سرویس جامعه مشرق - کافیست سری به شهرک‌های اطراف تهران که پروژه‌های مسکن مهر در آنها افتتاح شده است بزنید. با همه سختی‌هایی که وجود دارد اما مردم آنها از خانه دار شدن راضی هستند. با ساکنان این خانه‌های ارزان که صحبت می‌کنید می‌گویند: "به خوابمان هم نمی‌دیدیم که خانه دار شویم اما مسکن مهر کم کم خانه دارمان کرد". "شما می‌گوید این پروژه بد باشد مهم نیست حداقل ما کارگرها و قشر ضعیف را خانه دار کرد". پای درد و دلشان که می‌نشینی از کمبودها و سختی‌ها می‌گویند اما با امیدی خاص تاکید دارند حداقل صاحب خانه هستیم و دلمان به همین خوش است. همان مسکن مهری که وزیر سابق راه صراحتاً درباره آن گفت: " مسکن مهر مزخرف است. افتخار می‌کنم حتی یک مسکن مهر افتتاح نکردم".

بیشتر بخوانید:

سواد «هواکشی» مدیران شهری ظرف یک سال چند برابر شد / جان مردم فقط در زمان قالیباف مهم بود؟! +عکس

ژست‌های لاکچری مدیران شهری برای کاهش آلودگی هوا در تهران / وقتی «بیدود» برای «بی پول» نیست! +عکس

قرار بود مسکن مهر به مسکن اجتماعی تبدیل شود اما در آن زمان نیز برخی کارشناسان عنوان می‌کردند تنها اسم تغییر خواهد کرد و پروژه شبیه به همان مسکن مهر است اما حالا ناگهان صدها واحد ساختمان از طرح مورد نظر دولت یعنی مسکن امید، افتتاح و به بهره برداری رسید؛ پروژه‌ای که قبلاً توضیحات زیادی درباره آن داده نشده بود.

طرح "مسکن مهر" از سال ۸۶ با هدف خانه‌دار کردن قشر کم‌درآمد در دولت نهم آغاز شد و ۶ سال بعد یعنی در سال ۹۲ بیش از یک میلیون واحد از ۲ میلیون واحد هدف‌گذاری شده، ساخته و تحویل متقاضیان شد. دولت دهم حدود ۸۰۰ هزار واحد مسکن مهر را با پیشرفت ۷۰ درصدی به دولت یازدهم تحویل داد. اما از همان ابتدا، دولت روحانی با طرح مسکن مهر مخالف بود حتی این مخالفت‌ها در صحبت‌های انتخاباتی وی در سال ۹۲ نیز عنوان شده بود.

رئیس جمهور پیش از انتخابات سال ۹۲ گفته بود: " در مسکن مهر با شتاب‌زدگی، بدون مطالعه، بدون مکان‌یابی صحیح و رعایت اصول فنی و مهندسی کار انجام و باعث شد امروز این ساختمان‌ها عیوب فراوانی داشته باشند. مسکن مهر اشکالاتی فراوانی دارد اما چاره‌ای نیست و در دولت آینده باید نواقص آن برطرف شود."

مسکن امید جایگزین مسکن مهر؟

بهمن ماه سال ۹۶ بود که دولت با طرحی تحت عنوان مسکن امید، اعلام کرد برنامه ویژه‌ای برای خانه دار شدن جوانان دارد. روحانی در مراسم رونمایی از این طرح گفت: «برای اجرای این طرح دولت از پیش بودجه‌ای نیاز ندارد و بانک‌ها باید وارد عمل شوند و زمانی که توسعه گر می‌آید زمین در اختیارش قرار می‌گیرد که حدوداً ۲ برابر خانه‌های فرسوده محله خانه می‌سازد که ۵۰ درصد آن به مردم همان محل واگذار می‌شود که از هر نظر دقیق، مقاوم و مجهز است و ۵۰ درصد نیز به توسعه گر تعلق دارد و دولت تنها در تسریع فروش این خانه‌ها اقدام و تضمین خواهد کرد.»

این طرح مخالفان خاص خود را نیز داشت. محمد سالاری رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای پنجم شهر تهران درباره طرح مسکن امید گفته بود: «طرح مسکن امید ترجمه مسکن مهر است و ما باید در مقابل این رویکرد آقای روحانی ایستادگی کنیم. وی با بیان اینکه روزی عده‌ای در مقابل مسکن مهر ایستادگی کردند و هر روز از آن به عنوان یک پروژه شکست خورده یاد می‌کردند، گفت: من برای مشاوران رئیس جمهور متأسفم که اگر او مشاورانی مناسب داشت، چنین تصمیمی نمی‌گرفت.»

البته این طرح با مخالفت‌های دیگری نیز روبرو شد. از دیگر اشکالاتی که کارشناسان به این طرح می‌گرفتند تغییر شکل ظاهری منطقه از ساختمان‌های کوتاه به آپارتمان‌های بلند مرتبه بود. همچنین با توجه به اینکه در این طرح مالکان خانه‌های فرسوده باید خانه و زمین خود را در اختیار پیمانکاران معرفی شده از سوی دولت قرار دهد تا نوسازی در آن صورت گیرد، اگر پروژه مانند مسکن مهر مدت زمان زیادی به مشکل خورده و طول بکشد تا مثلاً پیمکانکار در زمان مقرر به وظایف خود عمل نکند چه بر سر مالکان خواهد آمد؟

مسئولان دنباله رو خلاقیت خودروسازان!

طی روزهای اخیر بحث افتتاح ناقص و عجولانه خطوط جدید مترو توسط شهرداری تهران مطرح بود و حتی اعضای شورای شهر نیز به کمبود تجهیزات ایمنی این خطوط معترض و معترف هستند، اما دیگر پروژه افتتاح شده نیز حال و روز خوبی ندارد و نمی‌تواند سند افتخار و فعالیت مدیران فعلی محسوب شود.

طرح مسکن امید اگرچه از بهمن ۹۶ رونمایی شد اما در طی ماه‌های اخیر صحبت زیادی از سوی مسئولان دولتی درباره آن صورت نگرفت. بحث میان کارشناسان منتقد و موافق طرح زیاد بود اما خبر خاصی در خصوص اینکه آیا طرحی آغاز شده یا اقدامی صورت گرفته وجود نداشت. اما به یکباره در نخستین ماه از سال ۹۸ عنوان شد که رئیس جمهور ۳۲۴ واحد مسکونی از طرح مسکن امید را در منطقه ۱۸ تهران را افتتاح خواهد کرد. پس از افتتاح این طرح در ابتدای هفته جاری توسط رئیس جمهور مشخص شد که این طرح به هیچ وجه ربطی به طرح مسکن امید ندارد و تنها این نام را با خود یدک می‌کشد.

پیگیری رسانه‌ها پس از انتشار خبر این افتتاح مشخص کرد این طرح به نام بهاران شرقی در منطقه ۱۸ از سال‌ها قبل آغاز به کار کرده و جز طرح ملی بازآفرینی که پس از بهمن ماه سال ۹۶ استارت زده شده باشد، نیست و فقط با برچسب این طرح افتتاح و بهره‌برداری شد.

این اتفاق در حالی رخ داد که در چند وقت اخیر چندین پروژه دیگر نیز که از اصل ربطی به مدیران کنونی ندارند به نام مسئولان فعلی افتتاح شده‌اند. افتتاح دوباره خطوط مترو، افتتاح دوباره چند خط ریلی و … انگار دولت نیز مانند صنعت خودروسازی کشور به این نتیجه رسیده که به جای انجام پروژه‌های جدید همان پروژه‌های قدیمی که بارها دیده‌ایم را با تغییر چراغ‌ها و سپر به نام یک محصول جدید به مشتریان غالب کند.

چرا "بهاران شرقی" تبدیل به امید شد؟

پروژه مسکونی که ۱۸ فروردین به صورت مشترک بوسیله رئیس جمهور و شهردار تهران در قالب مرحله نخست اجرای طرح ملی بازآفرینی شهری افتتاح شد « بهاران شرقی» نام دارد. نکته‌ای که قابل توجه است اینکه بی هیچ دلیل روشنی پروژه‌ای که سال ۹۱ یعنی زمانی که طرح ملی بازآفرینی شهری تعریف نشده بود، کلنگ‌زنی شده و به شکل عجیبی توسط شهرداری وقت به اسم طرح ملی بازآفرینی افتتاح شد. البته مجری و پیگیر اصلی اجرای این طرح، همانطور که مدیران میانی شهرداری نیز بیان کرده‌اند، محمد باقر قالیباف بوده و حتی پروژه بهاران غربی، در همان ایام حضور وی در شهرداری تهران، افتتاح شده است.

البته پروژه بهاران شرقی تا سال ۹۶ حدود ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشت اما به نظر می رسد با توجه به علاقه مدیران فعلی در به نام زدن افتتاح و نامگذاری آن، سرعت گرفت و به یکباره طی چند ماه به مرحله بهره برداری رسید. این پروژه در منطقه ۱۸ شهر تهران حوالی یافت‌آباد و در مجاورت بافت فرسوده، در زمینی به مساحت ۲۳ هزار و ۳۲۹ مترمربع، در قالب ۹ بلوک و ۳۲۴ واحد مسکونی و ۶۳ واحد تجاری اجرا شده است. مالکیت سند این پروژه به سازمان نوسازی شهرداری تهران تعلق دارد و در قالب یک قرارداد مشارکتی با بخش خصوصی ۳۵ به ۶۵ درصد ساخته شده است. مطابق با اطلاعات عنوان شده تاریخ شروع پروژه به اردیبهشت ماه سال ۹۱ با حجم سرمایه‌گذاری ۳۸ میلیارد تومان از سوی سازمان و ۶۷ میلیارد تومان از سوی شریک بازمی‌گردد.

نکته جالب در خصوص این طرح اینکه، اگرچه تاکید اولیه حجت‌الاسلام روحانی برای اجرای طرح ملی بازآفرینی شهری در محدوده بافت فرسوده شهرها است اما مطابق اطلاعات ارائه شده این پروژه در مجاورت بافت فرسوده اجرایی شده است.

همچنین تصاویر منتشر شده از پروژه بهاران شرقی نشان می‌دهد در کنار ساخت ۳۲۴ واحد مسکونی، ۶۳ واحد تجاری نیز برای این پروژه تعریف شده است. از این رو علاوه بر آنکه بارگذاری گسترده مسکونی در این پروژه به نوعی سبک بارگذاری در پروژه‌های مسکن مهر را تداعی می‌کند، این سوال را پیش‌رو قرار می‌دهد که تکلیف سایر سرانه‌های خدماتی این مجموعه چه می‌شود؟ موضوعی که در مسئله مسکن مهر همواره یکی از موضوعاتی بود که مسئولان دولت‌های یازدهم و دوازدهم آن را دستاویزی برای کوبیدن پروژه مسکن مهر قرار داده بودند.

به نظر می‌رسد شهرداری تمام توان خود را برای افتتاح این طرح آن هم بی سر و صدا طی ماه‌های اخیر قرار داده تا دولت که از همان سال ۹۲ طرح‌های شکست خورده‌ای در تأمین مسکن ارزان برای متقاضیان داشت و از یک طرف حتی نتوانست همان طرح قدیمی مسکن مهر را نیز به پایان برساند و از سوی دیگر عنوان می‌شود که استقبال مناسبی نیز از سوی پیمانکاران برای سرمایه گذاری در مناطق بافت فرسوده صورت نگرفته، این بار نیز در یک طرح دیگر شکست نخورده و بتواند تجربه رضایت بالای مردم از مسکن مهر در دولت‌های نهم و دهم را برای خود بدست آورد.

اما از سوی دیگر نیز به نظر می رسد شهرداری برای وصول طلب‌های بی‌شمارش از دولت راه حل مناسبی را پیدا کرده و آن هم بده بستان با دولت است. افتتاح پروژه‌ای قدیمی و زدن سند شش دانگ آن به نام دولت دوازدهم راهکاری است که شهردار تهران پیش پای مسئولان دولتی قرار داده تا شاید بتواند بخشی از مطالبات خود را که به گفته بسیاری از اعضای شورای شهر تهران ماه‌ها است به تعویق افتاده است، وصول کند.