به گزارش مشرق، اینستکس یا instrument in support of trade exchange به معنای ابزاری برای حمایت از تبادلات تجاری است و توسط هئیت نظارت به سرپرستی انگلیس اداره خواهد شد. همچنین این سازوکار توسط متخصصین بانکی آلمان مدیریت می‌شود. نکته قابل توجه اینکه محل اصلی اینستکس در ساختمان وزارت اقتصاد فرانسه ثبت شده است و قوانین برگرفته از jcpoa پیروی می‌کند. به عبارتی تجارت ایران با اورپا به صورت تهاتری خواهد بود و انتقال حواله ارزی همانند سوئیفت انجام نخواهد شد و همچنان این موضوع دارای محدودیت است.

بیشتر بخوانید:

اهداف پیدا و پنهان اروپا از راه‌اندازی INSTEX

اینستکس بازی جدید «برد - باخت» اروپا با دولت روحانی

حزب موتلفه: INSTEX مغایر با استقلال ایران است

نسبت سازوکار با تحریم آمریکا

چندی قبل سه کشور انگلیس، آلمان و فرانسه در بیانیه‌ای مشترک ثبت کاغذی سازوکار پشتیبانی از مبادلات تجاری با ایران را اعلام کردند.

با توجه به شواهد متعدد قرار نیست این سازوکار در مقابل تحریم‌های آمریکا قرار گیرد و آن را نقض کند لذا برای فهم درست از نحوه عمل سازوکار مناسب است تحریم‌های آمریکا در مورد فروش نفت خام ایران مورد توجه قرار گیرد.

ساختار تحریم‌های امریکا در زمینه فروش نفت خام ایران

کنگره آمریکا در قانون اختیارات دفاع ملی سال ۲۰۱۲ فروش نفت خام ایران را تحریم کرد. این قانون در قانون بعدی یعنی قانون کاهش تهدید ایران ۲۰۱۲ اصلاح شد. در نهایت وضعیت تحریم فروش نفت ایران به شرح زیر است:
تنها کشورهایی که از سوی وزارت خزانه داری آمریکا معافیت برای خرید نفت ایران گرفته باشند، می‌تواند بدون نگرانی از تحریم از ایران نفت خریداری کنند. معافیت‌های ارائه شده از سوی دولت آمریکا ۶ ماهه است و در هر دوره باید تمدید شود.

- شرط تمدید معافیت‌ها:
‏

از نظر حجمی در هر دوره باید کشورها کاهش چشمگیری در خرید نفت خام از ایران داشته باشند.
‏

از نظر پرداخت پول نفت کشورهای خریدار باید اقدامات زیر را انجام دهند:

پول را به ارز محلی در یک حساب به نام ایران واریز کنند.

ایران می‌تواند از این پول در تجارت دوجانبه با کشور خریدار نفت استفاده کند مشروط به عدم خرید اقلام تحریمی از سوی آمریکا همچون قطعات خودرو، طلا و فلزات پرکاربرد.تنها در صورتیکه ایران بخواهد اقلام بشردوستانه (غذا و دارو و تجهیزات پزشکی) خریداری کند، می‌تواند پول نفت را به کشور ثالث انتقال دهد. مسئولیت نظارت بر این کار بر عهده کشور خریدار نفت است وقابلیت انتقال ارز ندارد

با ساختار تحریمی فوق می‌توان گفت اگر ایران در فرانسه پول حاصل از فروش نفت داشته باشد می‌تواند در سازوکار طراحی شده برای خرید اقلام غیر تحریمی استفاده کند. با توجه به اینکه فرانسه معافیت خرید نفت ایران را از آمریکا دریافت نکرده است در نتیجه پولی در آنجا وجود ندارد.

انتقال پول‌های نفت از کشورهای دیگر در صورتی شدنی خواهد بود که تنها برای مصارف بشردوستانه استفاده شود.

لذا می‌توان پیش بینی کرد که این سازوکار در نهایت امر برای خرید اقلام بشردوستانه مورد استفاده قرار گیرد، در متن بیانیه سران اتحادیه اروپا به به جای SPV (سازوکار ویژه مالی) به کار رفته است هم اشاره شد که همانطور که قبلاً هم پیش‌بینی می‌شد این کانال ویژه مالی به صورت حداقلی تصویب شده است. از سوی دیگر در آن تنها به دارو و مواد غذایی اشاره شده است در حالی که درباره صادرات مواد اولیه، قطعات و تجهیزات تولید و صنعتی که اهمیت بسیار بیشتری دارند هنوز صحبتی نشده است.

نقایص اینستکس چیست؟

به نظر می‌رسد اتحادیه اروپا صادرات بیشتر را منوط به تصویب FATF نموده در واقع پیام راه اندازی اینستکس انسداد راه دور زدن تحریم‌ها است ومسئولان سه کشور اورپا در اینستکس از ایران خواسته‌اند دستورات FATF را اجرایی کند.

لازم به ذکر است، طرح پیشنهادی spv از سوی اتحادیه اورپا قرار بود با مشارکت اکثریت کشورهای اروپایی راه اندازی و اجرا شود و اینستکس محدود به تروئیکای اورپاست.
گفتنی است، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با تاکید بر این‌که «اثر سازوکار مالی اینستکس بیشتر سیاسی است»، گفت: سازوکار جدید مالی اروپا برای ایران انزوای بیشتر آمریکا را به دنبال خواهد داشت.

در حال حاضر یک ابهام جدی در خصوص اینستکس وجود دارد. فرض کنید ایران در فرانسه پول حاصل از فروش نفت داشته باشد بنابراین می‌تواند در سازوکار طراحی شده برای خرید اقلام غیر تحریمی استفاده کند. با توجه به اینکه فرانسه معافیت خرید نفت ایران را از آمریکا دریافت نکرده است در نتیجه پول بعد از مدتی در آنجا وجود ندارد، به این ترتیب وضعیت واردات به چه سمتی خواهد رفت؟