به گزارش مشرق، سیلاب در خوزستان به علت ورود بی سابقه روان آب‌ها از استان‌های بالادست به مخازن سدهای خوزستان و مجبور شدن متولیان سدها برای رهاسازی آب به رودخانه‌های سد، دز و کارون که منجر به زیر آب رفتن روستاها و زمین‌های کشاورزی فراوانی شد، بی شک خسارت‌های فراوانی به جای گذشته و پیش‌بینی می‌شود خسارت‌ها بیشتر هم می‌شود.

اما در خوزستان، مردم در کنار سیلاب ویرانگر با موج ویرانگر دیگری هم مواجه بودند و آن شایعه‌های مخربی بود که آرامش و امنیت روانی مردم خوزستان را مورد هدف قرار داده است؛ شایعاتی که در برخی موارد آن‌چنان حساب شده بودند که برخی رسانه‌های کشور را به اشتباه انداخت.

بیشتر بخوانید:

دروغ پراکنی آل‌سعود درباره سیل خوزستان +عکس

پشت پرده انتشار فیلم‌های سیل زدگان در رسانه‌های ضدانقلاب کیست؟ +تصاویر

سیلاب به اندازه کافی برای هر منطقه و شهری نگران کننده است ولی وقتی با شایعات مخرب همراه باشد بی‌شک اثر تخریبی آن فراتر از تخریب خانه‌ها، روستاها، زیرساخت‌ها، زمین‌های کشاورزی و برخی شهرها است چرا که شایعه اعتماد عمومی مردم به حکومت و امنیت روانی مردم را هدف قرار می‌دهد.

اینکه منشأ شایعات در سیل اخیر خوزستان کدام منبع است را باید به مسئولان امر سپرد ولی برخی افراد پیاده نظام مفت و مجانی شایعه سازان می‌شوند و به راحتی اهداف شوم شایعه سازان را بازنشر می‌کنند. به خصوص در شرایط بحرانی که قاعدتاً مراجعه مردم به شبکه‌های اجتماعی چند برابر می‌شود برخی خواسته و برخی ناخواسته ناشر شایعه‌های مخرب می‌شوند.

سیلاب خوزستان اما بستری برای جولان شایعه‌های مخرب بود و مردم روزانه با برخی شایعه‌ها مواجه بودند که باعث نگرانی آنها می‌شد و در واقع مواجه با شایعه سازان به خوبی و با برنامه از سوی مسئولان امر مدیریت نشد. به عبارتی بحران خوزستان از یک سخنگوی کامل و جامع که خود شایعات را رصد کند و از تمام ظرفیت‌های رسانه‌ای و فضای مجازی و… برای مقابله با شایعات بهره ببرد، برخوردار نبود.

واقعیتی که همه بر آن صحه می‌گذارند این است که سیلاب خوزستان با وجود همه غفلت‌های دولتی به خصوص در زمان قبل از سیلاب، به خوبی مدیریت شد و قرار گرفتن نیروهای مردمی، امدادی، جهادی و نظامی در کنار هم ضمن خلق صحنه‌هایی از همدلی و همبستگی ملی، جلوی تخریب‌های بیشتر سیلاب گرفته شد اما شایعه سازان موافق نبودند و اصرار داشتند که خسارت‌ها را بیشتر و حتی تعمدی جلوه دهند.

اولین جرقه‌های شایعه

یکی از شدیدترین هجمه‌های صورت گرفته، ترک برداشتن، سر ریز شدن و مشکل فنی داشتن سد کرخه بود که حتی موشن گرافیکی در فضای مجازی منتشر شد که اگر سد کرخه بشکند چه مناطقی از خوزستان و حتی عراق زیر آب می‌رود. این شایعه تا آنجا کار ساز واقع شد که برخی‌ها، اعضای خانواده خود را از استان خارج کردند.

علت هجمه به سد کرخه هم در کنار پمپاژ اضطراب به جامعه، هدف قرار گرفتن سد کرخه به عنوان دستاوردی از مهندسی ایرانی است در حالی‌که مدام از سد دز که ساخت آن به گذشته‌ها برمی‌گردد، تعریف می‌شد اما واقعیت این بود که سد کرخه به خوبی اهداف تعریف شده را محقق و چندین سیلاب شدید را مهار کرد.

شایعه شکاف برداشتن، به صدا در آمدن آژیر خطر و انتشار فیلمی که شکافی در دیواره سد کرخه را نشان می‌دهد، همه و همه هجمه‌های حساب شده‌ای بود که به جامعه تزریق می‌شد اما اکنون مشخص شد، سد کرخه به خوبی در برابر بی سابقه‌ترین سیلاب وارد شده به این حوضه مقاومت کرد.

ماجرای آژیر در سد کرخه چه بود؟

انتشار فیلمی از روشن شدن آژیر در سد کرخه هم ترفند دیگری از شایعه سازان بود که به خوبی اضطراب را به سطح جامعه منتقل کرد. روشن شدن آژیر به معنی باز شدن دریچه‌های اضطراری سد کرخه است و مردم باید از حاشیه رودخانه فاصله بگیرند تا پس از بالا آمدن یک‌باره آب غافلگیر نشوند. این فیلم در حالی به نام سد کرخه در فضای مجازی منتشر که متعلق به سد تنظیمی علی کله دزفول است.

مدیرعامل سد و نیروگاه کرخه همان زمان گفت: ضدانقلاب به‌شدت بر روی وضعیت فعلی سد کرخه و استان خوزستان در حال کار هستند و اخبار کذبی در فضای مجازی در خصوص وضعیت سد کرخه و خروجی آن منتشر می‌کنند که همه این اخبار کذب است و سد در پایداری کامل به سر می‌برد.

دادستان عمومی و انقلاب شوش نیز به سرعت وارد عمل شد و گفت: فردی که با انتشار کلیپی غیر واقعی از سد کرخه در فضای مجازی باعث ایجاد نگرانی و تشویش اذهان عمومی شده بود، دستگیر و روانه زندان شد.

مصطفی نظری افزود: در پی انتشار یک کلیپ در فضای مجازی که در آن صداهای عجیبی از سد کرخه شنیده می‌شد، رسیدگی موضوع در دستور کار پلیس قرار گرفت. در بررسی‌های صورت گرفته مشخص شد این کلیپ توسط فردی تهیه، تدوین و در فضای مجازی منتشر شده است.

دادستان عمومی و انقلاب شوش افزود: مأموران پلیس اطلاعات پس از شناسایی با حکم قضائی موفق شدند عامل انتشار کلیپ را شناسایی و دستگیر کنند. فرد دستگیر شده پس از انجام مراحل قانونی به مراجع قضائی تحویل داده شد که پس از روبرو شدن با مستندات و قبول اتهام، راهی زندان شد.

نظری با اشاره به اینکه این کلیپ از پایه و اساس غیرواقعی بوده است، افزود: تولید و انتشار موارد غیر واقعی در فضای مجازی جرم است و نیروی انتظامی و قوه قضائیه با تولید کنندگان و انتشار دهندگان مواردی که موجب ترس، نگرانی و تشویش اذهان عمومی می‌شوند، برخورد قاطع و قانونی می‌کنند.

دادستان عمومی و انقلاب شوش گفت: فضای مجازی در بسیاری موارد با واقعیت فاصله دارد که از عموم مردم تقاضا می‌شود به موضوعاتی که در این فضا منتشر می‌شوند، توجه نکنند و اخبار را از طریق رسانه‌های رسمی و خبرگزاری‌ها پیگیری کنند.

درگیری خونین با مردم

در شبی که قرار بود سیل بندهای روستای شاکریه شکافته شود تا سوسنگرد به عنوان یک شهر مهم از به زیر آب رفتن و بروز خسارت‌های سنگین نجات یابد، قبل از اینکه راضی کردن اهالی شاکریه برای ورود آب به زمین‌های کشاورزیان به نتیجه برسد، شایعه سازان با انتشار عکس‌هایی خبر دادند که نیروهای انتظامی با مردم درگیر شده‌اند و تعدادی از اهالی شاکریه مجروح و یک نفر که حتی نام آن اعلام شد کشته شده است.

اما خیلی زود مشخص شد عکس‌های منتشر شده از شاکریه متعلق به درگیری‌های صورت گرفته بین دزفول و اندیمشک بود و شایعه سازان به هدف خود نرسیدند هر چند همان شب خبر درگیری کل شبکه‌های مجازی و فضای مجازی خوزستان را در نوردید.

انتشار خبر تیراندازی به سردار خادم سیدالشهدا فرمانده قرارگاه مقدم جنوب (کربلا) سپاه پاسداران که در مدت بحران سیل خوزستان، دوشادوش مردم در همه مناطق حضور داشت یکی دیگر از شایعه‌های فضای مجازی بود که می‌خواست به همگان القا کند که مردم علیه نیروهای مسلح به خصوص سپاه هستند در حالی بازدیدهای میدانی نشان می‌داد مردم با وجود انتقاد به بخش‌های دولتی، عملکرد نیروهای مسلح و امدادی را ستایش کردند.

هورالعظیم خشک یا پرآب

هورالعظیم اما راهبرد اصلی شایعه سازان در سیل خوزستان بود برای اینکه این مورد به مردم القا شود که دولت مردم، خانه‌ها، زمین‌های کشاورزی و دام آنها را فدای نفت کرده است. در این شایعه خالی بودن هورالعظیم به علت فعالیت‌های شرکت نفت و یا کم آب بودن عمق آن بارها و بارها به جامعه تزریق شد؛ این شایعه تا آنجا پیش رفت که حتی برخی رسانه‌های رسمی و فعالان اجتماعی و محیط زیستی هم با آن هم‌نوا شوند و موج عظیمی به راه افتاد.

این هجمه‌های سنگین علیه خالی بودن هورالعظیم حتی پای وزیر نفت را به خوزستان کشاند و بیژن زنگنه با قاطعیت اعلام کرد که حاضر نیست جان و مال مردم را فدای چند بشکه نفت کند ولی وسعت و قدرت شایعه بیش از اینها بود.

حتی برخی معتمدان محلی هم با بالگرد به هورالعظیم رفتند برده شدند و پر آب بودن تالاب به آنها نشان داده شد. صدا و سیما هم تصویربرداری خود را نشان داد و همه حاکی از پرآب بودن تالاب بود.

شایعه‌های قطعی بلند مدت برق با سوءاستفاده از نام یک خبرگزاری که حتی یک رسانه معتبر را به اشتباه انداخت، تخلیه شهر اهواز، تخلیه برخی شهرها، سرزیر شدن سیل‌ها، ورود سیلاب به برخی مناطق و شهرها به خصوص مرکز شهر اهواز، آلودگی‌های آب آشامیدنی در برخی شهرها، آلودگی نفتی، برکناری استاندار خوزستان به علت ضعف در مدیریت بحران و موارد بسیاری از این دست امنیت روانی جامعه خوزستانی در مدت اخیر را به شدت تهدید کرد.

دستگیری ۲۴ نفر

آش این شایعات آنقدر شور بود که نیروی انتظامی با وجود همه مشغله‌های مربوط به بحران وارد کار شد و برخی شایعه سازان را دستگیر کرد.

رئیس پلیس فتای خوزستان در همین خصوص گفت: ۲۴ نفر از کاربران فضای مجازی که با پخش اخبار منحرف و شایعات مربوط به سیل موجب تشویش اذهان عمومی شده بودند به مراجع قضائی معرفی شدند.

سرهنگ شاهین حسنوند اظهار کرد: با توجه به انتشار شایعات و خبرهای کذب در فضای مجازی که منجر به ناامن شدن جو روانی جامعه شده بود اقدام لازم در دستور کار قرار گرفت.

وی افزود: کارشناسان پلیس فتا با رصد و پایش شبکه‌های اجتماعی ۲۴ نفر از کاربرانی را که با پخش اخبار منحرف و شایعات مربوط به سیل موجب تشویش اذهان عمومی شده بودند را شناسایی و به مرجع قضائی معرفی کردند.

رئیس پلیس فتای خوزستان پیش از این نیز هشدار داده بود با کاربرانی که با انتشار و کپی کردن پیام‌های کذب در فضای مجازی در خصوص سیلاب خوزستان موجب تشویش اذهان عمومی و ایجاد رعب و وحشت در جامعه می‌شوند برخورد جدی خواهد شد.

لزوم برخورد قاطع با شایعه سازان

سیلاب خوزستان درس‌های بی شماری در دل خود داشت. اینکه شایعه سازان به راحتی آب خوردن می‌توانند امنیت روانی جامعه و اعتماد مردم به حکومت را خدشه دار کنند و کار مدیریت بحرانی که مردم بی شماری را درگیر خود کرده است را تا حدودی فلج کنند و مسئولان امر مجبور شوند به جای وقت گذاری برای حل مشکلات، وقت خود را صرف پاسخگویی به شایعه‌های بیهوده ساخته و پرداخته ذهن‌های بیمار کنند، از مواردی است که باید به آن توجه شود.

برخورد با شایعه سازان طی این چند مدت به ویژه آنهایی که در فضای مجازی قصد القای فضاهای ملتهب داشتند به خوبی نشان داد که متولیان امر اجازه نمی‌دهند که کسی در این شرایط بر موج مشکلات سوار شود و امنیت روانی آنها را تحت تأثیر شایعات بی اساس کند از این رو به نظر می‌رسد باید همچنان این روند ادامه داشته باشد.