برای پیاده‌سازی آن سامانه کردند و درنهایت اصلا جواب نگرفتند و سامانه غیرموفقی شد و درنهایت آن سامانه را با آن هزینه میلیاردی کنار گذاشتند! این کار شاید تجهیزات به‌روزی بخواهد ولی دانش آن به‌روز نیست و ایران هم در این زمینه توانمند بوده است. از بعد هزینه‌های احتمالی هم باید بگویم تجربه‌هایی که در محصولات نرم‌افزاری داشتیم معمولا اُردر هزینه‌ خارجی چندین‌برابر ایرانی است. یعنی یک‌دهم محصولات خارجی را ما می‌توانیم در داخل تولید ‌کنیم. یعنی سفارش چنین سامانه‌ای به طرف خارجی ده‌برابر هزینه سفارش یک شرکت ایرانی است و به غیر از اینکه ارز از کشور خارج می‌کند می‌تواند موجب دلسردی و رکود شرکت‌های ایرانی هم شود. حسین موسوی، کارشناس سامانه‌های سلامت هیچ‌کدام از شرکت‌های ما مشکلی از این بابت ندارند که طراحی سامانه را انجام دهند. نمونه‌های بارزی در کشور وجود دارد.

سیستم کارت‌های بانکی که همه از آن با تراکنش‌های بالا و رقم‌های خیلی سنگین استفاده می‌کنند. سیستم الکترونیک در گمرک و سامانه جامع در صنعت، معدن و تجارت، همه طراحان و مهندسان آن ایرانی هستند. همچنین طراح سیستم ttac در سازمان غذایی و دارو در وزارت بهداشت، ایرانی است. من خود به‌عنوان یک کارشناس در این حوزه فعالیت می‌کنم و دلیل این موضوع را نمی‌دانم. چرا برای این موضوع یک شرکت ترکیه‌ای باید برای ما تحلیل و طراحی کند، درحالی که از نظر فنی در کشور پتانسیل و زیرساختش وجود دارد. شاید به این علت از شرکت‌ ترکیه‌ای استفاده می‌کنند که دور زدن برخی ساختارهایی که در وزارت بهداشت وجود دارد، سخت است. برای گرفتن یک پروژه باید مناقصه برگزار کنند و خیلی از داستان‌های دیگر. احتمالا باید مناقصه‌ها را دور بزنند؛ مثلا از طریق هیات‌امنای ارزی در وزارت بهداشت که آن هم یک‌سری مراحل دارد تا بتوانند مناقصات وزارت بهداشت را دور بزنند مثلا یک شرکت ترکیه‌ای را بیاورند که سیستم الکترونیکی وزارت بهداشت را راه بیندازد. به نظرم مشکل فنی نیست.

وزارت بهداشت تعاملش با بقیه ارگان‌ها در بحث دیتا شاید آنچنان تبادلی هم نداشته باشد و مشکلاتی که بعضا ما داریم این است که وزارت بهداشت دیتاهایش را با بیمه‌ها درست تبادل نمی‌کند و حالا چه عاملی باعث شده وزارت بهداشت بخواهد داده‌ها را به یک کشور خارجی بدهد؟! ما مشکل فنی نداریم، مشکلی که در اجرای هرگونه طرح الکترونیک در کشور داریم، بحث ضمانت اجرایی آن است. ما اگر نسخه‌های الکترونیک را (که زیرساخت آن هم در کشور وجود دارد) بخواهیم راه‌اندازی کنیم، حتی اگر شرکت ترکیه‌ای هم پای کار بیاید، مشکلی که داریم این است که پزشکان را نمی‌توانیم قانع کنیم از این نسخه‌های الکترونیک استفاده کنند یا داروخانه‌ها این نسخه‌ها را بخوانند. این مشکل همیشه در کشور بوده و هست.

حتی اگر کشور ترکیه هم این سیستم را راه‌اندازی کند، قطعا مشکل خواهیم داشت؛ کما اینکه نمونه‌های مشابهی هم قبلا در کشور داشتیم. مثل شرکت بول فرانسه که نرم‌افزار مالیاتی کشور ما را نوشت و کلی هم هزینه دادیم و سیستم و زیرساخت را طراحی کرد و الان می‌خواهند یک تغییر کوچک در این سامانه بدهند و ویژگی‌های جدید به آن اضافه کنند یا هر تغییری که می‌خواهند انجام بدهند، دیگر نمی‌توانند. آن شرکت فرانسوی هم دیگر نیست. حالا بماند اینکه دیتاها انتقال پیدا می‌کند و اطلاعات مالی شرکت‌های ما بعضا به خارج از کشور رفته و از این طریق شاید تحریم‌هایی که اعمال می‌شود، به خاطر همین دیتاها باشد که اعمال می‌شود. بالاخره یک‌سری دیتاها کلان است. تا آنجایی که اطلاع دارم و با کارشناسان که صحبت می‌کردم، گفتند اول به ما پیشنهاد دادند که شما می‌توانید این سیستم را راه‌اندازی کنید و ما گفتیم می‌توانیم ولی به مدت دوماه با مبلغ 500 میلیون تومان راه می‌اندازیم. اینها گفتند می‌خواهند به مدت دوهفته‌ این سامانه را راه‌اندازی کنیم و به خاطر همین موضوع کار را به شرکت ترکیه‌ای به مبلغ 5.5 میلیون یورو دادند! البته این براساس شنیده‌های من است و به صورت رسمی اعلام نشده است. من نمونه‌های آن را در کشور برایتان گفتم و این پروژه انجام شده و تجربه‌هایی از این دست‌ پروژه‌ها وجود دارد و با این حجم کاربر و دیتا سیستم بانکی کشورمان الکترونیک کار می‌کند و بالاخره سیستم‌های بزرگ در کشور وجود دارد. ما جزء کشورهایی هستیم که در رتبه خوب آی‌تی در جهان حداقل از نظر فنی شناخته شدیم و مهندسان خوبی در حوزه آی‌تی داریم. مشکل ما آی‌تی نیست.

مشکل ما بحث ضمانت‌های اجراست که به نظر می‌آید دوستان در وزارت بهداشت موضوع را اشتباه فهمیده‌اند و فکر می‌کنند بحث ما نرم‌افزاری است. درحالی که مساله ما نرم‌افزار نیست. اگر نرم‌افزار هم باشد، فکر نمی‌کنم آقای وزیر پشت این موضوع قرار بگیرد که همه پزشکان متقاعد کند در این سیستم دیتا بزنند و نسخه‌هایشان را در این سیستم ثبت کنند و به پزشکان و جامعه پزشکی فشار بیاورند. علی‌اصغر قائمی، معاون آمار و فناوری اطلاعات سازمان بیمه سلامت قرارداد یا هیچ بحثی راجع به سامانه با ترکیه نداریم و نداشتیم. ترکیه و خیلی از کشورهای دنیا مسیری 15ساله را شروع کردند و به یک موفقیت رسیدند و ما می‌خواهیم از تجربه آنها در بحث استقرار فرآیندها استفاده کنیم. بخش اعظم این فرآیندها زیرساخت‌های قانونی است، اصلا بحث سامانه نیست، چون ما این سامانه را در کشور خودمان داریم و اگر کمبودی هم داریم توان مهندسی داخل کشور جوابگوی این مساله است و حتی در صحبتی که با دوستان ترکیه‌ای داشتیم به این موضوع تاکید کردیم که ما از شما صرفا تجربه استقرار را می‌خواهیم. شرکت ترکیه‌ای از شرکت‌های وابسته به وزارت بهداشت ترکیه است که یک تجربه طولانی‌مدت داشته و در واقع قرار است یک تیم مشورتی کنار ما قرار دهد تا مشترکا راجع به بهبود فرآیندهای الکترونیک باهم به یک راهکار برسیم و درنهایت این تجربیات را تبدیل کنیم به سیستمی که کشور نیاز دارد. در پایان این نکته را یادآور شویم که طاهر موهبتی، مدیرعامل بیمه سلامت ایران در سخنان خود همکاری با شرکت ترکیه‌ای و کمک از آنها در حوزه IT و استفاده از دانش و توان آن شرکت در اجرا و پیاده‌سازی این سامانه را گفته است ولی نمی‌دانیم بر چه اساسی معاون او منکر این مطالب می‌شود.

منبع: فرهیختگان